2004-1 - Holland Historisch Tijdschrift

De archievenman
De Archievenman bezoekt voor het Historisch Tijdschrift Holland archieven in Holland. Dit
keer: het Nationaal Archief.
Bronnen achter tralies
Laatst bezocht de Archievenman het Nationaal Archief te Den Haag. ‘Welk archief?’, zal menigeen
roepen, want nog niet iedereen is op de hoogte van de naamsverandering van Algemeen
Rijksarchief (ARA) in Nationaal Archief (NA). Wat is hier precies te vinden? In ieder geval
meer dan het ‘Nationaal’ in de naamgeving doet vermoeden. Het Nationaal Archief herbergt
namelijk niet alleen archieffondsen betreffende de geschiedenis van Nederland maar
ook het provinciaal archief van Zuid-Holland (inclusief het voormalige graafschap Holland)
en niet te vergeten de vele archieven met betrekking tot de Nederlandse koloniale geschiedenis.
Tenslotte zijn er ook nog archieffondsen van ‘particuliere instellingen en personen van
nationale betekenis’ zoals op de website www.nationaalarchief.nl staat aangegeven.
De Archievenman was een frequente bezoeker van het Algemeen Rijksarchief halverwege
de jaren negentig. Toen was de ontvangsthal nog een onduidelijk gestructureerde ruimte
met doorgezakte stoelen, een koffieautomaat en asbakken voor de rokers. Nu is deze ruimte
geheel rookvrij gemaakt en zijn er nieuwe comfortabele stoelen en banken gekomen waar
de archiefvorser even kan bijkomen van al het moois dat hij net door zijn handen heeft laten
gaan. De koffieautomaat is gebleven en levert nu ook ‘variatie-koffie’ zoals dat zo mooi heet,
tegen de schappelijke prijs van 50 eurocent (ook cappuccino en espresso). In de vitrines van
de hal worden verder tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd.
Bij de ontvangstbalie meldde de Archievenman zich aan met zijn oude ARA-pasje. ‘Heeft
u een identiteitsbewijs bij u?’, vroeg de baliemedewerker. Toen de Archievenman ontkennend
antwoordde, keek de baliemedewerker hem verwijtend aan. Het identiteitsbewijs
diende voor het aanmaken van een nieuwe pas, een zogenaamde archiefkaart. Met deze
kaart, inclusief gescande foto, kun je voortaan ook in andere archiefinstellingen in Nederland
terecht. In feite betekent het dat je zonder identificatie geen archiefstukken kunt inzien.
Voor deze ene keer mocht de Archievenman er nog in, maar voor de volgende keer was
hij gewaarschuwd. Gewapend met een potlood (van het archief), een kaart met een ‘tafelnummer’
en wat papier, betrad de Archievenman de studiezaal. Eerst moest een soort draaihekje
gepasseerd worden dat je ook bij zwembaden ziet. Dit draaihekje dient ongetwijfeld
ook ter verhoging van de beveiliging van de archiefstukken, maar hoe precies? Electronische
poortjes ontbreken, dus waarschijnlijk dienen de poortjes alleen om de bezoeker die met
een archiefstuk de studiezaal uit wil rennen, af te remmen.
De inrichting van de studiezaal is net als de ontvangsthal aanzienlijk verbeterd. Ook hier
zijn de stoelen vervangen, op de zelfbedieningsafdeling (microfilms) zelfs door heuse verstelbare
bureaustoelen. Ongetwijfeld draagt dit bij aan het voorkomen van RSI-problemen
bij archieftijgers die hier veelvuldig zitten en een draagbare computer gebruiken. Elke bezoeker
heeft aangenaam veel ruimte aan de grote tafels die op een goede manier belicht zijn.
De inventarissen zijn verbannen naar een uithoek van de studiezaal en dat is natuurlijk wel
jammer. Bovendien zijn ze allemaal gekopieerd in de foeilelijke roze huisstijl van het ARA;