Untitled

01 1818 8119 UB AMSTERDAM

jr. w: JK TT 2W JP JE z>,
VADERLANDSCHE
GEDENKSTUKKEN.

J , W. KIIMFEL
VADEELA"NI>S€HE
GEDENKSTUKKEN
M RES PAKVJ3 f*
BIJ COKNELIS HEYEIGERT, J783 .

A A N
Z IJ N E
H O O G H E I D *

DOORLUCHTIGSTE HOOG - GEBOOREN
VORST EN HEER!
J&lan wien toch, Doorluchtig/Ie Vorst en Heer!
is beter een boek ter befcherming aanbevooien da»
aan Uwe Doorluchtige Hoogheid? die voor ons
Vaderland zijt de Luister de Roem en de Be-
fchermer van buiten, en bij alle braaven, de Liefde
en Achting van binnen, en de Behouder van rust.
Dus dan kies ik te recht zulk eenen Befcher-
tier voor dit werk, overtuigt 3 dat, in uw* Door­
lucht

hchtigst Vorst en lieer7 de wil en de macht is;
leveelende mij in Uwe Doorluchtige Hoogheids»
Hoog- Vorflelijk aandenken; terwijl ik, zo veel iit
wij is, met veele oprechte Christenen, Uwe Doof'
luchtige Hovgheid en deszelfs Koningljjke Gema­
lin en Vorjlelijke Spruiten, door vuurige gebeden*,
in de iefcherminge van den drie'ênige God aan*
leveele, voornaamlek in V barnen van deezert
tijd.
Ik ben . . . .
BQORLUCIITIGSTE HOOG - GfLBOOREN
tE YIIE 19
den Nam
VORST EN HEER!
U\VE DOORLUCHTIGE HoöGHETfiS
Onderdaanigjle en Gehoorzaamfl»
Dienaar,
J. W. KÜMPEL.
VIRO

V I R O J U F E N I
JANO GULIELMO KUMPEL,
J. U. C A N D.
RATAVUM S U U M E D E N T I.
Tibi camoenas offerimus leves
Cui Mufa curae eft 3 & patriac falus,
Quae laeta te diu fruatur,
Battavici decus in Lycei!

OP DE
VADERLANDS CHE
G E D EN K S TUKKE N,
V A N D E N
W Ê L - E D, HEEK
j. w. JK w m JB JE X.
Ï"I ïer ftraaltj voor 't Vaderland, een zui vrc Liefde door.
Hier word een Lauwerkrans voor Vrijheid t'faam gcvlogcen.
Hier word dc dwing'landij, door Baroos Zoon, bevogten.
Voigt fteedsj o Nageflagt! des Dichters loflijk fpoor.
DIRK MULLER.
J. U. S T.

D E
'É O JF
D E R
BATAVIEREN,
IN HET TEGENWOORDIG
TIJDSGEWRICII T:
I N
ZES LIERZANGEN:

I N II O U D .
Niet zelden is een zucht tot het grote de drijfveer van onge­
mene daden: hoe deze ook verfcJiillen in uitoefening en gevol­
gen, in dit beginfel zijn zij gelijk; en het is van deze zucht, dat
bij den aanhef gefprokcn wordt. Voorts handelt deze Eerfte Zang,
als voorbereidend, over den algemeenen oorfprongder meefteEuro-
paanfche Volken, welker aanzien en oudheid bij Jujlinus in v'jft
Tweede boek in een gefchil tusfchen de Scythen en Egjptenaaren
llijkt: wijders vervat hij de gelijkheid van hunnen Godsdienst
en Vrijheid, en voorts eenige algemeene Aanmerkingen nopens
het Oorlog tusfchen America en Groot-Brittanje; 't gedrag der
Franfchen hier in en de poging der Engel/chen om er onzen Staat
in te mengen; hun trouwloze handelingen; de voorbereidzelen tot
vredebreuk; en de waarfchouwing omtrent het ontwaken onzer ge­
tergde wraak aan de Britten; het ontftaan der gewapende Neu­
traliteit , welke, hoe aangenaam zij voor 't Vaderland moogzjn,
nooit gelijk is te Jlellen met de gevolgen die voortgebracht konden
worden, wanneer men het doorluchtig voorbeeld van ie dappere
Vaderen najireefde: eneenen Overgang tot den Tweeden Zang. —

E E R S T E ZANG.
"Wat woelt mijn Geest? wat zet mij aan,
Om uit mijn zangerige fnaren
Tot lof van kunst en heldendaén
Een Vrijheidaêmend Lied te baren?
Het is de Zucht voor 't Vaderland,
In 't hart des Bataviers geplant,
Een zucht zo edel, zo verheven:
die den bleeken dood veracht,
En Helden voor den Staat gedacht,
Met innig zielsvermaak doet fneven.
A a »a

+ DE LOF Mk B A T A V I E R E N ,
Bataaffche Jeugd, werp mij niet voor,
Dat ik uit vreemden ben gefproten;
Gun mij een plaats in 't Dichtrenchoor
Als eeö' van uwe Landgenoten.
Zijt gij niet Duitschlands neeven? fpreek.
Ik ben 't van laater eeuw, en kweek
In 't hart de Vrijheid - zugt der Vaadren:
Ik ftam van oud, van braaf geflacht;
Én Hem, die de eedle deugd betracht,
Hem fpeek Tuïskoos bloed in de aadren.
Gun dan den Broedren,- die, als gij,
Het hoofd aan Rome durfden bieden;
Gun haatren van de dwinglandij;
Gun 'c Kroost van dappere Oorlogslieden ,
Met u geteeld van 't zelfden zaad;
Het kroost, dat laffe weekheid haat,
Meer dan den naam van Bondgenoten:
Neen, neem het als uw eigen aan,
Het zal met u ten ftrijde gaan,
En dwinglandij voar 't voorhoofd floten.
Maar

E E R S T E Z A N G . 5
Maar 'k ken uw vriendlijk hart, ö Jeugd!
Als Batavier zult gij mij achten,
En, 'k zweer bij Duitschlands oude deugd,
Ik zal bij u mijn' plicht betrachten.
Mijn Vaders acht ge als Broeders, — mij
Als Batoos kroost, van ouds reeds vrij,
En deelgenoot der zegeningen,
Door uwer Vaadren dappre hand
Zo vast in dit moeras geplant.
Hoor mij mijn eeuw ter eei 1
dan zingen!
't Ontzenuwd Oosten kusfe vrij
Den voetftap zijner Dwingelanden:
De dwang, die fnode Heiharpij,
Moog woeden aan Afrykes ftranden ,
Of fmukken zig met Peru's goud;
En waar zc een' zetel heeft gebouwd,
Den lagen flaaf door pracht verblinden:
- Europaas, Duitschlands, Batoos kroost,
Is Heldenvolk, des doods getroost,
En laat zie!' door geen ketens binden.
A 3 Een
1

t$ DE LOF DER BATAVIEREN,
Een Helden volk, een Broeder fchap,
Die Dwinglandij heeft uitgebannen,
Zijn Vorflen viert ten hoogden trap,
Maar de Eerzucht breidelt der Tyrannen.
't Erkent een' Heer, een Wet, een' Plicht»
Als door een' zelfden Geest verlicht,
Schoon ze om zijn' eerdienst fomtijds ftrijden:
Eén word van allen aangebeên,
Schoon met verfchil van plechtigheén:
Eén wondre God , wien zij belijden.
Doch fchoon die Broeders, eensgezind,
De plichten achten van een' Christen,
Toch heeft hen de afgunst vaak verblind,
Die bron van de eerde broedertwisten.
De Gal, de Brit, en 'c Duitfche rijk,
Zijn door hunn' ftamaart faam gelijk ;
Ja 't zelfde bloed rolt hun door de aadren:
Maar Duitschlands kroost bleef aan den dam,
Waar uit het eerst te voorfchijn kwam,
Getrouwst, heeft nog de deugd der Vaadren.
De

E E R S T E Z A N G . 7
De Gal week vaak van de oude trouw,
En ftookte zelfs in Duitschland twisten.
Ja, hij fteunt deels zijn Staetsgebouw
Op fchonen fchijn, maer vuige listen.
De Brit is trotsch en ftug van aart,
Acht niets den naam van edel waard ,
Wat niet bij hem is voortgcfproten:
Belang bewerkt zijn Staatsverbond,
Maar, 'c is ook op den zelfden grond,
Dat hij het weêr om veer durft itoten.
Hij (laat van 't hard en klippig ürand,
Waar langs der Noordzee golven bruisfchen ,
Een trotsch gezicht naar Nederland ,
En waant dat Hechts de baren ruisfchen
Voor hem , niets, niets maakt hem gedwee;
Hij noemt zich mcefter van de Zee,
Dïar de afgunst hem uit de oogen fchittert:
Hij ziet en Gal cn Kastiljaan,
Met een' gelijken weerwil aan,
En is om Neêrlands heil verbitterd.
A 4
I T c t

a. .DE LOF DE..R BATAVIEREN,
liet Volkvernielend Oorlogsvuur
Woed in zijn hart, kost bloed en tranen.
Min. krijg is 't met zijn nagebuur,
Pan met zijn kroost, zijn onderdanen.
Hij hoont der Batavieren trouw
Als pf zij 't kroonrecht fchenden zou
En ooit met muitren famenfpannen:
Hij denkt niet, dat ons vrij gedacht,
Op_ een gelijke wijs veracht
Een rpt yan muitren en tyrannen.
Van d' oudden, d' allercciften dam
V^n allen die onze aard bewonen,
Eer N'ylus Rijk noch aanvang nam,
Zijn wij Tuïskoos echte zonen.
Ook gij, o trotze, o onverlaat,
Gij, broeder , die uw broedren haet l
Ook gij, fchoon zulk eene eer onwaardig,
Daar gij, ons ziende als trouwloos aan ,
Waant da;; we als Gal en Kastiljgan
Zijn tot uw' ondergang vqlvaardi^.
Waar

P E R S T E Z A N G .

io DJL LOF D E R BATAVIEREN,
Der altoos vrijen Batavier
Mishagen alle flaaffche kluistren,
Die fteeds den ftaat van 't fchoonftc dier,
Van d'eedlen mensch te zeer ontluiftren
Moest niet uw dwang d' Amerikaan,
Niet hem, geweldig tegenüaan ?
Geen Christen word ooit flaafsch geboren:
De ziel des Godsdiensts maakt hem vrij,
Schoon hij in ieder heerfchappij
De ftem der hoge wet moet horen.
't Is mij bewust, dat flaaffche dwang
In Rusland en aan de Isterboorden ,
Den Rijksftaf zwaait uit Staatsbelang,
De Vrijheid boeit met taaije koorden.
Dat volk, in later eeuw verlicht,
Week lichter af van wet en plicht
Hun moest een naauwer band verbinden:
Ook is dat dwangjuk niet zo wreed
Als 't uwe, daar gij ketens fmeedt
Voor uwe Broedren, uwe vrinden.
Da

E E R S T E ZANG. n
De Transfylvaan is, ik beken'c,
Lijfeigen, en de Rus moet bukken;
Maar daar men nooit zijn grondwet fchend,
Hem nooit door last op last komt drukken,
Mint hij de kluister, die hem bind:
Maar wij, wij, min dan zij verblind,
Wij haten dwang, en voelen blijheid,
Naar mate meer op 't warcldrond
De toon weergalmt uit mond bij mond,
Onze oude krijgstoon, Vrijheid! Vrijheid!
De Vaders van het Vaderland ,
Gehecht aan Grootvaars brave zeden,
Ontzeggen billijk onderitand,
Befchroomd in uw ontwerp te treden.
Ware u het Oorlog aangedaan,
't Is wis, men zou ten flrijde gaan;
Wij zijn geen fclienders van verbonden;
Oud Rome eerbiedigde onze trouw:
Zij deunt, zij fchraagt ons Staatsgebouw,
Dat we op de zuil der Vrijheid gronden.
o Gij

ti DE LOF DER BATAVIEREN,
o Gij, uit God gebooren Deugd,
o Licht in dikke duisterheden,
o Gij, der Englen grootfle vreugd,
o Waarheid! flier mijn wankle fchreden;
Verhoed mijn voet, om van uw pa&n,
Of regts—, of linkswaart af te gaan;
o Waarheid, leer uw' Dichter zingen,
Hoe met den Gal en Kastiljaan
Reeds lang de Britfche Vloten liaan 1
Leer mc in 't geheim der Hoven dringen!-
Leer mij der Britten kneevlarif
In hunne nieuwe warekl malen!
Doe door u licht mijn Kunstfchildrij
Met ongefmukten luider pralen!
En nimmer moet in mijn verhaal
Of lasterzucht, of logentaal
Zich met den toon der Dichtkunst mengen!
De vuige list zij verr' van mij!
De (tem der Waarheid, durf ik vrij
Voor 't oor van Batoos neevcn brengen.
Een

E E R S T E Z A N G : i%
Een Godlijk vuur verfpreid zijn' gloed,
Ontfonkt mijn ziel, bruischc in mijne aadren:
Ik voel, ik voel met drift het bloed
Tot zijnen wel, het hart, vergaadren.
Daar bruischc het op met zwaarder droom,
Gelijk een Etna, wien, met fchroom,
De Reiziger ziet vlammen braken;
Of als de Nijl, die, ongetemd
Zijn bedding golvende overzwemt,
Om 't vruchtbaar aardrijk vet te maken;
Waar zijn wij ? — waar ? — in welk gewest ? —>
Help God! verfchrikking doet mij ijzen.
De moord, met menfchenbloed gemest,
Oiitfangt cr hulde en cerbewijze-n.
Bellona geeft er haar geboón,
Zit met een woeden glans ten Troon,
Of hoort de ftem van haar gezanten:
'k Hoor ,• dat de Tweedracht haar bericht,
Hoe 't volk, door 't Heilgelpof verlicht,
Zich tegen haren wil durft kanten.

*4 DE L O F DER BATAVIEREN,
Zij zegt: den Rus mishaagt de Krijg,
De Vreê heerscht in Satumus oorden,
Bij Gal, bij Brit, en ach! ik zwijg,
Van trotfe Taag- en 1 berboorden.
't Krijgszuchtig Noorden is gedwee.
Tuïskoos kroost aanbid de Vreé.
Vergeefsch porde ik die Adelaaren,
Hun Krijgszucht is geheel gcfust,
Hun wapen dient flechts om de rust»
. Van hunne Staten te bewaaren.
Dit hoort Bellona, fchud haar' kop:
De Tweedracht eindigt pas te fpreken,
Of zij, zij fleekt heur hairen op, s
Die adderen en flangen kweken ?
„ Hoe, zegt ze, zijt gij uitgeleerd?
„ Weet gij niet meer, hoe men regeert
„ In 't hart der volkren ? durfc gij keren,
En meiden mij mijn nederlaag ?
,, Zal dan mijn luider, zal mijn vaag
„ In rook en dikken damp verkeeren?"
Zij

E E R S T É Z A N G . 15
Zij flampvoet, en haar Hofftoet rijst:
't Belang", en 't fchuchtre Wanbetrouwen;
De Nijd, die zich met lastren fpijst;
't Bedrog, gewoon om leed te brouwen ;
De Trots, geneigd tot dwinglandij:
Deez' plaatst zij Tweedragt aan de zij'.
Een' pestdamp geeft zij hun tot wagen:
„Ga, zegt zij, uitgelezen ftoet!
„ Naar Albion: gij zult, gij moet
„ Van daar uw zegepalmen dragen."
Zij zelfs vaart meê: verwaten Trots
Grijpt naar de teugels, ment de rosfen,
En toont zich als een fteile rots;
Verbergt zijn dodelijke klosfen;
En een gedwonge lach verfpreid
Op 't aanfehijn valfche vriendlijkheid.
De looze mond noopt zelfs tot kusfen;
Het vlammend oog fchijnt zonnefchijn;
Zijn lippen gloeijen als robijn,
Maar 't Akonyton fchuilt er tusfchen.
Ik

16 D*s LOF DER BATAVIEREN,-
Ik volg, ik volg hen in hun tocht
Op vleuglen van mijn denkvermogen
Door kreitfen, noó door ofis bezocht,
En fchijq mijn' dampkring gantsch onttoogen.
Ik zie geen lucht of zonnefchijn:
Een nevel, vol van helsch fenijn,
Schijnt mij in mijnen vaart te omgeven;
Hoed, hoed mij, Hemel, voor dien damp;
En Iaat mij, fchetzend de Oorlogsramp
Aan 't fchooft der lieve Vrede kleven!
Zij ftrijken neêr op Albicti.
Wee, wee! hoe zal zich 't land beklager},
Wanneer 'c, bij 't rijzen van de zon,
De vracht herkent dier helfche wagen;
Maar ach! ik zie natuur verkracht j
Ik zie een eeuwge middernacht
Het hart van alle Britten dekken:
Help God! de Nijd, die Heiharpij,
En Trots, de bron der dwinglandij,
Gaan hier het eerst hunn' post betrekken.
Gij

E E R S T E Z A G; \i
Brittanje, door den valen nijd
Beheerscht, vergadert zijne Staten;
Herdenkend hoe ze in vroeger tijd
Geducht was bij haar Onderzaten.
Zij ziet, zij ziet d'Americaan,
Zich van die kluisters trots ontflaan $
Die aan geen vrije leden pasfen;
Zij ziet te laat, en of men woed,
Of dreigt, of flaat, zijn heldenmoed
IÏ lang dc taaije roede ontwasfeQj
Gij zijt het, Reden, gij alleen i
Gij maakt elke oppermacht befteudig;
Wie zonder u hun pad betreên,
Zijn nog in 't volst bezit ellendig.
Dit toont hij, wiens bekrompen zifcl
Aan lagen trots te beurte viel.
Hen, hen ziet men gedwongen zwichten,
Wier kracht van ziel in hoofdigheid
Veraart, terwijl geen woest beleid
Ooit volk deed keeren tot zijn plichten.
B Doch

i8 DB L O F DER BATAVIEREN,
Doch Reden, gij zijt uit den raad
Der trotfche Britten lang verbannen,
'k Zie al de leden van hun ftaat
Tot bloedvergieten famenfpannen.
„ Hoe, zegt men, is de Amcricaan
„ Niet een geboren Onderdaan,
„ En zal hij dan voor ons niet buigen ?
„ Wij zijn, zijn Meefters, en hij leer',
„ Om aan zijn' wettig' Opperheer
,5 Verfchuldigde eerbied te betuigen."
De Tweedracht ftookt het helfche vuur,
Welks rook Americaan en Britten
Bedwelmt: dees wil ter aller uur
In 'c raadsbefluic van d'andren zitten;
Die, aan zijn' trots te zeer gehecht,
Wil niets, niets afftaan van zijn recht,
Maar maakt zijn' ftamgenoot verbittert;
Die breekt den band der Slavernij,
En maakt zich door zijn waapnen vrij,
Terwijl zijn oog van gramfchap fchittere.
Zie

E E R S T E Z A N G . 19
Zie hier de Broeders dan verdeeld;
Maar ach! de Hel dreigt zwaarer plagen t
Zij heeft haar rol niet uitgefpeeld ,
Eerst zal ze Europe doen gewagen.
Het vuig Belang en de Achterdocht
Zijn vaardig tot een nieuwen tocht t
En 't loos Bedrog bekleed hun zijën:
Op helfche draken, fnel van vlucht
Doorklieven zij de ontftoken lucht
Om zich in Vrankrijk ncêr te vlijën.
De Gal, gewoon in 's Nabuurs ramp
Zijn eigen voordeel te bejagen.
Ziet licht in dezen donkren damp,
En fchept zich lust in Oorlogsplagen,
Straks heeft hij 't hem zo lief Belang
Herkend aan haar' Sireenenzang,
En hoort die ftookfter van krakkeelen:
Hij bied zijn gumt d'Americaan,
En noopt met list den Kastüjaan:
Om in dien Broederkrijg te deelen.
B 2
Z i e

2o DE LOF DER BATAVIEREN,
Zie hier de hel in arbeid, zie
Europa tot een fchouwplaats flrckken,
Van de allerboosfte rollen, die
Dit punt van onzen bol bevlekken.
Het woedend Oorlog barst ftraks uit,
En, nergens in zijn' loop gefluit,
Vliegt heen door vier verfcheiden Landen;
De Zee, met kiel bij kiel belafin,
Schijnt in een bhkfemvlam tc ftaan
Tot aan de vcrstgelegen flrandcn.
Hoe lang, Euroop, is 't reeds geleên,
Dat u de boei des Oorlogs knelde?
Hoe lang getwist? hoe min geftxeén?
Waar zijn, waar zijn uwe oude Helden?
Waarom maakt men geen eind en flaat,
Van 't opgaan van den Dageraad
Tot daar de Zon in 't West gaat dalen?
Ai, kom toch eens, gewenschte dag,
Dat na een' glorierijken flag
De lieve Vree] mag zegepralen!
f . Spoei

E E R S T E Z A N G . 21
Spoei voort, fpoei voort, Bataaffche Zang!
Gij moet mijn Volk in de ooren klinken;
Bepaal u bij ons Staatsbelang,
Laat in uw vlucht uw' moed niet zinken.
Wijk, wijk van dit Toneel niet af,
Schoon al iets anders zangftof gaf,
In 't tijdverloop van zo veel jaren.
Het Beierfche erfrecht ftore uw niet:
Want fchoon gij Duitschlands Krijgsvaan ziet,
God- zelf zal daar den VréV bewaren.
Rijk God! hoe durft toch Albion
Bij ons van vreêbreuk zich beklagen?
Heeft aiec, toen 't eerst de twist b:gon,
Mijn Staat voor alles zorg gedragen?
Is, op het oud verbod, terftond
Niet weêr een nieuw verbod gegrond,
Van 's-Nabuurs Vijand niets te zenden,
Dan dat, wat nimmer was ontzegd?
Wie handelde immer meer oprecht?
Wie wist ooit min van woord te fchenden ?• —
E 3 Maar

t% DE L O F DER BATAVIEREN,
• Maar Gij, die geenen plicht erkent,
Verdoolde Britten! wilt vrij beven,
Daar Gij het Recht der Volkren fchendt,
En van Tuïskoos vrije neeven
De koopvloot plondert, en 't gezag
Der Staten hoont in hunne vlag!
Beeft! want de Godheid zal u flraffen,
Nooit blijft de boosheid dus verfchoond:
God zal ons, door uw' trots gehoond,
Door gansch Europa recht verfchaffen.
De woede Geest van muiterij,
Veeltijds uit bijgeloof geboren,
Vertoont haar macht en heerfchappij
Bij u, gelijk zij deed te voren,
6! Londen, Londen! zie uw draf:
De vlam delft voor uw pracht een graf!
Maar ach f gij fpreidt vergeefsch voor blinden,
ó Waarheid! uwen heldren glans:
Hij wende 't oog naar 's hemels trans,
Vergeefsch; hij kan de Zon niet vindea.
Ver-

E E R S T E Z A N G . a 3
Verblinde Brit! ai zie, ja zie,
Uw' val voorhanden: leer ons kennen,
En 't aaklig doodsgevaar, van die
Den Leeuw tot wreken aan durft fchennen:
Hij is grootmoedig; maar zijn kracht
Word nimmer ftraffeloos veracht:
En, fchud hij eens zijn grijze manen,
Dan word al 't boschgediert' gedwee,
Hij zal zich uit zijn legerfteê
Den weg ter overwinning' banen.
Maar 't is vergeefsch: uw blindheid faft
Den eedlen moed der Batavieren;
Nog teuglen zij hun driftig hart,
Het wello reeds haakt naar krijgslaurieren.
Ja, was de Olijftak min hun lust,
Ik zag u in uw hart ontrust,
Door 'c dondren hunner zeckasteelen,
Nog wenden ze alle poging aan
Om zulk een vredebreuk te ontgaan,
En gij blijft plondrcn, g ) blijft ftelen.
B 4 Voor-

24 DE LOF DER BATAVIEREN.
Voorzichtigheid, der wijzen last,
Een deugd uit Hemelsch zaad gefprooten,
Vcrfchijnt in 't diepfte van de rust
Op 't leger van Europaas Groten.
Maan: Catharijne, en Christiaan,
Een Bondgenootfchap aan te gaan
M e
t Fredrik, de eer van Duits.lands zonen,
En h?m, wiens deugd al de aard behaagt,
Daar hij de Zweedfche Rijkskroon draagt,,
En ons, die Batoos erf bewonen.
Hot heilig Recht, 't welk voor ons pleit,
Baart met de zucht tot rust en vrede
Gewapende Onpartijdigheid.
Ach! mocht dat wicht op onze beden.
Van zijn' geboorteftond af aan ,
Het woên der Britten tegengaan !
Mocht hij, wien we als Tuïsko eeren,
De Hoop van Duitschland, tonen, dat
Hij 'i bloed van zijne Vaadren had,
En de onderdrukte trouw verweeren!

E E R S T E Z A N G . 25
Ja, de eer van 'c Huis van Oostenrijk,
Jofephus, door zijn deugd verheven,
Zal in dit tijdsgewricht een blijk
Van Duitschlands oude zeden geven ,
Zijn dapperheid, met trouw gepaard,
Maakt hem den Roomfchen zetel waard:
Hij, 't hoofd der moedige Germanen,
Hij ziet met fmart dat Albion
Ontaart, en wcnscht zelfs dat Bourbon
Zich moge een' weg ter zege banen.
De Grote Fredrik, die deze eeuw
Met zijn' geduchten naam doet pralen,
Slaat reeds op Neêrlands fleren Leeuw
Het oog; wie zet dien held toch palen ?
Hij is in fpijt des Brits, bereid,
Zijn wapen bij de Onzijdigheid,
Zijn' fleren Adelaar, te zetten,
Hij, 't evenwicht in 't Duitfche rijk,
Doet Tronen fiddren , 't ongelijk
Zwicht voor den donder van zijn wetten.
13 5 Maar

26* DE LOF DER BATAVIEREN,
Maar nog, acli nog is alles ftil,
En 'k zie ook bij Tuïskoos zonen,
Hen, die in zulk een Staatsgefchil,
Hun Vorstlijk bloed, hunne afkomst honen.
'k Zie, door de Britten aangezocht,
's Volks leven fnood voor goud verkocht,
En d'onderdaan ten flachtbank' brengen.
's Lands Stenden zwijgen; vreeslijk lot!
Gedoogt gij dit, rechtvaardig God,
Laat gij der Volkren bloed dus plengen!
Maar 'k zie 't, de Landzaat word gewekt,
Die Menfchenhandel afgebroken,
Dïe Duitslands kroost tot fchande fhekt,
En duizend twisten ftond te ftoken.
Maar 't is genoeg, ik wend mijn' zang
Tot Batoos kroost, in wiens belang
Ik deel zo lang ik aêm mag halen:
0 Broeders, Broeders! deze tijd
Roept, wapent, dagvaart ons ten ftrijd',
Op dat wij heerlijk zegepralen.
Maar

E E R S T E Z A N G . 27
Maar hoe! in die omftandigheén
Een vloot en legermacht te derven!
Van waar, van waar thands volk bij één
In 't nijpen van den nood te werven!
Nochtans, mijn Broeders, maakt u reé,
Gij ziet alleen een' glimp van vrcé;
En fchoon de Brit de Americanen
Beftrijd, fchoon 't al hem weèrftand bied,
Vertrouwt op vreemden bijftand niet,
Mistrouw en Gal en Kastiljanen.
Gewapende Onpartijdigheid,
Hoe fchoon zij is» hoe hooggeboren,
Doet minder nut dan 't kloek beleid,
Waar mede uw Vaders, lang te voren,
Op Vaders Willem wijzen raad,
De grondzuil bouwden van den Staat:
Leert in u-zelv' uw' bijftand vinden;
Mistrouwt de Vriendfchap niet, maar wacht
Al wat gij kunt door eigen macht,
Nooit van den bijftand uwer Vrinden.
Mijjj

28 DE L O F DER BATAVIEREN,
Mijn Vrienden, ach! de trotfche Brit,
Zal zelfs mishandlend u befpotten;
En mooglijk is het zelfs zijn wit,
U op te komen met zijn rotten.
Elk voordel, van zijn' Afgezant,
Vertoont u, dat het dwingziek land
Niets zoekt dan oorzaak van krakkeelen;
't Verbond van Kromwel rekt men uit,
Men Hoort uw' handel, en befluit,
Met u als met een blad te fpelcn.
Rijk God, zo mild in zegening,
Let in dit tijddip op mijn bede!
Daar ik mijne Eeuw ter eere zing,
Let daar op onze omdandigheden!
Ontbloot van Menfchenhulp, moet Gij
Ons waapnen, om de knecvlarij
Des fporelozen Brits te doren!
Zo blink' de roem van onzen tijd
Europe in 't oog door ftrijd op drijd ,
Gelijk der Vaadren roem te voren!
Geef

E E R S T E Z A N G * 20
Geef heilige Eendracht, ja geef moed!
Uw vlammend zwaard moet voor ons ftrijden!
Leer, leer gij- zelv 't Bataaffche bloed,
Den dood voor 't Vaderland te lijden!
Dan zal uw Volk ontfonkt, verrukt,
Voor uwen voetfchabel gebukt,
Door 'c teêrst gevoel, in zilte tranen
Van wellust en van dankbaarheid
Wegfmelten, en, ten flag bereid,
Tot eeuwige eer zich wegen banen!

I N H O U D .
Dees tweede Zang bevat in zich 't vermoeden, waar op de
Britten ons het Oorlog aandoen, als zijnde de waan van Stormond,
dat wij, voor Brittanje bevreesd, hun door onze hulp den
vrede zouden afkoopen. Een ftip var. hun handelwijs met St.
Euflathius, enz., het fneuvelen van den dapperen CRCL, wiens
ziel in zijn hemelvaart Walhalla aandoet en de handelwijs
der Britten aan Tuïsko verhaalt; welken Stamvader, daar hij
in 't heil der Belgen deel neemt, Gods verborgenheden voor 't
toekomende ontdekt worden; die bericht, aan de overige Helden, bewoners
van Walhalla geeft, van !f geen hij gezien heeft: waar
4p allen een' Lofzang aankeffen, den Batavieren heil wenfchen
en Gode Jmeken om berichten hunner zegenpralen te erlangen —
Overgang tot den derden Zang.

T W E E D E ZANG.
O Waarheid! — Gij, wie ik voorheen
Om bijftand fmeekte in mijne zangen,
Blijf flceds Geleidfier mijner fchreên!
Een nieuwe taak is aangevangen ;
Men reppe min van Kastüjaan,
Van Gauler, of Americaan;
Mijn Lier doe andre tonen klimmen!
Tot in Walhalla klink' mijn zang!
Dat hem het oor der Vaadren vang',
Het oor van Duitschlands Heldenfcliimmen 1
Bel-

32 ÖE LOF DER. BATAVIEREN»
Bellone, aan 't Albionfchc ftrand
Gezeten, doet haar' Raad vergaèren.
Zij toont haar monflers Nederland,
En durft hun dus haar' wensch verklaren:
„ Zie daar, zegt zij, uw gloriefpoor:
Zie daar een Volk, dat in den gloor
„ Der Vrijheid al zijn' lust durft zetten!
„ Schend tegen dit uw Britten aan:
'c Mint vreê, maar zal ten ftrijde gaan:
„ Het is naijvrig van zijn wetten."
Wantrouwen, Trots, en vuige Nijd,
'L Eedrog, de Dwangzucht, en 'c Belangen,
De Tweedracht, teelfter van den ftrijd,
Zijn ftraks gereed heur wet ce ontfangen.
Zij branden ijlings, om de hel
Te dienen in heur moordbevel,
En vliegen op haar wenken henen.
Zij ftreven in den Britfchen Raad,
En doen hem tegen Neêrlands Staat,
Het oor aan 's afgronds infpraak leenen.
IJlt

T W É E D E Z A N St $J
Uit die gedrochten, faamvergaard 9
Wordt wanhoop tot gezant gekoren^
Eeh monfler, dat der Britten aart
Tot gruuwzaamheên weet aan te fporen»
Een monfler, voortgeteeld uit nijd,
Dat nadeel brouwt in vreede en fbijdj
Altoos met drop en dolk gewapend.
Dit geefc men last: — 't ontrust den BiiEj
't Roept, daar hij op zijn woibaal zit,
,, Beef voor den Leeuw, al is Hiffetpend!
„ O Britten! als hij eens ontwaakt
„ En zich in flaat fielt om te wrecken,
I En" — doch fchoon 't hart van gramfchap blaakt*
De fchfik belet haar meer té fpreken.
Zij zwijgt: nu zijt gij voorbereid,
O Britten, —! 'k zie Hoogmoedigheid j •
"k Zie al de Heigedrochten famen
Heur rollen fpeelcn in uw' raad,
Wantrouwen, Trots, Nijd, Eigenbaat, —
Maar 'k fchrik voor al die Helfche namen,
C » Wil

34 DE LOF DER B A T A V I E R E N ,
,, Wij zien, zegt Stormond, ons bekneld,
3> Maar laat de nabuur zulks niet horen:
„ 't Is best, door 'c plegen van geweld
5, Ook zelfs den Batavier te doren.
„ Hij, buiten flaat van tegenweer,
' ,, Herflelt gewis uw wanklende eer,
,j Zijn macht zij te onzer hulpe vaardig!
„ 't Gaat vast: ons kan hij niet wcêrflaan,
„ Maar hij is Gal en Kastiljaen,
„ In macht en dapperheid licht waardig."
„ Mijn Vrienden, zijne kracht duit niet
„ Als wij het oorlog hem verklaren,
„ Dat hij ons wakkren weêrfland bied.
Ook dreigen hem meer Staatsgevaren:
,, Met fchatten van zijn' Onderdaan
„ Zijn onze fchuuren vol gelaan:
't Gevaar prest hem aan alle kanten,
„ Hij zal ons fmeken om den vrêe,
„ En dan, dan zal hij flraks gedwee
,, In onzen naam zijn Staudaarts planten.",
„ Das

T W E E D E Z A N G . 35
„ Dus werd de Britfche roem hcrfteld.'
3, Hij zal, hij moet u hulpe bieden:
„ Geloof het geen mij 't hart voorfpelt:
Gewis, dit moet, dit zal gefchieden.
„ Hij zal geen weêrftand biên, ó neen 3
,, Maar draks in ons belangen treén.
f, Niets vak te vrezen; veel te hopen! '*
Hij vind gehoor — men tast naar 't zwaardJ
En 't Oorlog word terftond verklaart: —
ö God! welk wreed Toneel gaa: open i
Een van Gods eerstgeboorrien, die
Dit wordend Waereldrond aanfchouwde;
Roept uit: ,, Aartsgoedheid, ach! voorziej
s, Gij, die zo fchoon dees Waereld bouwde'
Voorzie eene onrechtvaardigheid,
Die tot uw' hogen zetel fchreit„
Toom, toom den Brit in woe^e ontftefaeri
,, Het bloed dat hij onfchuldig plengt,
,, Daar 't voor uw' Throon eert Engel brengt,
3, Maant u, als Abels bloed, tot wreken:
è i i, Dl

35 DE LOF ÖER BATAVIEREN*,
„ De fchorre Krijgstoon rolt: de Zee
Bruischt flerker op dan ooit te voren:
,, De Tweedracht arbeid, om den Vrcê,
„ Kan 't zijn, door gansch Euroop te ftoren. -
„ Zal dus de Hel haar' lust voldoen?
3, Almachtig Vader! ftraf dat woên!
j, Maar 't is uw wil, de Vloot heeft vleuglcn.
3, Euftatius, zult gij weêrftaan?
,, Zal u 't geweld in ketens flaan?
Zult gij de Britfche woede teuglcn ? "
Hier zwijgt zijü mond: maar ach! hij wend
Het oog naar 's Aardrijks Westerdeelen.
Hij ziet het Eiland, en herkent
Dë Brittenlandfche Zeekafteelen.
't Verraste Volk ziet hij ontbloot,
Gedrukt door Weê en Hongersnood,
Veftzaagd door zijn geleden rampen.
De Dagtoorts wend het aangezicht:
De Maan verbergt haar zwijmlend licht:
De nevels doven 's Hemels lampen.
De

T W E E D E Z A N G. 37
De dappre CRUL, nog onbewust
Hoe 't Oorlogsvuur reeds ware ontftoken,
Geleid zijn Vloot naar Ncêrlands kust ;
Maar ach! de floten zijn verbroken
Van Janus Tempeldeuren; hij,
Hij proeft het eerst, hoe Tyrannij,
Geweld, en moedwil famenfpannen.
En, wederhouden in zijn' tocht,
Verweert zich tegen 't Hclgcdrocht:
Als 't voegt aan wakkere Oorlogsmannen.
Maar ach i wie kan toch de overmacht
Beteuglen, fchoon hij haar doe beven?
Wat helpt mijn' Held zijn moed, zijn kracht?
Genoeg! 't is hem gelukt te fneven!
Hij ftreed als Barkaas jonge Leeuw,
En ftrekt tot luister van onze eeuw:
Ik zie hem in den kring der Vaadren ;
En in Walhalla wórd zijn deugd
Beloond met eindeloze vreugd,
Zijn kruin bekranst met lauwerblaadren..
C 3 Dij

38 DE LOF DER BATAVIEREN,
Aldus fpreekt hij Tuïsko aan:
v o Hoofd van vrije, dappre Volken!
Indien wij op de Starrenbaan,
j , Ver boven nevelen en wolken,
„ Nog voelen kunnen Aardfche fmart,
Wat moet u dan niet gaan aan 't hart
De onéénigheid van uwe zonen!
't Dwangzuchtig Albion ontrust
,, Met zijne Schepen kust bij kust,
^ En durft fchier alle vlaggen honen.
„ o Zoon, hervat de grijze Held,
3, Van hier weert God alle aardfche fmartenj
„ Hier zijn wij boven al gefield,
3, Wat droefheid baart aan eedle harten.
s, Maar, dappre Zoon, ai meld aan mij,
,, Is 't kroost uit mijne lendnen vrij ?
4, Of bukte 't voor den flaaffchcn kluister?
„ Meld mij: wat was uw Vaderland?
„ Hoe na toch zijt ge aan mij verwand?
„ Spreek, ftrekt gij aan mijn bloed tot luifler?
» Hij

T W E E D E Z A N G . 33
„ Hij antwoord: ja, uw nagedacht
.-Is vrij, beeft uitgebreide Staten.
„ Dan, 'k ken er, wie huns Vorden macht
Meer Slaven maakt dan Onderzaten.
Doch door de zachtheid van gebied
„ Gevoelen zij die kluisters niet
„ Te meer! men laat ze een vrij geweten.
„ Ik, Vader! ben een Batavier:
„ Ik eerde 't fchoonde Staatsbedier,
„ Dat boven alle vrij mag heeten."
Dit hoort Civilis, en, verrukt,
Rijst hij om onzen Held te groeten.
En, daar hij hem in de armen druist,
Juicht ze alles toe bij dit ontmoeten.
Mijn Vader!" Roept de brave Zoon,
Eu 's Hemels echo doet dien toon
Door al Walhallaas Zalen klinken.
Hij meld zijn wederwaardigheên,
En Hemelsch vuur doet bij zijn rcèa
Zijn oog als 'c licht da- Starren blinken.
C 4 » Tuis-

4© L O F p u B A T A V I E R E N ,
}, Tuïsko! Hoor, wie uit uw kroost
,, Tot fmaad drekt van der Vaadren Zeden S?
Ik zie 't, ö brave! dat gij bloost:
Maar Waarheid ftiert tot hier mijn fchrcden,
,j Zij wil, dat zelfs dit zalig rijk
„ Gcwage van het ongelijk,
s, Gepleegd, dooi: ruwe, woede Britten,
„ Gij weet licht, hoe Columbus vond
,, Een Waereld in ons Waereldrond,
s, Die uwe Neven thans bezitten.
s, Van daar Europaas overvloed! —-
2, Ik wil hier 't gronden niet verhalen
„ Van. dat gebied in menfchenbloed.
3, Ik wil bij heden mij bepalen.
3, Wie uit uw dapper nagedacht
„ Ooit naar dat oord werd toegebracht,
s, Bleef vrij; en onder de oude wetten.
„ Dus was. de Noordamericaan
„ Van 't Britfche Rijk een Onderdaan;,
En in zijn trouw nooit om te zetten,
„ o Neen

T W E E D E Z A N G . 4!
j, o Neen, dat .heldenvolk weleer
3 J Aan Grootbrittanjes kroon verbonden,
Streed voor het moederland met eer,
„ En had zijn plichten nooit gefchondcn.
„ De handel was zijn toeverlaat
'„ En tevens goudmijn voor zijn' flaat:
„ Brittanje'voegde 't, dien te fterken:
„ Geen drukkende overwicht en last
„ Voegt als des broeders rijkdom wast,
„ Schoon wij zijn overvloed bemerken.
„ Maar neen: de Brit erkent geen recht:
„ Hij wil naar willekeur gebieden,
„ En heeft zijn' ijzren juk gelegd
Op vrije, vrijgeboren lieden.
„ Hij ziet, dat, fchoon met last op last
,, Gedrukt, het Volk in rijkdom wast;
„ Dit kan hij van geen Slaven lijden:
„ Want dus, dus acht hij hen, en wil
Hun onderwerping: dit gefchil
„ Doet thans de naaste broedren ftrijden.
C5 ,, 't U

42 DE LOF DER. B A T A V I E R E N ,
„ 't Is noodloos, dat ik u vertoon,
„ In 't wijd gefchiedboek dezer Landen,
„ Waarom zij tegens Englands kroon
„ Met zoo veel ij vers famenfpanden,
„ Hun opftand is min muiterij,
„ Dan weêrftand tegens dwinglandij,
„ Verzetting tegens rechten fchendjng.
„ Noch hangt hun vrijheid in balans:
„ Zij ftrijden met gelijken kans; —
Maar, 't Oorlogslot is fnel van wending.
't Belang noopt Gal en Kafliljaan
Om bijftand aan dat Volk te bieden.
3, Dit zet den haat der Britten aan.
s, En doet hun 't bloed in de aadren zieden»
,3 Vijf machten, uit gelijk beleid,
„ Beflooten tot onzijdigheid.
„ Met hun zijn ook mijn Landgenoten.
3, Maar dat de Brit hun vrede fchond,
„ Tuigt deze borst, met wond bij wond
„ Door 't Britfche donderloot doorfchoten. "
Hier

T W E E D E Z A N G . 43
Hier zwijgt dc Held. Een Hemelling
Vervangt zijn ongefmukte rede.
En roept: „ in aller eeuwen kring
3, Beftond nooit fnoder breuk van Vrede.
„ Bataaffche Trouw word fnood beloond;
„ Der Helden vlag word ftout gehoond;
't Is niets dan plondren, rooven, ftropen;
„ Dit, dit ontrust den Batavier.
5, Hij, in zijn vreedzaam fhatsbeftier
s, Zet Janus Tempeldeuren open.
„ 't Is Vrijheid, Leven, Eer, en Goed,
„ Waarom zij tot den krijg befluitcn.
„ Niet lichtlijk bruischt dat Heldenbloed;
„ Maar min is 't, dan een ftroom, te fluiten,
„ Die 's winters uit zijn bedding zwelt,
„ En dam en vlakten overfneit.
„ Tuïsko, 'k vrees voor broedermoorden.
„ Neen, nimmer word der Belgen hare
„ Door laffen oorlogsfchrik benard,
„ Maar 'k zie, gij gloeit op deze woorden"!
Dce»

44- DE LOF DER BATAVIEREN*
Dees Engel zwijgt: een dikke lucht
Omgeeft den Vader der Germanen.
Hij voelt de menschheid weêr, en zucht,
Zijn flonk'rend oog loost Heldcntranen.
„ Waar ben ik? zegt hij, keer ik weêr?
,, En wacht mij nieuwe Heldeneer?
„ 'k Voel beurtelings mijn hart beftrijden:
„ 'k Voel Vaderlijke ftrengheid; 'k voel
s, In 't hart een teèr en zacht gewoel,
De kracht van werkend medelijden."
Tuïsko- fmart die broederhaat».
Dus voelde onze allereerfle Vader
In 3
s Waerelds vroegen dageraad
Een bittre pijn, als de aartsverrader
Van 't menschdom Kai'ns hart verwon,
Dat hij zijn drift niet teuglcn kon,
Maar fteeds met ijverzuchtige oogen
Op Abel zag; tot hij zijn moed
Verkoelde in 's vromen broeders bloed,
Voor 't wrekend oog van 't Alvermogen.
„ Ach,

T W E E D E Z A N G , 45
„ Ach, zegt de Held, is dit mijn lot ?
„ Moet ik dit in Walhalla horen,
„ Veraart mijn kroost aldus! o God!
„ Mijn kroost, uit Saxens dam geboren!
„ 0 Bato, Bato! uw gedacht
,,. Wordt om zijn reine deugd veracht!
Ook grieft me uw lot, Americaanen!
Thans lijde ik wat men menschlijk lijd,
,, Wanneer men met het noodlot flrijd.
Stroomt, vrij als beken, zilte tranen!
„ Mocht ik, als Vader van mijn kroost,
„ Dcez' draden, geenen recht verfchaffen!
„ Zoo waar mij dit ten hoogden troost,
„ Zoo zou mijn hand den moedwil draden.
Maar Gij, Gij, die in allen tijd
„ Meer dan onze ijdle Wodan zijt!
3, Die u mij deed genadigst kennen!
„ Straf Gij den trotfchen onverlaat,
„ En door de werkers van het kwaad
„ Die van het pad der deugden rennen.

45 DE LOF DER BATAVIEREN*
„ Uw zaak is mijne, o Batavier!
,, Ach, hebt gij wel genoegzaam krachten,
„ Om bij d'ontrolden Krijgsbanier,
„ Uw feilen vijand af te wachten?
„ Ik ken thands 't woedend Albion:
„ Helaas! indien het u verwon,
j, Zijn dwanglust zoude u ketens fmeden,
„ Ik wensch, ik ducht; ik voel mijn hart ,
Bekneld, in vrees en hoop verward:
,, Ten prooi aan alle angstvalligheden."
Hij die zijn' Throon in 't Eeuwig licht,
Ontftuwd van Machten, Englenreien,
Heeft op den grond zijns wils gefticht;
Verr' van verganklijkheid gefcheien;
Van waar hij 't zalige geftariit,
Dat onder in zijn' voetbank barnt,
Befchouwt, maar ook de duiftre rijken,
Zag op den Vader in zijn leed:
En, tot den troost des Helds gereed,
Deed hij hem zijne goedheid blijken.

T W Ë Ë . D Ë Z A N G . 47
„ Ga heen, zegt God, ó Uriël,
Toon aan Tui'sko *s Hemels Thronen;
„ De Starren, waar, op mijn bevel,
„ De meer verlichte Geesten wonen.
„ Voer Crul daar heen , op dat ook hij
„ Met Christenhelden zalig zij,
Ontdek Tui'sko mijne wegen:
„ Zeg hem, hoe hij met zijn gedacht,
,, Als alles eerst zal zijn volbracht,
}, Zal deelen in den Hoogden zegen."
Gods Dienaar vliegt, gezwinder daa
De fnelde zijner Blikfemdralcn.
Hij ziet den ouden Oorlogsman,
Die draks in wellust aam mag halen.
Hoe klopt Tui'sko 't hart, hij groet
Den Hemclboó: dees zegt: „ houd moed*
o Dappre Vader d:r Germanen!
„ God zelf heeft ook voor u bereid
„ Meer licht en groter zaligheid:
, Wisch van uw oog dezike uanen."
„ Wal»

48 JDE L O F DER BATAVIEREN*
„ Walhalla geeft u Hemelvreugd:
Maar in den heildaat kent men trappen.
„ De Godheid loonde uw Heldendeugd:
„ Maar Zij, zo rijk in eigenfehappen,
„ Zij, op wier wenk 't heelal zich wend,
,, Zij was u niet genoeg bekend
3, Op Aard' om 't grooter heil te fmaken,
„ Dat u verlichter kroost ontfing,
,, 't Geen langs verheevner paden ging,
Om zich daar toe bekwaam te maken."
Waan niet, dat uit uw Nagedacht
„ Geen meerder helden zijn gefproten:
„ Maar, zij naar hoger oord gebracht,
Hebt gij hun bijzijn niet genoten.
„ Doch zie daar ginds in 't blinkend licht,
Waar God hun waonplaats heeft gedicht,
„ Zie daar een rij van Heldenzielen.
't Word haast aan u, aan u verleend,
„ Om met uw Heldenkroost vereend,
Voor 't eigenst outer neêr te knielen."
„ Dc

T W E E D E Z A N G ,
Do Grijsaart hoort het, en, verrrukt,
Strekt hij zijn flonkrende oogen heenen —
Naar 't oord, waar hij lauwriei'èn plukt
Wiens deugd hier helder heeft gefclicnen |
Dat verr' Walhalla overtreft;
Welks wellust geen vernuft befeft,
Hoe hoog verlicht het ook moog heetéri.
Hij ziet het talloos Heldcnheir
Dat voor het menschdom voor Gods ec;%
£icU op den aardbol heeft gekweten.
„ Indien, düs vangt de Vader aan,
„ Indien 't mij vrij flaat om te vragen,
„ Zijn deze, die die lauwerblad
„ Op hunne heldrc fchedels dragen.
„ Mijn Zonen? fpreek, heeft mijn Gcflaehè
„ Op aard zoo wijs de deugd betracht?
„ Zijn zij dit rijk geftarnte waerdig"?
De Aartsengel antwoord: ,,'t trefte u nier,
„ Dat gij ze aan hoger oarden ziet:
„ Maak, maak uw oor voor wond'ren vaardig.
D » Heé

5 o . DE LOF DER BATAVIEREN,
,, Het hoogftc Wezen had wel eer
„ Voor zich uw' Broeder uitverkoren.
„ 't Geheim van zijn verheven leer
,, Te weten, was zijn.kroost befchoren.
„ Het werd geftadig voorbereid
3, Tot Hcmelfche verborgenheid:
„ Het hield een Englenzang beneden,
„ Welks inhoud was , hoe van Gods Throon
3, Eens dalen zou zijn Groote Zoon,
3, En 'c hoofd des helfchcn draaks vertreden.
„ Zie daar langs Starren zonder end
Uws uitverkoren' Broeders Zonen:
,, Want dit gezaligd Firmament
„ Is vol van machten, vol van thronen.
3, Zij eindigden hunn' aardfehen loop
3, In 't blij vooruitzicht van de Hoop,
Die aan hun kroost niet is verfchenen,
„ Of dat verbasterd nagedacht
3, Heeft Gods geheiligst pand veracht,
„ En zijne gunsten zijn verdwenen.
>, Dus

T W E E D E Z A N G . #r
Dus wendde God, in 'c Eeuwig licht
('t Geen gij niet vatbaar zijt te aanfchouwen)
„ Gehuisd, zijn vriendlijk aangezicht
j, Tot uw geflacht: dat, vol vertrouwen,
Zijn roepdem volgde langs het fpoor,
Van 't lijden, om eens in den gloor'
„ Waar in gij thands hen ziet, te deelen;
„ En eens, als alles is volbracht,
„ Zult gij ook met uw nagedacht,
„ Het eeuwig lied der weelde kwelen."
„ Voorts zwoer de Godheid, dat zij zou
De Vrijheid uwer Neeven fparen.
„ Zij zwoer; — Wie is als Zij getrouw?
„ Zij, Zij zal Batoos erf bewaren,
„ De Britten teuglen op de Zee,
„ En aan Euroop den zachten vreê
Na kloeke daden wedergeven.
„ God, God heeft uit uw nagedacht
,, Den Batavier deeds lief geacht.
En zoudt gij voor zijn nootlot beven."
D 2 De

54 DE LOF DER B A T A V I E R E N ,
De Aartsengel zwijgt: Tui'sko zegt:
„ 'k Misgun uw' ftaat, verlichte Zonen,
„ U niet: de Godheid is gerecht] —
,, Dat Oord, ó Held, moet ge ook bewonen"!
Hij fpreefct, en lacht den Zeeman aan. —•
„ 'k Ben niet meer met uw lot begaan,
„ ( Hervat hij) dappre Batavieren!
„ Blijft trouw aan Haardfteede en Altaar,
,., En God , God, de Oppcrzegcnaar,
Zal u voor 's vijands oog lauwriercn."
„ Maar ach! Almachtige! verhoor
Mijn Bede voor mijne andre Stammen:
j, Stier Duitschlands bloed in 't gloricfpoor,
„ Doe weêr den Brit op deugden vlammen.
„' Delg, delg naar uw Alwijs befluit
,, De werkers der verwoefling uit,
'„ Die hun dien bozen rol doen fpelen.
„ Geef Vrede, Vrijheid aan Euroop,
„ En laat door aller Eeuwen loop
„ Het fchoon der deugd het menschdom ftrelen."
r
Gods

T W E E D E Z A N G . 53
Gods Engel, eer hij nog verdwijnt,
Herneemt: „ de Godheid hoort uw beden."
Terwijl een lichte Wolk verfijnt,
En voert Held CKUL naar 't opperst Eden.
De Vader flaat zijn opvaart ga&,
En ziet zo lang de Wolkkoets na,
Tot hem een nevel valt voor de oogen.
En keerend tot zich-zei ven weêr,
Ziet hij het Heilgeftarnt niet meer;
't Is al aan zijn gezicht onttoogen,
Hij roept: „ ó Heldenzielen, wien
„ Walhalla werdt gefchikt ter woning!
„ Helpt, helpt me een dankbaar offer biên
„ Aan d'onl egrijpbren Hemelkoning.
„ Ons kroost, ó Helden, is nog vrij',
„ En voert alom fchier. heerfchapnij.
Zaagt gij die lichte wolk vertrekken?
„ Zaagt gij 't, o Bato? Hermen? Gij,
„ CiVilis? Helden, hoort vaa mij,
„ Wat rcy Godheid deed ontdekken! .
D 3 Hier

$ DE LOF DER BATAVIEREN,
Hier meld hij hun, het geen zijn oog,
Het geen zijn oor al had vernomen.'
Walhallaas juichen klimt om hoog,
En mag tot 's Hoogden Throonzaal komen.
Elk die in deeze rustplaats deelt,
Wordt door des Vaders reên gedreelt,
En op het hupplen van de blijheid,
Klinkt voor de Godheid deze toon:
„ Geloofd zij op Zijn' hogen Throon
God, God, Befchermer van de Vrijheid!
„ Geloofd zij Hij, die Batoos kroost
„ Befchouwt met tederminnende oogen!
„ Die de onderdrukten deeds vertroost,
„ De zwakken door zijn Alvermogen '
„ Vcrftcrkt! Zijn' naam zij eeuwige Eer!
„ Voor Hem buig zich al de aarde neêr;
„ Dat Hemel, Hel, Hem eere geven!
„ Zijn vrije Schepden hoedde Hij,
„ Voor al 't geweld der dwinglandij:
„ Dcor Hem is 't, dat ze m vrijheid leven!
n Hij

T W E E D E Z A N G . 55
„ Hij lïeun' der kronen Majedeit!
„ Zijn hoede moet haar nooit verlaten!
„ Hij (leun elks Vorften achtbaarheid,
„ En zorg' voor Neêrlands vrije Staten!
„ Hij vaag' de helfche tooverdamp,
„ Die bron van alle wreede ramp,
,, Van 't oog en uit het hart der Britten!
„ Gcev' vrede aan Gal en Kastiljaan
„ En doe den Noordamericaan
„ In vrije olijvenfehaduw zitten!"
Dus klinkt de Duitfche Heldentoon,
Daar Grieken, Romers, en Barbaaren,
Daar Scipio en Hannoos Zoon
Zich met denzelfden lofgalm paren.
Zij zingen, dat Walhalla klinkt,
Een ongevYone luider blinkt,
En draalt van de achtbre Hcldenwangcn.
Elk fiert zich met een' frisfehen krans
De blijdfehap leid den rei ten dans,
En alles davert van hun zar^en.
D .}. Tn

m DE LOF DER BATAVIEREN,
In hunne wenfchen deelt al de aard;
Doch 't allermeest Civilis Neeven.
Zij zijn ook 't eerst hun wenfchen waard,
Die 't grop.tfle blijk van deugden geven.
De Deugd, de reine Deugd alleen,
Doet Helden op de ftarren trcên,
Hun namen in Walhalla noemen,
v
Gun God, fmeekt hier de Heldenrij,
,, Meer naricht van dat volk, dat wij
In hun uw wijze voorzorg roemen.
In 't eind, .("hier fluit der Helden zang,)
^, In 't eind zien wij die blijde dagen,
Dat we in een' nieuwen Heldendrang
,, Ons kroost met luifler op zien dagen!
„ Ons kroost —! veel groter noch dan wij!
, Vin bijgeloof en dwaling vrij,
,, Door ware Heldendeugd verheven!
Men love, Aartsgoedheid, uw bellier!
3, Welhaast zal met den Batavier
„ Al 't Christendom in Vrijheid leven!"
Ge-

T W E E D E Z A N G .
Genoeg, o Zangeres, keer weer.
Ons wacht een nieuwe reeks van Helden.
Help ons, o Waarheid, ook, om de eer
Van deze braven rech: te melden.'
Zoo klink de roem van Batoos kroost
Tot daar de Zon de Volkren roost!
Schraag, fchraag een poging, zo verheven!
Op dat mijn Zang hier nut verricht:
Mijn hoogde wen.'ch is, voor mijn' plicht,
Voor 't heil van 't Vaderland te leven.
D5
57
ï W-

I N H O U D .
De fchandelijke Vredebreuk in den Tweeden Zang getoond
zijnde, zou men den Derden een' Slachtzang kunnen noemen.
In 't vooorbijgaan word met betrekking tot 's Lands Hoge en Souver
aine Vergadering (behoudens de Souverainiteit van ij der Prcvintie)
de Haag als de Tempel der eensgezindheid aangemerkt;
gave God dat zulks nooit een punt van twijfel wierd! Bj deze
geleegenheid roer ik 't Dichtkundig Kunstgenootfchap dat op Graaf
Maurits Zaal vergadert, aan: daar na, het befluiten tot wederfiand,
en een Befchrijving zo omfiandig als mijn ontwerp
lijden kan van denjlag van den 5 van Oogstmaand 1781, waar
inde dappere Graaf van Bentink fneuvelt; wiens ziel ik naar
't Paradijs alsDichter volge, die onderweg eenen Engel ontmoet,
en genoopd word om in Walhalla bericht te geven van de daden
der Batavieren: waar op de Held aan Tui'sko den flaat des Oorlugs
verhaalt, en vervolgens naar 't Paradijs vertrekt; terwijl de verwonderde
Helden van Walhalla een Lied tot lof der Batavieren
aanheffen, en God fmeken, dat liet hun vergund worde, de
daden den Belgen te zien, 't geen hun niet alleen wordt toegejiaan
maer zelfs om geleigeesten der Helden te zijn. De
Vloot zeilt weder uit, Tuïsko zend dvilis om den Vlootvoogd
wegens 't Jaargetij tot wederkeren aan te manen: hij verfchijnt
den Heldin den droom: die, of fchoon fchoorvoetcnd, die'infpradk
yolgt en zijn' moed dat pas door reden bedwingt. — Overgang
tot den Vierden Zang.

D E R D E Z A N G .
o 2* uivre fchaduw van de Deugd;
Die ijver wekt bij de Englenreien!
En die haar port, haar Heiige vreugd,
Om ftrijd met luider uit te breien;
Het zalig Choor beproeft zijn' toon,
o Teelfter van al 't ware fchoon,
Alleen op uw gewijde klanken:
In 't klein zelfs zijt gij grootsch, maar fpreüt
ln 't grote loutre Majefteit,
Gelijk de Zon haar gloênde fpranken.
o Eer!

€o DE LOF DER BATAVIEREN,
o Eer! Gij, lust van 't zalig rijk!
Befchik van mijne teedre fnaren!
Leer mij door Hemelsch kunstmuzijk,
Terwijl ik rook op uwe Altaren;
Op dat, met weidfche Cythcrzwier,
Ik uit mijne elpenbecnen Lier,
Een' ongewonen toon doe klimmen !
Gij, Heilige Eer, terwijl mijn lied
Op 's Landzaats cedle Deugden ziet,
Moet van uw' Throon me in 't aaofchijn glimmen.
Ik voel, ik voel een' Hemelglocd,
Als ik, ó dierbre Landgenoten,
Herdenk, hoe uw ontfonkte moed
Tot dappren weêrfland heeft befioten.
Gij, Dichters, zo ge een voorwerp zoekt,
Waar vindt gij iets zo fchoon geboekt?
Dees tijd geeft ftofie voor uw fnaren.
De ontdekte krijg ontrust ons niet.
De dappre Batavier ontziet
Om oorlogsroem geen doodsgevaren.
De

D E R D E Z A N G *

€2 DE LOF DER BATAVIEREN,
Wat tellen we ons belangen clan,
Wen 't vrijheid geit, de lust van 't leven?
Wanneer men de eer flechts redden kan,
Door alle fchatten prijs te geevcn ?
't Belang verbind den Batavier,
Ten fterkfte aan 't Britfche Staatsbeftier;
Maar wij, wij leren 't hoe te zwichten,
Wanneer zich de eer er teegen kant:
De Vreê zelfs i3 ons Vaderland
Slechts lief, behoudens hoger plichten.
Dit, dit beet moed! van al ontbloot,
Op 't recht van zijne zaak te bouwen:
En in het nijpen van den nood,
Op 's Hoogften bijftand te betrouwen;
Te ftrijden onder 't wijs beleid,
Der Almacht, die de billijkheid
Alom op 't fchoonst doet triomfeeren.
Hoe zeer ook onze macht verfchilt,
Geen nood: de Godheid is het fchild
Dat 's Vijands pijlen af zal keren.
Vc

D E R D E Z A N G .

C X DE LOF DER BATAVIEREN,
I
Haar krans is van olijvenblaan,
Doorvlochten met lauwricr cn rozen.
Ter zijde biedt de Trouw zich aan
Met de Eenvoud, onbewust van blozen j
Heil, met een vriendlijk zacht gelaat,
Die bij het Slangenaltaar (laat;
En Deugd verlicht den gr.nfchcn Tempel 5
Men ziet de Grootheid van gemoed,
Milddadigheid, en Overvloed,
Zo ras men ftapt op haren drempel.
Men ziet den blinkenden granaat,
Dien Eendrachtsappel, in haar zalen;
Den voorraad, met haar gul gelaat;
En de Eer, gehuld met Zonneftraalen.
Het heilig Recht, de Billijkheid,
De Godvrucht, de Standvastigheid,
De Hoop, de Liefde, en 't Mededogen,
De Goedertierenheid, 't Geluk,
De ware Wijsheid; die in druk,
Den traan der zwakheid vaagt uit de oogen.
Daar

D Ë R D E Z A N G . 6 5
Daar fpreid de Vrijheid haren glans
Ten affchrik aller aarcstyrannen j
Zij wuift den hoed en drilt de lans;
Voor eeuwig word daar dwang verbannen*
Een beek, die als de Pizon vliet,
Vervoert den toon van 't keurigst lied
Van daar na de omgelegen ftreken,
Dus klinkt der PiCriden toon
Van Castalis, — baar zuiver fchoort
Leert ons. een zuivre Taal te fpreken.
Blijf, lieve Vrede! en laat Ons land
Aan een ftandvastigen gelijken,
Die fchoon door rampen aangerand i
Voor haar gewicht niet zal bezwijken.
Ai, laat uw fchild van Kristalijn,
o Wijsheid! ons ten armfchild zijn:
De nood roept ons, te Wapen! WapenI
De binnenrust maake in deez' tijd,
Ons meer gemoedigd tot den ftrijd,-
Daar Neêrlands kloekheid nooit zal flapenv

66 DE L O F DER BATAVIEREN*
Het IJ, de Maas, de Vecht, de Rhijn,
De Schelde, Waal en Drufus ftromen
En Vricslands kustnajaden, zijn
Met Zeclands Stroomgoón faamgekomen.
Geheel 't vercenigt Nederland
Befluit tot wakkren tegenftand.
De Theems mag beven voor zijn woeden.
Men rust terftond een fmaldeel uit:
Des Zeevolks vaart word niet gefluit,
Zij breidlen toomloos woefle vloeden»
Het Opperhoofd der kleene Vloot
Mag met zijn' moed bedaartheid paren:
Zijn hart vreest niet voor 's Vijands lood,
Of 't woén van ongefluime baren ,
Geluk, ó Helden, dat uw tocht
Het Heil van 't Vaderland volwrocht'!
De Zegenpraal moet voor u ftreven!
Veel heil! deez toon van onze ree
Weêrgalmt reeds op de holle zee:
Ik zie het lein ten uittocht geven.
't Schip,

D E R D E Z A N G . 6;
't Schip, dat den dappren Vlootvoogd draagt,
Noopt zelfs den Held om roem te halen:
't Pronkt met een' naam, daar de aard van waagt,
Van de Eer van Neêrlands Admiraaleri:
De Ruiters naam, zoo hoog geacht
Bij 't onverbasterd nagedacht.
Hem volgt de Lust der Batavieren;
En voorts, de Hoop van 't Vaderland:
En met hen wijkt van Texels Strand
Wat zich met Hollandsch naam mag fieféfi.
De Batavier, die ons den moed
Dier dappre Vaadren fielt Voor ötfgcn;
Eh 't geen men met een' nacm begroet
Te vrbeg aan 't Vaderland onttogen:
Voorts dé ArgO: Hemel! welk een naam!
O! Mocht ook eens de vlugge F aam
Van deze onze Argonauten fpreken
Ga, Heldenfloet, Verkrijg meer eer
Dan zij. en keer niet tot óns weêr,
Dan met het Gulden Zeegeteeken!
E 2 Eer?

68 D E LOF D E'K. BATAVIEREN,
Een kleiner foort, nier minder fier
Gaat nevens hen door 't pekel dreven:
Gij, Amphitrite, in 't rijksbedicr
Aan 's grijzen Zeevoogds zij verheven:
Bellone, gij, der volkren fchrik;
En voorts, het wakkre Medenblik,
De Zephyr,-nevens de Eensgezindheid,
En de Ajax; eedle naam, weleer
Verdadigcr van Grickcns Eer,
Maar nu de draf der Britfche blindheid.
De kundenminnende Dolfijn,
Verliefd op Dichterlijke zangen,
Die zich menschlievend toont te -zijn
En aan Arions toon bleef hangen :
De lieve Vcnus, zacht van zin,
De moeder van de teedre Min;
En een die ziet uit Argus oogen :
In 't eind de Zwaluw, 't zinnebeeld
Van hem, wien de eedle Vrijheid dreelt,
Voltooit het Neêrlands Z,eevermogen.
Zij

D E R D E Z A N G . 60
Zij gaan: een labbrcnd koeltje fpeelt
1. 't zeil, Najaan en Tritons zwemmen
Rondom de Vloot: Neptuün beveelt
Zijn' ftoet, de golfjes glad te kemmen.
Maar welk een maar! wat meld de Faam ?
Zij zegt, zij zag de Vloten t'faam,
En hoorde 't dondren der kartouwen.
Bij 't lichten van den Dageraad,
Heeft naar de Vloot van onzen Staat,
De dappre Brit den koers gchouën.
Daar vormden beiden fluks hun lijn,
Elk om zijn Vijand weêr te bieden:
De roem van heer des velds te zijn
Deed beider bloed in de aadren zieden,
De fchuchtre Zeenajaden vloön,
De Tritons waanden 't hoofd der Goón .
Gehuisd te zijn op een der Vloten:
Neen, ze achte Zoutman als Jupijn,.
Den Opperdondervoogd te zijn,
En doken als er wierd gefchotea.
E 3 W; t

jo DE LOF DER BATAVIEREN,
Wat toon vloog door het luchtruim heen l
Door 't kraken van de Zcckalteclen
Was 't of 't Heelal te barden fcheen,
Zij fpuwden vuur uit ijzren kelen.
Maar eindlijk, van den middagtrans,
Spreid Titan luisterrijker glans,
Terwijl 't gedonder der kartouwen
Een einde neemt: ó blijde dag
De Batavier heeft in dien Slag
Het bloedig pekelveld behouën.
Hij keert te rug in Zegepraal.
Men kranP met onverdoof bre glorie
De fiere Kielen, wier metaal
Wij d' eerpalm danken der viktorie.
Schoon Holland zonk, fchoon in den Slag
Veel braven fneuvelden; dees dag
Geeft nochtans flof tot blijde klanken:
Schoon gij, o EENTINK, zijt gewond,
'k Weet, dat gij toch met hart en mond
Uw God voor 't Vaderland zult danken.
Maar

D E R D E Z A N G . 7*
Maar wie, wie fliert mijn geest, gereed,
Uw Uitvaart, dappre Held, te zingen,
Dat hij een hoger fpoor betreed',
Om met u door 't gefhrnt te dringen 9
o Heldenziel, ik volg u na,
Wij zien geen Aarde meer! hoe dra
Belanden wij in zalige oorden!
Een Throonheraut vol deugdenmin
Wacht u, o dappre Vlootvoogd in,
En fpreekt u toe met deeze woorden:
o Heldenziel, voldoe de beê
Van Tui'sko, 't ftamhoofd der Germanen:
Befchouw Walhalla, waar in vreê
Hij om zijn kroost plengt Heldentranen.
Toon hoe de Batavier zich kweet,
Hoe de Almacht aan zijn zijde Itreed.
Gij zult hem gindsch bij Helden vinden.
d'Aarts-Engel zwijgt: geen bükfemfchicht
Schiet fneller voort uit ons gezicht,
Dan hij ver boven 't rijk der Winden.
E 4 °*

;-3 L O F DER. B A T A V I E R E N ,
Ook fpoed mijn Held: Wij landen aan.
Durf ik mij in Walhallaas Zalen
Te treden, veilig onderdaan?
Maar niets, niets zet mijn' ijver palen.
Geen Vader Dedalus, een God,
Een God befchoor mij 't heilrijk lot,
Tot daar de zielen na te flreven.
Hoort, Batoos Zonen, wat de Held
Aan onze Vaadren heeft gemeld,
Ik zal u 't trouwde naricht geven.
Noch naauw is Bentinck daar begroet
Of hij vangt aan met dus te fpreken:
Gij, zegt hij, Eedle Heldendoet!
De Godheid hoorde uw ij wig fmeken.
Ik, in een' Zeedag, van mijn post
Op Aard met luider afgelost,
Steeg op, om voor Gods Throon te naadren.
Maar kreeg bevel van de Oppermacht,
Om u te melden, hoe 't gedacht
Van Bato overwint, ö Vaadren,.
h

D E R D E Z A N G . ? 3
In 't Lichten van den Morgendond
Berichtte ons een van onze Schepen
Waar zich de Britfche Vloot bevond,
't Was de Ajax, in de kunst doorliepen ,
Om, naauw gedoken van de ree
Des Vijands Vloot in ruime Zee
Langs vreemde wegen op te fporen:
Maar 'k zag als hij ons naricht bracht
Van 's Vijands groter Watermacht,
Het Heldenvuur bij allen gloren.
Wij hielden dand: de Brir, bericht
Waar onze kielen zich bevonden,
Heeft naar 't Zuid-Oost zijn' koers gericht,
Daar ze op hun tal hun hope gronden.
De dappre ZOUTMAN, ncoitverrast,
Gaf eenigen van 't Smaldeel last,
Den wcerelozcn doet te dekken.
Zoo deed ook Parker, die terdond
Die Kielen naar hun Havens zond,
Om al zijn macht bij een te trekken.
E 5 In

7 4 DE LOF DER BATAVIEREN»
In de Achterhoede valt hun Vloot
Ons Smaldeel aan: om af te weeren
Dat we eens in 't-nijpen van den nood
Den Koers naar onze kusten keren.
Maar de onze , var> hunn' Stuurmansplicht
Niet min dan de andrcn afgericht,
Verijdlen wendende al hun pogen;
Dus word het Britsch ontwerp gefluit,.
En beider Scheepsmacht breidt zich uit »,
En komt zijn Vijand onder de oogen.
De Britfche Watcrfpits beflond
Uit vierpaar machtige Oorlogschepen:
Maar Hollandsch Smaldeel in dien ftond
Was om zijn aantal niet benepen,
Al zag 't Fregatten, wel bemand,
En Kotters, vaardig bij de hand,
Om bresfen in de nood te floppen,
Neen, Neêrlands blakend Oorlogsvuur
Stond aaa de Britten waarlijk duur,
En velde kloeke Heldenkoppen.
't Ba-

D E R D E Z A N G . 75
'c Bataafichc Smaldeel had veel min
Gefchut, en immers minder kielen:
Maar 't oude krijgswoord: fterf of win,
Ontfonkte ftraks de Heldenzielen:
En wij, flechts zeven Schepen fterk,
\Vij (tellen alle kunst te werk,
Om daadlijk dapper weer te bieden:
lfog twee Fregatten volgden, en
De Kotter Ajax: nu erken,
o Vader, zijn wij Oorlogslieden?
't Gefchut der Schepen aan de zij
Des Brits had vijftig holle monden
Meer dan bij Batoos Heldenrij.
Bij hun werd overvloed gevonden
Ter hulpe, wen haar macht ontbrak:
Maar, daar onze eedle toorn onrftak,
Daar baatte niets het ftalen wapen.
Held ZOUTMAN, die met Parker flrced
V/crd fluks gevolgd 1
en elk gereed
Vertoqnde zich voor 't vuur gefchapen.
Ma-

6 D E LOF DER BATAVIEREN,
Macartny tast VAN KINSRERC aan,
En word genoodzaakt om te zwichten ,
Daar de eedle ZOUTMAN onder 't flaan
Ons leert wat trouw en deugd verrichten:
Hij overtreft door krijgsbeleid,
Door mannenmoed en dapperheid ,
Zo ver het hoofd der Britfche vloten ,
Dat Fergufon moest bijftand biên:
Toen heb ik 't ijslijkst vuur gezien,
Naar Braitwayts zeekasteel gefchotcu.
Het vuur van DEDEL was zo heet,
Dat Braitwayt zelfs moest nootfein makea:
Makbride, tot zijn hulp gereed,
Schoot toe in 't hevigst van het blaken.
Nu ftond de dappre DEDEL bloot
Voor beider vuur en doodend loor;
In 't eind is ook die kiel verloren.
Ik heb met Fergufon geftreên ,
Gij zult door alle tijden heen,
Steeds van mijn plichtbetrachten horen.
Van

D E R D E Z A N G : 77
Van BRAAK, met Graeme in gevecht,
Doet vaak hem deinzen onder 't ftrijden;
Maar Murray hield zijn cours gerecht,
Als hulpfregat, naar deze zijden:
Dit ziet VAN WELDREN en fchiet aan,
Om met den trotfehen Brit te flaan.
Trufcot word door VAB BRAAM bevochten.
Daar STARINC Blair doet deinzen, daar,
Daar tcont de ganfche Heldenfchaar,
Wat meed en trouw in nood vermochten.
Vier volle -{tonden heeft de flag
Volduurd , en M u L D E R , op de teeknen
Volleerd, deed al wat hij vermag,
Die op geen doodsgevaar wil reeknen.
Voorts dekte hij met mannenmoed
Der koopvaardij onweerbren ftoet.
Maar wie kan naam voor naam verhalen
Der helden, welker deugd en moed
Ons recht beweerden met hun bloed?
Maar allen zullen ze eeuwig pralen.
'k Was

73 DE LOF DÈR BATAVIEREN,
4
k Was doodlijk in den flag gewond ,
Maar 'k mocht het heuchlijk zoet verwerven3
Om na dien hachelijken flond ,
Voor 't lieve Vaderland te ftervenj
En in Walhallaas vreugdezaal,
't Bericht van deze zegenpraal,
Aan u te melden, dappre Vaadren;
Vaartwel! ik ga naar hoger Hof $
Om meer dan om. Walhallaas lof:
Een kroon van onverwelkbre blaadrert.
Geheel Walhalla flaat verbaasd:
Die maar gaat nog heur hoop te bovem
Laat, zegt Tuïsko, laat ons haast
Den meed van Batoós zonen loven.
Laat, laat ons faam ten reie gaart.
Heft, helden, heft een' krijgstoon aan!
Gij, Saxens zonen zult ook zingen ,
Gij andre tweeling, 't flore u niet,
Dat li uw bastaard kroost verliet,
Misdadigen zijn vreemdelingen!
Zingt

D É R D E Z A N G * 79
Zingt Eedle Helden, zingt uw lied ,
Tot lof van Batoos dappre neven!
Hier vangt men aan: de vreugd gebied
De Helden, om hun ftem te geven:
Maar Herman, Herman zingt hun voor;
Daar volgt het gantfche Heldenchoor:
En in den luider van zijn Telgen,
Verheugt zich vader Bato, ja
Een later zangchoor zingt hun na i
Üw Heldendeugd zij eer, o Belgen!
- Gij kwaamt, gij zaagt, gij overwont!
Gij doort des Helhonds fnoodde listen:
Gij leidet door uw deugd den grond
Tot groter daén, cn meugt betwisten
Aan alle volkren Oorlogsmoed:
Gij toont u 't ware Heldenbloed:
Het Oosten zal u daden prijzen,
En 't Noorden roemt uw fier beflaan:
En waar gij 't licht ziet ondergaan,
Daar zal het Volk u Eer bewijzen.
Wal

8D DE LOF DER. BATAVIEREN,
Walhalla zal uw' waren lof
Weergalmen horen in zijn zalen;
En in nög hoger Hemelhof,
Zal men uw deugden zelfs verhalen-
Wij zivijgen: want verheevner lied,
Voegt hoger choor, ons voegt het niet;
Genoeg, zo /wij 't van verre horen,
En 'sHemels blijde zangtoon klimt,
Oneindig hoog —, de Boosheid grimt,
Der Belgen, lof zweeft bij Gods Choren.
Stamvader van 't Bataefsch getocht,
o Oudflc van Tuïskoós zonen!
Ik zie hoe gij uw telgen acht;
Hoe gij verdienst met gunst wilt lonen.
Hoor, dierbre Lantgenoot, ai hoor
De jongde beê van 't Heldenchoor,
Vervat in korte en klare woorden:
„ Gij die uw Throon op ftarren bouwt,
„ In 't oogenblik 't Heelal befchouwt,
„ En u doet kennen aan alle Oorden.
Gua

D E R D E Z A N G; .8*
„ Gun in uw onbegrenst gebied,
„ Waar duizend waerelden in wenden,
„ Gun 't oord dat op de Belgen ziet,
,, Aan ons'ter woon: Wij, Vader! zenden
„ Om deze Gunst u onze beê;
„ Wij laten willig deeze ftec Ï
„ Alleen om op dat Volk te (laren,-
„ Ach, 't is ons kroost; laat zulks gcfchiêö,
,, Laat ons haar dappre daden zieft^
„ En loven met gezang ea fnaren,
Dfi Heldenbcde wort verhoord,-
Hun oog verlicht, om blij te aanfchoUwen,j
Uit hun zo rijk gezegend Oord ,
Het Land, dat wij met Vreugd bebouwen-.
Een Land, zo rijk clooronze vlijt,
Door ijder nabuur fchier benijd,
En door Natuur het minst gezegend;
Van ouds of heide of waterplas j
Maar nu, getogen uit Moeras,
Door oost en west met vrees' bejegend,
F Èè»

& 2 DE LOF DER BATAVIEREN,
Een Hemelftemme roept hun toe:
Dit oord, Germanen, Batavieren,
Het geten ik u befcliouwen doe,
Dat oord wist deeds van zegevieren.
Dit, Bato, is uw nagedacht,
Geef vrij op deze Helden acht,
Daar ligt de Vloot die zegepraalde:
• Zij is op nieuw ten drijd gereed:
Want «iemand deed den Belg ooit leed,
Op wien dat volk geen fchaê verhaalde.
Daar, daar deekt weêr de Vloot in Zee,
De Gallen en de Kastiljaanen,
Zijn meê gedoken van de reé,
Gij ziet den Brit zich wegen banen:
Gij ziet noch Gal noch Kastiljaan
Den Britfchen Zeemacht grootsch weêrftaan,
Maar tot hun Havens wederkeren;
Maar ziet, de Vloot van Nederland
Houd in dit hachlijk tijddip dand,
En durft den Britfchen trots braveeren.
Ik

D E R D E Z A N G . 83
Ik ge«f aan u, ó Heldenfloetl
Stamvaders van de Batavieren,
Verlof, dat gij den Heldenmoed
Van uwe Zonen moogt beftieren.
En gij, Tuïsko! gij geef acht,
En zorg voor Batoos nagedacht*
En zend hun, die de Vloot geleiden*
Voort raadsliên uit uw hoge rij;
Zo blijft den Batavier (leeds vrij;
En mag zich nieuwen rocn bereiden» .
Tuïsko voelt dé dankbaarheid: 1
Zijn boezem klopt voor zo veel gaven.
De vreugde fluit, hoe zeer bereid,
Zijn' mond, hij ziet zijn wenfchen (laven:
Ik dank u, God, voer 't dierbaar kroost,
Ik zal, o Vader, hun met troost,
En trouwe Raadsliên (laag verflerken,
Roept hij, in 't eind, weegt beider macht,
En weet bij Batoos nagedacht
Terftond wat hun ontbreekt te merken.
F 2 Öë j

84 Di LOF DËR BATAVIEREN,
Ga, zegt hij dappre Claudiua!
Ga, cn doe Ncêrlands Vlootvoogd keren,
Brittanjcs Overmacht moet dus
Niet op mijn neeven triumfeeren:
De Gal cn logge Kastilijaan,
Ontweken reeds de waterbaan:
't Ware onvoorzichtig te verwijlen;
De waare moed moet nimmermeer,
Verlokt door valfchen fchijn van Eer,
Een' wisfen dood in 't aanzicht ijlen.
Van Hoop ontbloot, en vruchteloos
Te fneven, heet zijn Volk verraden:
Dies, Hier den Held dien 't Volk verkoos,
Dat hij zig ipaar voor grote daden.
Civilis daaic in 't holst der nacht,
En gaat onzichtbaar door de Wacht,
Het leger van den Zeeman vinden.
De Held waant zich in droom, en ziet
Civilis; die hem fluks gebied
Zijn' felle faijgsdrjft in te binden.
In

D E R D E Z A N G . 85
In 't eind ontwaakt hij, en mept uit:
Hoe kceren — zonder eerlauwrieren!
Hij wikt en weegt, bedenkt, befluit,
Da,t blinde moed geen' Held kan fleren,
Welaan, wij keren, zegt de Held,
Op dat we. o.p 't fchuimcnd pekelveld,
Daar na te wisfer zegepraleu.
Hij keert. — Civilis vaart om hoog.
'k Verlies Walhalla uit het oog,
En kome op de aard weêr ademhalen.
F 3 I X

I N H O U D .
Genoegzaam zijn de moed der Batavieren en hunne Heldendeugd
gebleken in den voorgaanden Zang; doch daar wij den Lof der Batavieren
zingen, voldoet zulks niet alleen; en , behalven dat de
invallende Winter geleegenheid gaf aan de Dichtkunst om een
verbljf i n de Steden te zoeken, zo was 't gezegde ook ter proeve
genoeg; en er was reden om tot de Kunjlen «vertegaan, welke
't onderwerp van dezen onzen Vierden Zang uitmaken, Vooraf
handelen wij van de Trouw, waar mede wij onze beloften Jlaven,
onze Godvrucht, onze dankbaarheid aan zegepralende Helden.
Voorts komen wij tot onze Dichtkunst, 't Haagfche Zang-
Qhoor, Handel, Oudheidkunde, kracht van Taal, uitdrukking
van gevoel, 't gansch vermtgen der kunst. Staat van onze
Muzijk, Schilder , Beeldhouw-, -Graveer-en Etskunst, Wis-,
Starre-, Kruid-, Heel- en Natuurkunde': Weiten: onze vindingen'
b. v. Boekdrukkunst, Fabrieken, en Handel - Sociëteiten:
Land- en Veebouw: onze gulle Vrolijkheid. Voorts betrach •
ten de Helden van Walhalla, die nu volge?is den voorgaanden
Zang onze aarde befchouwen, en herhalen den lof dér Batavieren.
Aanfporing aan de Belgen. Eenige oude Gerniaanfche
Gedenkjlukken der Vrijheid en Overgang tot den Vijfden Zan .

V I E R D E ZANG.
H et wisfeleade Jaargetij,
Verbied door ongeftuime vlagen,
Bellonaas dolle razernij;
En houd als in een' band geflagcn,
De fchone v/erking der Natuur.
Wij zien heur levenwekkend vuur,
Als langzaam in zijn asfchen doven:
Maar fchoon verandring hier gebied,
Geen kou vind plaats in ï warme lied,
Van Dichters die hun Landzaat' loyen.
F 4
D k

8&. DE LOF DER BATAVIEREN,
Die ruwe Koning voert alleen
Den rijksftaf over handelingen,
Waar bij wij lichaamskracht belteen;
Maar de opperde oorzaak aller dingen
Onthief den vrijen eedlen Geest,
Van alle dwangjuk dat hij vreest: '
Ja, fchoon ook alles mocht verdij ven,
De Reden die pp Waarheid grond,
Zal zelfs in d' allerkoudflen dond
Vol vuur, vol werkend leven blijven.
Gepeins ó Leidsvrouw mijner Jeugd
Niet minder nut dan goede Boeken!
Koom gij, van ouds mijn lust en vreugd,
Mij, in mijn flil vertrek bezoeken.
Help mij, 'k -oek voor mijn Eeuw meer Lof,
Dan Krijgsrumoer en Heldendof?
Help mij, om in het zeedlijk wezen
Des Landzaats Deugden te doen zien.
D;e ai wat leeft moet hulde biên.
Wier opüag alle bozen vrezen.
Ga

V I E R D E Z A N G ; $p
Ga voort, bewijs uit groote daSn,
Wat eedle plichten wij betrachten.
Wij zongen waren moed in 't daan,
Leer, leer nu alles wat wij achten;
Hoe trouw wij (raven ons Verbond,
Dat onze oprechtheid nimmer fchond;
Met Godvrucht, rokende aan de Altaren.
Vertoon ?
s Volks eedle Dankbaarheid,
Altoos tot wederdienst bereid,
Ja zelfs ten kosten van gevaren.
Maar wie kaa onze blanke Trouw,
Genoegzaam na verdienden loven?
Zij, deunfel van ons Staatsgebouw,
Stijgt aller Dichtren lof te boven.
Roemt SESWALDS deugd, erkent hem dus
Voor uwen Duitfchen Regulus,
o Gij, Tuïskoós wettige erven!
Maar weet ook, dat zijn trouw en deugd,
Behaagt aan Neêrlands Heldenjeugd,
Gereed voor 't Vaderland te derven.
F s Du*

ö. DE LOF DER BATAVIEREN,
Dus flaat hun Trouw voor 't Vaderland:
Maar ook voor vriend en bondgenoten.
Ja zelfs vrij doen het woord gefland,
Dat met een Vijand is gefloten.
Reeds had Brktanje ons wreed gehoond,
Der Staten Vlag zelfs niet verfchoond,
Toen de Oppermachten flreng verboden,
(Na 't oud verbond) dat de Onderdaan
Niets aan den Gal of Kastiljaan
Mocht zenden, tot den krijg van node».
Maar wie, wie meld ó Batavier,
Uw Godvrucht, en waartoe dit melden? v
Ten klaarfte blijkt ze in uw beflier,
Haar invloed vormt alleen uw Helden.
Uw Godvrucht eischt geen meer bewijs;
Zij toont zig klaar, en haar ten prij-z'
Zal zelfs het lied des Nabuurs klinken:
Want noemt de Gal u onbefchaaft,
't Is wijl uw toon zo woest niet draaft,
En gij geen klatergoud doet blinken.
Maar

V I E R D E Z A N G ;
Maar is u die tot fchande? neen,
Tuïskoös kroost won Adelaaren ,
Op 't Roomfche heir, cn gaf voorheen
Zig zelf den toenaam van Barbaaren.
Waarom — ? Zij achtten heldencer,
Op trouw en deugd gegrond, veelmeer
Dan al de trotschheid der Romeinen.
't Toenmalig Rome minde fchijn;
Zij, meer om waarlijk groot te zijn,
En niets, niets kan haar deugd verkleinen.
o Schelle toon, klim uit mijn lier!
Klim, en doe alle volkren horen,
Den lof van de eedlen-Batavier.'
Laat vrij de naam der Grieken fmoren:
Want bij haar weidfche heUenfloet,
Wort een ondankbaar volk ontmoet,
Geneigd die braven boos te fchenden.
Wie wijs, en edel dacht, cn vrij,
Vervolgde fneó Sophifterij,
En moest in bocijens 't leven enden.
Bij

9a DE LOF DER BATAVIEREN,
Bij ons, Triumf Bataaffche deugd!
Bij ons vind Heldenmoed beloning:
Getuig, mijne eeuw, getuig met vreugd,
Wat fchoonheid is een Lauwerkroning!
De Held verwon — de maar klinkt vlug
Alom, hij keert tot ons te rugg,
En wrj, wij kuslchen z ;
jne fehreden;
Wij ftrooien bloemen waar hij treed,
De krans der Eer is reeds gereed,
Daar hij haar' Tempel in zal treden,
Dus pronkt onze eedle dankbaarheid
Ook in dit uur met heldren luider;
Hier, waar zij ai haar glans verfpreid,
Gelijk een Jlonkcrftar in 't duister.
Die geest beftiert ons, die weleer
Oud Rome ftrekte tot haar eer,
En kunsten in haar fchool deed bloeien.
Dank, Hemel dat, ik op deez' ftond
Dien flip bewoon van 't waereldrond,
Waar voor de deugd de harten gloeien.
Ia

V I E R D E Z A N G ; 93
In welk een toppunt is de kunst,
De fchone Dichtkunst niet gerezen!
• Wat al Meceencn haar ter gunst!
Zij wort aan 't Staatshof zelfs geprezen:
In 't midden van het koopgewoel.
Verheft ze in Amflels Stad haar' ftoel,
En 't IJ weergalmt van hare tonen:
Die Koopvorstin, door nijvre vlijt,
Baart, fchoon begrimt door valen nijd,
Bij Hennes kroost Apolloös zonen*
Alreeds roemde ik, o 's Gravenhaag!
Voorheen uw zangerige reien.
Uw hofftad mag door kunst haar vaag,
Als 't licht op andre Heden fpreicn.
Maar 't is de Dichtkunst niet alleen ,
Hoe zeer door alle de eeuwen heen
Geroemt, die Batoos zonen kweken:
Wie twijffelt aan het kloek verfland
Van 't volk van 't bloeiend Nederlmd,
Die hoor Romein of Griek zelfs fprekea.
Alom

o + DE LOF DER BATAVIEREN,
Alom in mijn Eataafsch gewest
Zien wij gewijde Dichtrcnreien:
Aan ijder ftrand, in ijder vest,
Hoort men den toon van hun fchalmeien j
Roem vrij, mijne elpenbeene lier,
Met welk een weidfche cijtherzwicr,
Des Leydfefien zangbergs tonen klinken,
De blonde Apolio Iaat dien ftoet,
Als uit een kelk vol Bacchus bloed,
*t Kastalisch nat met wellust drinken.
Maar ook geen Volk ontzegt ons de eer
Van Hooggeleerde Wijze Mannen.
Doch van den Duitfcher werd weleer,
Bataaffche Dichtkunst ver verbannen.
Ik rep van andre Volkren niet:
Hun dwaasheid baarc mij min verdriet,
Dan die van onze naaste Neven;
Maar haast, haast treên ze in ons belang,
En zullen aan Bataaffchen Zang,
Als bijen aan een bloemkelk kleven.
Met

V I E R D E Z A N G . ' 05
Met wat gevoel, met welk een kracht,
Zijn wij in ftaat ons uittcdrukken! •
In Grootheid dient ons woordenpracht,
Ja ijder aanflag kan gelukken.
En meiden wij 't gevoelig fchoon
Der blijheid , dan, dan danst de toon:
Of is ons hart van rouw benepen,
Dan valt de taal den Dichter meê,
Zijn zang maakt aller hart gedwee.
Als hij de tonen zacht doet fleepea.
In 't teer en zuchtend minnelied,
Toont zelfs iets flootend haar gevoelen.
De Dichter meld met zoet verdriet,.
Wat vlammen hem de borst doorwoelen.
De aloudheid en de kracht der ïael,
Haar rijkdom en haar woordenpraal,
Zal zelfs een Adlung klaar bewijzen,
Die fchatten uit de aloudheid graaft:
Maar thands, thands word de taal befchaafd,
De taal die Duitschland zelfs moet prijzea.
o Schone

06 IT«.'D;E LOF 'DER BATAVIEREN.
o Schone Dichtkunst, hoog geroemd,
Gij wekt Bataaffche zangchoralen:
Voor ons ftrooit gij uw cêlst gcbloemt,
En doet u gaven nederdalen
Bij ons, wien, klevende aan Uw' toon^
Gij fteeds vergast op 't edelst fchoon;
Apollo heeft hier echte telgen.
o Schone kunst! o Poëzij!
Verban de laffe rijmlarij,
Verban die uit het choor der Belgen.
Die basthart floort ds zUivre toofi,
En, horen haar de vreemdelingen,
Dan achten zij ontbloot van fchoon,
Al wat Bataaffche zangers zingen.
Stoor gij dat m3nk cn fmaakloos lied,
En duit haar laffe zangen niet
Die nooit aan d' aafdfehen damp ontflijgen.
Sluit zulke Tempels, waar geen fchoofi
lil heerscht, dat Filomelaas toon,
't Gekrijsch der uilen vrij dcc zwijgen.
Tooa

V I E R D E Z A N G . ? 7
Toon, eedle Dichtkunst, toon al de aard,
Hoe gij hier woont bij Batoos Neeven,
Eu maak den naam van Dichter waard,
Al wie door Hemelvuur gedreven
U hulde bied, cn door zijn vlijt
Naar laauwren dingt aan kunst gewijd-
Rijk, rijk hem zelfs het Speeltuig over.
Zo roeme Europa ons beltier,
En Heldenmoed, en Cythcrzwler,
En fchenke ons zelfs den eerclover.
Ginds roeme vrijlijk de Italjacn
Op Snarenfpel en zangakkoorden,
En leer Euroop de maat te flaarr,
Aan Taag, op Rhijn of Iberboorden.
Wij volgen; en deze Eeuw misfehiea
Zal noch in Neérland meefters zieir,
Die zelfs voor geen Correllies wijken.
Voor 't minst, wij voelen al het fchoon,
Dat zuivre fmaak hier zit ten throon,
Doen wij aan al de waereld blijken,
G ft,

DE LOF DER BATAVIEREN,
Is, is niet Neéïlands Kunstpenccel
Beroemd als dat der oude Grieken ?
Wat volk viel vrijer trek ten deel,
En hoe wierd' niet op Aadlaars wieken,
De naam getorst van 't kundig Choor,
Dat de Ouden navolgde op hun fpoor;
Maar, zonder flaafserf hun nateaêmen,
Natuur was 't voorbeeld van de kunst,
En in Europa haar ter gund',
Spande al tot lof der meeders famen.
Deze Eeuw kweekt nog in Nederland
Alomberoemde Kunstpenceelen,
En mannen , in wier nette hand
De Rictpcn beide en Etsnaald fpelcn.
Ontbreekt de Wiskunst ons ? o neen.
Of zijn we in 't meefierlijk ontleên,
Of 't mengelen van de Artzenijen,
lïeneden andrc Volkren wij!
o Neen, de Landzaat wijst hier vrij,
Den vreemdeling-naar 't School teLeyün,
;
of

V I E R D E Z A N G . 9%
Of is ons de omloop van 't geftarnt,
* Ook vreemd? Maar neen, 't is ijdel vragen :
Hier ziet een kind noch naauw hoe 't barnt.
Of 't fchept in 't onderzoek behagen. ..
Of tonen wij ons minder kloek,
Als wij op Aard het wonderboek,
Vol Heilige geheimcnisfen,
Het eerde boekdeel der Natuur,
Ontfluitcn ? Neen, een Hemelvuur
Verlicht ons om geen fpoor te naisfen,
Straalt niet Lycurgus hoge geest +
Niet Mines oordeel in de Wetten,
Die men bij onzen Landzaat leest,
Waar in we op hoger fpooren letten,
Vermaak, en Rust, en Veiligheid
Van 't Volk bellieren 't kloek beleid
Van hun , wien 't oefnen van de Wetten
Bevolen is:^

joo DE LOF DER BATAVIEREN,
Wij» door geheel Euroop befaamd,
Wij zijn het, die een trouw doen blijken*
Die aller Volkren deugd bcfehaamt,
En die wij doen met luifter prijken.
Al wat de nijvre kunst hier wrocht,
Voldoet: hoe duur 't ook zij gekocht
't Voldoet, en heeft in zich de waarde.
De kooper ziet niets flccht bereid,
Noch word door valfchen glans misleid;
Bedrog, dat nooit een Gauler fpaarde.
Zeg, welk een arbeid is ons vremd;
In welk een kunst zijn we onbedreven?
Schoon Mars de Koopvorftinne ftremt,
Kan hij haar wel den doodlleck geven ?
Neen, neen, dat gansch Europa vrij
Om Batoos Kroost verwonderd zij:
't Land is te klein om ons te voeden,
Maar fchaft in 't nijpen van den nood
Aan al de Nagebuuren brood,
Als Krijg en Borger bij hun woeden.
Ont-

V I E R D E Z A N G . 101
Ontbreekt ons vinding? Zeg, van waar
Leerde eerst Euroop haar Schriften drukken?
Van ons, 't bewijs is zonnc klaar,
Men tracht vergeefsch ons de eer te ontrukken.
Zo had ook in deze eeuw voorheen
Ons Vaderland 't geheim alleen,
Van 't moeielijk Tabaksbereiden,
Een lage knecht van flaaffchen aart,
Het vrije Vaderland onwaard,
Ging bij den Gal die kunst verfpreiden.
Waar vind men Lakens, even goed
Als in de vrije Nederlanden?
Wat flap, dat ook mijn Zangfler doet,
Zij vind hier (tof aan alle flranden.
Europe acht, dat geen verwerij
Met de onze te gelijken zij,
Schoon Duitschland ons tragt nateaémen.
Wij drukken , dat zelf de Indiaan
Van Bloem cn Kleur verbaasd moet ftaan,
Ja zich zijn Schilderkunst moet fchamen.
G 3 D;r

los DE LOF DER BATAVIEREN,
Der kuntlen Kweekfchool, waar geen moed
Ontbreekt, om hoger op te ftijgen,
Is Nederland; en daar, daar doet
De ^BjKdcn hoogden prijs verkrijgen.
Waar is, waar is een Burgerij,
Zo machtig en zo rijk, zo vrij,
Als die van onze Nederlanden?
Waar k op Aard zoo'n Koopcomptoir,
Beroemd de wijde waereld door,
Dat wetten geeft aan vreemde Stranden?
Een drom van handelende licn,
Voor wie zich Sluierkronen buigen,
En wien zij deeds naar de oogen zien,
gn allerdiepst ontzag betuigen!
Een Staat, in 't hart van onzen Staat,
Gevest in 's Aardrijks Dageraad,
Maar nu gereed de Nederlanden
Met kloeke Scheepen hulp te biêni
Zo blijv', dit moog Europa zien,
Niet dr;;floos wie ons aan durft randen!
'k Erken,

V 1 E R D E Z A N G. 103
'k Erken, ik zei nier zonder reên,
*| Land is te klein om ons te fpijzen ;
Maar 't ligt niet onbepJoegd, o neen:
Men mach hier Vee en Landbouw prijzen.
De Zeeuw vereert ons keurig Graan:
De nijvere arbeid blijft bcflaan,
In veel van Naêrlands fchconfte (treken. L
Maar onze Veebouw geefc gewin,
En brengt hier dubble fchatten in,
Daar wij met dubble vlijt haar k-wvken.
Geen fchat van Vruchten derven wij,
Noch Ceres nochTacchus gaven;
En bij die fchatten zijn wij vrij,
Zo niet van onze drifcen (laven.
Van onze driftenP -— Neen, o neen:
Wat landftreek pronkt met beter zeên,
Bij groter maat van fchat en blijheid,
Alleen door nijvre vlijt gekocht?
Zij word, zij word vergeefsch gezocht;
In Neerland flechts is ware vrijheid.
[ G 4 D
-

Ï04 DE L O F DER BATAVIEREN,
De vlijt verhief dit woest Gewest,
Uit een moeras ten lustig' Eden;
En, daar het was aan 't ftrand gevest,
Kwam overvloed in alle Steden:
De rijke Handel, ongeftoord,
Haalt hier de pracht van ijder oord:
De> Nektar vloeit in gouden fchalen.
Hoe vaak, mijn Vrienden, zingen wij:
Ja, de eedle Wijnflok maakt ons blij,
Als wij elkander gul onthalen/
Hoe vaak rolt onze blijde toon:
Drinkt, Broeders, drinkt met frisfche teugen:
Ziet, ziet, den Wijn vol flonkrend fchoon,
En drinkt, daar wij genieten meugen.
Wanneer wij liggen uitgeflrekt,
Wanneer de blaauwc zerk ons dekt,
Wat baat ons dan het ijdel fparen ?
Voldoet, voldoet den wil van God,
Hij mint ons, fchiep ons voor 't genot,
Eu voor *t gebruik der frisfche jaren.
Drinkt

V I E R D E Z A N G . 105
Drinkt, broeders, drinkt, hij zij veracht,
Die op den eedien wijn durft fmalen,
Als of hij ons tot ontucht bracht:
*t Voegt ons het hart recht op te halen.
Toch prijst de matigheid, die deugd,
Gij, wien de les der vaadren heugt :
Eén teug kan tot gezondheid flrekken,
Een tweede ontvlamt de kracht der geest,
En hij die voor een' derden vreest,
Zal nooit zijn' disch met vreugde dekken.
Drinkt broeders, lieve broeders, drinkt:
Verbant gepeins en nare zorgen,
En laat, terwijl de beker klinkt,
Die uitgebannen tot den morgen: J
Laat, laat ons matig bij den wijn,
Om *sGevers wil, toch vrolijk zijn:
Geen treurig hart kan wel ontfangen:
Die noodloos zorgt, die wantrouwt God;
Hij word onvatbaar voor 't genot,
Eo zelfs onwaardig meer tc erlangen,
Os Das

JO' DE L O F DER BATAVIEREN,-'
Dus zingen wij. Gelukkig 'c volk:
Dat zo; gevoelig voor Gods gaven,
Geniet; en in geen' diepen kolk
Ligt van ondankbaarheid begraven!
De rechte vrije Landzaat fpot
Met al het bijgelovig rot,
Dat {leeds het hoofd naar de aard doet hangen.
Hij durft zijn oogen opwaart flaan; -
Zijn boezem, met geen fchuld bclaan,
Meld God met blijdfehap zijn verlangen.
De leer van Gods verborgenhcên
Word onvcrvalscht in deze {treken
Geleerd, doormannen, welker zeén,
Niet minder {lichten dan hun preken.
Geen bijgeloof vervoert ons; wij,
Wij zijn van alle dwaling vrij:
Elk durft hier naar zijn hart bclijen:
Verdraagzaamheid, dat Christlijk merk,
Is 't hoogfte doelwit onzer kerk ,
Zij echter duit geen ketterijen.
• i Ea

V I E R D E Z A N G . ia£
En wat wrocht niet dat hoog gevoel,-
Der Godvrucht bij de Batavieren ?
Waar wetenfchap zich heft ten doel,
Zal zij der volkren zeden fieréfl.
Zo fiert zij waarlijk onze zeên,
En doet, door dikke nevels hcón,
Het licht der Wijsheid bij ons dralen: 1
Dat blinkt ons toe, en toont ons 't fpoor,
Waar langs wij bij het Engten choor
Verfchijnen in de Hemelzalen.
De Wijsheid is die hoogde deugd, '
Dat eerde kenmerk van Gods wezen,
Die moeder alle Hemelvreugd,
Door 't eeuwig hallel hoog geprezen.
Ze is boven 'c menfchclijk verdand,
En zij die in haar vaderland,
Gcdaag haar' hogen invloed fmaken,
Zij vinden in hun Englentaal,
Geen woordenkracht noch redcnpraal,
Om haar gevoel bekend te maken.
Men

%oB DE L O F DER B A T A V I E R E N ,
Men kent haar aan gcwrogten, die
In duizenden bijzondre tonen,
Melodisch Hemmen, en bij wie
Het ware fchoon kan eeuwig wonen.
Ze is meer een oorzaak dan een kracht
In Gode: zeis.... maar zangfter! zagt,
Laat af, gij kunt haar niet bepalen:
Ze is met Gods wegen zo verknocht,
Dat als men haar ontdekken mocht,
Men ook dat wezen af kon malen.
Genoeg voor ons indien wij haar
Slechts kennen door haar hoog geleiden,
Haar wenken volgen, en ons daar
Van andre volkren onderfcheiden,
Waar ijdle dwaling hun verblind.
Genoeg, zo wij Hechts, rechtgezind,
Het ware goed door rechte wegen
Steeds zoeken, en ons hoogde goed
Erkennen in een vrij gemoed,
In recht en billijkheid te plegen,
Ja

V I E R D E Z A N G . io 9
Ja de eerden aller kundigheên ,
De nuttigden in 't menschlijk leven,
Die in 't gelaat en in de zcên ,
Leert, door wat wondre drift gedreven,
De mensen of dit of dat begeert,
Dit, brandend zoekt, dat, van zich weert:
Die edle kunst, die hartenkennis,
Is 't eigen van den Batavier:
En hij acht in zijn Staatsbeftier,
Gewetensdwang voor heiligfehennis.
Hoor vrij, o kroost van Bato! hoor
Uw' lof, hoor dien van duizend tongen!
Denk vrij dat in Walhallaas choor
Ook u ter eere word gezongen:
Want uwe roem verblind u niet.
Zo daavre dan mijn zwellend lied
Vrij in uw oor, ó echte telgen!
Mij dunkt, ik hoor in 't ftargewelf
Den klank van onze vaadren zelf
Uw' lof verbreiden, dappre Belgen!
Dus

sz DE LOF DER B A T A V I E R E N ,
Dus klinkt, dus klinkt der Helden toon:
Veel heils ? o rechtgeaarte neeven!
Bij u blinkt aller deugden fchoon,
Gij hebt den waren früaak van 't leven!
. Gelukkig Heldenvolk! gij acht
De matigheid voor weidfche pracht:
Niets kan bij uwe- Vrijheid halen :
't Laag kruipend vleijen kent gij niet,
Veracht elk oord waar zulks gefchied:
Dus doemt gij ook het ijdel pralen.
Wij zien uit dit ons zalig oord,
o Eedle zonen, uwe daden.
Vergeefsch word uwe rust gedoord,
Wij zien een' krans van Lauwerbladen.
De blijde zege lacht u aan,
De Brit zal u vergeefsch weêrftaan,
Uw broeders zullen met u flrijden,
Europa zal u hulde bièn,
En Oost cn West uw macht ontzien,
U eeren als in vroeger tijden,
Zo,

V I E R D E Z A N d ut
Zo, zo klinkt in Walhalla thands
De toon van onze dappre Vaadren!
Zo wasfen in den ïtarrentrans
Voor ons zelfs onverwclkbre blaadren!
Volhard, volhard, o eedle jeugd,
Op 't fpoor van uwer Vaadren deugd ,
En toon u waarlijk echte telgen,
Dan blijft door uwe grote daan
Uw kunst en krijgsroem {leeds beltaan,
Die gij verworven hebt, o Belgen!
Doorlees, doorlees, o Batavier,
Wat van u Vaadren is gefchreven.
Ca, Heldenkroost, ga, zegevier,
Waag voor den Staat het dierbaar leven.
Het bloed, ten dienft' van 't Land geflort,
Is vruchtbaar daar 't vergoten word,
En geeft de onlterflijkheid aan Helden.
De Naneef ijvrig van haar' gloor,
Stapt willig na in 't zelfde fpoor,
En ziet zich ook zijn deugd vergelden.
Zie,

lis BE LOF DER BATAVIEREN*
Zie, zegt de rappe jongeling,
Zie, dit heeft Grootvaars moed bedreven;
Zijn naam beklijft in zegening,
Zijn deugd roert ons nog, ons, zijn Neeven.
Zo roemt gantsch Duitschland Hermans moed ,
Zo Seiwafds trouw, wie tegenfpoed
Noch doodsgevaren konden mindren.
Zo toont nog heden dezen dag,
Den zogezegden Knochenbach
Een waare Duitfcher aan zijn kindren.
Zo Teutoburg, en Varus wald:
Leert ons Cherusk, en Franken kennen,
Eries, Brukter, Wild, en Sax; en 't valt
Der jeugd niet zwaar hun na te rennen.
Zo leert men Batoós nageflacht,
Hoe hier de oprechtheid wierd geacht:
Hoe wij aan Rome een burcht verftrekten
(Wij waren 's Keizers wacht): — hoe wij,
Gedrukt door wreede dwinglandij,
Weêr alles tegen Rome wekten.
Ru*r

V I E R D E Z A N G . 113
Rust hier, ja rust, Bataaffche Zang!
Gij, gij deed alle Volkren blijken,
Hoe wij, als haters van den dwang *
Den dappren Vaadren nog gelijken.
Gij toonde d'aart des Volks, hunn' Moed»
Den waren luider van hun bloed,
Hun Deugd, hunn' Rijkdom, Wetenfchappen:
Rust dan een wijl, cn wacht dat uurï
Dat gij ontfonkt door Hemelvuur,
Met luider naar het eind kunt flappen.
H ï N-

I N H O U D .
Jacobus Bongarfius Jchrijft te recht aan F. Rofaeus Abianus.
,, Rette judicas, Francifce, eum qui mores hominum muN
„ torum vidit & urbes; ad judicandum fapientiorem & ad
n agenduni paratiorem fore."
Zo dat volgens 't oordeel van die Schrijvers, zodanige kennis
om te oordeelen vooraf moest gaan; even zoo dachten wij; dat
om te voor/pellen, de gront der voorfpelling in 's volks zedelijk
Caraclct eerst moest blijken! Dis hebben wij onze voor [peiling
tot hier uitgejleld, en 'er deeze Zang toe doen dienen nu het overige
afgehandeld is. Men dulde dat een korte fchetze des Oorlogs
voorafga , met een algemene aanmerking over ons verband
in geheel Europa, en in de voor [peiling iets omtrent de
acatuig van Europa, door haar Vurjien aan ons te bewijzen
W,j zien Walhalla opnieuw, Duitfche Slamaart • ijdelheid van
geboorterecht tot het uitmaken van ons groot of klein Zedelijk
CharaÜer, voorbeelden van grote Menfchen uit den minder
ftand van 't leven, vaak ten Zetel verheven. — En zeeker-
Ijk, 't is de deugd, die kracht van ziel, die groote Mannen maakt,
niets anders. De logge rijkaart op zijn vadzige Canapé na een
bloedver dikkende, en gcesthenevelende maaltijd, moog zich iets inbeelden,
als alles r,w hem draaft; hij is ellendiger Jlaaf dan
de heffe des Volks. Daarom vermaan ik mijn vrije Belgen, ombij
de Zeden hunner dappere Vaderen te volharden. Ja God
verhoede dat niet al 't vergift der verwijfde Seine tot mijn' mangelijken
cn vrijen Rhijn overfla! — En 't ware voor Neerlands
Heil te hopen, dat de Werken van de onvolprezen TACITUS
alle, van de zedenbedervende VOLTAIUE in geene handen
".varen.

V JJ F D E Z A N G .
Calliopé, ai, daal ter neêr!
Genoeg rustte uw Bataaffche Zanger i
Span gij zijn zuivre Cyther weêr,
Vorftinne, daal — en toef niet langer!
Maar 'k zie uw komst in 't aardsch gewest;
'k Vang aan, en zing den krijg, die pest,
Gevolgd van weê en bittre rampen;
Die de akkers verwt met menfchenbloed,
En fpade en kouter'rusten doet,
De lucht befmet met zwaveldampen.
H
2 ia

ii6 DE L O F DEK B A T A V I E R E N ,
Zo ftroomde aan Xanthus kust weleer
Het bloed van Grieken en Trojanen,
En flortede uit de wonden neêr,
Om zich een weg naar 't ftrand te banen;
Het Griekfche, gloeiend, Vorstlijk rood,
Tn duiflren praal, fcheen na den dood
Der Helden nog om wraak te fchreeuwen,
't Mengt zich met dat van Troije niet,
Waar in men Venus luister ziet:
Die haat gaf trcurftof aan alle Eeuwen.
Het bloed van Turnus ftroomde aldus,
Hespcrie, in uw rijke dalen:
Zo 't Roomfche in 't oog Catulus,
Op welken flag de Duitfchen pralen:
En zo, zo viel voor Hermans Haal,
Na een te vrolijk vriendenmaal,
Misleide Varus met zijn benden:
Zo, zo heeft dit Bataafsch Gewest
Haar grond met Roomes bloed gemest
't Viel Cerialis in de lenden.
Maar

V IJ F D E Z A N G . uy
Maar fchoon wij moed en Heldeneer,
Als 't voegt, met luider flemme loven;
Toch achten wij de Legerfpeer,
Een felle Geesfelroê van boven.
Het Oorlog is een pest voor de aard.,
Maakt ons der Mcnschlijkheid onwaard:
Geen Leeuw in Barka is verwoeder:
't Drievormig monfler, haalt niet bij
Den krijg, in woeste razernij,
Noch was van zo veel rampen moeder. ;
Geen Cerberus, der Helle ontroofd,
Geen Sphinx, door Edipus bedwongen,
Geen wreede Stieren, die het hoofd
Der Argonauten uit hun longen
Met vuur bedreigden, noch de Draak,
Gehitst door Junoos minne wraak,
De Python, door Apol verflagen:
Noch geen Centauren zijn zo wreed,
Als 't woedend Oorlog. — Wat, wac c'eed
Dan Mars den naam van Krijgsgod dragen?
H 3 o Fa-

u8 DE LOF DER BATAVIEREN,
o Fabeleeuwen! Razernij
En waan misleidden 't hart der Volken,
En leerden hun de muiterij,
Der Titans, die door lucht en wolken,
De macht der Goden heeft getergd,
Hunn' throon bedormd met aardsch gebergt:
Waan heeft het Oorlog dus verheven.
De Krijg een Godheid? neen, het is
Een monfler, 't is een ergernis,
Gevloekt bij die als wijzen leven.
Hoe 't echter zij, Rechtvaardigheid,
Ontflaat ook niet in 't oorelogen:
Zij heeft Bataaffchen moed geleid,
Civilis flagzwaard uitgetogen.
Rechtvaardigheid deed ons beftaan,
t Om ons van Spanjcs Jok te ontdaan,
En onze Vrijheid vast te zetten;
En thands uit nood, Rechtvaardigheid!
Scherpt gij 't Bataaffche Krijgsbeleid,
Daar wij Brittanjes woen beletten.
De

' Y IJ F D E Z A N G . 119
De Grootheid, de verdiende, en deugd
Der Volken fchromen geen Tyrannen:
Hun rust der ziel, die Hemelvreugd,
Word door geen' wrceden blik verbannen.
Schoon 't gansch Heelal uw zij verliet,
't Verijdelde uwe ontwerpen niet;
Die kracht van geest deed u bcfchouwen,
o Herkies, 't vlammende gedicht,
Dat in het oog der Goden licht,
Waarop zij hunne zetels bouwen.
Gij Castor, en gij Pollux; zijt
Den Acheron door brave zeden
Ontrent. Maar hoe! waar toe den tijd ,
In 't Rijk den Faablen te bededen?
Ontrent niet altijd de eedle Deugd
Het nietig dof om Hemelvreugd?
Zijt gij met Gode en met u - zeiven
Zo min bekend, ó Sterveling?
o Leer de Waarheid , die ik zing,
Zo ftïjgt gij tot de Stargewelven.
H ± Stroom

i»o DE LOF DER B A T A V I E R E N ,
Stroom uit mijn volle Dichtaar vrij,
Veradcld vocht l wek mijn verrukking
Voor 't Vaderland! o God! doe 't mij
Befchouwen, vrij van onderdrukking!
Verrukking, die de ziel oncfonkt,
Die eer der Vaadren hart doordrongt,
Als zij Gods ftemme hoorden dondren!
Wek,, wek mijn' toon, leer gij mij zien,
Hoe ons Gods macht zal bijftand bién,
Door wegen die ai de aard verwondren Z
Ligt, ligt, o God, het fchutdoek weg,
Waar mede Gij 't aanftaande dekte.,
Dat ik 't toekomende voorzeg!
Gij zijt het die mijn'.ijver wekte:
U zaL mijn Zangfter hulde bién,
Daar, waar zij 't Voorge/lacht zal zien:
Mijn toon zal U ter cere klimmen:
Ai, leer mij door Uw Hemellicht,
Zo le:e ik Batoos kroost hunn' plicht,
Zij volgen, wat hun aan moog grimmen!
Wat

V IJ F D E Z A N G . 12c
Wat duiftrc nacht bedekt mijn oog?
Help God! — 'k zie juist genoegzaam ftralen.
Van licht, om mij het naar vertoog
Van dezen nevel af te malen.
Is dit gevolg van krijg cn moord?
Of duisternis, waar door men boort
Cm tot het ware licht te frappen?
Grijp moed! die de Acheron doorfnek,
Bereikt het zalig Zielen veld,
p Zangfter, ijder flaat heeft trappen.
Niet rain goeds moeds, als die Gemaal,
Die, om zijn Echtvriendin te ontdekken,
Zelfs door de poort van helsch metaal
Het aaküjk Styx dorst overtrekken,
En flappen in het duister dal:
Treed ik floutmoedig toe, en zal
Om waarheids glans geen' nevel fchrcom.TJ. —
Ik zie, ik zie een lang faam licht
Mij vrolijk lonken voor 't gezicht: —
Ik zie den dag te yoorlchijn komen»
H 5 Maar

ii2 DE LOF D E R BATAVIEREN,
Maar hoe! waar ben ik? en waar zijn
Behoeftigheden en gebreken?
Hoe is dit waarheid, of is 't fchijn?
Ik ben mijn' dampkring gansch ontweken.
In welk een zachte zuivre lucht
Bevinde ik mij in mijne vlucht?
Werkt dan de ziel, van ftof oncflagen,
Door eigen krachten? Ja, gewis,
Der Vaadren zielsgefteltenis
Voorfpelde dus in de oude dagen»
Ook ik, door Hemelglans verlicht,
Ik durf, o Belgen, profetceren:
Niet als Casfandra, wier gezicht
Den driesten afgrond kon bezwcercn:
Zij, zij voorfpelde weê en ramp;
En ik, na dezen Oorlogsdamp,
Voorfpe! u heil,. 6 Batavieren!
Gij hebt met Troije niets gemeen t
De braafheid lei den eerften ftcen,
Bij u: gaat heen, en wint lauwrieren!
Laó-

V IJ F D E Z A N G . 123
Laómedon heeft niet mijn' Staat,
Gedicht: neen, Volk van beter Zeden.
Wij, kroost uit 'saardrijks edelst zaad,
Tbr rolle der noodfchiklijkheden,
Staan boven aan: Wij zijn het, Wij,
Die 't noodlot noemt natuurlijk vrij;
Wij , de eêllte van Tuïskoös Telgen.
Hoort dan Europaas Staatsbelang ,
Gods wil, en uw verheven' rang,
ÜW' Dichter melden, dappre Belgen!
De mensch kruipt als een worm in 't dof;
Een hoger Geest regeert de dingen:
Een wonder één, die 't Hemelhof
Bediert en duizend Starrekringen.
Ons Erfdeel word begrimd door nijd,
Maar 't moet nochtans in dn'jd bij drijd,
Ja, door zijn ramp zelfs, triumfceren:
De Boosheid-zelve, als 't God gebied,
Veroorzaakt dat het goed gefchied:
'k Durf dit uit kracht der Waarheid leren.
Wat

tii. DE LOF HER BATAVIEREN,
Wat is, is recht: 't loopt alles faam.,
't Is alles harmonij en orden.
W a
s niets tot tegenlland bekwaam,
Wat zou 't gevoel van deugd dan worden?
Hoe zou zij dan in kracht beftaan?
Zij blijkt, in 't kwaad te keer te gaan,
En daarom heet ze een Zielsvermogen.
Raad met uw hart, ó Sterveling!
Gevoel de Waarheid, die ik zing:
Gevoel! — wat wij zo driest betogen»
Ken 't ftelfel van Europa, ken't.
Niet meer beflaat 't al dwingend Romen;
En Duitschland, aan geen Jok gewend,
Kan luisterrijk te voorfchijn komen.
Brittanje, eertijds oud Romes fpot,
Weêrftaat en fchikt het Oorlogslot:
Zie Kastiljanen, Portugeezen:
Zes duizend Franken togen 't zwaard,
En Gallien, hun aanflag waard,
Mocht haast het bloeijend Frankrijk wezen.
De

V IJ F D E Z A N G. i2S
De wetten van de menschlijkheid,
Doen zich verdaan aan de Isterboorden.
Wij zien een' Koning, vol beleid,
Geen' (laaf van lof of lasterwoorden ,
Een onafhanglijke oppermacht,
Een' vijand van verwijfde pracht *
Vol jeugdig vuur en grijs van hairen.
Euroop is vrij, en zo gefield,
Dat tegen al 't uitheemsch geweld
Zij blijft haar evenwicht bewaren.
Geen oppermacht, hoe groot die zij,
Kan mijn Batavië bedwingen ,
't Belang der Vorsten houd het vrij,
En hij, die 't roekloos wou befpringen,
Verbrak 't vermogende evenwicht;
Geen Mogentheid gedoogde 't licht;
Wie 't zocht, zou zich een moordkuil delven.
Daar Vrijheid u ter harte gaat.
Is nijd de ringmuur van uw' flaat:
Bataven, leert dit, kent u • zeiven.
Wel.

ti6 DE LOF DER BATAVIEREN,
Welhaast verrijst de Lentezon ,
En ziet uw zeekadeelen vaardig:
De moed maakt hem, die eens verwon,
Op nieuw wéér zegepalmen waardig.
Steeds roert u de oude wapenklank:
En gij ftelde op den Doggersbank
Een mast, om midden in de dromen,
Een eertrofé voor 't Vaderland
Ten baak te houden, die op 't zand
Door 't vvoén des tijds niet om zal komen.
Vertrouw op hulp van de Almacht vrij!
Schoon gansch Euroop u wou begeven,
Hij dond u wis in 't uiterst bij,
En zou u haatren tegendreven.
Ik z;e, ik zie uw zegenpraal:
'k Zie, door uw donderend metaal
Gods wil, uw' deugden, recht Verfchaffen:
Europe, Vorstlijk gelaurierd,
Met harer zustren goud gcfierd,
Zal hare ontaarde Telgen draden.
Europa

V Ij F D È Z A N G , 127
Europa, met een' weidfchen ftoet
Gekroonde hoofden, Waereldvorften,
Bereid zich, dat ze in tijds ons groet,
Ons, die met lof de rampen torflcn.
Jofefus, 't wonder onzer tijd,
Bemind in vrêe, gehard ten ftrijd',
Volgt haar, als de ecrfle van haar Groten.
Roem, Zangflcr, vrij een' Vorst zo braaf,
Een' Keizer, en geen Pauzen flaaf,
Die 't bijgeloof voor 't hoofd durft floten.
Ziin geest, verfïerd met kundigheén,
Hij, minnaar van zelfs te ondervinden,
Wordt niet misleid door dwaze rcên,
En Iaat door fchijn zich niet verblinden.
Hij reist en trekt van oord tot oord,
En licht word door hem opgefpoord
Het waar belang der Onderzaten,
Hij, komende in dit fchoon gewest,
Ziet hoe in ons Gemeenebest
Gewetensvrijheid word gelaten.
Hij

IJ§ DE LÓF DER B A T A V I E R E N ,
Hij zag 't, hij keerde weêr, beval,
Geen' ftervling om 'c geloof te dwingen.
Elk mag' den Schepper van 't heelal;
Ee oneindige oorzaek aller dingen ,
Thands in zijn ganfche Rijksgebied,
Naar 't licht, dat hij van God geniet,
En naai* zijn beste weten, loven;
In 't leezen van het Bijbelwoord
Word thands geen Duitfcher meer gedooid.
Zo komt men allen waan te boven.
Zijne Eeuw zij de Eeuw dan van August!
Hij meuge in Heil hem evenaren,.
Wiens daf Europa heeft gekust!
Zijn Zetel bloeie een' reeks van Jaren!
Die Titus en Trajaan in deugd,
Tot zijner Onderdanen vreugd j
Gelijkt, of zelfs mag overtreffen.
En, roept hem 's Hoogden dem van de aard,
Dan zie hij in zijn Hemelvaart,
Zich in der Englen rang verheffen!
Ik

I IJ F D E Z A N G . 129
Ik zie den groten Keizer mee
Alle andre Vorflen ons vereeren:
De Brit zelf hoort der dengderi wet j
Mij dunkt 'k zie hem den Vreê bezwèerèri.
De wellust van het Hemelhof,
Onvatbaar voor den aardfchen lof,
Bevrucht ons ftrand met haar Olijven:
Zij teelt om hoog bij de Englcnrij
Gevoel, en wikt hun Melodij,
En regelt alle hun bedrijven.
Gelijk de Zonnen, door hëur' gloed,
Haar Stelzels 't vrolijk leven fchenken;
Niet anders is de Vrede, en doet
Het alles lachen op haar wenken.
Zij koomt, zij koomt met fchat beladn;'
Zij brengt ons Heil en Rijkdom aan ;
Ja, Batavieren, 'k zie haar komen:
Ik dank, ik dank U, Grote God,
Voor 't blij vooruitzicht in ons lot!
Ge ontheft mijn ziel van ijdel fchremen.
ï Jk

I 3D DE L O F DER BATAVIEREN»,
Ik dank U, cn dc Dankbaarheid,
Zal fteeds het reedlijk wezen voegen.
Mijn Kunstgenoot beeft lang bepleit
Hoe zij de bron is van 't genoegen.
Dit leerde mij uw fchelle klank,
Mijn waarde Halsvriend, mijn LE FRAKCQ.,
Klim dan, mijn lied, om blij te danken!
Stijg, (tijg ten Hemel, tot Gods throon!
Vermeng u met der Englen toon!
Of fmelt in hua verhecven klanken!
Dank driewerf, Ecu wig Vader! dank
Voor uw beduur ten allen tijden!
Ja fteeds zal onze blijde klank
U duizend, duizend Zangen wijden.
Dat van U onze wijsheid zij,
o Grote God, erkennen wij;
En onze Vrijheid doet-Gij bloeien.
Dank driewerf, Eeuwig Vader! dank!
U wijden we onzen blijden klank,
En zien die Paradijsvrucht groeien!
Voor

V IJ F D È Z A N G . 131
Voor onzen Godsdienst danken wij!
Door haar ontfluit ge óns '& Hemels zalen.
Dankt nevens ons, o dankt ook gij,
b Engten, Hemelfche Choralen!
Gij Machten, Throncn, eindloos tal",
Van Heerfchappijen in 't Heelal!
Gij, Vorften! en gij, Heldenzielen,
Door deugd verengelden, buigt neêr!
Dankt met ons aller Opperheer!
Verheven is 't, yoor Herri te knielen;
Voor 't dankvermogen danken wijl
Wij danken zelfs voor aardfche rampen!
Want deze, o God, befchikte Gij,
Dat daar ze ons fchijngeluk bekampen,
Zij dienen om de zaligheid,
Die Ge ons, o Vader, hebt bereid,
Ons met meer wellust te doen imaken.
'k Voel thands wat vreugd dat danken greft:
'k Gevoel het, maar wat tongval heeft.
De krachten om V bekend' té'maken»
I ar- Cif

I 32- D B LOF 'DÜS. BATAVIEREN,
Gij hebt, Aartsgoedheid, mij gehoord:
'k Durf in verrukking 't oord befchouwen,
Waar onze Vaders ongeftoord
Zich hunne Zetels mochten bouwen.
Ik durf tot in Walhalla treén,
Germanen; langs de Lethe heen,
Waar in verwijfde namen fmcorden,
De Vaadren zoeken in dat oord:
De Vaadren, meer door deugd bekoord,
Dan door den klank van grooefche woorden.
Hier woont Tufskoos dapper -
kroost,
En haar bevallige Thusnilden,
Wier hart nooit bioodaart heeft getroost,
Aan wien zij nooit haar gaven fpildcn.
De Helden fmaken hier Ambroo*
En rusten vrolijk, zorgeloos,
Tc vreên met dat, wat zij verrichtten.
De fmaak van Hemelfche Granaat,
Is een gevolg, dat fteeds ontftaat
Uit altoos.trouwbetrachtc plichten.
Hoort

V IJ F D E Z A N G . " 133
Hoort in Walhalla vrij mijn Lied I
Mijn toon mag vrij uw Ooren naadren:
Gelijk een ruisfchend beekje vliet,
Rol zij tot Vrijheids lof, o Vaadren!
Gij weet, wat arbeid Vrijheid kost,
Gij, die den Rhijnftroom hebt verlost: ;
Gij weet haar' prijs, gij kent haar wa.;rde'; ?
Zij flaat, ons duur, toch zingen wij,
Triumf: ons hart geniet haar blij,
Haar, 't allerdierbaarst goed op aarde.
Maar zacht! ik hoor een' blijden tcon
Weêr van de Vaadren tot mij keren.
Zij klinkt: Betuig aan de aarde, ó Zx>n,
Dat wij der Belgen deugd waardeeren.
Vloek Flavius, o Barden lied,
En noem Segefles fchandnaam niet;
Maar prijs de deugd der Batavieren! ' '
Want , gingen wij die Helden voor,
Zij bleven in het deugdenfpoor;
Men moet hun kruin met Lauwren fiere.).
I 3 Hier

134
D E L
Q
f d e r
BATAVIEREN,
Hier zwijgen zij: daar hoger lied
Weêrgalmt door de Amathisten zalen,
Waar in niec min ons recht gefchied,
Door onze daden op te halen.
Dan, wat beproeft mijn Poüzij
De tonen van deeze Englenrij,
Te buigen naar mijn Cytherfnaren ?
Der Vaadren kenmerk, hun beleid,
Hun Oorlogsroem en Dapperheid,
Mocht grootfeher Dichter lang verklaren.
Dit was uvp taak, mijn EILDERDYK!
Gevoelig Vriend, in Kunstvermogen,
In WetenIchap, en Deugd, zo rijk?
pit Helde uw Zangfter ons voor oogen.
Mijn Vriend — mij dunkt, een Englenrij
Herhaalt om hoog uw Poëzij:
't Heelal waagt van den lof der Belgen:
't Klinkt alles tot der Vaadren lof:
En Wij, wij geven prijzens ftof,
Als 't voegt, aan onze laatrcn telgen.
Maar

•V IJ F D E Z A N G . 135
Maar gij, ö Vaders, die hier woont,
Wilt, wilt mij van dit Oord berichten!
Word niet de wectlust licht verfchoond,
In hun, die trachten nut te ftichten?
Dit tracht ik, Vaders, en bedwing
Die zucht niet: want in d'cngflcn kring
Kan zig een braave 't Ecrfpoor banen.
'k Stam meê uit vrije Vaadren, die
Ik ook in uwe rijen zie:
'k Stam meé uit wakkere Germanen.
Ook mijn geboorte geeft mij 't recht;
Qm naar dit Zielendal te dingen.
Mijn hart, aan de oude zeën gehecht,
Schijnt nog van blijdfehap op te fpringen,
Waar Vrijheids toon heerscht in het woord,
Of 't oor van zware flachten hoort.
Schoon 't ftof des tijds de Schilden, Speeren,
En Wapenkleuren heeft bedekt,
Geen nood: het hart bleef onbevlekt,
De moed durft tijd en dood trotfecren.
\ 4 Geen

i$6 DE LOF DER. BATAVIEREN,
Geen nood, fchoon 't groen of ravenzwart,
Zijn van 't gevleugeld Schild verbeten.
Dit valt een' eedlen zoon niet hard,
Als hij van eerlijk bloed mag heeten.
Indien de brave flechts gevoelt
Het vuur, dat in zijn' boezem woelt,
ïlij zal niet meer bewijzen vragen;
Hij mint die hem het leven gaf,
Doch zoekt geen luister bij het grafj
Maar eerbied de asfehen zijner Magea.
Mijn eerbied, ó mijn Vaders, vak
V toe, ook u die de eiken planten,
In 't noch befaamde Boezekswald:
'k Behoor ook tot uw Bloedverwanten.
!
En hebt gij vopr dat heilig hout
Het zaad den Duitfchen grond betrouwt,
Tot luister van de Iaatre neeven;
Dan is 't ook recht, om mij voortaan
Een takje met zijn Eikenblaan,
Ter aangedachtcnis te geven. .
* Maar

V IJ F D E Z A N G /
Maar hoe! wat Godfpraak roept mij toe:
Keer — keer van langverloopen tijden: * i>«
,, Klaag niet cm 's noodlots ijzren roê ,
„ Of om verval uit brand, of drijden.
,, Hij, die de ware deugd betracht,
Behoeft geen glansrijk voorgedacht.
Genoeg is hem zijn plichtbetrachtcn»
Een fnode looft hem niet, o neen;
Maar zal hem echter om zijn zeên
Door eeir vei borgen kracht nog achten.
„ Let, let. o Dichter, op dces dem,
En bind uw oor aan deze woorden :
Wat is de mensch, wat baat het hem,
,, Van wien hij damt, of uit wat oorden?
,, Van waar Homerus zo befaamd,
Van waar werd Cicero vernaamd,
„ Die 't puiklatijn aan 's aardrijks heerea
„ In de ooren donderde? Van waar,
„ Was Flakkus, wiens vergode fnaar
p Zelfs Tejus Dichter dorst trotfeeren?
I 5 Of

j 38 DE LOF DER BATAVIER JW,
„ Of was Sefostris minde? groot,
,, Voor wien Egypte lag gebogen,
Wijl hij het licht dat hij genoot,
„ Uit fchamele ouders had getogen ?
„ Was Jesfes zoon geen rijkskroon waard ,
Wiens moed met wijsheid was gepaard,
Schoon hij voorheen de fchapen hoedde ?
,, Heeft Catharyne, ook ongeacht,
„ Niet Ruslands voorfpoed aangebracht ?
„ Dien Staat gerukt uit 's oorlogs woede ?.
j, Een oud, een braaf, een goed geflaeht
,j Is wenschlijk; maar de ware luister
„ Word flechts door deugden voortgebracht:
„ Deugd is een flonkerbag in 't duister.
,, Vooroordeel, waan, of hovaardij,
„ Zette aan geboorte grootheid bij;
„ 't Zijn wetenfehappen die ons lieren;
„ Maar heldendeugd en burgertrouw,
„ Zijn zuilen van een ftaatsgebouw
„ En kranfen ons met eerlaurieren".
Hier

V IJ F D E Z A N G . 135
Hier zwijgt de C-odfpraak: en ik keer
Van uit Walhalla-is rijke zalen
Tot mijnen eigen'dampkring weêr,
Om van mijn ;
tocht weêr aam te halen.
Maar hoe! wat heldre zonneglans
Befchouwt mijn oog aan 'sHemels trans?
Wat achtbre Vrouwe daalt daar neder,
Verzeld van drie Bcvalligheên?
Daalt gij, o Godvrucht, dan bcncên?
o Ja, gij zijt het, ftier mijn veder!
Ja, Batavieren, 't is haar wil:
Ik zeg het u; 'k dorst Heil voprfpelkn :
'k Zag lettende op des noodlots fpil,
U vrij van banden die u knellen.
Maar wilt gij dat mijn profecij,
Geheel en al bewaarheid zij,
Wacht u uw Heiligdom te onteeren :
En zo gij dwaalde van uw' plicht,
Tracht, tracht dan, tot Gods aangezicht
Geheel boetvaardig weêr te keren.
Werp

j:p DE LOF DER B A T A V I E R E N ,
Werp verr' van u de flavernij,
Waar meê de Gierigheid u kluistert,
En maak u van de boei eens vrij,
Die uwer daden glans ontluistert.
Ontfluit uw' boezem voor 't gevoel:
Ontvlucht, ontvlucht de jammerpoel,
Waarin de gouddorst u zou florten:
Volg de infpraak der natuur, cn let
Alleen op haar verheven wet,
Zij zal geen wormpjes recht verkorten.
Volhard bij uwer vaadren zeen: „,
Leer mannelijke kloekheid prijzen:
't Is noodloos, welgevormde leên
Te buigen naar uitheemfche wijzen. $
Verban hunn' fchaamtelozen fmaak,
Geen wakkre jongling fchept vermaak
In 't zien van al te dartle vrouwen:
De fchaamteblos, ik weet niet wat,
Bezit iets achtbaars, grootsch, en dat
Den dartle zelfs te rug kan houën.
Maar

•
V IJ F D E Z A N G. 141
Maar 't is genoeg: dc Batavier,
Beroemd voor ihedig, vat mijn reden.
Welhaast, welhaast, en 'k zie hem fier
Alle eereloze boei vertreden.
'k Voorfpelde het, en 't zal gefchiên:
Euroop* zal ons vcrwinnaars zien,
En al de warcld ons eens eeren;
En dus, de hoogde Majefteit,
In macht en in rechtvaerdigheid,
Door Batoos zonen kennen leren.

I n 'H ö Li ö.
Wij hebben de- oorzaken der onlusten in Europa, "t gedrag
der Batavieren in dezen Oorlog, hun kunsten, wetenfchappen
wn hun vooruitzicht tot heil verhandeld. Wij trekken hier alles
kort lijk te famen, en Jlrevcn naar 't eindperk: wij maken de.
zucht van ons hart kennelijk, en zo een Geestvervoering mij deed
uitroepen: Semper in orbp' canam , zo is deze een injpraak,
aan alle Dichters gemeen, die met even dezelfde warme Uefle
voor hun Vaderland zijn aangedaan: een liefde, zeker niet bekend
bij hen , wie alleen winzucht aan een oord bind, of die uii
kracht van dezelve de grootjte cn niet de rechtvaardigjle partij
aankleven — en welken Commentarius de zodamgen aan mijnen
text hangen, is mij om 'teven — Odi profanum vulgus, &
( Deo voler.tej arcco — Ik ben ten uiterjle met al zulk eene
infprauk voldaan. — Wij fpoeden, als gezegd is naar y
t einde;
billijk wijden wij onzen Bataafjehen zang aan 't Vaderland
en billijk aan den Germaanfchen Stamaart; MWjk aan onze
vrije Stamvaders; maar aller bülijkst, aan U, DOORLUCH-
ÏIGSTÉ VORST, vim Wij hartelijk wenfchen 's Lands welieminde
te mogen noemen, hoe teer ons hart tevens verre is vdri
verbittering, voor hun die. anders denken: en fchoon wij haat
diepe onkunde in 't geen 's Lands welvaart eischt verachten
20 gehoven wij, na 't algemeen begin/el van ons Vaderland ,•
zo min in deeze als in 't fluk van Godsdienst, gewetens
rechters te mogen zijn. De zon der waarheid zal eens boven
ée kimmen gerezen zijnde, hun den dag doen zien, en ons in
pnze bepnjeUn verfterken; die wij is 't nood, loffelijk zullen
bezegelen. — Hier mede waren wij wel aan 't eind , edoch hij
wiens boezem gloeit voor 't Vaderland, hij moet voor Godsdienst
gloeien: volgt mij, Batavieren, op dat men op ons nooit
teepasfe:
Delióta majorum immerifUs lues,
Romane, doriec templa refeceris,
Aedesque labences Deorura,
Foeda nigro fimulacra fump.
H OR ATIÜS.
Neen, dankbaarheid aan God, en eerbied voor 's Lands Vaderen
hejlieren onze daden! en zachte kalmte des gemoeds, zd
onzefbeloning zijn.
ZES-

U S D E ZANG.
Cjfeluk, o Zangeres, daar wij
Naar 't eindperk fpoên van ons verlangen!
Dank, Hemel, dank! Gij ftond mij bij.
Gij (berde mijne Maatgezangen!
Het ftor'e dan mijn' Lezer niet«
Als hij mij kort herhalen ziet,
AI wat ik ruimer heb gezongen:
Hij fla mijn' Geestverrukking toe,
Eer ik den voorhang fluiten doe:
Bataaffche Zang blijve ongedwongen!

i4i ÜE L O F DER BATAVIEREN^
Wij zongen in den Eerden Zang,
Het bloedverwantfchap der Germanen,
Hunn' Godsdienst, en hun Staatsbelang;
Hoe sich Beüone een fpoor kost banen: .
Hoe, daar zich 't al ten krijg bereid,
Gewapende Onpartijdigheid
Bij Duitschlands groten wierdt gebooren:
De Belgen noopte ik in dien Zang,
k 'Meer naar hun waare Staatsbelang 1
Dan 't hooggeboren Wicht te horen.
Mijn Zangtoon fpoeide: ik zong, wat hoon
De Brie mijn Volk deed wedervaren:
Een dappre Vaderlandfche Zoon,
Gefneuveld roemde ik op mijn fnaren
Ik volgde hem in 't Stargewelf,
En zong, hoe in Walhalla zelf
Mijn CRUL verhaalde de onderdrukking;
lk zong Germanjes Heldenrij,
Hun vloek der Britfche dwinglandij:
t Verloor mij-zeiv' in mijn verrukking.
Maar

E E S D E Z A N G ;
Maar toen ontfbrjkte ons Hemelglocd j
Daar wij de Heilige Eendragt zongen^
En 't kenmerk van Bataaffchen moed,
Die nu tot weerftand werdt gedwongen,
Mijn Derde Zang, was 't kort verhaal,
Van Strijd eu Dood en Zeegepraal,
't Blonk door den glans van Heldendaden l
Een Heldenrij verfchafte (lof,
Mijn Zangfter gaf haar billijk lof j
In mijne Dichterlijke bladen;
^Maar tot ?\ de eer van dezen tijd 4
Werdt meer vereischt dan Krijgshuricren.;
Dus zongen wij, hoe buiten ftrijd,
Wij met der kunften Goud ons fleren}
Hoe, in öns Eeuwig vrij geweesti
Zich Pallas zetel heeft gevest;
Hoe Majals Zoon van vreemde ftrandefl
Ons fchatten halea doet,: hoe Wij^
Geroerd door zuiv're melodij,
In min voor de Eedlo Zangkunst brandènV
i K Mbë

J 45 DE LOF DER BATAVIEREN,
Hoe 't hart van Vaderlandfche min,
Vervuld was, deed mijn Zang befpeuren, ,
Geën enge kreitfen floot het in,
Maar als de Nardus fpreid haar geuren,
Zoo waasfemde mijn kokend bloed,
En gaf mij tot voorfpellen moed:
Ja Belgen, Belgen 'k prophetcerde,
*t Stond me als der waarheid Priester vrij,
Te melden wat u fchaadlijk zij,
Daar ik u Deugt en Wijsheid leerde.
Verdenkt *me, 6 Batavieren , niet,
Zo 'k op den Duitfchen Stamaan boogde,
Gij weet hoe ge in uw' Staats verdriet,
Vaak op-hunn' reeden bijftand oogde;
Met recht beroemt zig de eedle Rhijn,
Eurbpa&s Stroomvorstin te zijn;
Zou 'k óp den Stamaart der Germanen,
Geen Glorie dragen, 'k waar ontaart,
En 't vrije Vaderland onwaard,
Onwaard de fchat uit bloed en traanen.
Gij

Z E S D E Z A N G . 14?
Gij dan Bellona die ik zach,
Van uit des Afgronds duisternisfen,
Op 't Aardrijk komen, die den dach
Zijn blijden luister lang deed rnisfen;
Vertrek naar 't Onderaardfche rijk 9
Daar zijnde laat dan 't dampig flijfc,
Van 't aaklig Styx u eeuwig kluistren, ,
Zo worde de Aarde een Paradijs,
|Zo Zingen we op verheevner wijs,
Dat zelfs Gods Throonherauten luistren.
Hoor vrij Bataaffche Jeugd, hoor vrij,
Waarom deze eeuw die Eer' is waardig,
Waarom ik haar mijn Lofzang wij,
Ik ben , ik ben, volkomen vaardig,
Om voor uw oog te recht te ftaan-, 1
Van deze en al mijne andre da4n,
'k Zong Krijgsroem, Handel, Weetenfehappen;
Al 't zaam iri een vereenigt, en
Van alle Volkren die ik ken,
Kost geen ooit op die hoogte {tappen.
K 2 4Js

i 43. Ds LOF DER BATAVIEREN,
Als Rome boogde op Tullius,
Ontftond een Caefar die haar drukte,
Daar Maro, daar Horatius,
Vast voor Augustus zetel bukte,
En node had Minerve een ftoel,
Bij ' t eeuwig drukke koopgewoel 5
Hoe node is fmaak en kunst en vrijheid
Vereent, maar in ons Vaderland,
Klimt dit en 't ander blijft in (land,
En alles aamt hier deugd en blijheid*
Een Echte Zoon van 't Vaderland
Zal met.zijn lot te vreeden wezen,
't Word wijs beftuurd van hoger hand,
En heeft geen wending ooit te vrezen,
En hebben wij niet grote borg,
In onzer Staten trouwe zorg.
Veragt dan vrij 6 echte Zonen,
Het laag gefpuis het welk hun gift,
Verfpreid in naamloos lasterfchrift,
Het is onteevcn wie zij hoonen.
Een

'Z E S D E Z A N G. ' 149
Een eerlijk man, hoe laag van flaat,
Behoeft zich nooit zijn's naams te fchrqmen, S
Steeds durft hij met een heusch gelaat, >
Voor 't oog van 's Waerelds Grooten komen,
Nooit klopt zijn hart, wie hem veracht,
Word van, hem als een dwaas geacht,
En die verachters zijn zulks waardig:
Maar billijk bloost dat vuil gebroed,
't Welk flil zijn lasterzugt voldoet, \
En deugt zelfs honen durft vuilaardig.
Ah hij die. in de Renbaan liep ,
En tot den eindpaal is gekomen,
Het volk befchouwt dat tot hem riep,
Iets tusfchen 't hopen en het fchromen,
Gevoelt, daar hij zijn oogen flaat,
Op 't Volk en op den breden raad ,
En haakt met uitgefirekt verlangen,
Naar 't oordeel dat de Grijsheid velt,
Zo, zo is ook mijn hart geflelt,
Benieuwt wat prijs ik zal ontfangen.
K 3 Maar

i5o DE LOF DIR BATAVIEREN,
Maar dat de Hoop mijn Hart oncfonkt,
Verwondre u niet ó Batavieren,
Geen Dichter, die zij niet belonkt,
Elk hoopt zich eens met mirth te fleren.
En alles wat ik heb beftaan,
Is voor mijn Vaderland gedaan,
Voor 't Vaderland en laatre Neven:
\ Is nuttig dat men in zijn dicht,
Een zuil voor tijdgenooten ftïgt,
'£ Kan moed aan later Helden geven.
Gelooft mij vrij op \ woord van eer',
Dat ik en Goed en Bloed en leven,
Bij 't kleur'en van de legerlpeer,
Voor 't lieve Vaderland zou geven:
't ïs waar mij roept mijn flaat wel niet,
Daar 't naenfchenbloed bij ftroomen vliet,
Maar legt op mij gewijde plichten;
Almachtig Vader hoedt mij, dat
Ik 't rein gewisfe nooit beklad'
Laat eigenbaat voor trouw vrij zwigtea.
Daa

Z E S D E Z A N G. 151
Dan prijkt mijn hoofd met Laüwerbla&ri,
Oneindig meer dan fchatten waardig!
Dan zal ik blij ten grave gaan,
Dan ben ik daaglijks reizensvaardig.
Ja, fchoon ook om des Aardrijks as,
Mijn Eeuw mij zelfs ongunftig was;
Geen nood de Naneef zou mij prijzen:
Licht leide bij mijn needrig graf,
Een vriend noch wel den Lijksplicht af,
En zou mijne Asfchen eer bewijzen.
o Mocht ik iets ten nut beftaan,
En van mijn Hart de blijken geven,
Eer ik naar beter oord zal gaan,
Om daar in God en mij te leven!
Mocht ik door trouw en deugd alleen,
Door 't woên der laatre tijden heen,
Mijn naam voor ondergang behoeden!
Zo ware ik met mij • zelv' te vreên,
Zo tartte ik alle tegenheón,
Die hier op 't menschlijk leven wceden.
K 4 Maar

15* DE LOF DER BATAVIEREN,
I
Maar zacht! ik voel, terwijl ik fchrijf,
ïcn Hcmclfchc infpraak in het harte:
'k Voel, dat ik in 't geheugen blijv',
Na dat der Vrienden trouw met fmartc..
Een' Handpalm aarde heeft befteld.
Ik zal, fchooti door den dood geveld,
|n 't hart van Batoos Zoonen leven.
Gaat, Zangen, die ik hun durf bién,
Gij, die na mij het licht zak zien,
Zult lezers vinden bij de Nevea,
Welaan dan, woed vrij boze nijdt '
Gij kunt het fpil van 't lot niet wenden,
Een zelfde God heerscht t'allen tijd,
Wat komt, behaagt hem om te zendén.
*k Heb, tot mijn heil, voorheen geleerd,
Te vreên te zijn, hoe 't lot ook keert.
Die recht zijn voorbefchikking huldigt,
Die kruipt noch bromt; kent geen verdriet,
Maar, voor al 't goed dat hem gefchied,
Acht hij zich dank aan God verfchuldigd.
Zo

Z E S D E Z A N G . 153
Zo echter niet 5 dat om die réén,
Dij zijnen dank zijn Vrienden weigert,
En dat zijn moed als trotfche zeên,
Als opgeruide baren ftcigert.
Die zich in voorfpoed dus verheft,
Is, ais des onfpoeds donder treft,
Veel kruipender dan lage flaven:
Heel anders hij, die God betrouwt,
En op geen' mensch zijn fterkte bouwt,
pie niemand vleit om aardfche gaven.
Weg met de Goudeeuw van August!
Zij zwichte vrij voor onze tijden 1
Wie onze vrijheid llout ontrust,
Ziet ons als leeuwenwelpen ftrijden.
Deze Eeuw des Vijfden Willems, zal
Den lof des Nancefs overal,'
Weêrgalmen doen, wanneer de vrede,
Weêr Janus Tempeldeuren fluit',
En, bij het ftreelendst maatgeluid,
Weêr de overvloed te voorfchjjn trede.
K 5 Wat

J 5L DE LOF DER BATAVIEREN,
Wat zal dan nutte Koopvaardij,
Weêr fchatten zaamien en weêr zwoegen!
Wat zal dan de Akkerman weêr blij
Zijn' grond met eigene Osfen ploegen!
Hoe zal dan IJ en Rotte llroom,
Weêr zonder naar gepeins of fchroom,
Aan 's Winds gena de Kielen wagen,
En tierende met blij gcfchal,
Den fchat zien in der Steeden'wal,
In hunne voorraadfchuuren dragen.
Ik wijde, o dierbaar Vaderland:
Ik wijde u deze Lofgezangen,
Op hope dat aan Itrand' bij lïrand,
Verheevner Dichters mij vervangen.
U komen deze Zangen toe,
Gun dan, dat ik mijn' plicht voldoe,
En voeg bij al u fchone Zeden,
De heuschheid, dappre Landzaad, vrij,
Op dat u niet wanfmaaklijk zij,
Mijn toon, mijne ongedwongen reden»
Ont-

Z E S D E Z A N G . 155
Ontfang dit lied, dat tot uw' lof,
o Eedle Belgen, is gefchreven!
Wil fteeds door uwe deugden ftof,
Tot Dichterlijke Zangen geven!
Zo ziet gij, immermeer verrukt,
Het Oost en West voor u gebukt,
En gantsch Europa zal u eeren:
Gij zult der Volkren oogelijn,
En aller künften Kweekfchool zijn;
En groter! — hun, hun plichten leeren.
Maar hoe', zoude ik aan Duitschland niet,
Mijn rond en vrij gezang bevelen?
Ontfang, ontfang ook gij mijn lied,
Die in mijn teêrheid diep meugt dcelen,
o Dapper Heldenvolk! ontfang,
Ontfang mijn' Lof en Vrijheids-Zang:
Laat hij u om zijn' Stof behagen!
Zo moet uw Vorftelijke Rhiju,
Steeds vrij van boei en kluisters zijn,
En blij den krans van Bacchus dragen!
Nog

£56 DE LOF DER BATAVIEREN,
Nog lang moet ik in 't Herfstfaizoen,
Met de eedle Zonen der Germanen,
Den blijden Bacchus hulde doen,
En, bij het openen der kranen,
Steeds zingen, Evoé! de Wijn,
Gebied den Stervling blij te zijn.
Gulharte Broeders, laat ons drinken,
Op 't welzijn van 't Bataaffche Strand!
En van het Duitfche Moederland!
Laat ons den groenen roemer klinken J
Of wilt gij 't nog naar de Oude wijs,
Wel laat den Berkemeijer komen.
't Zijn gulle Zeden die ik prijs,
Meer dan den overvloed van Romen.
't Zal 't welzijn der Thusnilden zijn,
Der vrije Maagden aan den Rhijn,
Die 't Duitfche bloed nog fpeek in de aad'ren.
Wier flonkrend oog nog te aller uur,
Zijn voedzel geeft aan 't Heldenvuur —
Zo, Broeiicrs, dat's de toon der Vaadren.
Ge-

Z E S D E Z A N G . [157
Geloof het, zulk een vrije maagd r
kan eenig Duitschlands Zonen drelen ,
Wier bart gevoel van vrijheid draagt,
Den Dwingland vloekt en zyn bevelen.
Haar bart is teér, maar hel haar blik,
En nooit beroerd door ijdlen fchrik:
Zij gespen 't Harnas aan de leden
Van die hun 't liefde zijn, haar mond
Ontduit een' Heilwensch, gul en rond,
Daar zij hem naar den ftrijd zien treden;
Vaar wel, mijn Vriend, ja gij waart mijn:
Nu roepen u verheevner plichten.
Gij moet, wilt gij noch mijne zijn,
Die als een man van Eer verrichten.
Gij zult, als gij met luister keert,
U van mij zien bemind, geëerd,
'k Zou, waart gij blode, u wis verachten:
Maar, als gij fneuvelt zal mijn trouw,
Hoe 't Hart ook zij beklemd van rouw,
Aan u zijn' jongden plicht betrachten.
Nc

15-8 DE LOF DER BATAVIEREN,
Nog lang, nog larg o Vriendenftoet,
Wil ik aan u mijn Zangen wijden:
Nog lang moet mij uw gul gemoed ,
Aan Op- of Neder • Rhijn verblijden.
Wij zijn toch allen van een teelt;
En 't bloed, dat in onze aadïen fpeelt,
Is een: ai laat dan mijne Zangen ,
Waar in uw glans ook is verfpreid,
Ook weêr, door uw gulhartigheid,
liet wenschlijk Burgerrecht erlangen!
Gij, die in beter oord den Staat,
üws Nakroosts overweegt, o Vaadren,
Daar u zijn heil ter harte gaat!
Mijn Zangfter durft tot u ook naadrea»
Ontfang, ontfang, o Heldenrij,
Het Lied dat ik uw deugden wij!
o Laat het in Walhalla klinken!
Ja, weet gij iets van ons in 't ftof,
't Is wis, dat dan mijn Zang u trof,
Want nooit zal uwe kunstmin zinken.
Wij

Z E S D E Z A N G . 15)
Wij Hellen 't, ja, dat Heldental
Slaat ook der Menfchen daden gade.
. De Grote Schepper van 't Heelal,
De volle Bronaar van genade,
Vergunde aan deezen drom misfehien,
Het Noodlot van hun kroost te zien:
Ja Vaders, ja, gij ziet uw telgen,
CDeez' (telling is mij toe tc (taan)
Getroffen door de grote daan,
Van echte, dappre, ware Belgen.
Dus bied' ik mijne Zangen vrij
Aan hen of aan hun dierbare Asfchen.
Dat hunne Deugd fteeds Heilig zij
Aan 't-Kroost, uit hunnen Stam gewasfen.
Dit blijft mijn dierfte wensch en zucht,
Dat Vrijheid, vrijheid fteeds de vrucht,
Van Burgertrouw en Deugd moog blijven!
Dit wenschc mijn Hart, op dat we, vrij,
Gelijk wij zijn, ons eens weêr blij,
Bekranffen met de Vreê • Olijven 1
ó Vorst,

itfö DB LOF BÈR BATAVIEREN,
ö Vorst, o Spruit van Heldenbloed,
Zoon van Tui'sko, voortgefproten
Uit Naslbuws Stamhuis, Stam! wiens moed,
Doorluchtig blonk in alle loten!
Die, door onheugbre Tijden heen,
In Duitschland werd als aangebeên^
Wien 't Graaflijk Goud reeds Eeuwen fierde.
Die reeds voor Eeuwen aan zijn Kroon,
De Vorsten Paarlen tot zijn loon,
Mocht hechten, daar 't fteeds Zegevierde.
Doorluchte Zoon Tuïskoös aan
De Bloem der Kronen naauw verbonden,
Zie in mijn Lied de merken ftaan,
Met welk een Hare het wordt gezonden;
't Is geen verachte waan, die mij,
U aan doet bién mijn Poëzij.
Neen 't is gevoel van Deugd, en Plichten.
'k Weet wie hij was, die door zijn trouw,
In Utrecht 't groote Staatsgebouw,
De grootfte Vrijheid - zuil mocht ftichten.
Maar

Z E S D E Z A N G . 161
Maar wie kan ieder groote daad,
Van uwe, van 's Lands Vaadren melden?
Al 't bloed geflord voor Neérlands Staat,
Èn 't Sterflot veeier aehtbre belden — ?
Verrader, die 's Lands Vader wond ' t
De laatfte zucht uit Willems mond
Stijgt tot Gods Throon, de Heemlen hooren!
Waar Willem dervend de Almacht fmeekt,
Daar is 't, dat door de Wolken breekt,
Zijn bcê, herhaald bij de Englen Chcoren.
Smeekt Jcfua voor Israël,
Dat de aarde nalaat zich te wenden \
En hoort hem God^ geeft aijn bevel
De Zegepraal aan Isrels benden?
Niet min flaat Hij uw bede gaa,
Wanneer gij fmeekt om zijn genaö,
o Stervend Vórst, voor Ncêrlands Scaaten."
Gij mocht een ziel, die met dien zucht/
Haar' engen Kerker blij ontvlucht,
Gerust uw' Heiland overlaten.
L 4 Mon'=

i6n D E LOF DER B A T A V I E R E N ,
o Monitors! vuil en vuig gebroed,
Die Helfehe Iasters uit durft braken,
Eu dampen uit Gehennaas gloed!
Schoon wij uw booze daden wraken,
Omkleed met fnoo fchijnheiligheid!
Vermeetlen die ons Volk misleidt,
En veilt voor Vrijheid flaaffche banden:
Door wicn, indien zulks kon gefchiên,!
Men 't recht des Volks vergaan zou zien,
Dat ge in zijn Hoofd reeds aan durft randen!
Wijk, fnode hoop! — maar Gij, o Vorst,
Voor wien de Vrijheidszonen blaken !
Gij, die 't gezag met luister torscht,
En 't Volk gelukkig tracht te maken!
'k Wijde u mijn' Vadcrlandfchen Zang.
Geen doemenswaardig zelfbelang
Kent hij, die zich voelt vrij geboren.
Ik heb één hoofd, één rechter hand —
Maar beide zijn voor 't Vaderland:
Niets zal die eedle geestdrift fmoren.
Een

Z E S D E Z A N G . 163
Een dwaas dient flaafsch de omftandighecn;
Een Bloodaart fchike zich na de tijden:
Een Wijze kan 't geval vertreén;
Een Held ligt hoon om waarheid lijden.
Men kent de trouw in tegenfpoed.
Wel hem die ilcchts zijn'plicht voldoet!
't Verwondre u niet, wat wij verrichten,
o Vorst! wij hangen van geen' tijd,
Of nootlot af, van gunst noch nijd:
Genoeg, wij volgen onze plichten»
Hij is, hij is geen echte Zoon,
Die weigert om u eer te geven,
En tast uw Stamhuis naar de KrcoAj
Hij word door Helfche drift gedreven:
Hij mag in 's Lands Hiflorieblaan ,
Niet dan met fchaamte, dc cogcn fam;
En, zuigt hij gift uit eedie Bloemen,
De fiere waarheid, die nooit zwijgt,
Door wie de lastraar loon verkrijgt.
Zal hem en zijne daden doemen.
L 2 Maar

i64 D E LOF DÉR BATAVIEREN,
Maar ik, gevoelig aangedaan
Door deugden, die uw Stamhuis deren,
Ik durf mij veilig onderdaan
U aan te bién mijn Dichtlaurieren.
Zo ken mij 't gantfche Vaderland,
En weet, zoo lang mijn Rechterhand
Den veder zwaai, hoe ik zal fchrijveu:
Maar, word het oirbaar dat mijn bloed
Het g

Z E S D E Z A N G . x6 5
Iloe 't zij, ik zie mijn' wcnsch voldaan,
En voel mijn Borst van ijver gloeien.
Een blijde erkentenis zet.mij aan,
Om daar 'k mijn zang naar 't eind zie fpoeieii,
Hem dank te bieden, die mijn' Toon
Geleid heeft, van wiens hogen Throon,
Een Rijkdom vloeit, een fchat van gaven.
Het algenoegzaam Wezen, dat
In zich wat is of was bevat,
Dat viije Menfchen fchiep, geen Slaven.
Hoor van een levend ftofje in *t (lof,
Een reedlijk Wormtje, een Menschlijk wezen,
Zoo kort van duur, een' zwakken lof,
Dien 't u, ó Vader, nooit volprezen,
(Hoe bevend' ook ons hart die loost)
Behaagt te ontfangen van uw Kroost!
Uw Kroost, dat eens hier na verengeld,
Gekocht voor 't bloed van uwen Zoon,
Zijn Lied zal zingen voer uw Throon, -
Met dat van 's Hemels rei gemengeld.
L 3 Hij

166 DE L O F DER B A T A V I E R E N ,
Hij klink dan uit mijn holle borst,
Mijn Dankbre toon! hij Aroom daar henen!
Gij zelfs, geduchte Hemelvorst!
Moet mij tot danken kracht verleenen.
Ik breng uw Goedheid in dit uur
Een Offer, maar uw' Hemelvuur,
Moet dat op 't Hartaltaar ontfonken!
Wie is de Mcnsch door zich? hoe vrij,
Hij is der driften Haaf, zo hij
Met kracht der deugd niet wordt hefchonken.
Zoo vcrr' 't het ftcffiijk wezen duit,
Gevoel ik, God, mijn onvermogen,
Terwijl uw'grootheid mij vervult;
En 'k wend half neèrgeflagene Oogen,
Ten Hemel; niet door vrees, ö neen:
Gevoel van Eerbied is 't alleen:
*k Gevoel u fcbikking, *k voel uw orden;
Dit maakt mijn' Toon zoo vrij, zo Hout,
Door u, op wien ik heb gebouwd,
Kan flcchts mijn Lied verzegeld worden.
'k Dank

Z E S D E Z A N G . 167
'k Dank u, dat mijne Ziel zoo vrij
Zich in haar tonen uit durft drukken,
En nog voor 's Aardrijks dwinglandij,
Voor 't goud niet is gewoon te bukken:
Dat de eedle Vrijheid haar behaagt;
Dat zij 't getuigen met zich draagt,
't Getuigen van £en rein gewisfe,
Dat zij geen (tof tot blozen vind,
En verre dat zij laster mint,
Hem doemt tot 's Afgronds Duisternisfe.
Heb dank, dat Gij 't ontfonkte vuur
In weezen hielt door Almachts aasfem;
Mij krachten gaaft van uur tot uur,
Mijn ftoffe, als door een liefde waasfem,
Deed vruchtbaar teelen toon op toon;
Mijn Lied, aan 't zwellen ongewoon,
Behoedde om al te laag te dalen!
Heb driewerf, heb oneindig dank!
Verhoed gij, dat nooit vuile klank,
Vermag mijn Zangdrift te bepalen.
L 4-

168 DE LOF DER BATAVIEREN,
Bezegel, wat mijn ftout gezang
Aan Batoos Nakroost dorst voorfpellen,
Waak, waak voor Neérlands Staatsbelang,
En help den wanklcn flaat herflellen:
Gij kent — gij kent — ons Volk, ó God]
Gij weet het, hoe het fteeds zijn lot,
Beveelt aan uw geduchte handen?
't Is waar, 't week vaak van uw bevel:
Maar 't koomt als eertijds Israël,
§taag weêr voor u 't Zoen • Offer branden.
Aartsgoedheid! ja, mijn dankbaar Lied
Zal met uw hulp mijn' Leeftijd duren.
Als 't graf het zwijgen mij gebied,
En influit in zijn donkre muuren,
Rust toch mijn ftof flechts tot dien dach,
Dat blinkend het verrijzen mach,
Maar met onafgebroke klanken,
Zal mijn onfloffelijke Geest,
Die tijd, noch dood, noch afgrond vreest,
Mijn God, den God van Neerland danken.
Vaar-

Z E S D E Z A N G . 10*3
Vaarwel dan, dierbaar Vaderland !
Gods Liefdezorg moet voor hun waken,
pie zich in eiken levensftand,
Ooit tot uw welzijn nuttig maken!
Maar wie uw Heilftaat ondermijnt,
Wien gij te groot, te machtig fchijnt,
Sla Ebals donder vrij te fehanden.
Vaarwel! — vaarwel! — blijf rijk, blijf vrij,
Zo lang als de aarde de aarde zij,
Tot zij door 't Oordccivuur zal branden!
L y Hoort

Hoort vrij, Batavieren, wat de Oudheid van u zeide.
Omnium harum gentium virtute praecipui Batavi, non
multum ex ripa, fed infulam Rheni aranis colunt, Cattorum
quondam populus, et feditione domeftica in eas redes transgresrus,
in quibus pars Romani imperii fierent. Manet honos
& antiquae focietatis infigne, nam nee tributis contemnuntur,
nee publicanus attent, exempti oneribus & collationibus,
& tantum in uOim praeliorum repofiti, velut Tela atque
arma, bellis refervantur.
Doch weet ook wat men van de Chaucen zeide, en ö dat het
in Eeuwigheid een Loffpraak voor ons mogt blijven l
Populus inter Germanos nobiliffimus , quique magnitudinem
fuam malit Juffitid tueri, fine cupiditate fine impotenna,
qmeti fecretique, nulla provocant bella, nullis raptibusaut
latroceniis populantur. Idque praecipuum virtutis ac
virium argumentum eft, quod, ut luperiores agant, non per
mjurias asrequuntur. Prompta tarnen omnibus arma, ac fi
res pofcat, exercitus: plurimum Virörum equorumqu'e: et
quiefcentibus eadem fania.
T A C X T U S.

O 2>
A A N DE
V R U H E I D.

Philofophiae fervias oportet, ut tibi contingat vera fi.
bertas. Non differtur in diem, qui fe illi fubjecit & tra-
didit. Statim circutnagitur. Hoe enim ipfum Philofcr
phiae fervire, libertas eft.
s E m c i.

O X.
33 ij wiea — bij wien **• en ia
Wat Achtbaar woud, Godin,
Acht men uw luider heilig?
Waar leert elk Terp aan 't nagedacht,
Hoe Godlijk men uw gaven acht,
Voor 't woen der Tijden veilig ?
Waar fchone kan men zien
Het vlien,
Der Helfche dwinglandije —?
Waar eedle Vrijheid blinkt uw gloor — ?
Hier, hier bij Batoós Helden Choor,
Uw Gloor dien ik mijn Zangen wije.
Stroom

174- ODE AAN DE VRIJHEID.
Stroom als de Rhijnftroom voort,
Die de eedle Schaar bekoort
Van Duitschlands vrije Neeven ;
Zwel fumtijds uit uw bedding, zwel,
Volg vrij o Toon! mijn Zielsgeftel,
Toon door v/at geest gedreven,
In ftreelend maatgeluit
Een Zoon van vrije Vaadren.
Zich uit,
Geef, Vrijheid, aan mijn Tonen kragt,
Voor 't Lied dat u word tocgebragt,
'k Kome u bekranst met Rozen naadren.
't.Zij dat met maatgeluit
Uw' afkomst, Hemelfpruit,
Wordt op een Toon gezongen,
Als flechts een andre Flakkus teelt,
Die Hemellingen lokt en ftreelt,
Wen tot Gods throon.gedrongen,
Van ijver vol, het hart
Verwart
Voor 't need'rig oor loost tonen:
Maar vol gevoel voor hoger Choor,
Dan ziet de Dichter u in gloor,
o Vrijheid bij Gods reien woonen.
God

ÓDE AAN DE VRIJHEID. xjs
God fprcekt, de Hemel hoort,
Hij ziet zijn dondrend woord,
Bij al zijn Englen drommen;
Uit vrije zugt en Godheids min,
Gchoore, volbragt, gehoorzaamt, in
Elk hart ten top geklommen,
Elk roept ze is onbefmet
o God! ja Heilig-Heilig!
Uw Wet, '
Elk voelt zich vrij en onbepaald:
Want, Vrijheid, waar de Wijsheid ftraalt,
Zijt ge in gehoorzaamheid ook veilig.
o Wonder, wonder God,
Bij 't allervrijst genot,
Van hunnen wil en reden,
Buigt, door uw Goddelijk beitel,
De Hemel voor uw hoog bevel;
Met u verloofde zeden ,
Uw geest lokt hen tot vreugd
Door deugd,
'r Is fchikking, wijsheid, orden,
Uw Choor door Heilige Eer bezield,
Legt voor uw voetfchabel geknield,
Om immer meer volmaakt te worden.
U.v

i?6 ODE AAN DE VRIJHEID.
IJw Hemels fnarenfpel,
o Wijze Raphaël,
Geleide mijne toonen;
Leer mij, o Geest, hoe voor deez' tijd>
In de allereerften wreedften llrijd,
Ncêrftortte, Magten, Throonen,
Voor 's aardrijks Morgenftond
Verwond
Door 't Blixemvuur geteekent,
Heeft Satan daar hij brult en vloekt,
't Geboorten uur der dwang geboekt.
Met regc een Hellewigt gerekent.
Gevloekt is Dwinglandij,
Gezeegend Heerfchappij J
Cehoorzaamheid veradelt,
Zij fteunt de Vrijheid, cn de kracht
Der Ziel wordt, door haar Oppermagt*
Zelfs voor Gods oog ontzwadelt,
De donder rolt, daar wort
Uit de Amathiste-zalen,
Geftort
De Haaf der trotsheid Lucifer,'
Hij valt als een bezwalkte Ster,-
Om in den Afgront neer te dalen.
In

ODE AAN DE VRIJHEID.
In de eeuwge duisternis,
Waar niets, niets lichtend is,
Dan 't heilloos zelfs verwijten;
Waar donder, alzem, flank, en pijn j
De Beulen van de zinnen zijn,
En fteeds weef wonden bijten.
Hij vloekt, en vreest Gods macht 9
En tracht
Vergeefsch den dwang te flaveni
Zo vaak hij ih den zwarten poel
Zich krimpt, ontdekt hij 't nieuw gevoel^
Van pijn, en vrees, dat merk der flavên;
o Vrijheid, welk een vaÜ
Wat hoofddeel van 't HeeliUj
In de afgrond neergedonderd 1
Wat buiten de onbeperkte macht;
Herftelt uw luifter door een kracht j
Die de eeuwen houdt verwonderd!
Hoe doch op 't grondloos niet
Gelchiet,
Het fcheppend wareid gronden!
Ontzachlijk ruim, waar zwerf ik heen,
Waar word iti 't rijk der Eeuwigheén,
Een moeder voor den tijd gevonden!

ir8 O D E AAN D E VRIJHEID.
God wil, genoeg, 't gefchiet,
Beletzeis kent hij niet,
Ik zie 't Heelal gefchapcn;
Ik zie het wonder evenwicht,
'k Zie wislend duisternis, cn licht,
't Ontwaakt wat placht te flapen.
Het eeuwig Rijk der deugd
Doet duizend hallels hooren:
Verheugd,
Van 's Vrijheids rijk een deel,
Een flipje van 't geheel,
Onze aarde word geboren.
Vrij, vrij is 't minfle flof,
't Aemt alles 's hoogden lof,
Niets kent het wederdreven;
Vrij zijt ge, Aartsvader, vrij is God,
Vrij blijft gij, fchoon 't een proefgebod,
Hem u behaagt te geven:
Waarom? — 't gaat vast, geen wet
Of doort het vrij genieten,
Belet,
Hoe min behoeft gij, hoe veel goed
Doet in den ruimden overvloed,
God mildlijk op u nederviieten!
Dan

Ö D E AAN DE VRIJ HEID. iry
Dan Ach! — Helaas! — 't Heelal,
Mensch, davert van uw' val,
ja, 'k zie de Heemlen treuren,
Nu ge onder pak van zeedlijk kwdad
Gebukt, uw' Vrijheid varen laat,
Öntfluit de hel haar deuren.
Sta Wijsheid, Vrijheid bij,
Dat zij
Herfteld, gered door wondren,
Niet voor de hel en afgrond zwicht,
Neen dees tref eer een -
blix:emfchicht,
En voel op nieuw Gods vreeslijk dondren;
Wat moet, wat kan gefchierii
Om u het hooft te bien,
ö Vorst der duisternisfe ?
Moet, moet dees fchoone kreits vergaani
Moet, moet een nieuw Heelal, ontflaan,
Dien bloedvlak uit te wislchen?
O Mensch, 0 Godlijk beeld,
Van uwen val de wonden?
Wie heeld i
Wie heft de Vrijheid weer ten Troon?
Wie zal met Gode, na dien hoon,
Jn vast Tyras de Yriendfchap gronden.
Ma 0é

i8o O D E AAN DE VRIJHEID.
Pe loze Satan lacht,
Uw val is, laas! volbracht,
Uw' vrijheid is aan 't kwijnen;
De trotfche hel heeft ketens reê,
De mensch derft, laas! der zielen vreê,
Kent wroeging, angst en pijnen.
God roept den Hemelraad
Meédogende oogen neder;
En flaat
Wie zegt hij, wie herflelt mijn' hoon?
Wie brengt het menschdom tot mijn' throon,
„ En, fpijt' de Hel, tot vrijheid weder?"
God zelf, uit God geteeld,
Des Vaders zichtbaar beeld,
Het Lam Gods nooit geboren,
Gods zelf, Gods kracht, Gods Zoon, Gods Held,
Die Lucifer heeft neêrgeveld,
Rijst op, doet dus'zich hooren;
Laat mij het fchuldrant/.oen
Voldoen,
„ Dat twijffel vol na deezen,
„ De fchepping vaag, of 't fcheppen', of
„ Verlosfen van uw wraak, de {tof
„ Moet vaa het hoogst verwondren weezen."
Nu

ODE AAN DE VRIJHEID. 181
Nu klinken hallels, — ja,
De poel der ongena,
Hoort die gewijde Toonen;
De Satan krimpt om dat befluit,
Hij voelt zijn' val, en feestgeluid,
Doet daavren 's Hemels throonen,
De vrijheid daar zij looft,
Het hoofd,
Op nieuw gebeurd naar boven,
Roept uit, „ ik zal, ik zal beftaan ,
„ En met gehoorzaamheid voortaan,
„ Ten rije treên, om God te loven.
Als Gods beloftenis,
Aan ons gefchonken is,
Kwaamt ge ook ó Vrijheid weder.
Gehoorzaamheid, en Vrijheid Seth,
Verbond u aan des hoogften Wet,
En God zag op u neder.
't Verbasterd Kroost cfcez' aard
Onwaard,
Om 't flaaffche Juk der zonden,
Kwam ia den ouden Zondvloet omt
Doch toen bleef Vrijheids eigendom,
In de Ark van Noach , ongefchonden.
M, 3
De

18* O D E AAN DE VRIJHEID.
De Vrijheid bleef beftaan,
En deed de zielen aan,
Der Godgewijde Vaadren;
Geloof is vrijheid, door haar kracht,
Is Abrams Offer zelf volbracht.
Wie waar gevoel in de aadren
Bezit, vlecht' Lauerbla&n,
Uit vrije kenz' bedreven,
Voor daan,
Hier in rust deugd, dit is haar lof,
Dat zij een waarheid, die haar trof.
Kan, maar niet wil weerfïrcvem
De vroeger tijd alom ,
Wijdde u een Heiligdom ;
Gij vondt in duistere Eeuwen,
O Vrijheid minnaars, van uw glans,
En bleekt op 't klaarst aan 's Hemelstrans,
Gods Erfvplk de Hebreeuwen,
Dfi Wet van plegtigheén,
Of zcén,
Aan Abrams Kroost gegeven,
Liet wie 't geloof dier Vaders had,
Volkomen vrij: maar boeide wat
Zich fteide-tot het hels weerftreven.
De

O D E AAN DE VRIJHEID. 183
De Deugd maakte immer vrij,
Voor niets, voor niets buigt hij,
Hij kan als Vorst regeren. t
Hij, die het dartel Zingedel,
o Reden, onder uw bevel,
Kan plichten oeftren leren,
Hij ziet gehoorzaamheid
Bereid,
Vrijwillig nederbukken,
Hij ziet den helfehen dwang verneert,
Gehoorzaamheid, gij triumphecrt,
In Satan zelfs zijn prooi te ontrukken.
De deugd, de deugd alleen,
Maakte onzer Vaadren zeên,
Voor 't Nakroost, zo behoorlijk ,
Daar Cham om 's Vaders naaktheid lacht,
Heeft Sems en Japhets deugd betracht,
Wat Kinderliefde keurt behoorlijk.
Die 's Vaders vloek ontfing,
Ontging,
Geen flaaffche dwinglandijen,
Geen lid van Cham zijn nagedacht,
Heeft recht den glans der deugd betracht,
Of trachteda om zich te bcvrijen.
M 4 Heel

€$4 ODE AAN DE VIII) HEID.
Heel 't flaaffche Oosten buigt,
*t Welk Chams verneedring tuigt,
Ook buigen zijn tijrannen;
Van elk gevreest, vreest wien hij ziet ,
Hij kent den glans der Vrijheid niet,
Is van zijn throon verbannen.
Van God beminden, wij
Zijn vrij,
Dank zij der Vaadren daden,
Sprak niet Civilis, Eeuwen tuigt,
Schoon *c Azië of Afryke buigt,
Qns Belgen mpet geen dwang beladen.
Hier eedle Vrijheid hier,
In 't vrijde Staatsbeftier,
Woont gij fints oude dagen,
Qij., gij de tent van Scm ontvloón,
Zaagt Japhets Huis en Altaar-goón,
Op 's hoogden welbehaagen,
Vernield, naar 't heilig hout,
fiehout,
Nog luister bij de Neven;
Walhalla werd een Paradijs,
Gods woord een gulden Zielenfpijs,
En gij in wa^eid hoog verheven,
o Pa-

O D E AAN D£ VRIJHEID. I?J
o Paradijs gcbjoemt,
o Vrijheid hoog geroemt,
0 Schat van eedle Zielen,
o Voedderling der reine deugd,
Gij maakt hun vreugd tot hemelvreugd,
Die meest gehoorzaam knielen,
Voor hem, voor wien gedwee,
De Zee
Zich flik, voor wien de Winden,
1 Scharp luistrend zwijgen, voor een' God,
Die op den toon van zijn gehod,
Orkanen kan doen woên, of binden.
In 't ongenaakbaar licht,
Waar hij zijn' Zetel dicht, 1
Voor wien zich Serafs dekken ,
Daar woont gij zichtbaar, hier verleent,
Gij dralen met dat licht vereent,
Dat God zich aandoet trekken:
Dus kan u 't Schepzel zien,
De ongefchapen luister
Voor wien,
Is blindend, doch voor zijn gezicht,
Zijt gij, als God, bekleed met licht,
Dat bij uw eigen glans is duister.
M j o Adel

ÏS6 O D E AAN DE VRIJ HE fa
o Adel van 't gemoed,
o Eenig waarlijk goed,
o Lust van hoger kringen,
Gij woont op onze aarde, daar
De God door deugd gewijde fchaar
Is 't naast aan Hemelingen;
Bij 't uitverkoren Kroost,
Wiens troost,
De hoop is van 't vereenen;
Bij wien om hun gelijke zeên,
God duit verfchil van plechtighcèn,
Daar hun zijn gunst is toegefcheenen.
Wij, wij van alle tijd
Der Vrijheid toegewijd,
Zijn vrijer dan voorhenen ,
Waarom, 't volvoerde Vreéverbond,
Bracht Kindsrecht op het Wareldrond,
Als 't Knechtfchap is verdwenen.
Gods uitverkooren Zoon,
Ten throon,
Aan 's Vaders zij gezeten,
Die zelf heeft niet onwaard geacht,
Elk Lid van Adams nagedacht,
Zijn' Broeder door 't Geloof te heten.
1
De

ODE A A N DE VRIJHEID.' fg£
Het Christendom bevrijd,
Door hoop en min verblijd,
En door geloof verkoren ,
Is vrijer dan ooit Volk voorheen,
En heeft door Godgewijde Zeên,
Den Heldienst afgezworen.
't Is waar deez' levenstijd,
Geeft (trijd :
Maar ftrijden is geen bukken,
Gods engel (tiert ons vlammend zwaard,
Tot met een Heiige legcrvaart,
Wij voor Gods hogen Zetel rukken.
Mijn Broeders, ja, wel haast-,
Ziet gij Natuur verbaast,
Als Bethlems wicht als Koning,
Al de Aarde recht: de man van fraert —
Een Vorst van eer — Gij, Broeders, werdt,
Trawanten zijner woning.
Een daavrend Feestgejuig
Na 't einden aller ecuwen,
Getuig,
Van de oorzaak van de Schepping vrij:
Doch. nooit moet valfche toon 'er bij,
Den naam van Satan fchreeuwen.
Nee»

igg ODE AAN DE VRIJHEID.
Neen, eeuwig noodlot ftel
De langgedoemde Hel,
Vrij duizend Mijriaden
Van (landen, van 't verwijderst licht,
Dat in 't gezaligd aangezicht,
In 't rijk blinkt van genaden.
Ja, 't noodlot dat ontfing
Een ring,
Om Zegels meê te drukken,
Wat het verzegelt, dat blijft vast,
Gods Almacht heeft het dus belast,
Wat minder macht zal 't hem ontrukken?
Het zal verzeegfen ja ,
6 Vrije eedle Broeders, dra,
Den dwang in keetnen fluiten,
Dan werpt het zelfs dien Zegelring ,
Die 't van Gods Almacht eens ontfing,
Van 't Rijk der dingen buiten,
Voor eeuwig roest zij daar,
Geen Seraf haar kan vinden:
Alwaar,
Maar Vrijheid, eedle Vrijheid, gij,
Zult met gewijde Poëzij,
Daat eeuwig harten binden.
Daar

ODE AAN DE VRIJHEID.
Daar zal geen dwang meer zijn,
Geen nevel noch geen fchijn,
En voor vcrengelde oogen,
Zuk gij daar luistrijk praaien, gij»
o Vrijheid, en de heerfchappij, *
Van 't eeuwig alvermogen,
Zal bloeijen. Eeuwigheid, —
Waar leid,
Uw' diepte mijne fchreeden! —
Ëen één, — een punteloze lijn, —•
God zal 'er al in alles zijn. —
Zwijg Zaugfter! — zwicht o flaauwe re3en,
Li-

LIEERTAS OMNI PRETIO, PRETIOSIÖR.
ó Bona iibertas, pretio pretiofior omni!
o Summum primumque decus, qua prorfus adempta
Kil gratum, ni! dulce viris, & vivere mors cft!
AR pauper nocte atque die fecurus ubique,
Ét quo ferc animus, graditur: Sive ire per urbem
Et varios luftrare locos , & cernere ludos ,
Aut monumenta cupit: fivc extra moenia mavult
Per cukos hortos, per fiorida prata vagarij
Aut defiderio ruris torquetur amoeni,
Nil prohibet, folus vadit, non indiget ullo
Servorum ftrepitu , & cornitantüm nube clientum:
Et, quoties ftimulis agitur famis & fitis, ore
Haud dubio tutusque dapes ac pocula fumit:
Viiibiis exiguisque cibis vcfcuntur in aids
Liberae aves melius filvis: & dulcius cfcara
Quacfitam ;n campis, muitoque labore paratam
Accipiunt, quam fi cavea teneantur eburnea,
-Au: in gcmmato, atque aurato carcere claufae
Pinguefcant cpulis regalibus, uberibusque.
P A L I H G E X I Q 4.

D E
VOORTREFFELIJKHEID,
VAN DEN
JD X JtZ W £ T
AAN 'T
VADERLAND^
E E N
L E E R G E D I C H T ,

Dulcé & decorum ert pro patria mofu
Mors «Sc fugacem perfequitur virum:
Nee parcit imbellis juventae,
Poplicibus timidoq;ie tergo.
H o R A I II) j, -

CjTelukkig Sterveling die de oorzaak aller dingen \
En hün beftemming kent beneên dees wisfelkringen ;
Die 't albeftier vereert en God uit liefde vreest,
Zijn Heilig aanzijn voelt door de infpraak van zijn Geest s
Voor ü beproeft riij niet, in aaklige oogenblikken,
De Waereldftelzels door zijn donders te verfchrikken,
Neen, Eedlen, gij gelooft, gij kent uw hogen ftand,
En zijt alleen bekwaam tot dienst van 't Vaderland J
Die niet verzekert is van leven ha dit leven,
Is 't dwaas de zekerheid voor mooglijkheid te geven.'
o Eedle Helden, die mijn Nimf verwinnaars groet,
Gij die getuigen zijt van Neêrlands deugd en moed j>
o Boezems vrij van waan, o harten vol vertrouwen,
Wie deed u dè oorlogs —, wie de zegevaan ontvouwen?
N Spreek

i 94 DE VOORTREFFELIJKHEID VAN DEN
Spreek dappre ZOUTMAN, was 't een blind of los geval.
Of wel die God die fteeds de deugd bcfchermcn zal,
Die 't krakend Lauwerloof tot eereprijs doet wasfen
Voor u, die in den ftrijd, met helmen en rondasfen
Gedekt, aan 't doodlijk loot de fiere boezems waagt,
U wien geen dondertoon in rook en damp verzaagt,
Nog dichte hekel van gevelde Legerfpeeren,
Of Oorlogsblixcms, die in puin en asch verkeeren
De heerlijkheid der fteên, dan als uw wakkre hand
Voor de Eer, den Godsdienst van 't gezegend Vaderland,
Of de oude Vrijheid ftrijd, en 't Vaderland den zegen
Beftelt door 't zwaaijen van den zwaren Oorlogsdcgen:
ïvlaar hoe wat vraag ik meer, ge erkent het en uw hoofd
Is de allerccrfte prijs van 't Vaderland beloofd,
Tuigt dit, die bij hem waart: zaagt gij den held verwijlen,
Of zaagt gij hem den dood in 't grimmig aanzicht ijlen,
Was zijn bedaardheid en Bataaffche mannenmoed
Niet tot een voorbeeld aan den ganfehen Heldenftoet?
Viert Zangeres deez' dag, ons voegt, ons voegt het zingen,
De Watervoogd geeft ftof met al zijn Vlotelingen,
Juich dierbaar Vaderland, en fta mijn juichen toe,
Gun dar ik ook mijn Plicht als mij betaamt voldoe,
'k Be

DIENST AAN 'T VADERLAND. 105
'k Beproef voor 'c Vaderland almeê mijn kunstvermogen,
Maar gun mijn Zangeres bij zulk een loflijk pogen,
Dat zij de Zegenpraal, verheffend, u het groot,
Het fchoon, het edel fehetze in een heldhaften dood,
't Beftaan der eere toone in loffelijke daden!
Maar wie ftrekt mij ten loots om 't ondiep te doorwaden ?
Wie fchut de pijlen van den" laster, daar gewis
Mijn teedre Zangeres voortaan het doel van is?
Zijn 'c onze zecden nog de waarheid aan te kleven,
En met het Vaderland te fterven of te leven ?
o Al te ruime vraag — genoeg het Vaderland
Heeft nog Befchermers, heeft nog Helden, ja rrien plarit
Hier nog tropheën voor het doen van wakkre plichten.
Dees dag ftrekke ook om u, mijn Zangfter, voor te lichten!
Geduchte dag, wie kon, wie kon uw heil voerzien,
Hoe weinig weet de Mensch in 't geen hij ziet gelchien j
Wat de uitfiag wezen zal, hoe kan het lot zich keeren,
Wie moest met Priams telg niet onheil profeteeren?
Maar weinige, wier hart het Menschdom zo bemind,
Dat het ligt ftof tot hoop in 's Broeders öogen vind,
Maar gij verfchijnt, breekt aan, en wij, wij zegenvieren,
En de oude roem herleeft der dappre Batavieren;
N 2 Èn

i 96 DE VOORTREFFELIJKHEID VAN DE*
En Gij mijn Vaderland ziet, daar men winnaar keert,
Den dappren Heldenftoet door Volk en Vorst geëerd.
Zie Eedle jonglingfchap hoe wappren hunne pluimen,
Zo blank als 't vogt dat ze om hun kielen zagen fchuimen.
Wat is 't een Edel loon het ftempel van den moed,
In rodd of blank metaal, gekogt voor Heldenbloed!
En gij, ö braven, die uw' deugden ziet belonen,
Ai, gun een óogenblik uw' aandacht aan mijn tonen,
V fier de losfc pluim of günflerend metaal,
Die eedle Teekens van nog ecdler Zeegenpraal,
Het kan bij de infpraak van het deugdzaam hart niet halen j
Welks wellust door geen pen eens Dichters is te malen,
'k Verheug mij in uw moed, maar mij ftreelt ook uw loon,
'k Vind dankbaarheid, daar zij door teekens fpreekt, ook fchoon 5
Maar kan men aardfehen lof, bezit van Koningrijken,
Bij 't edelst loon der deugd, 0 helden, vergelijken,
Bij 't hart met zich voldaan, als vrij van zelfsvcrwijt i
't Geweten, immer in ons eigen voordeel plijt,
o Staat Gods heilftaat na, gij zijt de Haat van Helden,-
Bij wien hun plichten meer dan alle fchatten gelden,
Gelukkige, wat heil! gij ziet, gij zegenviert,
Gij keert, in 'C hart voldaan, van allen gelaurierd.
Gij

DIENST AAN. 'T V A D E R L A N D . i 9/
Gij veelt de wroeging nooie waar mede God, verbolgen
De Bloodaarts die hun plicht verzuimen wil vervolgen,
Elk ogenblik vernieuwt u, 't denkbeeld :.'k heb mijn plicht,
Voor \ dierbaar Vaderland, als 't elk betaamt verricht,
God zelf met uwe deugd, en met, 's volks ramp bewogen,
Sloeg ©p uw daden in dat tiiddip gundige ogen;
Hij - zelf bedierde uw' arm en heeft, op ons gebed, '
Plet vlammend' ilagzwaard der Rechtvaardigheid gewet,
En wat voorfpeld die hulp aan ons zoo mild gefchonken,
Hoe moet zij 't Heldenvuur bij Batoos Kroost ontfouken ,
Hoe. niet beveiligen in welgegronde Hoop,
In 't eindloos delzel van den wondren samenloop
Der dingen, ons doen zien: wjens arm ons recht zal fchaffen,
En voor zijn euvelmoed het fnood Brittanje, (haffen,
Ons erf befchuttcn, en door on?., niet door Bourbon,
De hoogmoed tugtigen.van 't roekloos Albion,
Door ons een vrije Zee aan gansch Europa geven,
Indjen Wij flechts getrouw aan zijne wetten kleven.
Gij die de voorzorg van de Godheid ftout ontkend,
Sta (til vermeetle dwaas, waar toe ter vlucht gerend,
Waar toe in heldren dag fpoorbijfter af te dwaalen,
Of fchiet de Waarheidszpn voor u geen heldre dralen;
N 3 Straalt,

198 D E VOORTREFFELIJKHEID VAN DEN
Straalt, draalt zijn voorzorg u niet zelve in 't aangezicht,
Wiens ongenaakbre throon bemanteld i 3 met licht,
Wiens adem alles doet beftaan en dus volduurcn,
D^e duizend Zonnen heeft, als zoo veel Outervuuren, *
Ontdoken tot zijn eer, en u, o aardworm, fchiep,
En tot fcefchouwen van dat wonder kunstduk riep;
Door boven 't reedloos Vee, uw oog om hoog te heffen,
^Geloof, eer nog uw hoofd zijn donderkloten treffen,
Betragt dit tijdsgewrigt, hij, hij heeft ons gered.
Leer hier de fterkte van een Christen daor 't Gebed.
Gij Heerfcher, eindloos wijs! gij Vader, eindloos teder!
Gij, gij daat nog uw oog op Batoös Zconen neder,
Duld dan hoe onvolmaakt, dat met een blijden klank,
Ik u voor Neerlands Volk, mijn Landgenoten, dank',
Gij God! gij. Bondgod onzer Vaadren lang voor deczen!
Verwaardig Ncêrlands volk om nog uw volk te wezen,
Gij fchonkt de Zegenpraal; geen blind of los geval,
Maar moed door u gekweekt deed hier het kleenst getal,
Den krakenden laurier van fpitze deiltcn rukken,
Zoo ziet men ons, den dap van onze Vaadren drukken,
Zo onder 's Hoogden hulp ons nog in drijden groot,
? n
. v
t rza:
?S t
!
zc
tfs in \ aanzien van de dood.
1
Gij

DIENST AAN 'r VADERLAND. 199
Gij Helden die hij tot zijn ftrijd heeft uitverkoorcn,
Dank hem die dankend word gevierd van d'Englen Choren,
Dank hem. voor zijne hulp, voor uw behoudenis,
Die Heer van Zegen, ftrijd, en dood, en leven is,
Triumf ó Batavier, triumf wij Zegenvieren,
Bekranfen wij ons hoofd met krakende lauwrieren,
Ons moet geen loof ontftaan, wel aan dan zingen wij,
Deez* dach gebied het: zijn wij vrolijk! zijn wij blij!
Kom voegen wij 't muzijk daar wij elkaar onthalen,
o Broeders bij den wijn die in cristalle fchalen,
Blij flonkert aan den Disch, en zingen: niets op aard
Is Batoos nakroost meer dan de eedle vrijheid waart.
Dan ach in 't midden van die wel gepaste weelde,
Die om de Zegenpraal ooit brave zielen ftreelde,
Stoort ons een droeve maar, herhalend keer op keer,
Helaas mijn Vaderland uw BENTIN* is niet meer,
Moest hij dan fneuvlen, hij, tot heil des volks geboren!
Hij, onherftelbaar voor het Vaderland verloren!
Hij, roem zijns Stamhuis, roem van 't Adelijk genacht,
Dat zoo veel Helden voor den Staat heeft voortgebragt;
Van welkers grootheid wij alomme teekens vinden,
Ja teekens, die 't altijd aan 't Vaderland verbindei:
N 4
H
'

sco DE VOORXRFFELIJKHEID VAN DE»
Hij moest dan fneuvlen hij, de pijl voor hem gefchikt,
Zinkt uit de hand van 't fpook zoo dikwerf als het mikt,
Maar 't treft in t eind gewis, ach moeten zij ook fneven,"
Wiens deugd hier eindeloos op aard verdient te leven,
Ja 't is een ftalen wet, de Bloodaart en de Held,
Zijn beiden aan het woén van 't monfler blootgefteld;
Een zoon van Inachus of van zoo duistre Vaadren,
Dat tot het oor des volks geen fchijn zijn'? naams kwam oadren,
Staan voor zijn pijlen bloot, het fterflot is gemeen,
Doch hoe, is bij den Held en Bloodaart gantsch niet één,
De Bloodaart vreest en vlagt, gij ziet hem nederploffen,
Als 't fchigtig Wilt ter vlugt door Atalant getroffen,
'tls als een werktuig zonder veerkragt of gewigt:
De Held daar tegen ziet den dood in 't aangezigt,
En *t ijslijk wangedrocht acht hem meer Glorij waardig,
Het bied den ftrijd hem aan en velt hem edelaardig.
Hij tart het, daagt het uit, en fchoon hij wort geveld,
Hij blijft in 't uiterfte de fterke man, de Held,
Zijn dood is zelfs een loon voor 't kloek en dapper leven,
Als hij voor 't Vaderland of voor den roem mag fneven/
Sneeft hij op 't bed van eer of fterft hij afgeleeft,
Hoe't zij hij blijft een Held, ftandvastig daar faijftceft.
Zoo

DIENST AAN 'T V A D E R L A N D . 5101
Zoo waart ge, OBENTINK! daar gij bitter laagt te kwijnen»
Eer nog u 't Sterflot trof gemarteld door veel pijnen,
Z90 waart gij vol gcdult, zoo waart gij nooit verfchrikt,
Maar met een ftil gemoed, en in uw' flaat gefchikt;
En gij verkreegt het loqn van 't dapper Heldenleven,
Het Waarlijk zoet, en fchoon, voor 't Vaderland te fheve^:
Want als de Heldenziel flapt op de Starrenbaan,
Zij ziet nog vaak te rugg' op haar voorleedne daan;
Hoe zeer haar dan mishaag'.en moord en menfchcn flachting,
Met lust herdenkt zij toch aan hare plichtbetrachting.
Sta, v/ie gij ook meugt zijn , mijn Geest een uitflap toe,
Gun dat ik hier een V.'ugt naar 't rijk der Geesten doe,
Aldaar een zoete toon weergalmt van Pauken, Trommen,
'k Zie bij Gods Englen Heïrcen reeks van Heldendrommen;
'k Zie Salems Rijksmonarch, en Terachs vromen Zjon,
'k Zie al de Zuilen hier van Isryls Glorijkroon;
Een reeks van Zienders, en gewijde Pricstrenfchareq,
Van Ovrigheeden iu Gods heiige Wet ervaren,
'k Zie nog een Eedlen rei, doch min verlichten ftoct,
Handhavers van de Wet die de Almagt in 't gemoed,
Van al 't gefchaapne prent, en die na 't licht der reden,
Hun Land en Volk ten nut, hun plicht bij 'tmeuschdom deden.
N 5 Den

soa DE VOORTREFFELIJKHEID VAN BEH
Den wijsgeer Socrates, in 't naadrcnd Sterfuur groot,
Den Held , dien Marathon, dien Salami's vergoodt,
Den milden Cimon — maar wier noemt al de eedle namen,
Dier eedle Vaadren die den Naneef nog befchamen;
Hier zie ik allen, die, aan hunnen plicht getrouw,
Tot zuilen drekten van een nuttig Staatsgebouw,
Ik zie op dit Toneel de hoog verheven Schaarcn,
De Paarlen uit de kroon der Kerk, de Martelaaren,
Met duizend Vorden door het Heilgeloof verlicht.
Hij die 't Gemeenebest heeft met Gods hulp gedicht,
Waar in ik 't licht ontfing, zie ik met luister blinken,
En daar zijn eedle deugd zijn' naam op aard doet klinken,
Daar galmt de Hemel zelfs, den lof van W I L L E M uit,
Zijn nakroost dat zovaak 's Lands rampfpocd heeft gefluit,
En fpijt de ondankbaarheid ons niet dan goed deed wagten,
Pronkt hier met nog een reeks van dappere gedachten.
Wie zelfs op aarde zonder luister leefde, gloort
Hier, was zijn hart oprecht, als 't licht in de Oosterpoort:
Hier kent men de eedlen eerst, hier vind de deugd beloning;
Hier licht de Waarheid zelfs, Mesfias is hier Koning,
De Held, de derke Held, die hel en dood verwon,
De Leeuw uit Judaas Stam, de heldre Middagzon.
Hier

DIENST AAN 'T VADERLAND. 205
Hierheerscht hij, cn hier zal zijn goedheid eens verblijden,
Hen, die thands voor het recht cn 't heil der Volkren ftrijden,
s
k Zie tot dat grootsch Toonecl van rijen zonder end,
0it welker middenkreits de Heilzon ftralen zend,
ü, BENTINK, toegevoegd, verwelkomd, opgenomen,
En in een feestgewaad voor uwen Koning komen,
Ik zie 't, maer 't is niet al; mijn geest, ontroerd, verrukt
Ontflagen van het ftof dat haar op aarde drukt,
Hoort zelfs een Englenzang, gevoelt de kracht dier tonen,
En ziet de heldendeugd met luider daar belonen. —
Ik zieu , BENTINK, ja —maar zagt! deChoorzangzwijgt,
Mij dunkt dat de eedle Held bevel tot (preken krijgt,
Pij buigt het hoofd, vangt aan, ik hoor, ik hoor hem (preken:
„ Mijn Koning, ik ben de aarde, ik ben het ftof ontweken,
Ik zie mij voor uw Throon , wiens glans alle oogen blind,
„ Doch zuivren wellust voed in 't hart dat deugd bemind;
„ o Deugd, ö reine deugd, mijn wellust, mijn verlangen,
„ Hoe heeft aan u mijn hart van jongs af aan gehangen,
„ Schoon gij ons menfehenmin gebied, toch word de Held
„ Door u, waar 't nood vereischt, het zwaard ter hand gcfteld,
„ 'tls deugdzaam, hen die u veragten, (Ireng te ftraffèn,
„ En aan de braven door de Waapaen recht te fchaften;
« Al-

*ot DE VOORTREFFELIJKHEID VAN B E. N
„ Almachtig Vader, gij, gij fchaft des noods aan. de aard,
„ WaarVorften twisten, recht door 't bloedig Oorlogszwaard.
„ De Krijgsman is niet min van nut ten allen tijden,
,, Als die met Waapnen van 't Geloof de Hel beftrijden,
„ U roeping heeft mijn Haat bepaald, en ik voldaan,
„ Ik heb, dit zegt mijn hart, ik heb mijn plicht gedaan,
,, 'k Vogt voor de Vrijheid, door uw goedheid ons gefchonken,^
„ Een vuur, door u gek weekt, deed mij de borst ontfonken,
„ Ik ftreed voor \ Vaderlant, voor 't Vaderland, dat, vrij,
„ Voor genen Zetel bukt, dan voor uw heerfchappij,
„ Dat alle dwang vervloekt, waar ieder in zijn Woning,,
„ In fchaduw uwer gunst met recht gezegd word Koning,
„ Voor 't Vaderland dat nooit het recht der Volken fchond,
„ Maar fteeds geftand deed aan elk wettig Staatsyerbpnd,
„ 'k Streed voor een Volk en Land,berugt voor on verwinnend,
„ Toch teftens voor oprecht en waarlijk vredeminnend,
„ Ik heb met Heldenmoed mijn Staat, mijn Volk gedient,
„ In't Oorlog Vreê gehoopt, dit past een Menfchen vriend;
„ Gij, Eeuwige Almagt, ftroom en Bronaar van genaden,
„ In welker goedheid glans zig mijne ziel mag baden,
„ Gij zelf, gij keurt het goed, dat men zijn recht verweert,
„ Gij zelf, gij hebt uw Volk des Oorlogs kunst gelcert,
„ Wan-

DIENST AAN ;
x VADERLAND, cojf
i, Wanneer ge aan Gidcon bevel gaaft zig te weeren,
„ Uw arm, deed zelf den Held van Isrël triumpheeren. 1
,, Hoefmelt mijn dankbre geest van wellust! maar dit ftreeft,
„ Alle andren wellust voor: 'k heb niet vergeefsch geleefd!
„ Waar zou ik greoter prijs, "en fchooner lauwren winnen ?
„ Ik flap door Heldendarin den zaalgeu Hernel binnen."
Hier zwijgt hij — Silo wend een Blik van zijn gezigt,
Op 't Vriendlijkst naar den Held, vol van genadelicht,
En bied hem zelfs den palm der Eere daar de reien,
Hun Zang wéér paren met de Hemelfche Schalmeien.
Beklaag, mijn Vaderland, beklaagden Held niet meer,
Die aan zijn wonden fterft, flerft op het bed van eer,
Wijdt aan zijn fchim en die nog levend zijn , uw achting ,
Vereeuwig hunr.en naam door eedle püchtbetragting,
Nog zie ik 't fchoon Toneel, fchoon 't in 't verfchiet verflauwt,
Gelijk het deinzend licht wanneer 't des avonds daauwt;
Noch door een flaauwe ftraal houd' ik in 't oogde Woning,
Van d'allerflerkflen Held van d'allergrootflen Koning,
Daar, waar hij plaats bereid voor al de Heldenfchaar,
Die nog voor 't Vaderland den ramp trotst eri 't gevaar —
Genoeg, mijn geest, genoeg, keer, keer tot de aarde weder,
Een oogenbük maar ach! daar valt het fchutdoek neder!
>
Ik

-c6~ DE VOORTREFFELIJKHEID VAN DÈN
Ik wend mijn Zang tot u, ó frisfche Jonglingfchap,
Wier klimmende Ouderdom haast opftijgt tot dien trap,
Dat ge aan het Vaderland kunt nutten dienst bewijzen,
Beloon der Vaadren hoop, geef ftof om u te prijzen,
Maar bij uitnemendheid, Gij, die uit Batoós jeugd,
Uw roem, uw glorij Helt in moed en Heldendeugd,
Tragt na bedaarden moed, doch om daar toe te komen,
Zoo leer, hoe 't zij, den dood niet wenfchen, nog niet fchromen$
Denk dat fchoon 't lichaam als een Wasklomp zal ontlatin,
Uw eedle Geest toch Zal voor de eeuwigheid beftaan,
Dat, dat ge op de aarde leeft, de Voorfmaak is van 't leven j
Dat gij genieten zult ih d'Englenftand verheven:
*t Is hier een Proefjaar voor uw Ziel op Gods bevel,
Gebod dat fteeds voor u aanbidlijk is, efi wel,
Onthou ? hoe 't u moog gaan, onthou u fteeds van klagen,
Leer met een ftil gemoed, wat ge ook moet lijden, dragen ~
Leer eindlijk, brave jeugd, geen fterflot is zoo ligt,
Als de allerfchoonfte dood in 't oefnen van zijn plicht,
o Vrijgeboornen, gij! gij eedle Heldenzielen!
Wat kan toch uw beftaan, wat toch uw hoop vernielen,
Wat is dit leeven! dan een ijdle rook! een droom —!
Een onvermijdlijk kwaad baart aan geen wijze fchroom;
Zo*

DIENST AAN >T VADERLAND. 2:7
Zodanig is de dood, geen vlugt van hondert jaaren,
Zult ge immer met de Hoop, o Stervling evenaaren,
Vest, vest uw uitzicht dan in 't rijk der eeuwigheén,
Wat is een deelbrc tijd bij dat ondeelbaar één.
o Eindelooze hoop! gij zijt niet te evenaaren
Met oogcnblikken, die als ongcftuime baren,
Zich immer volgen, die, hoe ze ook gefchakelt flaan,
Noch deelbaar blijven tot z' in 't kleinfte niet, vergaan.
o Hoop, beftendigst goed, ó wisfelvolle tijden,
o Oorfprong van ons heil, ö bronnen van ons lijden,
't Beftendigst is ons heil; het licht vervliegende is
Van fmertclijk gevoel, van werkelijk gemis
Een bron: de wijze mensch moet fteeds na 't goede trachten;
Dit is ereuegel, waard in alles hoog te achten.
Zoekt iets, mijn vrienden, iets, in duur uw hoop gelijk,
Op aard teftigten, heft uw' namen uit het (lijk,
Tragt hier bij de Edelften der Schepzlen uit te blinken,
Bouwt Eertropheên, die fchoon ge ook in't Graf meugt zinken,
üw lof bepleiten bij den Naneef, denkt, hoe klinkt,
Uitmuntend zijn bij 't Volk dat in zich• zeiven blinkt!
Bij dapper Heldenvolk, beroemd door brave zeden,
Beftierd door Wetten, op de grondflag van de reden
Ge-

sb$ DE VOORTREFFELIJKHEID VAN DEM
Gebouwd, waar kiefche fmaak 'op haren zetel zit,
En waar 's Volks vrijheid dient aan de Ovrighcid ter wit,
Om bij een Helden volk gelijk een flar te gloren,
Dat tot zijn eigen Heil flegts wil naar wetten horen,
En munt ons Volk niet uit? ja gantsch Europa ftaart,
Op ons, aan wien geen Volk ter Waereld evenaart.
Wij waren 't niet voorheen; neen toonèn w' ons ook heden,
In Vreê en Oorlogstijd, gehegt aan d'dude zeden,
Spaart dan door 't zout der eere uw' namen voor bederf,
Leeft voet uw Vaderland, maar, êischt dé nood het, fterf.
Maar worf gé eens mannen, ziet gij eens uw wettige erven,
Onttrekt u de eer dan niet, voor 't Vaderland te fterven,
Hoopt gij uvv naam te zien vereeuwigt in uw Kroost,
Zorgt dat het nergens voor den naam zijns Vaders bloost:
't Is waar, 't is waan, die 't Kroost doet om den Vader lijden,
Maar toch gewettigd door 't verloop van zoo veel tijden,
Ook heeft hij fchijn van recht: het Kroost wordnaar den Stam
Gerekend, uit welk> tronk het eerst te voorfchijn kwam;
Gij zijt dan wie gij zijt, boogt ge op uw laatre looten,
Treedt ih het Chbor der Eer', voor niemant is 't gefloten :
Dingt, dingt, paart kragt van' ziel met grootheid van't gemoed,
En zijt ge ook voortgeteeld uit eèn Doorluchtig bloed;
Tracht

DIENST A A N 'x VADERLAND. 009
Tracht dan door grootheid bovën 't groote u zelfs te heffen,
Ja uwe Vaadren noch ih deugden te overtreffen,
Volgt, dit voegt Neêrlands jcugt, een ZOUTMAN ging u voor,;
Een BENTINK , KINSBERG en een DEDEL baanden 't fpoor,
Doet, doet als zij uw naam in zegening beklijven,
Dat we ook uw Heldeudaan In 's Lands Gcfchicdboek fchrijveq>
Dingt ook naar eeuwige Eer; blijft bij den Nazaat groot.
Niets, Broeders, is zoo fchoon als de eedle Heldendood,
De dood voor 't Vaderland — vraagt niet wat zal 't mij baten s
Als ik niet meer zal zijn? denkt wie gij na zult laten,
Afzetzels van u zelfs, gij zelfs, ja gij, gij leeft,
In 't Kroost dat God door u den Staat gefchonken heeftl
Denkt fchoon ge uw tijd al rekt, eens moet uw derf uur komen»
Dê rijke Krezus heeft niet min dien flag te fchromen *
Schoon hij in fchatten zwemt op zijnen gulden Throon s
Als in het Oorlogs Veld Philippus groote Zoon.
Den Bloodaart zal geen eer, geen tranen, geen beklagen 5
Verzeilen , daar hij word naaf 't duister graf gedragen,
Geen Naneef zou üw Asch dan zeegncn, heen ó neen,
Gij wiert geboren, had geleeft, waart o-rerleên,
Geen Sterfling zou met lof daar na van u nog fpreken;
Maar door den Heldendood zijt gij het graf ontwaken,'
O Èen

aio DE VOORTREFFELIJKHEID VAN DE*
Een (terflot kunt gij niet ontvliên, 't gaat vast: wel nu,
Kiest, daar gij (terven moet, het cêlfte, 't (Iaat aan u.
'k Beken, het denkbeelt van te fcheiden uit dit leven
Kan op den eerden blik geen fchepzel wellust geven,
Niet zijn is ijsfelijk, maar (ta dat denkbeeld af,
Zijt, zijt gij Christenen , zo fchroomt niet meer voor 't graf;
Is de Aard uw moeder niet? nam ze in haar fchoot denbraveil,
Den Godsheld niet? wierd niet Mcsfias ook begraven?
Zij is weer van den vloek gezuivert, ja zij lag
Al haar verfchrikking af op dien gewenschten dag,
Toen wierd, toen wierd het graf de weg tot beter leven,
Toen wierd de Satan aan een eeuwgen boei gegeven,
Toen wierd de Hemel eerst een Hemel, en de dood,
Van 't grievend werktuig, van zijn prikkel gantsch ontbloot;
Toont dat gij Christncn zijt; het word door daan bewezen,
Hij, die ontfterflijk is, heeft niet voor 't graf te vrezen.
Bedenk dan Heldenkroost, bedenk dan, na den dood
Word uwe Ziel eerst recht volkomen, eerst recht groot;
Wat Wellust moet het haar niét in den HeiKtaat baren,
Als zij zo luisterrijk ter Starren is gevaren,
Maal u den wellust van een ziel in zegenpraal,
Zo uit den ftrijd geflapt in de Qpperhemclzaal,
Maar

DIENST AAN 'T VADERLAND. 211
Maar keert gij in Triumf te rug^' na grote daden,
Zoo flijt ge u levensrest in fchaauw van lauwerbladen a
De grijsheid ftaart op u, de jeugt rijst uit haar flcó,
En gij geniet op aard een waren Hemelvreê ,
IZijt gij Olijmpicrs, gekroont in alle ftrijden,
!Zo blijft uw naam het woén trotfeeren aller tijden;
£00 vint ge als zij op aard alreeds het Heldenloon,
En ziet u in een rang geftcld als halve Goón,
Uw Zonen volgen u , daar zij ten ftrijde ftreven,
En is de loop voleind van 't dapper Heldenleven,
Dan boogt uw ziel op 't heil, dat immer zal beftaan,
Schoon Aard en Hemel, ja de Zon voorbij mogt gaan,
't Volk, dat u heeft gekent zal bij u Doodbus weenen,
Terwijl 's Lands dankbaarheid in kostbre raarmerfteenen ,
Uw namen bijtien doet bij al uw Heldendaan,
Op dat uw lof fteeds bij den Naneef blijf beftaan»
Volhard dan Heldenjeugt, betoon u in gevaren
Een Ringmuur voor den Staat voor Haardfteên cn Altaren.
Maar 'k zing hier niet alleen voor u, wien mannemoed
In 't vuur der oogen blinkt, en fpreekt in 't zieden! bloed,
Het is niet min voor uo Broeders, dat wij fchiijven,
Die nut zijt voor den Staat fchoon wars van Krijgsbedrijven
O % Wij

212 DE VOORTREFFELIJKHEID VA.X ofeftt
Wij zijn die lieden niet gelijk die, te eng bepaald,
Ni-ts fchoonszien dan in 't beeld, dat voor hunne oogen dwaalt *
Neen, wordt de glans van 'teen ook voor ons oog ontzwadcld,
Het anders nuttige blijft niet te min veradelt,
Niet om haar zelfs prijs ik de dapperheid, o neen,
Om haar gevolg, om 't heil, om 't nut van 't algemeent
Kent, kent de reden vrij, waarom wij Helden loven,
En komt 't vooroordeel door gezont verftand te bovenj.
De dood voor 't Vaderland is nuttig; daarom fchoon,
't Gevoel van wel te doen, zie hier het Heldenloon j
De Mensch, in al wat hij beftaat, beoogt zig zelvcn,
En wilt gij zien uw naam geplaatst aan Stargewelven,
Roert billijke eerzucht u, leert vrienden, leert van mij *
Z' is niet in u: maar in 't belang der Maatfchappij,
't Livrei van 't Vaderland, hoe zeer 't ons mag behagen,
Zet nimmer luister bij aan hun, die 't zelve dragen,
Geen zwevend Vederbosch geeft eere , o brave jeugd,
Neen de eer, mijn vrienden, is de fchaduw van de deugd*
De dood voor 't Vaderland is fchoon, nadien zulk fneven
Het heil bewerkt van hun, die met of na ons leven,
En 't kleed is achtbaar door den brave die het draagt.
De Zweedfche Karei, hoe beroemt voor onverzaagt,
Hoort

DIENST AAN 'T V A D E R L A N D . 213
Hoort gij oneindig min verheffen dan wel laken,
Dat men uw naam gedenkt, kan nooit uw roem volmaken,
Maar dat men fteeds u naam gedenkt in zegening,
Dit '5. Eer , die maakt u groot, meer vrij, meer zonderling.
Bepeins hoe nut te zijn, leer-, hoe met ziel en zinnen,
Al 't Mcnschdom als één Volk teerhartig te beminnen.,
Bepaal dan, 't ftaat u vrij, uw zucht voor 't Vaderland,
Werk daadlijk tot zijn heil in een of- andren ftaruh
Wie dar gij ook meugt zijn , wilt ge eenmaal-zijn geprezen,
Gij moet de Maatfchappij-ten nut en welftand wezen,
't Heil van 't geheel' zij al uw wenfchen al uw lust,
Stoor nooit, bevorder fteeds, de zachte kalmte ea rust,
Eet, let in ieder ftaat op trouw en burger-plichten,
En acht u nooit te klein om waarlijk nut te ftichten;
Volg welk beroep 't u lust, wees nuttig, zijt gewis,
Dat ware roem en eer voor u te hopen is;-
Want buiten 't Oorlogsveld zijn duizend' eedle daden,.
Waar voor men kransfen vlecht van onverwelkbre bladen,
Om nut te zijn is eer, 't is eer daar na te flaan,
Daar is g?en ftaat, waar meé-geen eer-gepaart kan gaan,
De ware Grootheid is aan 't Kroonrecht niet gebonden,
Maar heeft vaak ia de hut-een wis verblijf gevonden;
0
3 Zij

2r 4 D E VOORTREFFELIJKHEID, VAN DEN
Zij huist in 't hart alleen, de zielsgcfteltcnis,
Geen Tijtel, maakt, dat men of prijs of laakbaar is:
Wil dan, o edel Kroost van B,ato, blijken geven,
Hoe iemand groot kan zijn in ieder ftaat van 't leven,
Denk aan de Vrijheid fteeds en hem, die haar befchut,
En zoekt gij lof, zoo leef het Vaderland ten nut.
't Is nochthands waar, dat gij den nijd dus hebt tefchroomen,
Maar deugt, die kracht der ziel, kan dieu te boren komen,
Ledenk toch altoos, dat ge op aarde leven moet,
Met heel het mcnschdom, wel of kwalijk opgevoed:
De drieste Domheid zal verdienden in u honen,
't Laaghartigfte gebroed u 't meest verachting tonen;
Betoon hier kracht van geest, weet, dat bij 't fchoonst fchildrij
Zal men de rondheid zien, de fchaduw nuttig zij,
De Zonneglans boort fchoonst door dikke neevlen henen,
En is dat hemelsch oog recht voor ons oog verfcheenen,
't Strijkt dan de neevlen weg, zo, zo, o brave jeugd.
Zoo zegenpralen ook en wetenfehap en deugd;
De lage laster om haar zuivren glans verbolgen,
Vermoeit zich te vergeefs om deugden te vervolgen,
De deugd heeft vleugelen, vindze onbegangbre paan,
Dan kiest zij hoger viuehï in ftcê van ftil te ftaan,
En

DIENST AAN 'T VADERLAND.. 215
En kon zij treuren, zij zou wenende betrachten
Dc dwazen, die zoo vuil als boos haar hier verachten,
Ontfang ,Bataaffche jeugd, deez les, ga ongcftoord,
Waar loflijke eerzucht roept met mannenftappcn voort;
Ga voort en fta niet ftil, ding naar den iof der wijzen,
En de infpraak van uw hart zal dat volharden prijzen,
Uw ziel, haar grootheid vol, zal hier een Hemelvreugd
Genieten tot een loon van onbezwalkte Deugd.
Ik eind, maar eer ik eind, ? moet ik, o dappre Helden,
En u, o jongelingfchap, mijn dierite wenfchen melden ;
Dan moet, ó Heldenrei, uw luister fteeds beftaan,
Zo, kmg in 't blozende Oost de Dagtoorts op zal gaan,
En voor ons kortziend oog in 't Westen nederzinken,
Zo lang de zilvren Maan aan 's Hemels trans zal blinken,
Zo lang'tGeftarnt,of't waar de kroon der Godheid , gloort,
En al 't gefchapendom de ftem des Donders hoort;
En eindlijk moeten onverwelkbare Eerlauwriercn,
In 't zalig Geestenrijk, u voor Gods troon verfieren;
Volg gij in nut te zijn, o jeugd hun voorbeek na,
Zo kome ook eens uw deugd het Vaderland te ftaa,
Dit zij elks fpreuk, daar ge eens wilt Heldeneer verwe-ven:
't Is zoet, en fchoon, in ncod, voor 't Vaderlani te fte.ven.
O 4 Ert

ti6 DE VOORTR. VAN DEN DIENST AAN »T VADERL;
En Gij, wiens Vaderzorg zoo wel her. minde dof,
Als 't blinkend Eurgerheir van 'c Opperhemclhof,
Met een gelijke maat van teerheid begenadigt,
En Engel, Mensch en Mier gelijklijk mild verzadigt,
Doch elk na zijn natuur, en de eisfchen van zijn' dand,
*k Beveel aan ü de zorg van 't lieve Vaderland,
1c Weet alles is bepaalt, maar Gij fchept welbehagen,
In alles wat U word met eerbied opgedragen,
Ach 1 onze Vrijheid is Uw dierst genadepand,
Befcherm die, Vader, door Uw Hemelfche onderdand,
Tot we ons de kluisters der verganklijkheid ontwringen,
Q.m 't Hemelsch Hallel voor Uw hoogen troon te zingen.
U I T.

UITBREIDING
V A N D E
II. ODE VAN H E T 3. BOEK
V A N
H O R A T I U S,
i^ataven, hoort mijn Zang! men maak al vroeg zijn Zoon,
Bij 't dreunen van de Trom en vliegende Cornetten,
Aan nuttige Armoede en aan flrenge tucht gewoon,
Zoo leer hij na den last te bet de fchouders zetten:
Hij menn' het moedig ros, hij zwaai de Legerbijl,
Dat Theems en Taag en Rhijn en Iber voor hem beven,
En fchoon ge al leeft in vree., nog moet gij onderwijl
Uw Jongling zien , gehard in nat en kou te leven,
0 5 E,

*x8 P D E,
En, zal hij dapper zijn, waag hem aan doods gevaar,;
Verflaaf hem aan geen rust op zachte Ledikanten,
Zijn Paviljoen bedaa, wort hij de rust gewaar,
ïu 't dekkleed, fchittreude van gloênde Diamanten.
Dat vrij, dat vrij op hem, van 's Vijands legerwal,
Op hem, op hem alleen uit al de drijdbre drommen
Het Oog der Moeder des hcvogtnen Vijands vall',
Zijn Heldenmoed doe vrij des Vijands Bruid verdommen,
Het hart door angst gefchroeft looze uit de holle borst
Een drom van zuchten, dat haarzwoegcnt hart niet ruste,
Hem ziende, die na 't bloed van haren Bruigom dorst;
Z'j kwetze 't malsch Albast gevormt voor teedren luste,
Zij fcheur het Vorstlijk Kleed van gloeijcnd Inkarnaat,
Bn kenn' mijn Batavier aan 't oog vol Blixcmdralen ;
Hij fpreekt, de Donder rolt, fchrik moet op haar gelaat
De nare trekken van de jongde duipen malen;
Men hoor deez' wreede taal, deez' zucht vrij uit haar mond:
o Hemel! hoed, dat niet in 't midden van het drijden,
Mijn Koninglijke vriend worde in den dagt gewond!
Laat, laat mijn Bruidegom vooral dien Krijgsleeuw' mijden,
Wien de Oorlogswoede drijft, waar door hij ijslijk treft!
Hij verwt met Menfchenbloed 2ijn klauwen, fchud zijn manen,
Hij

Hij krult , hij krult den Haart, dien hij in 't woên verheft —
Mijn Bruidegom, uit vrees voor u zjjn deze tranen,
Gij zijt een Held, maar bij den dapp'ren Batavier
Als 't teder wicht bij u; zijn Blik zelfs zou u flachten,
Wat breede fchoudercn; 'k befpeur in ieder fpier
Baarblijklijk afgedrukt Alcides Reuzenkrachten.
Dus klage vrij een Maagd, 'sHelds aanfchijn gloeie als vuur»
Hij ftrij, hij overwin, doe 't bloed des Vijands Itromen,..
En, naakt hem in het eind ook zijn noodlottig uur,
:
t Bevinde hem een Held of 't vroeg of laat mag komen.
't Is zoet, 't is waarlijk fchoon, den dood, den wreedften dood,
Voor 't dierbaar Vaderland, gelijk een Held tefterven;
liet aaklig fpook is meest in woên cn wreedheid groot,
En doet ook zonder ftrijd den blode 't leven derven,
Het treft, waar 't treffen kan, 't ontrukt het levenslicht,
In fpijt van fmeken cn van ouderlijke tranen,
Den jonggeborenen, 't zo lief, zo teder wicht,
En fcheurt het van hun hart: 't fpaart Vorst nog Onderdanen.
Deugd, deugd, oneindig verr' van alle laagheid af,
Blinkt als der Starren glans met onbezwalkten luister,
Zij is zich zelfs, fchoon niets haar eer of glorij gaf,
Ten zeker loon; zij, zij alleen erkent geen kluister,
Zij

S4

'O D E. VZ*
Bcdaat zijn loon, gegrift met blinkcnt hagelwit,
ïn zuivren tóetdcen van een ongekreukt gewisfen. }
o Reine deugt ik zie, ik zie uw heldren glans,
Uw, uw bezitting zij vrij pijniging op aarde,
Uw oefning ftraf; ik oog op een vcrheev'nen trans,
Wees toch mijn deel! ik voel, ik ken uw hoge waarde.
Wijk ver, wijk ver van mij, boosaartig fchandlijk rot,
Dat alle gruwlcn teelt, van bloed en tranen dronken,
Wier Gouddorst vuig metaal verheft tot uwen God,
Aan gulden Kectenen der gierigheid geklonken!
Gij die tot walgens toe geniet, maar nooit voldaan,
In d'overvloed door naar gebrek fchijnt om te komen,
Gij, zijt gij Britten? wijkt — Gods wraakvuur fel in 't liaan.
Heeft tot in eeuwigheid, wie zich vergrijpt, te fchromen;
Verachters van Gods wet, van't allerhoogst gebod,
ö Schenders, fchenders vari de Heiligde verbonden,
Die uwe Broedïen doort in 't eeuwig vrij genot,
Vergruist de Zuil die we op den reinden Godsdienst gronden,
Nooit zeilen we in één Boot, nooit dekke ons 'c zelfde dak,
Ik vrees altoos in 't gras voor 't bijten van een Adder,
Hij dreigt zoo lang men hem den bovenkop niet brak,
De boosheid heeft voor deugt een te gevaarlijk zwadder,
i
Hoe

322 O D E .
Hoe fterk de deugt ook zij, zij ducht Sireenenzang,
Zij kan des Menfchen geest verlaten in dit leven,
De Ziel, op Aard' ter School, heeft op haar waar belang,
Dit zij enze eerde les, voornaamüjk acht tè geven.
O.VER-

OVERDENKINGEN.

Wanjt mijn gehemelte zal de waarheid voorbedachteiijfc
uitfpreken, en de godloosheid is mijne lippen een
grouweh
S U o M d

-Pag. 2*5
EERSTE FRAGMENT.
Qiiod fl me lyrhis Vatibus inferes',
Sublimi ferlam Jidefa vertice.
HORAT ius;
ó ï~Ïeiligé Oogenblikken! o Tijd voor gevoelen, voo fe
zuiver gewaarworden gemaakt! Wat ondervindt mijne zie!
al hemelfche zoetheden, wanneer ik v/ake, daar andere flapen!
Noemt het geen vermetelheid, o gij ftrenge Kunstrech'.
ters, als ook de Dichter 'tordenslint der Wijsbegeerte meerit
te üraagen, maar van eene warme eindeloos Veel gevoelende,
uitltortende, overwinnende nog meer dan overtuigende
Wijsbegeerte, waardoor men geniet en doet genieten
; maar, bid ik u, wacht van hem min aaneenfchakeler.de
waarheid, dan wel eene menigte waarheden op zich zelvé
ftaande bewezen voor 't gevoel en dikwerf raadzels voelde
zinnen. — Gij zoudt te recht, o Kunstrechters, van*
mij kunnen vorderen fchakel, bewijs, wen ik koekler minnaar,
onbeftemder vriend, en werkeloozer lkl in de huishouding
der menfchelijkheid was,- nu wacht in mijne overdenkingen
eene vlucht van gedachten, die ik fchri/ve ömsfe:
aan 't hart mijner Lezeren medetedeelen, aan 't hart, dtff
gevoelen kan, dat open, dat ruim genoeg is om tèóntvan

1*5 O V E R D E N K I N G E N .
gen, evea als eene wond, waar bij geen ontfteking plaats
vindt, cn wie alle balfem verzacht, terwijl zelfs de pijnigende
prikkeling een aangenaam gevoel achterlaat.
Sta af gij, die nog ongewijd zijt, en 't zal een eerst teken
van uwe verbetering zijn, mij en 't gehcele denkbeeld
van mijn beftaan van u te verwijdereri, tot dat gij 't u kunt
vertegenwoordigen, als met het oog, waarmede een Engel
ziet, die de ziel betracht door hét kleed heen, dat haar omhangt,
die in de donkerfte plooijcn ook nog dc zuivere kleur
ontwaart; en werp mij niet tegen, dat het onmogelijk is
dus te zien, öndetfeheidende kennis van licht en fchaduw kunt
gij erlangen, en de ziel tekent zich door daden en tekenö
naar buiten. Leer zieri of zwijg ; zie niet meer of minder «ian
'cr is, als een Engel, zeg ik, die voor eerst oorfprongelij'.é
kracht ziet, en alle zwakheid gaarne door hooger licht herfchiep,
of in eeuwigheid verftak, en, nog eens, dat oog is
ook het oog van een' mensch; of kan 't oog van 't beeld der
Godheid anders gefield zijn ? Neen, neen, in den oorfprongelijken
ftaat, velt Liefde het oordeel. — Maar'toog van
hem , die 't licht vreest en niet meer licht geniet dan om dé
diepte van zijn' jammerftaat te zien, dat oog, dat onhefftelbaar
met het onhcrftelbaar hart bedorven is, verzuimt de
zon te zien, en bepaalt zich bij haare vlekken, het oog des-
Satans. Mensch, wat contrast! — Hoe verheffend is het
vcor de rnenfchelijke natuur 't ftof met de Godheid te verbinden
en te vereenigen 5 het dierlijk leven met dat der 1
Geesten, en het teêr gevoel van 'c hart met de aandoening
der zinnen! Maar o hoe diep vernederend is 't voor even die
zelfde natuur een band te zijn, die hel en aarde aaneenhecht,
het verflaauwend dierlijk leven aan den geestelijken dood
cn bedorven zinnen beftemt, om het edel gevoel van 't hart
te verflikken, en uit die verflikte bedorven zaden vruchten

O V E R D E N K I N G E N. 227.
ten voprttebtengen, die 't geheel uitwendig bcklcedfel misvormen.
Laster, Nijd en Haat kunnen hem, die recht doet, grieven
, maar alleen in 't voorbijgaan; waarheid klaart haast
alle nevelen op; ondeugden verwekken, bij den Herken geen
yolglust maar medelijden. Een belasterde, benijde, gehate
zwakke dekt zig met hetzelfde wapentuig: maar de fterke
van natuur gebruikt een dadelijk geweer doch fteunt op
zijne knods niet (a). Eene zelfde oorzaak noopt de hongerige
Leeuwin uit het nest van haar welpen opteftaan, en
door 't woud om fpijze te brullen en den Adelaar, om fcherp.
ziende in de lucht herom te zwerven en te klapwieken,
maar ook den Vos, om op roof te loeren, en den Naphtuil
in 't geheim te fluipcn. Maar hoe verfchillend is hier de
uitvoering! — Hier is werking, grootheid, kracht en daad;
daar loeren, zwakheid, Tist. —, o Krachteloze boosheid,
gij verwekt bij den Herken , wel hetzelfde als bij den
zwakken, maar overtuigt hem te gelijk van. zijne meerder-,
beid. De toom van den Edelen maakt befchaamd, van den
Welgezindeh baart berouw; droefheid geeft aan den Bedaarden
een weinig meer ernst, de liefde van den welbefchaafden
opent zijn voorhoofd , maakt hem ernftig ftari
oogend, en zijne lippen befpraakt. — Deugd, deugd is
kracht; zij is een boom van.hemelfche planting; zij woont
in 't verhevene der menfchelijke natuur en ziet !pmet verfmading
op de vruchten der vernederde menfchclijkheid. 1, .
Ik herhale 't. met reden nog eens, ik fchrijf voor 't hart,
en dit mijn befluitend ftuk za"I vol waarheid zijn, enkel waarheid
wezen; vrij, maar niet ordenloos en een hartstocht-,
teke
O) Penes malos malcdicere, penes juftos itüe facers, cf desgelijks
iets bij L A C H T.
Pa

oofj O V E R D E N K I N G E N .
tekenende (fr) wenk voor die mij niet kent, maar eert
geheel zedelijk gelaat - tekenende (c) voor alle die mij
kennen.
Het is nacht, maar, o God, verwijder van mij alle ontkennende
duisternis, cn laat den nacht gcenen kwetfenden
invloed op mijne zinnen hebben! Dat veeleer mij de ftilte
bepale, en hooger geest mij ibms ter vlucht geleide! want
het onderwerp dat mij bepaalt, cischc niet zelden een' verheftenden
toon. — V ADER LA N DSCH E GEDENKSTUK-'
KEN. — Maar hoe! Is 't niet vernieten van u, die ons
gewrocht zijt, dus te fpreken ? — Wel vei— zijt-ge ons
gewrocht? Neen, neen, ik bracht Hechts weinigen van u
tot een punt. Hemel! zuo dit mijn onderwerp geen grootheid
had, wat zou mijn zang hebben! — LINNE' fchaart
het rijk der natuur, NEWTON bepaalt hare wetten,
WOLF regelt cn vergelijkt verlchillende getallen, LEIS-
NITZ leert de wegen der Godheid met de menfehen, LA-
VATER de geichiktfte woning voor de fchoonfte ziel kennen;
maar was 'er in 't rijk der natuur minder orde, minder
wet cn regel ? Was 'er minder ware overeenkomst tusfchen
fchijnbare verfchillen , of de wegen der Godheid
voorheen minder zeker ? Of tekende het gelaat des menfehen
minder waarachtig de ziele voor hare bepaling? —
Wat vragen! — Waarheid, Verhevenheid , Grootheid liggen
in 't onderwerp zelf, maar de aandoening, dieze op
ons verwekt, in de behandeling des Schrijvers.
De lof der Batavieren in het tegenwoordig tijds gewricht!
Verwondert ü niet, mijn Landgenooten, over den plicht j
tlien ik mij hier te vervullen verbiude, dien van een' Lof-zia-
fl} Patliogiroftrisel:.

O V E R D E N K I N G E N. «29
d i e
rihger (''O» ' m
uitgeftrektheid voor dien van een'
Lofredenaar (e) niet wijkc. De Lofzanger, die zijn onderwerp
niet kent in alle kleuren, lastert, die te veel zegt,
fchendt de waarheid; die te min zegt, fïeelt; die gevolgen
ziet zonder oorzaken, is krank, en ijlt: maar die oorzaken
ontwaart en tot geen gevolgen durft befïuiten, handelt
beneden de waardigheid van 't beeld, dat in hem woont. —
Hij is zwak, en hoe gevaarlijk is die ftaat voor de deugd!
zwak, en o zwakheid is de moeder aller afwijking; kracht,
alleen houdt de balans tegen zinbstoverende verlokzelen,
tot ondeugd. — Broeders, weest fterk en duit, dat ik het
trachte te zijr. Ziet hier den inhoud mijner zes Lierzangen
, het Oorlog, de Zegepraal, de Staat der Kunften en
die zedelijke Gemoeds-gefteldheid van ons Volk; nu onderzoekt,
zijn 't ftoffe voer 't Lierdicht? doorleest, weegt
e n wikt. — Heb ik 't evenwicht getroffen: vindt gij waarheid,
volheid, genoegzaamheid; dan erkent, dat het onderwerp
een' lofzang waardig is, en als ik 'c licht en bruin
getroffen, niet'te veel, niet te min gezegd heb, dan doet
mij recht en weigert mij mijne plaats onder de Vaderlandfche
Lierdichters niet.
Nu volgt mij in deel voordeel van dit ftuk te.betrachten,
opdat 'er geen bewijs van mantel overblijvc, waaronder
een ander hart zoude kunnen fchuilen, dan 't hem betaamt
te hebben, die zich van braafheid beroemt,
(_d~) Hymnologiis.
Panegyriftüi
TWEEDE

=3o O V E R D E N K I N G E N .
T W E E D E FRAGMENT.
jPukmm etiamfcitu ejl, an conveniat fapienti
Horrida Mavorth tra&ari ferociter arma.
PALINGENITJS.
In 's Warelds morgcnftond was het ondier oorlog nog niet
uit de Helle losgebroken, maar 't verfchecn echter in's^aardrijks
jeugd en veel te vroeg. De ftaat des oorlogs is eert
ftaat tegen de natuur, en,'zonder tusfcbenkomftitre gevallen,
zou die ftaat op den Zangberg alleen ftoffe a"an treurtoonen
geven: maar gelijk zij of aanvallende of vcrdedigende
is, en de aanval verfchillcnde oorzaken, en tot verdediging
de partij verfchillende rechten hebben kan béhalven
't recht, dat de reden aan den mensch, den'muil
aan den leeuw, en klaauw eri fnavel aan 't roofgevogelte
en aan de zwakkeren de list gaf, 't recht, zeg ik, om al
\ hatelijke van zich te verwijderen, en lijf en leven te bcfchermen,
even zo kan ook, om tusfehenkomftige gevallen,
een treurlieden lofzang worden. —"> Ik ben, 't is
waar, niet geroepen, Qm de handelwijs van de Mogendheden
van Europa op een' gezagvoerenden toon te beflisicn;
en o dar het niemand fterk'Gr deed dan ik! Maar de 'reden
is ook mijn deel, cn 't gebruik der zintuigen is ook
mij vergund. Daden voor 't oog der gehccle Wareld ge-
# beurd

O V E R D E N K INGE N, pi
bcurd , gezien van allen, zijn onder 't oog van allen , en om
die te beoordeelen, behoeft de mensch geen meerder gezach
dan de reden, en dit is op G.ods gezach.
• Wanneer de nagebuur in eenen gevaarlijken oorlog is ingewikkeld,
maar zijngebuur voor onvermogend kent tot hulp,
ten zij ten kosten van zijne veiligheid, cn hem fmaadt, zijn'
bijftand afdwingt, al is 't ook onder fchijn van recht, zo zal
'tin eeuwjgheid geen billijkheid zijn. o Hoe trachtte niet onze
Staat zijn' regel van ftipte onzijdigheid te houden! Hoe
evenmatig handelden 's Lands Hooge Machten! Maar kan
ook 't hoofd verantwoorden voor ieder' fplinter, die in de
ledenmaten fteekt , of, om klaarder te fprekea, kan 't
hoofd 'er voor verantwoorden, wen de ledenmaten zondigen
niet door voortbrengzelen van 't verftand, maar door
driften, die geen hooger' zetel bereiken dan het hart. Ik
beken het, het oordeel kan de driften matigen; maar, o gij,
die zo wel de mcnfchelijkc daden weet te ziften, die
het tijdftip van verkiezing, het befluit en de daad zo wel
weet te onderfcheiden, ook in de meest verhaaste daaden,
kenners van 't hart, kenners van den mensch, oordeelt gij,
hoe moeijelijk 't is de hartstochten te teugelen; en is dit
zwaar bij een' mensch, hoe eindeloos moeijeiijker in 't
lichaam van een' Staat, en is de wil niet.reeds eene deugd!
de wil van de hartstochten te temmen ? — Neen, men ziet,
dat de hartstocht van eigen belang bij de handeldrijvende
menigte dikwerf de ftem van Vaderlandsliefde fmoort, dat
dat edele inftindt, dat de teugel van recht, die 't algemeen
belang is, dikwerf niet fterk genoeg werkt, is u niet te
wijten, en — maar ik zet hier liefst een punt.
Lang en lafhartig genoeg had ons Groot. Brittanje getergd,
om te morren, en zijn aanval geeft recht genoeg
tot onze verdediging , wreed en hatelyk genoeg is zijn
P 4. ge-

232 O V E R D E N K I N G E N .
gedrag , om ons te rechtvaardigen, en de voorzorg van
den Souverain is zoo flipt geweest in dezen, dat wij
zonder Brittanje te beledigen ( want ook dit behoort men
geen' vrjand te doen; men flrijde, men doe afbreuk in 't
openbaar, dit voegt aan braven; fchelden, lasteren en honen
is 't werk van boosdoenders, die de galg maar naauwl.jks
ontloopen.cn zulks beflaan, om de aandacht des
volks van hare lasterlijke daden te verwijderen, Alexanders
beflnjdcn alleen gewapenden)zonder Brittanje te beledigen,
zeg ik, kunnen wij uit dit oorlog een' Lofzang trekken
Ja op zodan.g eene wijze, o Landgenoten, kan een
oorlogzang voor een volk een lofzang zijn, als 't volk eedworgen
zijnde, echter in alles rechtmatig handelt, o Hoe
zeer hebben wij de onzijdigheid betracht! Kan Groot-Britt.anje
z.ch beklagen, dat wij, als Frankrijk, de Noord-
Amencaanen in den opfland tegen hynnen wettigen Heer getokt
hebben ? Neen, neen, hunne handelwijs met on,
i f zonder enig betamen, maar ze is een gevolg van hunne
DERDE

O V E R D E N K I N G E N , ' 133
DERDE FRAGMENT,
Er ene Geestvervoering (ƒ) kan uit verfchiflende beginfelen
voortkomen, en of ze is fchoon, of vergeeflijk of
fchadelijk; dnurtze te lang en wisfeltze met de bedaarde
befchouwing niet af, die de ziel doet redenkavelen cn de
driften of hartstochten (g), welke een' rechtfehapen grond
hebben door de reden beflendig tot het voorwerp der geestvervoering
doet overhellen, dan wordtze ligt razernij.
In een' vrijen burger in een Gemeenebest is 't uitmuntend,
dat hij zijne rechten handhaaft, de liefde voort Vaderland is,
bij 't eerst ontdaan van 't ware gevoel 'er van , eene geestvervoering
niet minder flerk, dan de liefde tot eene fchonc,
en deze geesvervoering is fchoon: want niets is 'er in dc
patuur dat haar tegenfpreekt: Wij behoeven daarom nietoptehouden
wareldburgers te zijn. De zucht tot vrijheid
midden in 't gepot van dezelve, voor ons zelve, is om even
die reden voortreffelijk: maar dat die vrijgeboren man üiz
beginfels van vrijheidszucht en menschiiefde, met eene geestvervoering
van een' oogenbljk voor een ander volk, tegen
recht verdedigt, hetgeen aan zijn volk bij uitneementheid met
recht behoort,ten kosten vaneen derde volk, dat hem even
(/) Entliuliasnnis.
Pasftones,
EJl mfflits in Rebus.
na,

É34 O V E R D E N K I N G E N .
aa, zo niet (de onlusten ter zijde gefield ) nader is, dat is
flechts eene verfchonelijke geestvervoering: doch wanneer,
een man zoo ver verrukt is , dat hij tusfchen twee perfonen,
die beide door 't zwaard een oogmerk trachten oftrachteden
te bereiken op een' derden, waartoe de eene uit
aloude grondbrieven recht heeft, en de tweede alleen *c
recht van flerkte, eene gelijke grootheid vindt, omdatze.
beide hun plan moedig uitvoeren, die geestvervoering r.oem
ik fchadelijk, omdat de op zodanig eene wijs verrukte,
maar een ftro behoeft overteflappen, om den moed*
waarmede Thomas Morus (h) voor den bijl knielt, gelijkteftellen,
met de verfloktheid, waarmede een JÜCO de pijnbank
doorflaat.
De fchoone Geestverrukking, als zij de hartstochten in
beweging zet, zo dat de zenuwen fpannen , dan is 't oogenblik
daar, dan begint men te redcnkavelen; befluiten en
daden volgen, cn verkoelt de eerfte aandoening al iets, geen
nood, de kloppende, de prikkelende beweging van 't hart,
die vluchtig was, maakt plaats voor eene bedaarde welgevvikte
aandoening, die door de reden als eene werking van
ziel en zinnen te famen verfterkt wordt en beftendig is,
zo dat de hartstocht gematigd, eene befleudige overhelling
der ziele wordt, welke de zedekundige kenders van 't
menfchelijk hart inclinatie noemt.
Zodanig is 't ook gelegen met de vergeve] ij ke Geestvervoering
; maar de werking van de reden is geheel anders,
die hartstocht verkoelt door 't waar gebruik derzelve niet
alleen, maar vervalt, en voor zo verre zij onbeflendig is,
is zij vergevelijk. 't Geweten is hier in een groot vriend
van de reden en 't zedelijk gevoel, maar 't hcirleger van
nieu-
(A) Groot-Cancelier van Engeland in dc XVI. Eeuw, onder Hendrik
Jen VIII. onthalsd A.O, 1535.

O V E R D E N K I N G E N . 235
'nieuwe driften zijn ijsfelijk geduchte vijanden van den mensch,
wanneer zij met eene vergevelijke vervoering famenfpannen;
bij voorbeeld, de mensch ziet, dat hij in zijne verrukking
afwijkt van de overeenftemming, die in 't zedelijke
rijk der natuur niet min dan in 't zichtbare is, hij gevoelt I
zijne verplichting, om tot die volkomenheid medetcwerken,
maar door eene geestverrukking is hij afgedwaald en
zijn hoogmoed belet hem terugtekeeren: dan wordt de
vergevelijke geestvervoering geen overhelling van dc ziel
zo lang 'er een grein reden is, maar eene verlokking van
't hart en houdt op verfchoonelijk te zijn voor hem, voor
wien alle plichten volkomen zijn, om dat alle wetten der
billijkheid in 't menfchelijk hart met denzelfden vinger der
Godheid gefchreven zijn.
Eindelijk de fchadelijke Geestvervoering is een kind van
de dwaling 't zij wezenlijke of toevallige, de redenkaveling
baat 'er niet; want in 't fundament van de redenering
zelve ligt de dwaling cn 't ganfche gebouw zou moeten
oinvergerukt vyorden, om 'er een nieuw en goed in de
plaats te zetten; en is 't 'er nu zoo meê gelegen, dat op
't gemoed van hem, die uit goede beginfelcn dwaalt, de
driften eene zo overheerfchende macht hebben , dat hec
vei beteren zwarigheden inheeft, hoe veel meer daar, waar
eene volftrekte vernietiging van beginfelcn moet plaats vinden!
Vandaar komt het dan ook, dat de fchadelijke Geestvervoering
, zo als wij die gefchetst hebben , als eene ijlkoorts
woedt. Langdurig en gellreng onderzoek van zaken,
'tdikwerf vragen, wat is waarheid? het geheel veranderen
van befchouwen, kunnen alleen genezing aanbrengen; en, opdat
ik dat geene, wat ik van de Geestvervoering gezegd
hebbe, hier tegens alle vervolgers eene rusting aandoe, zo
zeg ik u , Lezer, dat de fchoone Geestvervoering ook 'e
be-

ïtf O V E R D E N K I N G E N .
beginfel van de liefde Gods en zijns evennaastens is; d#
de vergevelijke de ftaat is van volkeren aan veelgoderij (f)
fchuldig, die echter op de minfte roeping zich der verkiezing
waardig maaken; en eindelijk de fchadelijke Geestvervoering,
zo als wij die befchreven hebben, is de volkomen
verdorven ftaat van 't hart, welke zonder volkomen
wedergeboorte onherftelbaar is; en, indien ik het vernietigen
van 't geheel Stelfel (Systema) der redencringe, in
een' mensch van dwaling tot waarheid, eens in een woord
befchrijven zoude, zou 'er dan een woord te fmedenzijn,
(dat beter mijne gedachten uitdrukte dan WEDERGEBOORTE V
Dat tusfchcnvoegfel, Lezers, verwondert u misfehien,
maar leest het als eene waarheid, die op zich zelve ftaat;
en wilt gij weten, waaraan gij bet te danken hebt, aan vergelijken
van 't recht tot vrijmaking van de Vcreenigde Nederlanden
en Noord - America , die ik fomtijds met fmert
heb moeten aanhooren, en welker dwaling te grof is, om
tegentegaan.
(O Polythcisnius.
VIERDE

O V E R D E N K I N G E N . $jf
VIERDE FRAGMENT»
Vicia Cadit Sphinx.
H p mij nu, d ftilte, een* oogenblik önze zegepraal betrachten
, cn doe mijne aanmerkingen gegrond zijn!
o Gij Burgers in Heden, Ledenmaaten der maatfehappij,
fints zoo lang aan de levenswijs en burgerfchappen gewoon
bij wien de liefde en bevalligheden zoo vele Tempelen hebben
opgericht, en die zoo gemeenzaam in de heiligdommen
der Zanggodinnen verkeert, kan 't bij u eene vraag wezen,
of eene Zegepraal ftof voor een' Lofzang is? Neen. —-
Maai- df Zegepraal, op Doggcrsbank? — Ja —• o Belgen
üaat niet op met ganfche héiilegers van tegenwerpingen.' Ik
jbijt het u niet zacht in het oor, maar ik zeg het met luider
ftemme, en o mogtze, als de bazuin van een'Aartsengel,
klinken, van 't eene tot het andere uiterfte des Aardbodems!
— Dit is waarheid, eene bittere waarheid voor Groot:
Brittanje, zij kwamen, aagen , vloden. DOGCERS-
HANK was voor hen, wat ROSBACH voor Gallië was.
Zegepraal, o Eer der Helden! o Eer des Volks! o Zegepraal!
't is te vergeefsch, dat fchreeuwers opftaan, cn u
n'-ci beflisfend noemen. Gij hebt wel ons oorlogslot niet beflist;
maar waar heeft zulks ooit een enkel treffen van gedeelten
van legers of vloten gedaan? Gij echter beflist ons
genoeg — en wat ? Dat de oude moed nog niet is uitgedoofd.
— Dat wij nog met het gewaad der Vaderen hun hart
niet afgelegd hehben. —- Dat de kracht van ziel nier. door
de

è$S O V E R D E N K I N G E N .
de plooijen van 't kleed, maar door die van 't gelaat nog
blijkt. — Maar gij beflist nog meer door de gevolgen. De
eermunt met het .randfchrift , MILDDADIGHEID DES
PRINSEN VAN ORANJE(T) fpac den Laster voor't voorhoofd,
heet hem kort te zwijgen, en maakt dc Zegcnpraaï
volkomen.
o Eer der Helden èn der Volken., eene eer, die ik nooit
kon vrezen, dat door eenige omflandigheden in de dille
ouren des Nachts eenige overdenkingen mij zouden kunnen ,
of voor 't volk van .Nederland behoeven te nopen om te
verdedigen. Maar Gij, o God, die ons hoort , die ons
ziet, wanneer ons niemand hoort, en wij voor 't oog van
Él de Wacreld verdoken zijn, o geef mij licht en kracht!
Het monfler immers, dat zich verheft, en waartegen men
een enkel woord dient te zeggen, is, wel is waar, ligt te
wederleggen; maar 'cis echter al weder een voortbrengfel van
den ouden doodvijand van 't menfchelijk gedacht, Satan, die
hoe zeer hij door den blikfem der waarheid gebrandmerkt is,
echter nog zijn flalen voorhoofd durft optieken. Het is
bij al de Wareld bekend, dat geen Legerhoofd de fouve-
Jaine Ipflructien mag overtreden, of'er tegen handelen,
veel minder die als kleinigheden over 't hoofd zien; doch,
om hier iets meer van te zeggen, wenk ik mijne Lezers tot
het doodvonnis aan T Manlius uitgevoerd, en weinige ja'ren
daarna ook tegen Q. Maximus Kullianus uitgefproken.
Zie hier wat hun gebeurd is: T. Manlius Torquatus, vader
van den eerden cn P. Decius Confules, in een' oorlog tegen
de Sabijnen, herhalen de flrenge krijgswet, dat niemand
der overige opperhoofden door uitdagingen ofte anderzins
tot handgemeenfehap met de vijanden zoude mogen komen,
ik~) Munificentia Principis Auriaci.
dan

O V E R D E N K I N G E N . E39
'dan met uitdrukkelijk- bevel der Confules: T. Manlius, ten
uit er (te getergd door de vijanden, overtreedt het bevel;
keert als vcrwinnaar weder; wordt door zijn' Vader ter dood
gedoemd en llerft. Dat dit vonnis en opgevolgde draf van
een' vader omtrent zijn' zoon veel hardigheid lchijnt te hebben
, is niet te ontkennen; maar gelijk de wetten in de hand
der Aardrijks - Heeren tot heil der volkeren zijn, nademaal
bod door zijne huishouding zelve deze leering geeft, die
ichrandcre mensch - en - zedekenners, als DE GROOT,
BURI.AMAC|UI en VATEL (en ik zou thands nog levende
kunnen noemen, vreesde ik hunne zedigheid niet te
kwetfen) als een' regel aangetekend hebben, te weten,
dat de band der famenleving, 't geluk, de veiligheid en
rust der bijzondere leden te befchermen tot grondflag moet
hebben; zo is 't ook gewis, dat eene overigheid zich behoort
aantemerken als Gods dienaresfe en alle perfonen in
't Huk van recht of billijkheid als leden van 't zelfde lichaam,
cn tot het Gcmeenebest in eèn en 't zelfden verband ftaande,
en zodanig befchouwd, behoort geen vader-of zoorjfchap
in aanmerking te komen'.
In': Conlulaat van Z,. Furius Camillus en D. Junius Bruins
Scaeva Rome, met de Samniten in oorlog, befloot ook
tot eene oorlogsverklaring tegen de Veftiniers', Camillus
Wordt tot den eerden, Bruius tot den laatften gezonden; Camillus
, door eene krankheid overvallen, buiten ftaat gefteld
te vertrekken, krijgt bevel een' Diclator te kiezen: hij verkiest
L. Papyrius Curfor en deze ftelt tot opperhoofd van
't paarden-volk. Q\ Fabius Maximus Kullianus aan. De Dictator
wordt genoodzaakt naar Rome te keeren, maar laat
een ftrikt bevel achter, in zijn afwezen, op geene wijze te
ftrijden; maar Fabius, na zijn vertrek, ziet de kans fchoon,
overtreedt het bevel en zegepraalt; bericht zulks naar
Ro-

s 42> ÖVERDÈNKINGËN;
Rome; verbindt het krijgsvolk aan zich, wel gevoelende zijne
misdaad. De Dictator keert te rug; roept Fabius in 't
gericht; verhoort hem op vraagpunten: deze niet kunnende
beantwoorden, en op eene hoeende wijze zich van den
Diftator beklagende , geeft deze de Roedendragers last
hem vasttehoudcn: door de Soldaaten befchermd een foorè
van oproer ontflaande, wordt het vonnis tot den anderen
dag uitgefleld. Fabius, op raad van zijne vrienden, neemt
den tijd waar, vlucht naar Rome. De Diftator volgt hem,
handhaaft zijn recht. NoCb de redenvoering des vaders van
M. Fabius, noch het beroepen op 't volk baat; de Dictator
fpreekt na hem voor 't volk; eistht, dat zijn gefchonden
hooggezag herfleld worde. Fabius ± offchoon hij de grootheid
van den Raad, de liefde des volks voor zich had; de
befcherming der Gemeensmannen, ja al wat maar gezag bezat,
alleen het fterkfle niet, te weten, de wet; Fabius
fcheen verloren. De redenvoering des Dictators vermaste
de gemoederen door den donder der wetten. De Raad zweeg
de Gemeenslieden lieten af; maar 't volk ving aan te fmefcen:
nu kon de Dictator uitvvisfching en vergiffenis verlenen
; nu mogt de wet zwijgen, daar zij fpraken, om wier
geluk alleen de wetten zijn. Zie hier dan twee voorbeelden,
hoe ftreng men de krijgstucht vervolgt, en zulks is
recht, en die de geftrengheid van de krijgswetten bij ons
begeert te weten, behoeft alleen de krijgsartikelen te lezen.
Merkt nu op, mijne waarde Lezers, wat monfler
die Harmodius Frifo is, die om 't uitmuntend Ho.jfd (/)
van 't Gemeenebest (vermogt de Boosheid zulks) zwarttemaaken,
't volk verhaalt, dat de Helden, op Doggersbank,
zijn bevel niet waargenomen hebben; dat zijne hoge
(/) Capst Erainens.

O V E R D E N K I N G E N . 241
ge bevelen volkomen ftrijdig waren; en dus willende de Hel­
den prijzen, begaat hij de dwaasheid, om hun daden opte-
dringen, gelijk met die der beide aangehaalde voorbeelden,
denkende niet, dat zijne loftuiting een laster is, en in zich
eene befchuldiging van gekwetfte Majefleit vervat (wz).
Maar, Broeders, zoo verraadt zich altoos de domme hel.
Men behoeft, om de eer der Helden hier te verdedigen aan 't
volk alleen de fnode werktuigen des Satans te leren kennen,
cn dan hun gezicht weder te bepalen op de wijs, hoe zij
in 't Vaderland en bij den Vorst ontvangen zijn; dat einde­
loos verfchilt met het onthaal van de beide voorbeelden.
En, o mijne Vaderlandfche Medeburgers, dit is u eer, gij
gruuwt voor zulk flag van Harmodiusfen, en rekt uw ge­
duld een' oogenblik, en gij zult hem nog meer verfoeijen.
Pififtratus, door list meester van den burg van Athene
geworden, na in de dertig jaren, die hij geregeerd had,
de zeventien laatfte in rust te hebben doorgebracht, ftierf
in vrede met den lof van de fchoone kunften in Athene te
hebben doen bloeijen en zeer zachtzinnig geregeerd te heb­
ben. CICERO (n) geeft hem de eer van de Dichtüukken
van Homerus tot de kennis der Athenienzers gebracht te
hebben. Hij overliet de regering aan zijne Zoonen Hip­
pias en Hipparchus, dewelke altoos voortgingen de Athe­
nienzers te befchaven, te verbeteren en dus gelukkiger te­
maken; zo 't anderzins waarachtig is, dat de fraaije we­
tenschappen iets tot ons geluk doen; en dat geluk ftrekte
zich tot bij de veldelingen toe uit. De Prins Hipparchus werd
door een' zekeren Harmodius C let wel, dat deze de aanlegger
was) beledigd, die daarop deszelf zuster een' openbaaren
hoon
Of wat wil dit Wootd van Marciznus, eadem k^e tenerur qui
injuffu principis bellum gefitrit.
(n) In Lib, Ai Orat. 3. ». 137.
Q.

2 42 O V E R D E N K I N G E N.
hoon aandeed. Dit was wel niet te pi-ijzen; maar 't gaf'Hatmodius
geen recht tot zijn volgend gedrag. Harmodius neemt
zijn' vriend (zo fehelmen vrjcnècn hebben kunnen, dat
ik ontken) hij neemt, laat ik liever zeggen, zijn' fchendbroeder
Arijhgiio j n derr arm, wraak bcflierdc beiden; cn zij
befluitcn tot vorflenmoorden, op een zeker feest uittevoeren;
een feest, hetwelk te Athene, om de vijf jaaren ter
cere van Minerva gevierd werd O). — Dc boosdoenders,
op den beftemden dag, gaan vroeg uit; zij zien Hippias,
maar willen zich eerst van Hipparchus wreken; dezen vinden
zij, vermoorden hem, maar worden gegrepen cn komen
om. Merk hier bij aan, dat alle wanbedrijven, dewelken
dc getrouwde GefehicJfchrijvcrs Hippias celajt leggen,
eerst na deze daad, cn als een gevolg uit dezelve
voortkomen. Nu, dierbare Landgenoten, die dit leest,
weet gij wie, cn wat, de Harmodius van Athene geweest is,
die 't veel ligt ook te voren niet geweten hebt. Maar
welk eene Pest van de famenleving is nu de Harmodius Frifo t
een kind van den vader der leugenen, een muiter tegen het
gezag, dat uit onze Conftitutie voortkomt, en waarmede
's lands welvaart verbonden is, een valfche vergel ijker, en,
om dit te tonen, zal ik alleen zeggen, dat Pififtraius door
list en daarna door geweld zich meester van 't vrije volk gemaakt
had, en zonder 't volk regeerde; en, mijne Bataven,
nu vraag ik u, voor God en uw gewisfen, wie de Grondlegger
van uw Gemeenebest was? Ik beroep mij op de grondwet,
de Unie te Utrecht gefloten, op 't Graffchrift w.or
t n
Willem den I , te Delft, op uw' behouder in 't hachgelijkfle
tijditip, Willem den derden, op de drift, waarmede
gij Willem den vierden verkoost; op de liefde, waarmede
(O r^itiene*.
gij'

O V E R D E N K I N G E N . 24.3
gij onzen tegenwoordigen gezegenden Erf-Stadhouder in alle
fleden ontvangen hebt; op uwe natuurlijke zucht vobr de
ftadhouderlijke regering , en het doorluchtig Huis van
Oranje. Zegt mij, mijne Broeders, waar is 't vergelijk tusfchen
dat Huis en dat van Pijïftratus? en even zoomin,
hoop ik, zal 'er eene vergelijkenis metderdaad tusfchen
die beide Harmodiusfeit komen , en dit is ook weinig te
duchten in een' lafhartig' fchotfchrijver. Maar, waarde
Landgenoten, als gij dit alles fameri betracht, hoe groot
moeten dan in uwe oogen worden de perfonen, die in die
fchendfehrift gelasterd worden, al is 't in de Aantekeningen,
een Hofltde, Luzac en Bilderdijk'. Ten minflcn ik zou
wanen dat het een ware eer voor mij was, zo ik van zulk
een Monfler niet minder, dan van anderen van dat foort tot
de afgrond gelaakt wierd.
Q2 VIJF DL

Ï244 O V E R D E N K I N G E N .
VIJFDE FRAGMENT.
Faio prudentia major,
VlRGILIUS.
\r
o JL oung, nog gedenk ik met wellust, dat, in de gevaat
lijkfte jaren mijner jongelingfchap, de lezing uwer nachten,
zo ze mij al niet volkomen deugdzaam maakten, mrj
ten minde vaak deden wenfchen deugdzaam te zijn. Ik
voel nog eene zekere dankbaarheid voor uwen Nederduitfchen
Vertaler (p), die mij te ftade kwam, toen ik uwe
eigen taal niet verflond, en, daar ik hier ettelijke woorden
van u moet inrukken, wil ik mij van zijne Vertaling nog
bedienen.
Dus fpreekt die Dichter met bewoners van zalige gewesten
en vraagt hen: „ Hebt gij nimmer gehoord van den
„ mensch, noch van de aarde, het dolhuis van 't Heel - al,
„ waar de Reden, die bij u gezond bleef, dol is, het kroost
„ der waarheid opvoedt als was 't haar eigen en de affchu-
„ welijkfte het tederfte bemint: zelfs op dien ge wijden ber.?,
a, waar een Heiligheid woont, waar de Reden voor onfeü-
„ baar word verklaart, en gelijk een God dondert, zelfs
9, daar worden de duivelen in fnoodheid door heiligen overs,
troffen. Wat de duivelen voor onrecht houden, weeten
„ onze heiligen tot recht te louteren, en leeren dus vrien-
„ delijk aan de domme hel hunne eigen zwarte kunflen; ter-
„ wijl de onderwezen Satan cm hunne zedelcer grimlacht."
00 Den Beer l, Mnh
M

O V E R D E N K I N G E N . 245
Maar ik behoef hier op Romes banblikfems niet te zien (q),
o neen, maar dit verzucht ik tot U, volkomen Godmensen,
verwinnaar des Afgronds, Mosfias, fla gij in genade
het oog neder op onze vaderlandfche rechtzinnige Kerk;
verhoed gij, dat niet daar een hclfche toverdamp de Leraars
benevele, om de muiters van Israël, als befchermers van
ftaat, of een' heerschzuchtigen Haaf, die razernij genoeg
heeft, om een' dollen hoop voortegaan, voor een' wettigen
Koning uitteroepen. o Laat bij ons het woord, dat de zegen
van Girzim en den vloek van Ebal draagt, dus niet tot
eene leuze des oproers misbruikt worden ; laat dc rechtzinnige
Kerk altoos in de zaligheid belang blijven ftellen, en
offchoon geen vrees de deugd kan kweken, laat echter de
verdoemenis niet al hare affchrik verliezen'. — Vrienden
der Waarheid, Minnaars van uw Vaderland, van Volk ca
Vorst, bidt met mij, en fchroomt niet voor de Waarheid,
voor de Eendracht rondborstig uittekomen; denkt 'er aan,
hoe ftoutmoedig een groot Verdediger van goddelijke waarheid
(r) zeide, dezelve openbaar te zullen verdedigen,
fchoon in de ftad, waar hij fpreken moest, meer duivels
dan dakpannen waren. Ik beken, Vrienden der Waarheid,
'c is mij een raadfel, dat men overtuigd, gevoelig aangedaan
van een eeuwig beftaan, nog fchroomt. Wat kunnen
wij, mijne Broeders, in dit land van vreemdelingfchap verliezen
? tewijl wij de eeuwige zaligheid winnen , dervende te
midden in 't voldoen van onze vaderlandfche plichten.
C q ) Zie de Aantekening van den Heer Lublink L. d. onder dit Fragraent.
(r) Maniniis Lutlieros.
Q3 ZESDE

O V E R D E N K I N G E N .
ZESDE FRAGMENT.
Ergo ne injuflus Deus fip crudelis haberi
Ac dicl mcrito poffït, fateare mceffe eft,
Nou aboleri animas leto, fed virere femper*
Non fecus ac Divi in coelo. vel in a'ère vivunt,
Corporis expert es, nee non fomnique cibique.
PALINGENIUS,
3N(u volgt mij, o gij, die geduld hebt, om waarheid tc
betrachten, Vrienden van de Waarheid, tot u vervoeg ik;
mij, en zeg 't u , de Kunften en Wetenfchappen, in dit Gemeenehest
bloeijende, zijn waarlijk doffen voor een Lierzang.
Vraagt niet, of dit een fhik van verfchil kan worden? —
Of mijn, fchrijven hier niet nodeloos is ? Het is ten minste
te wenfchen, dat een gedeelte van dit invoegfel eens geheel
te ontberen worde; maar nu nog moet ik over 't ftuk
der kunften fchrijven, om mijn hart te voldoen, en de eer
van den Landzaat tegen den bedorven fmaak recht te handhaven,
o Kunften, hoe vele zijn 'er, die geheel van de
zeden der Voorvaderen afgedwaald, alle vruchten van eigen
grond verachten! Dus word het tijd, dat eens die vruchten
eene hoofddolfc voor den Lofzang worden. Met recht
3.jïoeat de toon, die den Lierzang voegde, zwellen; ja ik
iTiogt wel voor mijn Vaderland wenfchen, fchoon 't geen
belangeloze wensch is, uwe lier, o Lesbifche Zangeres!
Of heb jk minder recht dan Flakkus (s)'? Vrienden der
Waarheid., ik moet bij deze nieuwe Verhandeling u weder
herinneren, wat gij van mij te wachten hebt; of volgt
mijn gevoel, of wacht mij hier "te rug en ftaat toe, dat ik
CO tkt.il. i. o. i. yf. 33.
a a a

O V E R D E N K I N G E N. -A7
jTatl mijne gedachten eene vlucht tocfh, die boven dc Alpen
ftij*£, waarop men gemeenlijk het TOT HIER TOE zet ( t ).
Help God! te veel licht verblindt; maar 't oog, door
uwe genade verlicht, bezit een moederlicht in zich en trekt
het van de voorwerpen niet tot zich. Oorfprongclijk Licht,
gij zijt ten minde een afdraalzel van 't voorhangzel des Heiligdom?.
Sterveling, welk eene kunstkamer is de gehele
Natuur! Alles is 'er oorfprongclijk in, niets onderling afdrukzel;
zelfs de oogenblikken zijn elkander' niet gelijk, en
hoe de fchepping ieder oogenblik vcroudt ; het toneel
is nieuw, cn geen voormalig keert weêr in cevwighcid!
o Onuitputtelijke Rijkdom van Orde en Wijsheid! en echter,
o Wonder! draagt ieder toneel dezelfde overeenkomst met
dezelfde eeuwige eenheid! Nog eens, alles is oorfpronkelijk;
de Natuur, die goddelijke kunstkamer, duldt geen onderlinge
afdrukfels , en 't minde deeltje draagt, zoowel als
't geheel, een volkomen, een ondeelbaar afdrukfei van eene
eenige Godheid, o Wonder Keten van het gefchapendom!
zichtbaar beeld van een' onzichtbaren God! van den onzichtbaaren
God, die in alles gezien word, met oogen gezien,
door al wat is! Maar, o Natuur, indien ik minder
gevoel was, en deelswijze in uwe wondere kunstkamer wilde
rondgaan, nafporend rondgaan, en 't beeld der Godheid
van inden eerdenThroons Seraf tot in 't minde dof opfporen,
wat boek van goddelijke algenoegzaamheid («)
zou ik te fchrijven vinden ! Maar o alle menfchelijke gedachten
van dat tijddip af, toen Adam nog rechtvaardig voor
God dond, en gedachten dacht, zuiver als de Cherub, die
zich in dankbaarheid verliest tot het oogenblik toe, dat het
eeuwige noodlot het laatde zegel aan de bedemming van Hel
(t) Non plus ultra.
(«3 Diviua autarkeia.
en

248 O V E R D E N K IN GE N.
•cn Hemel hecht; alle die gedachten zeg ik te famcn vcrcemgd
denken dit onderwerp niet door, en God alleen kan God ver-
•ftaan. In dit ontzaglijk onderwerp, o Leibnits, drijft uwe
Iheodieea om, als de kltinfle diamant van den gordel des
nachts m 't eindeloos Heel-al. — Dit zou het groot geboel
de fleutel tot alle godfpraken zijn ; dit was wijsheid,
volkomen wijsheid; ja de eerstgeboren Throons - Heraut was
met vatbaar voor meer. — Wat boek! en echter de ftof
voor dat gefchrift, Menfchen! Natuurgenoten, ligt bloot
voor ons gevoel; de mogelijkheid en trek te fchrijven huist
m onze eigen Ziele. — Maar hoe is dit waarheid? oGij,
die gevoelen kunt, zegt mij, gevoelt gij de aanwezende
Godheid? Gevoelt gij de orde in 't Rijk der Natuur?
Gevoelt gij uw' trek tot weten? uw vermogen tot
vorderen? uwe ontwikkelende kracht van uitvoeren? Weet
gij, wat waarheid in God is, Broeders? en blijft u nu nog
twijfel over? Zijn dit geen Onweerftaanbare bewijzen voor
deonfterfehjkheid uwer ziel?onweerftaanbare bewijzen, dat
dit leven een fchooltijd is, dat [onze ziel hier in eene onderfte
Claflc van hare ontdekkingen is; dat, daarze hier eindeloos
klimt, en tusfchen de meest verlichte ftervende Christen,
cn de oppervlakkigdenkendfteSeraph nog een afftand is, wijder
dan de fnelfte zonneftraal in eeuwen zou kunnen bereiken,
dat daar zeg ik nog een' Eeuwigheid voor handen moet zijn, zal
zij ooit tot die volkomenheid opftijgen, waartoe de ganfche
natuur bewijst dat zij voor gefchikt is. Ik moet u hier niet
fchijnen bij vergroting te fpreken: denkt, wat de aarde nog
voor onze vordering heeft. De blote kennis v*p 't menfchelijk
hart, nog die, die in ieder Aa van zijne hand gefchreven, in
ieder punt en flip van hem gezet, zichtbare teekens toont van
de ziel cn 'c bedrog der veinzerij verijdelt, o Daar is nog eene
ecafzicnelnke lengte! en om alle twijfel wegtenemen , ziet het
rijk

O V E R D E N K I N G E N . 24?
rijk der dingen in, betracht u zeiven de waarheid in God, en
roept uit, dat het geen tot de bevordering van uwe volkomenheid
voorhanden is, en de eeuwigheid alleen elkander
opwegen; cn tegens elkander in de fchaal gelegt alleen de
evenaar juist in een punt , als de Goddelijke Wijsheid
bepalen, En fchijnt deze uitroeping aanvangs eene geestvervoering
, geen nood, nadere befchouvving zal u doen
zien , dat het gevoel van deze waarheid eene onaffebeidelijke
eigenfehap (v) in uwe ziele is, even als de zucht
tot behoud gehecht is aan uw dierlijk leven. o Kweken
wij die eigenfehap' Laten wij niet meer twijfelen, maar
in onze vordering tot volkomenheid voortgaan, immer aan
de voorbereidfelen tot dat grote boek (w) te arbeiden, hst
onvergangelijke in iedere vergangelijke te befchouwen! Hoger
geest zal ons moed verlenen; de krachten onzer ziele
zullen zich fnel en fneller ontwikkelen; wij zullen, als gevorderde
leerlingen, van het veranderend toneel afflappen;
en gelooven wij vrij ons hart, ons gevoel, daar ons geen ftof
ontbreekt, om den arbeid voorttezetten, zal onsgcendrift tot
voltooijen, noch geen eeuwigheid, om te arbeiden , ontbreken.
De kunften, waardoor ik gelegenheid nam dit Stuk interukken,
brachten mij op de kunstkamer van 't Heel-al,
en deed mij redenkavelen tot de onfterfciijkheid der
ziele, een leerftuk, dat ik in deze dagen niet mag achterlaten
te behandelen, daar 't veel wederfpraak in Europa
ontmoet, en veler anderen gedrag toont, dat zij 't of geheel
niet gelooven of 'er ten minfte, aan twijfelen; fchoon
zij 't al niet wederfpreken: ten minfte ik ftel vast, dat
geen fchotfehriften van menfehen. die aan God, onfterfeiijkheid
der ziele of oordeelsdag gelooven, komen kunnen.
Daar
Cv) Waar van te voren gefproken is, te wee ten Godin al!es.
(w) Pe divina autaikala.
Q.5

$5o O V E R D E N K I N G, E N.
Daar het nu gewis is, dat dat leerftuk een allergrootftc
waarborg voor onze veiligheid onderling is; voor 'c behoud
van de Eendracht, en tegelijk eene waarheid is, die wij ge-,
voelen, zo niet ons gevoel geheel en al verbastert is; daar
denke het volk vrij, wat ijsfelijkheden te wachten ftonden,
als men 'er gehoor aan die wanflalligcn ontkenning gaf, dit
God verhoede!— Maar 't word tijd van dezen uitftap ror
de vaderlandfche kunften wedertekeren»
ZEVENDE

O V E R D E N K I N G E N . 35/
ZEVENDE FRAGMENT.
Quid fapiunt melius qimm Caetera turba fe-
rarm\.
P ALINGENIUS.
t?
4\_unst is nabootzing der Natuur; Natuur de kunstkamer;
der Godheid; het beeld der Godheid, kenbaar in trekken,
die 't gevoel aandoen; is de voortreffelijkheid der kunst nu eene
Vraag? en zijn nu alle kunlt.cn voortreffelijk? Dringen zij
niet alle tot een geheel? Wat zouden voortreffelijker wezens
dan menfehen niet met verachting moeten ncderzicn op
dezen of geenen geleerden dichter of kunflenaar, die zo
weinig Wijsgeer was, dat hij zijn weten van eene hoogte
beziende, met verachting van't andere oordeelde, en door die
rrotfche dwaasheid, de bekrompenheid van zijne ziel te,
kennen gaf! Alle immers arbeiden wij aan een geheet AlJergevorderdfte,
roept hier uit, het is flukwcrk; maar eerbiedigt
de kunften aan alle oorden, voornamenlijk is uw Vaderland;
en gij, zo gij 'er zijt, die geen lof voor menfehen
kunst gedoogt, ftaaf, gij zijc in de famenleving ongewijd;
en gij, die de voorrang niet wilt geven aan uw volk, waar 'c
met reden beftaan kan, gij hebt uw land en volk niet lief; e»
wil het volk u al niet als een onnut lid affnijden , 't wachte
zich echter vooral wel u niet in werking te ftellen; gij zoude
fchaden, en zo niet al door kwaadhartigheid, ten minfte
door

O V E R D E N K I N G E N .
door onverfchilligheid en koelheid. Gij verrukte minnaars
van vreemde vruchten, gij zijt in uw Vaderland vreemde,
lingen, en hebt geen deel aan ons volk. Siert u met uitheemfche
pluimen; en ach dat het geloogen was, wat ik
zo vaak gehoord hebbe! — o die Energie der Franfche
Taal! — Hoe zacht fluisterend blaast het Engelsch in 'c
oor! —i Ik kan gten Necrduitsch Huk met fmaak lezen. —
Ja, wat dit^alles overfchreeuwt, onze landtaal is eene taal
voor 't gepeupel. — Maar kan ik zulke lieden voor met
gezond verftand begaafd achten V — Weten zij dan niet,
dat de talen flechts dienaresfen van 't verfland zijn, om
onze begrippen naar buiten aan onze medemenfehen mede,
tedeelen ? Is men op fchoonheid, orde en rangfehikking gefield,
goed; men betrachte die in 't verfland; men verza*
mele veel juiste, veel klare, veel evenmatige begrippen;
de wijze van die aangenaam aan anderen overtebrengen volgt,
even als goede voortbrengfelen door een welbefhierd goed
werktuig voortkomen. Nopens de landtaal is ditwel, u, zo gij
'er waart die haar veracht, zou ik moeten ten uiterfle verachten;
en hoe wenscht mijn hart, dat 'er niemand mag zijn, die zich
behoeft te ergeren, dat ik alle zodanige, die hier in Nederland
volop genieten, en met hunne ziel en zinnen, ja tederfle
aandoeningen, in vreemde gewesten zijn, onder het laagfte
gepeupel ftelle, en dit echter niet uittezondere, dat 'cr eene
zucht bij een' vreemdeling voor zijn geboorten - oord moet
overblijven, mits hij 't land van verkiezing in liefde voor
't land van beftemming flellc. Mijn hart is vrij en dit vonnis
Vaderlandsch.
ACHTSTE

O V E R D E N K I N G E N . aft
ACHTSTE FRAGMENT.
Quis porro, praeter periculum horridi CJ? ignott
mar is, Afia, aut Africa, aut Italia reli&a,
Germaniam peteret? informen terris,
afperam Coelo, triftem cultu afpetluque, nifi
(en die voldoet) Jïpatrio- fit.
TACITUS.
M aar waarom is het Vaderland zoo zeer te verkiezen?
Bataven , laat deze mijne reden aan 't Vaderland aan uheden
u tot antwoord verftrekken; ik hoope dat zij alles in eens
afdoen zal,
o Mijn Vaderland, mij dierbaarder en nader aangaande
dan mijn beftaan! dierbaarder, daar gij ligt zonder mij kost
en zoudt beftaan, ik echter zonder LI niet; dierbaarder,
daar gij min om mijn zijt, dan ik u toebehorend ben, en
alevenwel eindeloos meer doet tot mijne volkomenheid dan
ik tot de uwe. Gij maakt mijn waar geluk. Minnaars der
Waarheid, vermengd dit niet met voorfpoed (x). Het
eerfte
(;r)

SS4 O V E R D E N K I N G E N .
eerfte is ten allen tijden het aandeel van die recht doet, hcï
laatfte zeer zelden, en ook dien afgod te aanbidden is het werk
van nederige fhven van dit leven.
Heel 't aardrijk kan geen enkel volk zijn, en offchoon
God beveelt heel 't Menschdom te beminnen, belet ons dit niet
bij uitnemenheid verbonden te zijn met hen, met wien de
tuur en onze omdandigheden ons bij uitnemenheid verbinden.
— Dc liefde aan God vcrfchuldigd fpreekt te fterk in
't hart van ieder levendig fchepfel, dan dat ik 'er iets van
zeggen wil. Alleen dit wil ik flechts aanmerken, dat offchoon
wij menfehen van eenen vader afdammen, onze
broederlijke liefde, in zo lang eene reeks van gedachten*
tot ongevoel toe verfiaauwd moet zijn, of geheel uitgedoofd
wezen. De liefde des evennaasten fteunt min óp
eenebrocderfchap met betrekking tot den Stamvader, dan op
eene gemeene betrekking onderling, door 't gelijk verband;
waarin wij menfehen te famen tot God daan. Dit verband
of de liefde des evennaasten kan immer onder enkele perfonen,
om verfchillende oorzaken, nader toegehaald worden.
Zo verbindt ons Christenen een naauwer band om
't bloed van U, MesGas! Maar gelijk ook wij nog tot
denzelfden daat- of kerkhuishouding niet alle behoren: zo
is met de geloofsgenoten het verbond naauwer, die uic
het punt hunner beginfelcn tot het algemeene doel der Christenen
langs denzelfden regel gaan,- welke regel korter, gemakkelijker
en zekerder is, naar mate dat ze rechter is (y) t
en even zoo met landgenoten, om de oorzaken, die hen
onderling binden, als eene zelfde opperde macht, gemeen
belang, op de eigen grondwet deunende, en door dezelfde
bij-
O) En welke regel kan gefcliikter zyn dan die, dewelke uit begin,
feten werkt, waardoor God alles den Mensch niets word, en zonfler
iea eersten een* Tjfran of den laatften een bloot werktuig t» Binken»

O V E R D E N K I N G E N . *> 5$
bijzondere wetten gezocht, verkregen en befchermd; en
onder die landgenoten weder naauwer de geloofsgenoten bij
e'cze! ven; cn, men (la mij hier een' uitflap toe, onder geheel
het Christendom , is dit een zekere regel, dat eene wijze van
God te dienen, volgens deze of geene geloofsbelijdenis; eene
kerkvergadering , die men 's lands openbaren kerk als den Eerflcn
in rang hoemt (z) , beflaat offchoon dc overigen gevoelens
, welke geene kettc-rjje ofte lasterlijke Jecrflellingcn hebben
, word vrije godsdienstoefening vergund. De onbepaalde
macht des lands behoort altoos tot de openbaren (Ü) kerk. Het
Is van een alleruiterst belang, zelfs voor de andersgevoelenden
cn 't geheel gemeene wezen in ieder land, dat alle, die met
eenig gezag bekleed zijn, tot eene zelfde, dat is, tot die
openbare kerk behoren, cn dat alle met hart en ziel die
kerk C echter zonder bijgeloof) toegedaan zijn, waaruit bij
olie regerende lieden van elk land behoort voorttevloeijen
eene bijzondere befcherming en zo veel in hen is vermeerdering
van den openbaren godsdienst, ver van alle onderdrukking
der andersgezinden; en voorts, daar de redelijke
mensch met God en zijn' wil bekend behoort te wezen,
daar word in alle redelijke fchepfelcn vouronderfteld, dat
zij, bij 't omhelzen van eenig gevoelen ofte partij, met hun
gevoelen raadplegen, en de drangreden van dat gene, hét-
Welk zij verkiezen, voor overtuigend houden, en de andere
als dwalingen verwerpen, de dwalende beklagen, zachtzinnig
en naar de leer der liefde behandelen, maar de dwaling
!
(?) lk heb iiefst praedo;iiincrend dus gebruikt en to 't overheerfiJieiid
zou moeten zijn, behooit tlie uitdrukking 'er alleen optezieu.
dat de regerende leden van ftaat tot die Kerkvergadering moeten behoren,
(«) Men zou hier zeer dwaas doen, dit te ontkennen, en de ontken,
tiing met voorbeelden van Kt UT - Saxen en IVurtcnburg te (laven, u\za
de Vorsten vaa 't Duitfche R :
jk geen onbepaalde macht hebben, maar ne.
vens hunne Steuden regeren. Zie Smitli Jus Rom. Gcrui. Tit. de i'erfon.

'fc5«S O V E R D E N K I N G E N .
ling geen' voet geeven, en is dit de algemeene menfehenplicht,
en dat wel niet blotelijk in de natuur, maar door
een werkdadig verbond naauwer toegehaald tusfchen God
en den Christen, zo door de leer als door 't genot der zichtbare
teekenen in 't facrament des Heiligen Avondmaals, zo
is 't ook een plicht voor alle Regenten : ten einde de drangredenen,
die hen gewonnen hebben, door hun voorbeeld
van hoogachting voor den Heiligen Godsdienst, vele zielen
voor God in Christus winnen.
Behalven de banden nu opgegeven, zijn 'er nog banden,
die ons naauwer verbinden dan die van land- of geloofsgenootfehap,
te weten, de zachte banden des bloeds; zij
binden naauwer, en de Apostel der Heidenen, Paulus, erkent
ook dit: want zonder dat ik aan wil roeren de infpraak van
't bloed of de goddelijke wetten omtrent de bloedverwanten
van eerbied of liefde, waarop ook fteunt de toegedane bloedwraak
aan een' naastbedaanden van een' doodgeflagenen bij
de Joden (b), of huwelijkswetten in algemeene voorvallen,
zo wil ik liever dit daven met zijne oplosling van
eene gewichtige zwarigheid, te weten, wanneer de godsdienst
fcheidt perfonen voor God in den echt verbonden
en wel voor een van beider bekering; en door den Heiligen
Geett voorgelicht, zegt hij, zij zullen niet fcheiden;
want het geloof van dezen, zal ook genen tot zaligheid
zijn (c). Dus zijn wij in de liefde des naasten wel algemeen
aan 't menfchelijk gcflacht, maar bepaalder aan onze
broeders in Christus, nog derker aan onze geloofs en noodwendiger
aan onze lands, nader bijzonder aan lands en geloofsgenoten
in dezelfde perfonen vereend, en onverbreekbaar
(l>) Zie Michaëlïs i Deel van den bloedwreker Goel.
CO Zie den len Zendbrief Pauli aan de Corintb. C.7. vs. 10-13. •

GVERDENKiNGÈN. 2$;
baar allernaast aan onze bloedverwanten naar hun rang. Échten
vriendfchaps verbintenisfen zijn bij uitnemendheid
heilig in de oogen der Godheid. Wij houden dus niet op
Wareldburgcrs te zijn door leden van een' Haat te worden j
even zo min als men ophoudt aan 't Vaderland te behoren door
inwoning en bijzondere burgerfchap vart eene üad; en, orri
hier nog een wiskundig bewijs bijtebrcngen, zeg ik, dat
om een volkomen Alphabeth te hebben, 'er alle Letters behoren
te zijn; dat zo 'er eens eene rangfchikkihg is, dé
eerde letter met dc tweede en derde nader verband zal hebben
dan met de middelde of laatfle; dat echter alle tot de
volkomenheid van 't Alphabeth behoren, en het thands
niet anders zijn kan, behoudens die zelfde orde, of ook de"
graden van afftand behoren 'er toe. Ik acht het nu genoegd
zaam te zijn, wat ik met betrekking tot de verfchilleè»
de verbanden gezegd heb, maar nu , om alle dubbelzinnigheid
te ontgaan, moet ik aanmerken, dat, offchoon ik 't verband
,van't bioed , echt - en vriendfehap nader acht (zo als 't zei*
ve ook in waarheid is) dan landgcnootfchap ofte eenig ander
verband, zo is dit met betrekking tot de enkele perfonen
van land of geloofsgenoten : maar eene andere is de betrekking
aangaande het gemeene v/ezen van daat of kerk. Hier
zwijgt bloedverwantschap j hier zwijgen alle enkele deelen,
wanneer 't geheel fprcekt. li. V. met betrekking tot het
verband met de kerk of den daat vallen nimmer vergelijkingen
omtrent andere enkele perfonen of leeden; want in die beidfe
is eene hoofdbedoeling, die volkomen met onze natuur overeendemt,
zodat de enkele hier van afdwalende leden offchoon,
met betrekking van haar verband töt ons* door bloed-»
verwantfehap of ander verbond zeer na, hier nooit te vergelijken
zijn; want het naast verbindende verbindt niet zo
zeer als ons geluk, en verfe, dat wij om eenig verbond óns
R gehtis

=58 O V E R D E N K I N G Ë 3SL
geluk zouden opofFercn, behoort ieder verbond tot ons ggluk
te dienen > Die voortreffelijke hoofdbedoeling vankerk
en flaat is, met betrekking tot alle leden en onderhorigen,
'c geluk met de eer der Godheid verbonden; het ware
zelfs belang. En wat is overcenkomftiger onze natuur dan
ons zelve te beminnen ? Ieder fchepfel voelt een' trek naar
geluk, en eene liefde voor de oorzaak van dat geluk, dus
moeten de middelen, die ons tot hetzelve geleiden voor alles
ons dierbaar zijn, en in kerk en in ftaat leggen deze. Geen
wonder, als een rechtfehapen burger zijn vaderland of die
gemcenfehap van menfehen zich dierbaarder noemt dan zijn
tegenwoordig beftaan. Zelf kerk en ftaat befchikken de middelen
tot geluk, in ben liggen die middelen, ja, 't geluk zelf;
in ons een vermogen van deszelfs genieting cn aanwending
en ons huidig beflaan is niet meer dan een tijd , waarin. Houdt
dat beflaan op, weinig verlies in zich zelve voor ons, 't
wisfelt met eene eeuwigheid af, eens zijnde, zijn wij voor
de eeuwigheid; maar 't geluk en de middelen ter bereiking
en de wijs, hoe wij de eeuwigheid zullen genieten, gevoel
ik, en ó minnaars der waarheid, gij gevoelt het met mij,
moet ons eindeloos dieibrarder zijn, het gaat ons nader aan
dan ons tegenwoordig leven. — Maar nu tot het Vaderland.
Zie hier, waaronV't ons zo dierbaar behoort te zijn;
Die famenleving bevestigt ons in 't genot van de fchatten
der natuur voor anderen, die opent onze ziel voor de
begrippen van den godsdienst, welke een onfeilbaar middel
tot de zaligheid is, die verwijdt ons hart voor 't
warme gevoel van edele, aandoeningen, voorfmaken van
eeu-
ié) NB. Ik verzoek mijn Lezer, om 'c verfcbil msfeheri geluk en voor.
Z 1 > Ei
; Da
! f S g r a i C O m S & 2 c , f s
' c
P^ nudam in de na-
«ar om t welk gefland te doen, wy onzen voorfpoed niet mogen en
moeten opofferen; maar ons geluk is van hier niet, en ook eer, pian,
daar tegen aai?;e,aan . verbindt 11 e-.

Ö V E R D E N K I N G E N.

£f5o O V E R D E N K I N G E N .
vlucht van weinige jarenl ja wat eene eeuw! en de Rechter
van alles, de geduchte Rechter beklimt zijn' zetel ook voormij.
Wee mij! Wee u! dan alle, die hier vooraf de goddelijke
infpraak in uw geweten gefmoord hebt! Triumf
dan de verdedigers der waarheid en minnaars van hun vaderland!
En hoe zal daar de voormalige tijd van mijn
beftaan mij baten , om te bewijzen , dat ik deel aan 't
goddelijk bloed uit genade te vorderen heb. Niet door
de befcherming van dit ftof der verwezing, voor ieder
ftofje voor ieder tochtje en windje ; niet door de opzamcling
van fchatten, die vergaan ,- niet door de eerzucht,
waaronder wareldfteden tot puinhoopen worden en de yferen
zool het golvende graan, der lachende akkers vertreedt; wen
r
t zuchtende landvolk met gewrongen handen de oogen ten
hemel flaat, als vroegen zij den Almacht, hoe zijn zucht naar
orde zulk eene verwoeftende wanorde gedogen kan, Neen,
neen, door alle deze niet! Door uitgeoefende plichten, door
zucht naar volkomenheid, door liefde voor volk en vaderland
en door onbefchroomde befcherming der waarheid. — Ja,
't vaderland zal pleiten, en deze uuren waarin niet, niet dit beftaan.
Verre! Dit huidig beftaan zal onderzocht worden. Rechtvaardigheid
houdt de Balans, dnden en vermogens worden gewogen
en de Evenaar beflist onherroepelijk voor de eeuwigheid.
Het Vaderland zal'er pleiten. Terecht dan, al was mijne
dankbaarheid flapende, waakt mijn belang (het rechtfehapen
'zelfsbelang, welks uitzichten aan de andere zijde van 't graf
zijn) en dat noopt mij, mij van dien voorfpraak te verzekeren.
Uit deze beginfelen, o Broeders, betaamt het ons allen
te handelen; en o, dit zucht mijne ziel tct u , o God,
laat mij rechtfehapen leven! Laat ook mij de aarde zacht
bedekken; maar dan eerst, dan , als ik mijne plichten in
c gemeen aan de Menfchelijkheid en in 't bijzonder aan 't
Va-

O V E R D E N K I N G E N . 2.61
Vaderland betracht hebbc, en mijne fchuld betaald is, op.
dat een gewichtige voorfpraak uwe genadegift voor mij
verkrijgbaar, make.
Broeders, Vrienden der Waarheid, dit is eene luidklinlende
uitfpraak, alles wat van *t Vaderland is, llrijdt het
tegen de zedelijke deugd niet, is te verkiezen , en uwe
dankbaarheid aan 't Vaderland, en uw belang met hetzelve,
en 't belang van den grootllen dag, alles, alles noopt u toe
de plichten, die 'k hier heb trachten aanteprijzen.
R 3
NEGENDE

z6i O V E R D, E N K I N G E ï$.
NEGENDE: FRAGMENT.
Ergo feftina mor bi Cognofcere caufam;
Ütque Mi £acik occurras, Contraria fuine..
PALINGENIUS.
Ji acitus befchrijft den Batavier, als getrouw en braaf,
zonder heb - of dwangzucht, en alle tijden getuigen, dat
dit waarachtig is; en o hoe moet mijn hart dan het toeval zegenen
, zo 'e anderzints een toeval is, dat mijn beftaan
bepaalde tot dit land, en dus mijn lot aan dit Batavië hechtte
, en aan een Volk, wiens loffpraak ik hier opmake, offchoon
met klachten vergezeld.
Maar nu Rijgen mijne gedachten ter vlucht, hoger dan
'e Aonischgebergt, of 't ftelfel der Wareld, en een'ftroorn
van zachter geruisch dan verdichte Aganippen, van groter
fchatten dan de Pizon, van meerder genezing dan de beek
Siloach , ftromende langs verhevener' erakei dan dat van
jèrufalem, een ftroom, die eeuwige liederen nabauwt,
een' fchat der zaligheid ook in de zielen der menfehen uitgiet,
wonden geneest? die dieper verholen zitten dan de
bodem des afgronds, en vlietende voorbij 't Altaar van
den God - mensch, alwaar 't geheim van den toekomstigen
dag des zegenpralendén Konings verborgen ligt, in archivcn,
noit door gefchaperi wezens ingezien, maar altoos
oren voor 'c oog van een' drieënig God; en hier, hier
lande ik aan cn kornc tos u, o juichende Reiën, die vrolijk

O V E R D E N K I N G E N . e

¥4 O V E R D E N K I N G E N .
„ vetfchrikkelijke wanorde zijner fcharcn; maar ook gij
3, zaagt, hoe 't ganfche heir in de eeuwige duisternis ftor-
„ tcde; Ulicden heugt dit. Maar o herinnert u ook ons ge-
» flacht! Menfehen kunnen hier niet onbekend zijn, beft
woonders van een gedarnte, dat later oorfprong, een
gedacht, u nabedaande, in zich zelve vol oorfprongehjke
onfchuld, bedorven door de Hel, genacht bij ons
» het eind en de kroon der fchepping, gefiacht, gevormd
„ om alles te genieten, alles te finaken. Maar waartoe
* verhaal ik Uliedcn dit, Hemellingen! Immers hier bij dezen
„ altaar is reeds de tweede Sabath (ƒ) gevierd, o Gij kent
s, ons, ja.,gij kunt meólijden hebben met het lot van Adams
zonen ; en even als zij, wier geloof op aarde levende
« is, ziet gij naar den geheimvollen tijd van den derden,
„ den grootden en aibepalepden Sabath uit; en Satan zelf
s, ziet dien geduchten. dag reeds als nabij te gemoet: Dus
5, woedt hij te derker, en wel onder ons, om 't Rijk van
„, Hem bij ons te verdoren, dien gijlieden geknield aan-
„• bidt. Hij, woedt alom , maar ik klaag bijzonder over
s x zijne woede bij. mijn volk, en gij, die door God ver-
„ licht, het delzel van duizend Warelden in uwe gedachten
», ligter met alle bijzonderheden overziet, dan ons oog een
* warel ideclrje op eene Landkaart, gij, gij keat van mijne'
v woonplaats ibp voor dip en uwe gelaatkundige oogen door-
fifA n, . »» ZI
" ef
l
e t w t d e S a b a t ! l
«n mZn * "** " *
Or -.o?l
Re geachte is,
k in mijne Ode aan de Vrijheid tot grond gegev
SS^^S* da
V' cuwe red
^ ,:e
Schepre,en in 'i bijzonder
1 ,S , f f^PP'H m 't algemeen % rijk des lichts vermeerderd was*
1-, weedc Sabath ,,, waar de beeuk, door de Hel veroorzaakt gehield
^ ^ * tornen ondergang

O V E R D E N K I N G E N . 2G5
.zien door een' trek van ieders wezen, in welk eene lijn
j, hij van den Stamvader der menfehen afdaalt; o kent dan
„ ook mij, leest uit mijn gelaat mijne gefchokte ziel! Of
s, zou ik van Batavië, mijn Vaderland geen teekens dra-
„ gen V O gij verlichte Engelen, duldt, dat ik u bijzon-
„ der verhale den ftaat mijns lands ! en hoe, (maar ook
„ hoe vruchteloos) hij, wien God verdoemde en met zijnen
blikfem brandmerkte en dien gij veracht, aldaar woedt»
Mijn Vaderland, door de onvermoeide zorg en vlijt van
Prinfen ( zoo noemen wij eerften op aarde) groot enaanzienelijk,
met betrekking tot de aarde, cn vrij, zo gij,
„ o Hemellingen, anderszins vrij zijt, was gelukkig; doch
„ ziet ons nu in oorlog (in 't klein een afdrukfel van den
„ ftaat, waarvan gij door den opftand des Duivels kennis
,, verkreegt)in oorlog en niet genoegzaam gewapend. Voor-
,j zichtigheid alleen kon ons befchermen en gewin van tijj
„ was goud, en dit wss eene gelegenheid voor den Koning
der Duisternis ; deze wilde hij zich niet laten ontflip-
,, pen. Hier kon hij 't zaad van oproer zaijen, om, of het
„ hem gelukte, of het wortels fchoot, duizend te doen omkomen,
burgerbloed te doen ftromen, ten einde vele
„ ach ! vele onverzoend met God in 'E midden der flach-
„ ting fneuvelende, hem ten prooi wierden, om zijn Kijf;
„ te vermeerderen, en 't Rijk van Hem, bij wiens altaar
m e r
*> gij ftaat, waarbij ik u bezweer, hebt mijn volk
„ lief! te verkleinen. Geen middel bleef onbeproefd, een
„ gefchrift, waarvan het ontwerp in de hel zelve gefmeecr
was , werd alomme verfpreid, en, o gruwel! betjjteld
,, aan Neèrlands Volk. En welk eene gruwelijke aanmoedi-
3, ging volgde hier niet op! Zelf de boze Satan bediende
„ zich van de kunst, die alleen den Hemel behoort. Gru-
?, wel over gruwel, tot dat eindelijk de laatfte aanfpraafc
R 5 « volgde,

06 O V E R D E N K I N G E N ,
„ volgde, o fchande! Dc hoofdbedoeling des Duivels heh
„ ik u voorheen gezegd, maar gelijk de duizeling zijns
„ vals zijn verfland beneveld heeft, zo is hij, fchoon hij
„ zijne.monsters vervormt, niet kundig genoeg, om hun den
„ fchijn van deugden te doen aanneemcn. Wij alle za^en,
„ dat hij de boze ondankbaarheid gebruikte, wij fidderden,
„ niet uit vreze, maar door eene trilling in 't bloed; veroor-
„ zaakt door eene drift, om dien Helhond tekeertegaan;
v en gruuwt, ja gruuwt, gij Engelen' Het midde? om
„ zijn doel te bereiken was een boze laster tegen een'
„ Zoon en Erfgenaam van deugden en waardigheden der
„ Prinfen, zijne Voorvaderen, Zuilen der Kerk en des Staats,
5» ja» greep moeds genoeg, om in hem de hoge opper-
., macht te honen , ja God zelf; cn van alles diende in
„ 't gruwelijke plan, zelf de vrijheid , dc hcmelfche vrij-
„ heid; even of een volk niet vrij kon zijn cn een' Jofua
„ aap 't hoofd hebben; en o ! maar dit fchreeuwt, ver-
„ fcheurende wolven gaan om ^ niet in fchaapsklederen,
„ maar in die van Herders l Ja, 't geloof, uit den brand'
„ gered, is in 't uiterde gevaar op aarde bij ons, en Gods
„ genade verfchopt wordende, zal zodanig een vrije wil nog
„ eens geleerd worden, waardoor men 't eeuwig befluit
„ ontkent? En wee u, toekomende tijden! Stuit men dit
„ kwaad niet, wacht dan een nakroost, waaronder eene
„ volkomen verwoesting overhand zal hebben. Maar neen ,
„ ging de Duivel weleer-, als ik een' Dichter (g) geloo'
„ ven mag, in 't gelaat van een' Eaals Priester, om, cn
M vermogt hij tegen Gideon niets, dan zal hij ook nu
„ niets vermogen: en zekere Godgeleerde van de zuivere
„ ware Kerk zeide voor ecnigen tijd te recht, de Duivel
Cf) F. v. Steiawijk in jjjy Girfecm.
» is

O V E R D E N K I N G E N . 2ê>
9J is een verwonnen ( maar laat ik liever met betrekking tot
Sj ons zeggen) vaak verflagen vijand. Ja, Hemellingen,
j, een Vorsten-Verdediger een Verdediger der grondwet is
3, genoeg ( h), waarheid fchuift alle nevelen weg; en ook
,, dit wil ik tot lof des Volks zeggen, het eerst ontftane
„ monster werd ten ftrengfle vervolgd, en in 't algemeen.
,, deden geene lochen wichelaars het kwaad , dat zij zochten.
„ Het was alles te vergeefsch, geen woedende Satan ver-
3, mogt iets, en zie hier den Lof, dien ik aan 't zedelijk
,, Caracler des Volks wijde, ik zwaai dien mild toe, hij
behoort mijnen Landgenoten dubbeld. — Alles is te
„ vergeefsch; want mijne Broeders gedragen zich als 't
3, aan verlosten betaamt; zij volgen de eerfte les, Hebt
elkander lief; geen muitzucht rukt het zwaard uit de
fchede, noch geeft het eene verdoemelijke Veerkracht (i),
om te woeden tegen zijn eigen heil, tegen de Voorflanders
3, van de aloude voorrechten des Volks of hunne Zop,
nen (k). N^og geven wij den Keker, v/at des Keizers
(h~) Zie het Boekje de Stadhouderlijke E.egetitig en 't Stadhouderlijke
ijuis verdedigd.
CO Verdoemelijke veerkracht te recht! Maar veerkracht van waar dat
\yoord? vraagt gij , Lezer. Het is een mode • woord en gebnrkt rnisfehien,
om gelegenheid te hibben 't belachelijke misbruik aantctoncn. Wat is
Veerkracht ? Eene natuurlijke wèderwerking tegen eene onnatuurlijke bifgih'g;
een lichaam dus een gelijk vermogen aan beide zijden hebbende, uit
2'ijne richting gebracht door eenig van buiten afkomend vermogen , word
aan de eene zijde gedrukt, aan de andere zijde gerekt , dat werkend
vermogen weggenomen, boude de drukking op; de krachten worden gelijk,
en 't lichaam keert tot zijne natuurijke richting; en wat begrip
men dus aan veerkracht hecht, 'er komen altoos begrippen van vanbuitenwerkende
vermogens bij, en in't veerkrachtig lichaam nooit geen ander
begrip dan van lijdelijke eigenfehap.
C*) Als Willem den Eerden fchier het Graaffchap van Holland werd opgedrongen
, verwees hij zulks en wilde het niet aannemen , zonder dat de
Gildens en Schutterijen 'er mede in bewilligden , ziende op de oude rechten ,
«Jfiwelken dieBroedeifchappen in ons land cn in deViije Rijksfteden hebben.
is,

*68 O V E R D E N K I N G E N .
„ is, en nog op de goddelijke genade hopende, Gods
„ wat Godes is. Nu heb ik, o Hemeliingen, u mijne
„ klachten ingebracht, o doet mij hem nu zien, dien wij
„ Eloa noemen! dat hij mij lere de wegen der Godheid!
„ Want, o gij Kinderen des Lichts, gij ongevallenen, die
„ kracht, die kracht, die u de hel deed weerhaan, die
kracht helpt ook mijn volk. o Dat hij mij dan lere,
s, opdat ik een lied bare tot bevestigiug van deze volko-
„ menheid.'"
Maar ach! wat wolken omgeven mij en voeren mijn' geest
als op den wagen des Propheets, in mijnen kerker! Alles,
alles zwijgt voor mijne zinnen, maar mijn gevoelig hart
keert vol waarheid te rug. Aan mijn gevoel is de lering
gefchied, en mijn hart klopt van de waarheid. Mijne vraag
is beantwoord, als ik vroeg, wat de kinderen des lichts behield?
en een ogenblik dat ik adem hale! dan, dan, Vrienden
der waarheid, zal ik ook u beantwoorden, ook voor u
doen horen, wat het Rijk des Lichts behield.
TIENDE

O V E R D E N K I N G E N . 263
TIÈNDE FRAGMENT.
Virtus in aflra tendit, in tnortem timor.
SENEC. in HERCUL.
D at Heersch-en Dwangzucht, gevoegd bij den verdoemelijken
Hoogmoed van geen meerder' te willen erkennen, de
naaste oorzaak van den opdand des Duivels was, is klaar.
Dat hij zijne boze fchaaren de vrijheid des Hemels eerst
deed min-, daarna verachten, is buiten twijfel. Maar hoe]
de Vrijheid? Ja, en wel na haar eerst van dezelve en van
hare rechten , als onderfelijke wezens, valfche begrippen
ingcboezend, en ware Vrijheid met wet - en hoofdeloosheid
vermengd te hebben.
Nu, beken ik, kunt gij meer en gewichtiger vragen doen,
dan de Sphinx, en mij dunkt alle deze rollen mij te gemoet. —
Wat kan dc moeder • oorzaak geweest zijn ? want uwe naaftopgegevcne
is geen eerde. Vanwaar die Kinderen der Boosheid,
daar geen boosheid is? Gij zoudt ons fchier tot Perfen
maken en twee oorzaken doen dellen ; en vanwaar de
mogelijkheid om valfche begrippen "an eene eenheid te ver-
Wekken, daar geen nevel is, die 'er een' verduisterenden
fchuidoek voorhangt? — lk beken het, dit al zijn tegenwerpingen
van gewicht, maar zij laten zich, na eenige aanmerkingen,
beantwoorden. De grondoorzaak van ieder uitwerking
is boven de vatbaarheid van gefchape wezens omtrent
alle dingen, en de kennis van die (fcientiu caufarum primati-
*varum) is nog eindeloos boven de (Auturkeia divina) be-
trach-

è?o OVERDENKINGEN.
trachting van Gods algenoegzaamheid in alles verheven , cn
Wij immers kennen geene eerde tusfchen oorzaak, waarvan 'c
ook zij. Wij kennen God door de zichtbare Wareld als eene
oorzaak van alle orde, wy kennen Hem als den onzichtbaren,
van wien al 't zichtbare en onzichtbare; als den Geest, vari
wien al 't lichamelijke, maar ook 't geestelijke afhangt, maar
wij vallen veelal direct van Hem op de naaste oorzaak van 't
geen wij zien, en daarom dewijl juist de middelwegen tusfchen
eene moederoorzaak en uiterst gewrocht ons raadzelen
zijn, en diepverborgen. Gij, vrager, zult nu ligt befluiten,
dat ook in Hem, in wien wij de moederoorzaken
alles goeds dellen , zonder de middelwegen alle te kennen ,
ook de oorzaak van 't kwaad is; maar ik bid u niet te haastig;
waarom befloten, eer men aan de Reden gevraagd heeft i
of men dus beiluiten kan? en deze verwerpt het, omdat geene
ftrijdige eigenfehappen in God te dulden zijn. En waarom
? Wijl die drijdige eigenfehappen te famen een voortbrengfel
zouden moeten Voortbrengen om gekend te worden,
en tegen elkander' een gelijk gewicht houden, en dus God
zelf wederom ophouden, zoude eene opperde eerde oorzaak;
zelf door oorzaak van 't kwaad te zijn, te kunnen wezen. 'Er
is dus iets anders oorzaak van, gelijk gij gevoelt, o Vrager
! — Maar wat! Ik zal met Socrates u Zelf doen antwoorden,
na nog eene gemaakte aanmerking: Stel u tusfchen'
den Wijsgeer en Landbouwer in, Vraag den laatden, waarom
de vruchten op dien en geen anderen tijd ivasfen ? Hij
zal u zeggen, omdat 'er wasdom in de lucht is, en niets is
gemeenzamer dan zijn fpreekwoord 't is groeizaam weêr;
terwijl de natuurkundige u de eigenfehap van uitdijing dooide
warmte leert kennen in alle 'lichamen, en del, dat hij
u zegt, wij willen ons bij een weinig bepalen , om te beter
te zien, hóe 'c met den wasdom gaat, alle lichamen zijn
uit

O V E R D E N K I N G E N . tft
bit de vier Hoofdftoffen faamgefleld; alles is in eene eeu>
wige beweging; in 't rijk der dingen word niets vernietigd,
en zeif 't geen wij bederf noemen is vruchtbaarheid;
de lichamen tot in de kleinfte deeltjes toe zijn met aderen
doorfneden , en vol buisjes, waar de verfchillende hoofdftoffen
op eindeloos verfchillende wijzen, naar 't verfchil der
iichamen, vergaderen en gekleinst worden, welke verfchil.
lende famenmenging de verfcheiden aandoeningen verwekt,
dieze op onze zinnen hebben ; de famenkomst der hoofdftoffen
komt voort door eene aantrekkende kracht, zo als wij.
door 't voortbrengfel zien , en waarvan de oorzaak behalvcn
die wij in God ftellen, en wij de onderhouding noemen,
verborgen is; Dus de eene opzodanig eene wijze
, dc andere dus redenkavelend , en wel ingezien, is de
eerfte een leerling in dc onderfte, de tweede nauwelijks
in de derde clasfe ; deze ontwikkelt tot üan zijn zinnelijk
gevoel, gene gaat een paar flappen wijder, en komt tot
de hoofdftoffen en derzelver famenkomst toe; maar beide
hebben zij aandoening van 't wezen , dat de dode ftof
in beweging zet. Ziet gij nu niet, dat tusfchen de hoogfte
middeloorzaak, die wij bereiken en de wijze hoe God
tot daar werkt , nog duizend middelwegen zijn? cn deze,
die ter zaak dienen, bevatten wij niet, maar voelen de gewrochten.
Wat zullen wij nu begrijpen van iets, waar- 1
van de oorzaak der oorzaken geen oorzaak zijn kan, dat
ook geen eeuwige grondoorzaak hebben kan, das wij echter
ontdekken te zijn, dat wij zeker weten dat is? Wat zr>ders,
o Vragen?, maar tcfrens Vrienden der Waarheid,
gij antwoordt; nw hart fpreekt; wat zegt het? Dat het
niet begrijpen van dit geheim 't eigen van een gefchapen
wezen is; dat hier geloof te hulp komen moet; dat dit in
de geheimfte arebiven der Godheid opgcfloten; voor den
ver-

f?É O V E R D E N K I N G E N .

OVERDENKINGEN.
Gods het behoud der zegenpralende rijen was, en trek
tot gevolg, dat alles wat tot behoud van orden en, bevorde»
ring tot volkomenheid onzer aller beftemming dient, waartoe
eene gehoorzaamheid aan de wetten en eerbied voor de
perfonen di.eze dadelijk doen werken, als ook aan Hen, die
onder hen Regenten zijn, hogelijk dient, dat die gehoorzaamheid
de ziel der famenleving is; de famenleving een
band der menfchelijkheid is; ja dat 't. eerde middel,, orn bij
God een Engel te worden, is, hier op aarde een mensch te zijn.
Weg met het boozen rot, dat alkr daden doemt t
En alle kundigheid uit dweepzucht ij del noemt;
God haat die dwaasheid, en naar zijner wijsheids orden £
Zal die hier leeft als mensch, bij hem een Engel worden.
FRAGMENT uit een van mijne nog ongedrukte Stukken
o Vrienden der Waarheid , is deze gevolgtrekking recht,
zo vermaan ik u, blijft gelukkig, blijf beftaan even zoo als
't rijk des Lichts bleef beftaan; verwerpt hem onder wat
gewaad hij u verfchijnt, die anders leert, al was hij een
Engel. Of, Broeders, zijn deze lesfen valsch , doet dan de
zonde weg uit het midden van u, en fpaart ons geen' oogenblik.
S , ELFDE'

a?4 O V E R D E N K I N G E NV
ELFDE FRAGMENT.
emitür fola vertute poteftas-
CLAUDIAN Ü S.
R
-Llrocders, Zonen van 't Geluk, wien dikwerf de
voorfpoed ontvlucht, zoude ik mij ophouden u in een bijzonder
Fragment de Vrijheid te fchilderen, of hebt gijze
niet genoeg gevat, toen ik over den Staat der Hemelüngen
fprak? Ziet gij niet duidelijk genoeg, dat de gehoorzaame
Hemel vrij, de oproeri-c Hel dwangzuchtich en flaafsch is?
Neen,neen eencpolitique befchrijving van Vrijheid moet gij
van mij niet wachten. Wilt gij echter hier van iets, 'er
zijn doorluchtiger Schrijvers (O, zij kunnen cn zullen u
voldoen. Ik zal u nog een wenk voor 't laatfte ftuk geven,
de Voortreffelijkheid van den dienst aan Vaderland. Dit is
een Leergedicht; maar ik wil mij met geen regels ophouden
in Fragmenten voor 't hart gefchrevcn; maar hoort vrij,
wat leer ik 'er in gegeven hebbe. Voor eerst, dat voor den
dienst van 't land alleen gefchikt zijn zij, die 't liefhebben,
niet met de drift van een patiïotismus als da: van dc fchreéowers
in openbaare Koffi -"Huizen, die geen Volks noch Wareldkennis
bezitten, dat van hen ook niet te vorderen is, die
zeer nuttige ten minfte onfchadelijke wezens in de Maatfc'hap.
pij
CO P'W in Coranienurio de Kepublka Batava en Luzac Hollands Rijkdom
ij] c Ucrde Deel,

O V E R D E N K I N G E N .
pij zouden kunnen zijn, behalven dit fchadeh'jlc gefcbreeuw;
maar die 't land in de gefielde form van regeering liefhebben
uit zucht tot orden ; die 'er Goed en Bloed , is 't nood ,
vrolijk voor opofferen kunnen; en wie kan 't 'er voer opofferen
? Die, volgens een flip van ons eerften Fragment, de
boosheid-uit kracht van geweten verfmaden kan; die met
de fchone Geestvervoering van liefde , in 't derde Fragment
befchreeven, aangedaan is, met den moed van den Held
voor de waarheid, in 't vijfde Fragment aan geflipt, aangedaan
, gevoelig overtuigd van de waarheid der onfterfelijkheid;
die ik in 't zesde Fragment heb aargedrongen , een Voorftander
van de Vaderlandfche Kunst, en niet een verachter van
de fchoonheden onzes arbeids, dien ik in 't zevende Fragment
heb trachten te befchamen; die aan alle zijne verbintenisfen
voldoet, en inzonderheid; die door zijn gedrag de
algemeene kerk vermeerdert en den heerfchenden Godsdienst
, ook voor andersgezinden beminnelijk maakt; die bij
alles, wat wij in 't achtfte Fragment gezegd hebben, een
levendig voorgevoel van den haast aannaderenden dach cn van
het uiterfte gericht heeft; wiens hart voor de gruwelen, in
•r negende Fragment aan Hemellingen verhaald, een' affchrik
heeft; maar die even als daar van mijne landsgenoten verhaald
wordt, de woelende hel vruchteloos laat arbeiden, en
die in een algemeen verval beftand is, als de Engelen des
Lichts, welker behoud in het tiende Fragment behandeld is.
En wat foort van een' mensch is dit'? Een mensch, die door
eene rechtfehapen opvoeding boven den nevel van onkunde
is; geen Christen, omdat zich dc voorzaten Christenen
noemden; neen, een Christen, in wiens ziel het bloed van
Golgotha fpreekt ; die door u, Mesfias, tot den Vader
komt; geen verachtelijk navolger van den fchadeiijken Soeinw,
welke bij geene Mogendheden geduld word. Een
S 2 wel

2?6 O V E R D E N K I N G E N .
wel opgevoed en onverzaaod en groot Christen is allee»
een Patriot, alleen te vertrouwen! En deze ook alleen S
zeggen:
't Is zoet en fchoon zoor ft Vaderland ts fneevenl.
Doch gelijk Vrienden der Waarheid, dit eene gronddeil.ng
is meer beweezen door 't gevoel als wel voor de zinnen;
want, om het als een Christen te zeggen, bij wien
eerzucht tot naroem 't laatst behoort in aanmerking te ko.'
men, moet het gezegd worden, uit aanmerking van Gods
volkomenheid in wijze huishouding en verplichting tot de
bevordering van 't geluk zijns evennaasten, en zijne rechtmaatige
hoope op zaligheid, daar hij in \ uitoefenen zijner
plichten fneeft, zoo is dat die dof ook wel'eens voor de
zinnen mogt uitgearbeid worden; want de Christen heeft'
niet altoos 't geheeld plan der Goddelijke huishouding voo*
oogen, en offchoon dit zoo ware, 'c verdient echter uit-"
arbeiding;_ foortgelijke waarheden, hoe vaak herhaald, he
houden nog altoos dèn fmaak van nieuwheid. Een verborgen
trek in mij heeft mij lang genoopt, hier van gelei,*
keld te fchrijven, maar bij moed tot die onderneeming word
iets meer bedaardheid vereischt, dan j n deeze jaaren tot no

O V E R D E K K I N G E N .

2 75 O V E R D E N K I N G E N.
chter niet om zijne principes behoefde te doen, die allervoortreffelijkst
zijn; dus zou het hiftorifche hier overbodig
zijn: Edoch, opdat men zie, dat die geene, die belangeloos
de waarheid willen verdedigen ftof tot in 't oneindige
hebben, wil ik de tegenftrevers van dat doorluchtige
Huis met wapenen tekeergaan, waar voor ook de booste
üdderen ,• is 't niet terftond, ten minfte als zij. op hun fterfhed
liggen, maar hoe? Gereed, ja gereed om dadelijk voor
God te verfchijnen - ja te verfchijnen: - maar niet bereid.
In 't jaar 1748, o geduchte God, voor wien ik wane in mijn
oorfprongelijk niet te verzinken, als ik aan u denk, voor u
6 God bekende doen ons volk, dat gij, door den eerjlen
Willem, ons ujt den diensthuize van Spanje geleid had, ajs
door een anderen Aiozes; dat Maurits een tweede Jofua geweest
was; dat we onder Frederik Hendrik een' tweeden Da.
vid, een' man naar Gods" harte, rust genoten hadden; dat
gij, om onze misdaden, dien Vader des Vaderlands en kort
daarna z.jn zone Willem den II. ons ontrukte; ja datge, om ons
te kaftijden, Crómveï, die van 't bloed van uwen gezalfden
den moordbijl had doen druipen, verwekte; voorts dat wij
v o God, verworpcq hadden in den perfoon van Willem dm
Derden; dat gij^de vijanden uwes naams zelf tegen ons
verwekte, om onze ondankbaarheid te ftraffen, te weten
Lodewijk den Veertienden, Koning van Frankryk, Karei den
1 weeden, Koning van Engeland, en Barend van Galen, Bisfchop
O) van Munfter; dat gij, na onze vernedering ons
barmhartig waart., ons de oogen deed openen, een' anderen
Salomon, Willem, den Derden, deed verkiezen ; dat wij ook
toen

OVERDENKINGEN. 479
fcoen reden gehad hadden uw' naam te looven en Pfalm të
zingen en wat al meer zij: doch dat gij, God, dien Vorst
nauwelijks de aardfche voor de hemelfche kroon had doen
verruilen, of dat wij ons wederom omkeerden en onze nekken
verhardden; dat gij, God, ons ja op den Veertienden
Lodewijk, deed genadig zegenpraalcn, maar dat wij daar door
hoogmoedig werden; waarom dan gij ook, o God, ons de
vruchten onzer zegenpraal benam , door 't verraad van Enge-
' land, en wij gedwongen werden een' fchandelijkcn vredeaantegaan,
waarin wij van ieder gehoond werden. Alverdcr
bcfchuldigden wij ons daar van blind genoeg gewecfr. te zijn,
om naar geen befchermer om te willen zien. Wij erkenden
dat in de Stadhouderloze regering onze fchatkift uitgeput
en ons gebeente uitgezogen werd door Pachters ;• dat
de onderdaan verarmd, dat onze vrijheid en voorrechten
vertrapt werden, onze achting buiten 't land verlooren ging;
nog meer, dat toen onze Grensfteden in handen der vijanden
vielen, onze voorgangers verblind bleven, als of men liever
het Vaderland verloren zag gaan, dan dat hetzelve behouden
zoude worden door de verheffing van uwen uitverkoren
knecht Willem den Vierden, Prins van Oranje Nasfau,
tot de hoge eeramp.ten, die de Vorften van dat Pluis met veel
glorie bekleed hadden, en door wienge ons altoos , o God.
uit gevaren gered had. Dit alles bekenden wij, Ioovcnde
God, dat hij ons de oogen geopend had en Willem den Vierden
doen verkiezen, en ik flip niets meer uit die gebeden
aan, dan alleen dit, dat wij nooit heviger fmeekten dan
toen , en wel voor 't Stadhouderlijke Huis, voor dezen tetenwoordigen
Stadhouder in 't bijzonder, toen Graaf van
huur en , zodanige verzuchtingen degen tot Gods throon,
ea dat derzelver inhoud waarachtig was, blijkt, cn omdat
God geen leugenbede verhoren kan, gelijk lyj deze ver-
S 4 hoord

aSo O V E R D E N K I N G E N.
boord heeft, tweedens, omdat zodanig een gebed met leugenen
vervuld zijnde, voor God eene zonde tegen den Heiligen
Geest zoude geweeft zijn, dewelke ons het gefchiedl
verhaal des Nieuwen Tedaments leert, dat voorbeeldig en
blijkbaar gedraft word («) en niet langzaam. Hoe zou de.
geduchte God zo zijn Heiligdom onteerd gezien hebben
en vandaar onwaarheden voor zijn' throon gebragt cn zijn"
geduchten blikfemniet op het hoofd van de Vchuldigen doen
nederdalen? Neen, Landgenoten, die fchuldbekentenisfen
waren waarachtig, de boete behaagde God; want hij.,
verhoorde ons gebed: En dit, dit is eene verdediging voor
uwe Stadhouders, uit den Hemel zelve.
De ijzing en affchrik, die iemand moet treffen op het denk.
beeld, van zoo veel, ondankbaarheid als dat huis heeft ondergaan,
bij de zucht tot deszelfs grootheid en behoud, die
uit de befchouwing van deszelfs nut moet ontdaan; maar
nog iets meer, de wijze, waarop wij dien Vorst zien mishandeld
in openbare gefchriften , zoo dat wij dien door
luchtigen perfoon in 't einde zijner memorie 'cr zelf overhoren
klagen, klagen met woorden, die ieder eerlijk hart
treffen moeten, zie hier de oorzaaken, die mij tot een'ongemeenen
dap aangezet hebben, te weten tot dien, om dit
werk in de befcherming des Stadhouders tc bcveelen ja zonder
vooraf daar toe verlof te vragen bedienende mij van
een gewoon Autheur recht, erkennende dat die Vorst die
kracht te befchermen heeftin ons Vaderland, zo lang God
genadig over ons is, en ons niet in den grondelozen poel
onzes verderfs dort; hetgeen te duchten is, zoo de boosheid
der eeuw zegenpraalt; maar ook dan heeft mijn werk
geen befcherming meer nodig. Geluk! ja heil ons! zoo wij
CO & 't geval van Anaaias in actio apoftoloruru»
daa

O V E R D E N K I N G E N . 23t
dan een van die rechtvaardigen zijn, die afgemaaid worden ,
cm den bozen dag niet te zien.
En o Gij, geduchte drieëenige, driemaal Heilige God,
die in barnende gevaren hem befchermt, dien uwe Genade
beeft verkooren om rechttedenken, en van hem geen traan
vruchteloos op dc aarde vallen laat, noch hem als een middel
zonder oorzaak of tweede oorzaak zonder voortbrcngzel
zijn laat; ja zelf daar Gij, als hij fneuvelt, met zijn dromend
bloed een' geur van Nardus verfpreidt, die meer
anderen verwekt om hem te volgen in recht te doen, en
dus ook zijn derven vaak den lande gewin laat zijn;
o Gij, dien wij niet beminnen of vrezen kunnen zo lang
eene iedele menfehen vrees, ofte vrees voor de werken
yan den Vorst der Duisternis ons yan 't goede en openbaar
verdedigen der Waarheid te rug houdt, die ons een leven
gefchonken hebt, om ons te dienen tot een'.rijd van voorbereiding
tot een'zaliger daat, en dus niet wilt, dat wij
't verroekeloozen, maar ook niet, dat wij het als ons eenigSf
goed befchou wen, en al ons heil aan deze zijde van 't graf dellen,
maar dat wij 't met voorzichtigheid bewaren als het met
dc orden der dingen tot uwe hoge bedemming beantwoordt,
alzo ieder oogenblik dienen kan, om onze volkomenheid te bevorderen,
cm gefchikter tot den daat der Hemellingcn tc werden
; edoch wanneer 't uws naams cereof 't heil van het lieve
vaderland vordert, vrolijk weg fchenken, en aldus met een'
tien dubbelen dap ter volkomenheid vele dappen afleggen;
o Gij, voor wien de moed in nijpende gevaren niet minder
zaligend is, dan het verwaarlozen des levens verwerpelijk
, die alle deelen uwes Rijks tot volkomen, geluk van 't
geheel bediert en van uwe redelijke fchepfclen vordert, dat
zij, zo veel in hen is, uwe huishouding betrachtende, tot de
grote volkonjenheid medewerken, en, om dat wijze oogmerk

s8a O V E R D E N K I N G E N.
te bereiken, 't gcflacht der menfehen in vele maatfchappijeri
verdeeld hebt, en dus zichtbaar getoond, dat gij wilt, dat
wij wel in 't algemeen der menfchelijke maatfehappij, maar
in 't bijzonder den Vaderlands dienen moeten , en, bij alle
uitheemfche aanvallen, dat deel, als ons eigen befchermen;
cn gelijk ieder rijk, dat in zich zelve verdeeld is, verlloord
word (o) ,en geen rampzaliger ftaat is dan daar men ophoudt
een volk te zijn, zo is 't de eerfte zichtbaarfte plicht van een'
burger en ook in 't hart gefchreven, de eendracht te bevorderen
tot aller heil, waarmede zijn heil verbonden is, en
veel eer te derven, en dus zich tot den dood voorbereid
cn behoudens uwe genade, van zijne zaligheid verzekerd
te houden , dan zo vele wezens te wagen, van welkers
doodsbereidvaardigheid hij niet kan verzekerd zijn , en
voor welker verlies, zo zij door zijne ophitfing gefneuveld
waren, hij voor uw gerecht zou moeten verantwoorden,
waar niemand ook voor zich zelve beftaan kan; oGij
geduchte God, u fmeck ik voor mijn dierbaar Vaderland,
in dit ftillc uur, van uw aanzijn, van dc gedachten des
doods en der eeuwigheid vol. o Laten ook mijne tranen niet
vruchteloos op de aarde vallen, cn met het ftof vertreden
worden ! Weer alle iedelc vrees! Zegen gij de wapenen, in
alle, die gij gegeven hebt om't rijk der duisternisfe te beftrijden!
Geef, dat heel 't volk van Nederland, het kostbare
leven, dien tijd van genade niet ver waarloze, maar mank
ons ook bereidwillig, om uws naams cere of ten dienfte
des Vaderlands Goed, Bloed en Levenopteofferen ! Help ons
uwe wijze beftemming inzien, en tot de algemeeBe ruste medewerken
, als tot het plan der volkomenheid! Dat iede? van
(e>) Dit zijn de uitdrukkelijke woorden in de aanvang der üulle van Karei
de IV., E.in 'jegl\ch Rich das in im felbea, zertheilt ijl , das -vurt zerfiort,
,Vel omne rejnum in fc divifum diflblabitur. — Ia initio Bullae auriae.
ons

OVERDENKINGEN, Ê8$
ens de Eendracht bevordere, en in zijn hart eene nieuwe
hulde aan den knoop der Eendracht, welken wij in onzen,
gczeegendcn Erf Stadhouder erkennen, zweere! Bekeer, bekeer,
o God, alle die kwaalijkgezind , die het rechtfchapen
burgerbloed niet ftromen voelen 1 Vermeerder onze algemeene
rechtgezinde Kerk! Weer af alle dwalingen, die hoe
langs hoe meer influipen! Geef dat wij door den wensch deugdzaam
te zijn deugdzamer worden; en dus een genoegzaam deel
aan 't zoenbloed verkrijgen, om in uw gericht voor u te beflaan!
En, o mogt mijne bede hier baten! o God vergun ons allen
zaligheid uit genade ! — Maar nu roept een hoger plicht dan dd
plicht vanmenfchelijkheiddie van een Christen mij, oGod, ik
fmeek ü voor allen, ook voor mijne vijanden, verdelgze niet,
maar help, dat zij leeren inzien hoe vruchteloos ze woeden,
dat alle laster wen zij mij wanen kwaad te doen, een wezentlijk
Goed aan mij, maar leed aan hun doet: want wen al mijn
broeders het kwaad met mij gedacht hebben: gij doch befchikt
het goed o God. Ja dat wat meer wat Schrceuwender dan Laster
is; dat ook hun gewet zwaart, op mijne onfchult fchaart,
immers zij behoorden, dit in te zien, alleen wen zij opletten
dat of fchoon ik niet in 't vuur lope, ik voor hun oog echter
openbaar, zo nachts als daags ga, en wat zou 't geweer mij
baten, wen mijn borst niet met den driedubbclen koperen
Pantzér van onfchult gedekt was, uwc'voorzorg oGod behoed
mij en des ben ik gerust, Gij doet het dreigen der boosheid
in dunne lucht verteert worden, o Breng de boosheid van
eenige weinige te rugg', en verlicht de jongelingen in wien
'teen verkeerd ingezien PATRIOTISMUS is, verkeert ingezien
door 't blindwerk van 't valsch vernuft misleid,
of zal ik omkomen, laat dan mijn dood een zeegenpraal
zijn: o God 1 God! Geef, kan en mag 't beftaan, vrede aan
al dc aarde, opdat zij een voorbeeld van den Hemel worde.
Vaart

OVERDENKINGEN;
Vaart #el, Vrienden der Waarheid, vaart wel, bemint
mij als uwen broeder, die alleen zo verre uwe liefde vordert,
als hij onbefchroomd de waarheid geltand doet; zijn
deze Fragmenten niet genoeg befcbaafd , zoo overziet het
gunftig in (tukken, die geen uitftel leden, en waartoe ik
Öechts weinige nachten aanwenden kon , en welken te fchrij-
*fcïi mijn hart rrtij echter als een' plicht opleide. Vaart wel.