2004-1 - Holland Historisch Tijdschrift

stakingen bij hoogovens in ijmuiden, 1921-2000 23
Blijft over het middenniveau. Voor welke eisen hebben werknemers bij Hoogovens gestaakt
en zijn er binnen het Hoogovenpersoneel groepen die vaker dan anderen gebruik
maakten van het stakingswapen? Zoals voor heel Nederland geldt ook voor Hoogovens dat
de arbeiders daar vooral voor betere arbeidsvoorwaarden het werk hebben neergelegd. We
kunnen de bij Hoogovens gestelde eisen in een tabel samenvatten:
Tabel 1 Stakingseisen als percentage van de stakingsactiviteit naar perioden.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1921-1939 1940-1944 1945-1950 1960-1979 1980-1999
N=5 N=4 N=10 N=14 N=14
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
bedrijfsbeleid 6 27
politiek 100 15
loonpolitiek 4 10
erkenning vakbond 2
voedsel/huisvesting 5
solidariteit met collega 9
onbekend 7 13
arbeidsvoorwaarden 94 76 69 63
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
N.B. N geeft het aantal stakingen aan.
De percentages in Tabel 1 zijn berekend door een ongewogen gemiddelde te nemen van de
aandelen van de betreffende eis in het totaal aantal stakingen, het totaal aantal stakers en het
totaal gestaakte dagen. 11 De percentages zijn vanzelfsprekend niet identiek aan de voor heel
Nederland geldende, maar de overeenkomsten zijn desondanks treffend. Tot de Tweede
Wereldoorlog betrof ongeveer negentig procent de primaire arbeidsvoorwaarden loon en
arbeidsduur. Tijdens de oorlog waren alle stakingen politiek, gericht tegen de Duitse bezetter
en in de eerste jaren na de oorlog staakten de Hoogovenwerknemers tegen uitzending
van troepen naar Indonesië en voor erkenning van de Eenheids Vak Centrale.
In de periode 1960-1979 treffen we stakingen aan van door het bedrijf in Spanje en Italië
aangetrokken arbeiders die ontevreden waren over respectievelijk het hen voorgezette voedsel
en de huisvesting. Ook vond strijd plaats tegen het loonbeleid van de regering, een soort
kruising dus tussen een politieke en een arbeidsvoorwaardenstaking. In de laatste periode
uit de tabel vonden dergelijke stakingen nog vaker plaats, zoals hierboven ook beschreven.
Opvallend is echter het hoge percentage van stakingsactiviteit tegen het bedrijfsbeleid, tegen
de reorganisaties en sluitingen. We kunnen dit niet anders zien dan als een uiting van
het toegenomen zelfbewustzijn van de moderne werknemer, die niet alleen maar zo nu en
dan in verzet komt om hoger loon te eisen maar zich ook wil bemoeien met het beleid van
de onderneming.
De tweede vraag, die naar het verschil in stakingsgedrag tussen groepen arbeiders, is veel
moeilijker te beantwoorden. Uit de stakingsgegevens komt geen patroon naar voren van een
groep arbeiders die door zijn strategische positie meer geneigdheid tot staken zou hebben.
In 1985 vond een staking van de mensen van Railvervoer plaats en deze 200 mensen zagen
kans om het hele bedrijf plat te leggen, maar dit lijkt een uitzondering.
11 Sjaak van der Velden, Stakingen in Nederland, bijlage 5, formule 1.