2004-1 - Holland Historisch Tijdschrift

8 holland – in het veen of langs de kust?
Afb. 2. De Keukenhof, ooit adellijk jachtgebied (oude duinen op een strandwal) (coll. auteur).
gend. Men trok hier langs landbouwpercelen met daarachter de weilanden op de klei en het
veen. Pas op kilometers afstand was aan de horizon het lage woud op het nog onontgonnen
veen zichtbaar. Wie van noord naar zuid reisde, moest de wegen langs de zandwallen gebruiken.
Hier lagen meestal twee wegen aan beide kanten van de wal, op de grens van
strandwal en strandvlakte. De reiziger reed dus voortdurend langs het bos en zag aan de andere
kant de weilanden met daarachter weer de bossen van de volgende strandwal. Het bos
was in de kuststreek dus veel opvallender aanwezig.
De welvaart van de welgeborenen in het veen overtrof in de 14de eeuw weliswaar ruimschoots
die van de welgeborenen aan de kust, maar dat zegt nog niets over status van dat gebied.
22 Wie de vestigingsplaatsen van de hogere adel zoekt, vindt de latere kastelen vrijwel
exclusief in de kuststreek en ook in die tijd zal de elite van mening zijn geweest, dat hun
woonplaats het centrum van het land was. De Hout is ook niet zomaar een wildernis, maar
de plaats waar de jacht plaats vond die voor de adellijke status zo van belang was en had dus
een positieve betekenis.
Met Holtland zou volgens Blok eerst het gebied zijn bedoeld, dat in 1064 nog zonder
naam met ‘de boorden van Rijn’ wordt aangeduid, een gebied ongeveer gelijk aan het latere
baljuwschap Rijnland (de kuststreek van Hillegom tot de Maas en de venen rond de Rijn tot
Zwammerdam) en de naam is daarna met het grafelijke gezag meegereisd. 23 Burgers wijst
echter ook op een Echternachse lijst uit 1101-1103 met Hollandse kerken van Petten tot
22 H. van der Linden, De Cope (Assen 1956) 350.
23 Blok, Holland sinds Gosses, 14.