NTOG 2010 10

398
Beschikbaarheid epidurale
analgesie tijdens de
bevalling in Nederland
anno 2010
M.M.L.H. Wassen, C. Buijs en J.G. Nijhuis
Het percentage epidurale analgesie (EA) tijdens de
baring in Nederland neemt de laatste jaren fors toe.
In 2008 werd de CBO-richtlijn Medicamenteuze pijnbehandeling
tijdens de bevalling gepubliceerd. 1 Een
van de aanbevelingen in deze richtlijn is dat iedere
barende vrouw het recht heeft om op haar verzoek
een adequate vorm van medicamenteuze pijnbehandeling
aangeboden te krijgen binnen ten minste 60
minuten vanaf het verzoek tot pijnstilling. 1 Door middel
van een telefonische enquête werd de werkelijke
beschikbaarheid van epidurale analgesie (EA) anno
2010 op de verloskamer in Nederland onderzocht.
Achtergrond
Uit oogpunt van de balans tussen effectiviteit van
de pijnbehandeling en de veiligheid voor moeder
en kind, wordt EA aanbevolen als medicamenteuze
pijnbehandeling van eerste keuze tijdens de baring. 1
Deze CBO-richtlijn komt in feite overeen met eerdere
concepten, maar wordt nu breed gedragen door de
verschillende beroepsgroepen. De richtlijn wijst op
het belang van een permanente beschikbaarheid van
pijnstilling.
Publicatie van de genoemde CBO-richtlijn resulteerde
in uitgebreide aandacht in de media zoals krant
en televisie en leidde bovendien tot een betere bekendheid
van deze methode van pijnbestrijding bij
de zwangere vrouw en haar partner, en dus tot een
toenemende vraag op de verloskamers. Er lijkt hiermee
een belangrijke omwenteling in de Nederlandse
bevalcultuur te zijn ontstaan. Bekende Nederlanders
prijzen in de media zelfs de ruggenprik tijdens de be-
valling aan. Daarnaast wordt de 24-uursbeschikbaarheid
van EA in een ziekenhuis gebruikt als indicator
voor de kwaliteit van de verleende verloskundige
zorg. 1 Volgens de Perinatale Registratie Nederland
(PRN) werd in 2003 bij 5,4% van alle vrouwen die
bevielen tijdens de ontsluitingsfase EA gegeven en in
2008 was dit percentage gestegen tot 11,4% (tabel 1),
dus een ruime verdubbeling. 2 De VOKS (Verloskundige
Onderlinge KwaliteitsSpiegeling) 2-i rapporteert
een toename van het landelijke percentage EA in de
tweede lijn tijdens de ontsluitingsfase van 9,2% in
2003 naar 22,0% in 2009.
De behoefte aan adequate pijnstilling van zwangeren
neemt toe. De roep om de beschikbaarheid van
epidurale analgesie tijdens de bevalling wordt steeds
luider. Onderzoek heeft uitgewezen dat een actieve
inbreng van de barende vrouw bij de besluitvorming
omtrent pijnstilling tot een grotere tevredenheid over
de bevalling leidt. 5 Daarnaast zijn er aanwijzingen dat
er een grotere tevredenheid over de afname van pijn
tijdens de baring is, indien primair de mogelijkheid
van EA wordt geboden, in tegenstelling tot vrouwen
die allereerst een andere methode van pijnbehandeling
kregen. 6 Naar aanleiding van deze verandering de
laatste jaren op het gebied van pijnbestrijding waren
wij opnieuw geïnteresseerd in de beschikbaarheid
van EA in alle Nederlandse klinieken voor tweede- en
derdelijns verloskundige zorg. De uitkomsten werden
vergeleken met een soortgelijk onderzoek in 2005,
destijds gepubliceerd in Medisch Contact. 7
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Nederland 2 5,4% 6,2% 7,0% 8,2% 9,6% 11,4% *
Nederland 3 9,2 10,0 12,0 13,0 16,0 18,0 22,0
Belgie 4 64,4% 61,6% 64,7% 66,5% 66,6% 67,4% 66,5
Tabel 1. Totaal percentage epidurale analgesie tijdens ontsluitingsfase.
* Cijfer epidurale analgesie tijdens ontsluitingsfase van 2009 is nog niet bekend bij PRN