Periodiek 50 - Stichting Vredescentrum Eindhoven

IN DE VS ONDER BARACK
die in het verleden zijn gesloten om tekorten
ontstaan door de hoge ‘defensie’ –uitgaven te
dekken. Volgens de econoom Chalmers Johnson
werden de totale uitgaven voor het Amerikaanse
leger in 2008 op meer dan 1000 miljard Amerikaanse
dollars beraamd. Men kan gerust stellen, dat de
militaire uitgaven onder Bush jr. de motor van de
Amerikaanse economie waren.
Een radicale verandering of cosmetica bij
Obama?
In hoeverre zal er onder Obama het mes worden
gezet in die extreem hoge militaire uitgaven?
In de internationale pers wordt het nieuwe
stimuleringsbeleid van de VS onder Obama, en
ook dat van andere grootmachten, getypeerd
als een Green New Deal. Deze aantrekkelijke term
verwijst naar de bereidheid van de VS -regering en
andere regeringen om investeringsmaatregelen in
het pakket op te nemen die erop zijn gericht om
de uitstoot van broeikasgassen terug te brengen,
en om het gebruik van niet-fossiele brandstoffen
te bevorderen. Maar de term verwijst ook naar de
New Deal van de Amerikaanse president Roosevelt
die regeerde tijdens de lange depressie van de
dertiger jaren. Net als nu moest de overheid destijds
stevig ingrijpen om de gevolgen van het instorten
VredesTertsPeriodiek Stichting Vredescentrum Eindhoven
van de beurs, tijdens de beruchte krach van 1929,
tegen te gaan. Net als nu werden er in de eerste
helft van de dertiger jaren heel veel financiële
middelen ingezet om het stelsel van banken te
redden (zo’n tweederde van het totaal). En net
als nu zag de regering zich gedwongen om de
werkeloosheid tegen te gaan en om sociaal zwakke
groepen te helpen. Daartoe werd ondermeer een
wet aangenomen die de regering in staat stelde
gaarkeukens te openen, en er werd ook een wet
goedgekeurd ten gunste van sociale zekerheid voor
ouderen en gehandicapten.
Toch is het erg verhullend om het beleid van
Obama af te schilderen als een verbeterde, een
groene versie van dat van Roosevelt. Het klopt
weliswaar dat de huidige regering tot op zekere
hoogte lering lijkt te trekken uit de ervaringen van
de dertiger jaren. Immers, een van de beperkingen
van Roosevelt’s New Deal, was volgens zowel
Keynesiaanse als Marxistische economen, dat de
hoeveelheid geld die voor werkgelegenheid en
andere sociale projecten werd ingezet veel te
beperkt was. Obama daarentegen aarzelt niet om
grote bedragen in te zetten ter bevordering van de
werkgelegenheid. Maar het meest kenmerkende
van de New Deal periode was toch wel dat de
militaire uitgaven op een relatief laag peil bleven
steken. Ze werden wel verdubbeld gedurende
de tien jaar die liepen van 1929 tot 1939, maar
bedroegen in het laatstgenoemde jaar slechts 1.4
% van het Amerikaanse Bruto Binnenlands Product
(BBP). En dat terwijl de civiele overheidsuitgaven
een veelvoud van de militaire uitgaven bedroegen.
Het allerbelangrijkste kenmerk van de New
Deal tijdens die periode van voor de Tweede
Wereldoorlog was juist dat het regeringsbeleid niet
of nauwelijks stoelde op militair keynesianisme. De
regering geloofde dat ze het zonder deze vorm van
verkwisting kon doen!
Het lijkt op voortzetting van de oude politiek
Maar wellicht gaat president Obama in de
toekomst toch tornen aan de Amerikaanse
militaire bestedingen? Dat valt inderdaad niet
uit te sluiten, maar het lijkt er toch wel op dat
eventuele aanpassingen hooguit van cosmetische
aard zullen zijn. Tijdens zijn verkiezingscampagne
heeft Obama de keuzes die hij samen met zijn
running mate, de huidige vice-president Joe Biden
wil maken, keurig op een rijtje gezet. Zo vond het
tweetal dat de bezem moet worden gehaald
door het aankoopbeleid van het Pentagon, zodat
meer wapenbedrijven mee kunnen dingen naar
opdrachten, en ook dat er beter toezicht moet
komen op de uitgaven die gedaan worden onder
Jaargang 18, nr 50, september 2009