2004-1 - Holland Historisch Tijdschrift

James Kennedy 41
Wanneer wij James Kennedy spreken in de kleurloze hoogbouw van de Vrije Universiteit in
Buitenveldert, is zijn nieuwe kamer bijna ingericht. De boeken staan keurig op de plank en
de computer is geïnstalleerd, maar het schilderij The Peaceable Kingdom van de 19de-eeuwse
Amerikaanse autodidact Edward Hicks staat een beetje verloren tegen de muur. Definitieve
ophanging van het saillante kunstwerk moet eerst worden besproken met de Amerikaanse
postdoc met wie Kennedy zijn kamer zal delen. ‘Een typisch voorbeeld van de Nederlandse
overlegcultuur’, merkt de nieuwe hoogleraar op.
Kennedy, die onlangs bekende Nederlands te hebben geleerd uit Suske & Wiske-albums,
spreekt keurig ABN waar nu en dan de Angelsaksische grammatica doorheen klinkt. Al voor
zijn komst naar Amsterdam, waar hij begin jaren negentig zijn promotieonderzoek deed en
zijn vrouw ontmoette, had hij sterke banden met ons land. Niet alleen heeft hij een Nederlandse
moeder en de Disneyvariant van Holland als geboorteplaats, ook woonde hij als kind
een jaar in de omgeving van Rotterdam, in welke stad hij een Montessorischool bezocht.
Had Kennedy door deze ervaringen een genuanceerdere kijk op Nederland dan de gemiddelde
Amerikaan? ‘De kennis van de gemiddelde Amerikaan over Nederland is niet
groot. Veel van mijn landgenoten hebben twee paradoxale beelden voor ogen, van dijken,
polders en molens enerzijds en van tolerantie, drugs en prostitutie anderzijds. Sommigen
zien beide beelden, velen alleen de molens, en weer anderen kunnen zich er helemaal niets
bij voorstellen. Door die sterke beeldvorming is Nederland bij Amerikanen weliswaar het
meest bekend van alle kleine landen in Europa, maar wat zij er naast de clichés van weten is
niet duidelijk. Van het progressieve imago van Nederland wist ik als kind eigenlijk ook helemaal
niets. Ik wist dat er tulpen, molens en dijken bestonden maar verder niet. Als kleine
jongen in Orange City keek ik wel op een bepaalde manier naar Nederland door de prentenboeken
van Peter Spier te lezen, zoals over de koe Hendrika. Dan heb ik toch wel een stereotiep
Hollandbeeld gehad.’
Hollandgekte
Met zichtbaar genot vertelt James Kennedy verder over zijn jeugd in Orange City. Het stadje
in Iowa is halverwege de 19de eeuw gesticht door Hollandse immigranten. Net als talloze
andere Amerikaanse steden buit Orange City deze overzeese afkomst gretig uit. Sinds 1936
wordt bijvoorbeeld in mei met veel bombarie het Tulpenfeest gevierd. Kennedy over dit jaarlijkse
hoogtepunt in zijn geboorteplaats: ‘Naast enorme hoeveelheden tulpen zijn er dan
Nederlandse specialiteiten te krijgen. Zo kun je saucijzenbroodjes eten, die pig in a blanket
worden genoemd of ‘saucijsje’ omdat niemand ’saucijzenbroodje’ kan zeggen, en fat balls,
de Amerikaanse benaming voor oliebollen. De inwoners van Orange City lopen rond in klederdracht:
zowel in authentieke Zeeuwse of Volendamse drachten als in voetbalsupporterkostuums,
de mutsen met de vlechten. 19de-eeuwse volksdansen zoals de Jan Pierewiet, die
ik zelf ook heb gedanst, worden op klompen uitgevoerd. Ook Oudhollandse kinderspelletjes
raken de laatste tijd in trek. Het Tulpenfeest wordt steeds authentieker!’
De toeristische tulpenfeesten in Orange City en andere plaatsen in de Verenigde Staten
zijn een laatste stuiptrekking van een ouder, extreem verlangen naar het ‘authentieke’
Nederland, of eigenlijk naar het klassieke Holland. Ruwweg tussen 1880 en 1920 heerste er
een hevige Hollandgekte in Amerika, waarover kunsthistorica Annette Stott enkele jaren geleden
het boek Holland Mania: the unknown Dutch period in American art and culture publiceerde.
Amerikaanse kunstenaars raakten in deze periode geïnspireerd door de 17de-eeuwse Hol-