06.09.2013 Views

Editie 11 van 2013 - t Periodiekske

Editie 11 van 2013 - t Periodiekske

Editie 11 van 2013 - t Periodiekske

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Verhalen uit Edegem in de Eerste<br />

Wereldoorlog: notelaarhout, koperwerk en<br />

schilderijen<br />

‘Het Heilig Huizeke’, zo<br />

noemden destijds veel<br />

mensen uit Edegem huis<br />

De Herdt aan de Drie<br />

Eikenstraat. Het winkeltje<br />

naast de Sint-Antoniuskerk<br />

verkocht tot eind 2008 schoolartikelen en allerlei papierwaren,<br />

maar ook religieuze artikelen gingen er jarenlang grif over de<br />

toonbank, omdat de grot en de nieuwe kerk de allure kregen <strong>van</strong><br />

een populair bedevaartsoord.<br />

Huis De Herdt specialiseerde zich al gauw in het betere<br />

devotiemateriaal: <strong>van</strong> paternosters tot Mariabeelden, <strong>van</strong><br />

kerststallen tot kruisbeelden. Daar konden de talloze kraampjes<br />

in de omgeving <strong>van</strong> de grot niet tegen op. Frans De Herdt en<br />

zijn zoon Gust maakten alle houten kruisbeelden zelf. Frans was<br />

de vader <strong>van</strong> winkeluitbaters Angèle en Alberta. Hout bezat de<br />

voormalige wagenmakerij genoeg. Kwaliteitshout ook, want lange<br />

tijd zaten er planken tussen <strong>van</strong> de notelaar die Frans eind jaren<br />

’20 had gerooid. Een boom met wortels in de 19de eeuw, want<br />

voor 1880 stond de notelaar tussen de wagenmakerij en de nieuwe<br />

houtopslagplaats die grootvader Josephus De Herdt er bouwde.<br />

Hij stond daar niet zo ideaal omdat de overgebleven binnenruimte<br />

tussen beide gebouwen hem nauwelijks 3 meter liet. Toch liet<br />

hij daar jaarlijks zijn vele noten vallen, zorgde hij in de zomer<br />

voor schaduw en hield hij vliegen en muggen op afstand. Zoveel<br />

voordelen zaag je niet zonder reden omver. Toch heeft het tijdens<br />

de Eerste Wereldoorlog niet veel gescheeld toen de Duitse bezetter<br />

alle notelaars opeiste om er geweerkolven <strong>van</strong> te maken. Dat was<br />

niet naar de zin <strong>van</strong> vader Frans die bij de Duitse overheid ging<br />

uitleggen dat hij niet wist hoe hij aan het rooien <strong>van</strong> die boom zou<br />

moeten beginnen. Duitse soldaten zijn toen naar de wagenmakerij<br />

komen kijken om zelf te zien dat het geen simpel klusje was om<br />

die boom daar weg te halen. “De notelaar mocht blijven staan en<br />

eens de Duitsers weg waren, hebben we allemaal eens goed met<br />

hen gelachen”, vertelde Angèle De Herdt in de zomer <strong>van</strong> 2009<br />

tegen Guido De Hert, de huidige eigenaar.<br />

Van haar komt ook het mooie oorlogsverhaal over het koperwerk<br />

<strong>van</strong> Hof Ter Linden. Vader Frans stond goed aangeschreven<br />

bij kasteeleigenaar<br />

Robert baron de Roest<br />

d’Alkemade die riskeerde<br />

tijdens de Eerste<br />

Wereldoorlog al het<br />

koperwerk <strong>van</strong> het Hof<br />

Ter Linden kwijt te spelen<br />

aan het Duitse leger dat<br />

er kogelhulzen <strong>van</strong> wilde<br />

maken. Frans verving<br />

het koperen beslag <strong>van</strong><br />

ramen en deuren in het<br />

kasteel door ijzeren<br />

exemplaren en bracht de<br />

geheime lading koper<br />

met een stootkar naar de<br />

wagenmakerij om het <strong>van</strong><br />

daaruit op een geheime<br />

plaats te verbergen.<br />

Gravin Romania en<br />

Ghislaine <strong>van</strong> den Bergh<br />

Niemand was <strong>van</strong> die<br />

operatie op de hoogte,<br />

ook de baron zou niet<br />

26<br />

geweten hebben waar<br />

zijn koper verstopt<br />

zat. Toch kwamen de<br />

Duitsers te weten dat er<br />

kasteelkoper bij Frans<br />

te vinden was, wellicht<br />

via een verrader die iets<br />

had opge<strong>van</strong>gen of had<br />

gezien, al is dat nooit<br />

duidelijk geworden.<br />

Daarop zijn Duitse<br />

soldaten herhaaldelijk<br />

in de wagenmakerij<br />

komen zoeken. Zelfs de<br />

tuin doorprikten ze met<br />

metalen priemen om<br />

toch maar iets terug te<br />

vinden. Hun zoektochten<br />

leverden alleen maar<br />

kasseien, bakstenen en<br />

oud ijzer op. Intussen<br />

hadden ze in de tuin wel een deel <strong>van</strong> de oogst vernield en was de<br />

vloer in de wagenmakerij en op het terras op verschillende plaatsen<br />

opengebroken. De bezetter kon het koper niet terugvinden.<br />

Ook na de wapenstilstand bleef de overtuiging bestaan d at het<br />

koper voorgoed verdwenen was tot vader De Herdt met de schat<br />

tevoorschijn kwam. “Hij had het al die jaren verstopt op de zolder<br />

<strong>van</strong> de woning in de Drie Eikenstraat 14, naast huis De Herdt. Die<br />

was voor de oorlog gebruikt door de gemeentediensten en Frans<br />

bezat om een of andere reden een sleutel <strong>van</strong> het huis”, vertelde<br />

Angèle.<br />

“Tijdens de oorlog gebruikten Duitse soldaten het huis overdag<br />

en het koper kon dus nergens veiliger liggen dan onder de neus<br />

<strong>van</strong> de vijand.” De baron was in zijn nopjes en wou Frans een<br />

wederdienst bewijzen. Angèle: “Ons vader wou geen beloning,<br />

maar de baron bleef aandringen en uiteindelijk koos hij in 1919<br />

voor een opgerold schilderij uit een koker die hij op zolder wist<br />

liggen. Daarin staken niet minder dan 12 schilderijen <strong>van</strong> de<br />

hand <strong>van</strong> het gravinneke, (gravin Romania du Bois d’Aische, de<br />

schoonmoeder <strong>van</strong> baron de Roest d’Alkemade). De tevreden<br />

baron gaf meteen alle 12 schilderijen cadeau aan ons vader.”<br />

Daar<strong>van</strong> waren er 2 gesigneerd met ‘R Mayer v.d. B Ctess du Bois<br />

d’Aische’. Gravin Romania mocht haar schilderijen pas signeren<br />

als haar schoonbroer daarvoor de toestemming gaf: Ridder Fritz<br />

Mayer <strong>van</strong> den Bergh, kunstkenner en -verzamelaar. Fritz lag aan<br />

de oorsprong <strong>van</strong> wat nu het Stedelijk Museum Mayer <strong>van</strong> den<br />

Bergh is in de Lange Gasthuisstraat in Antwerpen.<br />

huisdeherdt@skynet.be<br />

Mark Goris

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!