Periodiek 50 - Stichting Vredescentrum Eindhoven

T HET ANTI-RAKETTENSCHILD
van Iran de enige, echte reden is, of dat een brug
slaan naar de Russen voor betere verhoudingen
en om de kernwapenbesprekingen dit najaar
tussen beide landen een betere kans te geven,
de belangrijkste reden is. In het laatste geval zijn
ook de andere systemen net zo goed van belang.
Historie
Het is goed een aantal zaken opnieuw op een
rij te zetten. Een anti –rakettenschild is vanaf ca.
1985, onder president Reagan, onder diverse
namen aan de orde geweest. De meest centrale,
Engelstalige naam is Ballistic Missile Defense,
en deze wordt bij voorkeur voor systemen voor
de lange dracht, vijf- tot tienduizend kilometer
gebruikt. In de jaren tachtig zijn de meest
fantastische plannen geopperd, met krachtige
laserkanonnen, deeltjesbundels en nog meer
in de ruimte. Er werd onderscheid gemaakt
in onderschepping in drie fasen, wanneer de
aanvallende raket nog één geheel was, in de
middenfase, wanneer meerdere kernwapens los
waren gekomen van de raket, en in de eindfase,
om concrete doelen te beschermen. Er werd
gesproken over decoys, nepvoorwerpen die de
afweer moesten verzadigen en dus ontoereikend
maken. Het is in hoofdzaak speeltuig geweest
van republikeinse presidenten, hoewel Bush senior
VredesTertsPeriodiek Stichting Vredescentrum Eindhoven
aanmerkelijk terughoudender was dan Reagan en
de democratische presidenten moesten er niet veel
van hebben. Clinton werd door een meerderheid van
het Congress gedwongen een aantal bescheiden
plannen te ontwerpen. En onder Bush junior werden
de plannen weer ruimschoots opgepakt, zij het
bescheidener dan in de jaren tachtig. Obama
zet de democratische lijn dus nu voort door de
afgelasting van de plannen in Polen en Tsjechië.
Achtergrond
Het is goed te beseffen dat verweer tegen
defensie tegen raketten slechts aan de orde is bij
lange afstandssystemen die de wederzijdse
kwetsbaarheid aantast. In de militaire wereld
zijn talloze afweersystemen (denk aan de al
tientallen jaren bestaande luchtafweer tegen
vliegtuigen in de Tweede Wereldoorlog) gericht
tegen vliegtuigen en raketten, en voor de
korte en middellange afstand wordt daar nooit
bezwaar tegen gemaakt. Ze worden immers
door alle partijen gebruikt. Er is geen duidelijke
technische limiet van wat wel toelaatbaar is en
wat niet. Wel wordt het voor de lange afstand
veel moeilijker systemen te ontwerpen die ook
echt voldoen. Enige jaren geleden werden door
de Amerikanen successen gemeld, waarbij de
positie van de af te schieten satelliet of raket
nauwkeurig bekend was bij het aanvallende
systeem. Dat is uiteraard geen reële, vijandelijke
situatie. Maar, je kan vorderingen op dit gebied
uiteraard niet uitsluiten. Het vraagt uiteindelijk
om morele en politieke beslissingen over wat
je wel of niet nastreeft. Een volgende dimensie
in de oorlogvoering, de ruimte, of zie je daar
nadrukkelijk van af.
Bart van der Sijde. De schrijver is oud-hoofddocent
Natuurkunde en Samenleving aan de technische
Universiteit Eindhoven.
Jaargang 18, nr 50, september 2009
7