Periodiek 50 - Stichting Vredescentrum Eindhoven

24
die de NAVO-landen bezitten zijn volgens het
Strategisch Concept van de NAVO allemaal
‘vreedzaam’: de ultieme garantie ‘to preserve
peace and prevent coercion, the supreme
guarantee of our security’.
Realisme en voorspelling
Ik wil niet verhelen realist genoeg te zijn om toe
te geven dat ik persoonlijk alleen in een ‘global
zero’ op termijn geloof, en niet voor vandaag of
morgen. Maar ik erken dat je meer mag vragen dan
haalbaar is, de geschiedenis laat soms verrassende
successen toe.
Eerst een paar strohalmen van optimisme:
De nieuwe regering -Obama heeft de eliminatie
van kernwapens een centraal element van
haar nucleaire beleid genoemd en dat alleen
al schept verplichtingen. Laat ik me bezondigen
aan een oude fout, namelijk voorspellen: met
de democratische meerderheid in het Congress
lijkt me de ratificatie van het Kernstopverdrag
nu binnen bereik. Ik zou verder verwachten dat
de Amerikaanse regering nu bereid is om over
een ‘Cut Off’ verdrag te gaan onderhandelen.
Ik zou niet verbaasd zijn als de regering, eigenlijk
heeft Hillary Clinton het al gezegd, het START -
proces van verdere verifieerbare reducties van
strategische raketten, weer ter hand neemt voor
het laatste verifieerbare verdrag op 31 december
dit jaar afloopt. En ik zou ook niet verbaasd zijn als
de regering -Obama samen met de Russen naar
een oplossing gaat zoeken voor het omstreden
raketschild en voor een mondialisering, niet
afschaffing dus, van het INF -verdrag. Gevaarlijke
voorspellingen, maar vooruit. Grotere moeilijkheden
voorzie ik helaas bij de redding van het Non
Proliferatieverdrag. Je zult Obama zijn, opgescheept
zitten met de erfenis van het verdrag met India
dat aan dat land een bonus geeft om géén lid
te worden, en tegelijkertijd straks met voorstellen
komen om landen die nu wel lid zijn en er uit willen
stappen (denk aan Noord-Korea of wie weet Iran)
een hoge prijs te laten betalen. Ik ben werkelijk
zeer nieuwsgierig naar de creativiteit van de
nieuwe president in dit opzicht - wanneer in 2010
het Verdrag opnieuw tegen het licht zal worden
gehouden en het drama van de mislukte Review -
conferentie in 2005 moet worden voorkomen.
Het rapport
In het vandaag gepresenteerde rapport van het
IKV -PC worden, welbeschouwd, een vijftal harde
ijkpunten genoemd en die maken het rapport
‘moedig’. Moediger althans dan de Global Zero,
die zich niet aan jaartallen waagVan de NAVO
wordt gevraagd dat zij zich dit jaar uitspreekt voor
het beëindigen van de politieke en militaire rol
van de kernwapens in haar veiligheidsbeleid. Als
buitenstaander veronderstel ik dat dit iets te veel
gevergd zal zijn van de organisatie maar hoop ik
dat die rol daadwerkelijk gereduceerd kan worden.
- In 20 0 moet volgens het rapport het
Kernstopverdrag van kracht zijn. Ik moet zeggen:
het zou zomaar kunnen dat Obama, en vervolgens
China, het Verdrag onderschrijven en dan zou ik
al tevreden zijn. Maar dan hebben we Iran, Israël,
Noord-Korea, India en Pakistan nog, landen die
vooral regionale bedoelingen met hun kernwapens
hebben en verwikkeld zijn in lastige conflicten die
ik in 2010 graag, maar helaas nog niet afdoende
opgelost zie.
- In 20 0 moet volgens het rapport ook
overeenstemming worden bevorderd over
een verbodsverdrag op de productie van
splijtstoffen: ik zou zeggen dat dit, zo geformuleerd
(‘overeenstemming bevorderd’) wel kan.
- In 20 5 moet er sprake zijn van een kernwapenvrij
Europa (ik neem aan de EU) en Nederland moet
‘nu’ de kernwapentaak van de luchtmacht meteen
beëindigen. Laat ik eerlijk zeggen, gooit u niet met
schoenen naar me, dat deze doelstelling hoog
gegrepen is. Nederland? Ik vind het best, ik heb al
eens frivool voorgesteld om onze Volkeltaak, de
Amerikaanse leasetaak dus, aan Israël over te doen,
in ruil voor Israëlische toetreding tot het NPV en als
wegbereider voor een kernwapenvrije zone in het
Midden Oosten, maar ik denk niet dat Frankrijk en
het Verenigd Koninkrijk in 2015 al zover zijn.
- In 2020 moet de gehele wereld kernwapenvrij
zijn. En nu weet ik dat u denkt dat ik dit helemaal
onrealistisch vind, maar dit is juist de meest
realistische van alle doelstellingen. Nu ja, het
gaat me niet om 2020, maar om het principe. Het
verdwijnpunt op de horizon is de stip die voor allen
geldt, wat 2012 voor alle chemische wapens is
voor alle landen, zou 20xy voor alle kernwapens
voor alle landen moeten zijn. Wat niet lukte met
deelonderhandelingen op het gebied van INF,
lukte in 1987 ineens wel met de nuloplossing
voor alle landen die op dat moment over die
categorie wapens beschikten. Het zijn denk ik de
gemakkelijkste onderhandelingen, de gemakkelijkst
controleerbare, de gemakkelijkst te rechtvaardigen
en in termen van veiligheidsconsequenties de
gemakkelijkst te voorziene, op te vangen, soort
verdragen. Als luis in de pels zeg ik: zet u daar maar
op in, de geschiedenis is u misschien welgezinder
dan u denkt.
Ko Colijn. Bijzonder hoogleraar Erasmus Universiteit
VredesTertsPeriodiek Stichting Vredescentrum Eindhoven Jaargang 18, nr. 50, september 2009