HeerlijkHeden - Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

"Hetfeestje in den Hout"
door Cornells Troost.
Tekening met krijt en
O.l.inkt, in bezit van Kon.
Oudheidk. Genootschap,
Amsterdam
70 I HeerlijkHeden
Herberg met naam 't Bokje (Bokki)
De herberg"Rustenburg"
dateert van 1633, kreeg
tussen ongeveer 1735 en
1746 de naam "t Bokje" - met
uithangbord van een bok -, daar­
voor (sinds 171 I) en vervolgens
zeker tot 1785 ook "Ooievaar"
geheten en vanaf 1786 tot de
sluiting in 1814 "Plaats Royaal".
In de jaren dertig en veertig
van de 18e eeuw toen de
Amsterdamse houtzaagmole­
naar ChristiaanVikke eigenaar
was, die de herberg in 1737
verpachtte aan Cornells van
Vleuten, genoot het Bokje een
bedenkelijke reputatie. De
'plaizierplaets' was geliefd bij
bezoekers uit Amsterdam, maar
een bron van voortdurende zorg voor de overheid, die somtijds voor korte tijd
sluiting van herberg annex "hoerhuys" gelastte. Blijkens bewaard gebleven vergun­
ningen door de ambachtsheer van Heemstede voor vergunningen om sterke
drank te tappen met de kleine maat in "een te exerceeren tapneering" en "te
houden hoerhuys" is deze na het plotse overlijden van voornoemde Van Vleuten
voortgezet door zijn weduwe Elisabeth Schuiling.
Het staat vast dat in de periode van ongeveer 1730-1750 vrijwel alle herbergiers
in de Hout maar ook elders magere jaren beleefden. Er heerste armoede, die
ten slotte in de Hollandse steden - begonnen in Friesland en in 1748 in Haarlem
en Amsterdam - tot onlusten leidden, zich uitend in plunderingen tegen de rijke
ingezetenen als pachters der belastingen (het zogeheten "pachtersoproer").
In 1739 had een kluchtige vertoning plaats, met andere woorden een practical
joke, die dankzij enkele tekeningen en schilderijen van Cornelis Troost bekend­
heid kreeg onder de naam "De ambassadeur der Labberlotten".Tengevolge van
een ets van graveur Abraham Delfos ook bekend geworden als "De Misleyden".
De Leidse kunsthandelaar Delfos was tevens een verdienstelijk graveur die uit
commercieel oogpunt meer kopieerde dan oorspronkelijk werk vervaardigde.
Het tafereel rondom de Heemsteedse herberg't Bokje vond zelfs navolging in
Duitsland. J.W. von Goethe kwam de voorstelling tegen op een uithangbord in
Helmstedt (Brunswijk) en vond de anekdote onderhoudend genoeg om in een
reisverslag te vermelden (2).
Hoe een en ander zich precies heeft voltrokken is moeilijk na te gaan, maar op
basis van afbeeldingen en de literatuur kan het volgende worden medegedeeld.
Om publiek te trekken liet een even schaamteloze als neringzieke bordeelhoud­
ster vanuit het bovenraam, waar een duur kleed is opgehangen, haar met een
gezicht beschilderde"posteriora" ofwel achterwerk zien (I) Het opgerolde hemd