5 ZAKENRECHT - Mens & Recht

5 ZAKENRECHT
Een fysiek persoon heeft naast immateriële belangen ook materiële belangen. De immateriële belangen zijn
(o.a.) terug te vinden in het personen- en familierecht.
Ook een rechtspersoon heeft immateriële en materiële belangen. Maar de immateriële belangen zijn minder
omvangrijk, een rechtspersoon heeft bijv. geen familiale belangen.
De materiële = patrimoniale belangen vormen het vermogen = patrimonium van een
persoon.
- Het positieve deel ervan bestaat uit de goederen + de tegoeden of schuldvorderingen.
Strikt juridisch worden goederen onderscheiden van zaken: onder zaken verstaat men al wat voorkomt in de
natuur behalve de mens, goederen zijn alle zaken vatbaar voor (privé) toe-eigening. Maar vaak worden deze
begrippen door elkaar gebruikt.
- Het negatieve deel ervan bestaat uit de schulden.
Elke persoon beschikt dus over een per saldo positief of negatief vermogen.
Dit vermogen is één en ondeelbaar.
Men onderscheidt persoonlijke, intellectuele en zakelijke rechten.
Over de persoonlijke rechten zie deel 6 van deze syllabus.
Over de intellectuele rechten zie deel 7.
a-
Zakelijke rechten garanderen de titularis een directe greep op de zaak m.a.w. voor de
uitoefening ervan is hij van niemand afhankelijk.
b-
Zakelijke rechten zijn aan iedereen = erga omnes tegenstelbaar: iedereen dient ze te
respecteren.
Zakelijke rechten op onroerende goederen zijn, behalve bij erfopvolging, maar tegenstelbaar aan derden (te
goeder trouw) mits zij worden overgeschreven of ingeschreven op het hypotheekkantoor.
c-
Zakelijke rechten verlenen een volgrecht: de titularis ervan kan de zaak waarop zijn zakelijk
recht slaat opeisen waar zij zich ook bevindt.
d-
Zakelijke rechten verlenen een voorkeurrecht = voorrang.
Bijv. A koopt (of krijgt of erft) een huis, hij verwerft eigendomsrecht = een zakelijk recht. Dit recht is
onmiddellijk tegenstelbaar aan de verkoper m.a.w. deze dient de koper onmiddellijk als nieuwe eigenaar te
erkennen. Om tegenstelbaar te zijn aan derden moet de vestiging van het eigendomsrecht van A overgeschreven
worden op het hypotheekkantoor. A kan dus vanaf de overschrijving zijn recht met alles wat het inhoudt
uitoefenen en niemand mag hem daarbij hinderen.
Op vraag van de bank die A een lening toestaat wordt op het huis een hypotheek = eveneens een zakelijk recht
gevestigd. Deze vestiging moet worden ingeschreven op het hypotheekkantoor.
Wanneer A later het huis verkoopt zal zijn hypothecaire schuldeiser = de bank haar hypothecaire vestiging
kunnen laten gelden tegenover de nieuwe koper = volgrecht. Bovendien zal de bank zich vóór alle andere
eventuele schuldeisers van A met de opbrengst van de verkoop van het huis kunnen doen terugbetalen =
voorkeurrecht.
Er bestaan zelfstandige en onzelfstandige zakelijke rechten.
De zelfstandige zakelijke rechten zijn: de eigendom (5.2), het vruchtgebruik (5.3), het recht
van gebruik en bewoning (5.4), de erfdienstbaarheden (5.5), het recht van opstal (5.6) en de
erfpacht (5.7). Zij bestaan op zichzelf.
De onzelfstandige = accessoire zakelijke rechten zijn: het pand (5.8) en de hypotheek (5.9).
Zij bestaan alleen in samenhang met zelfstandige zakelijke rechten.
De wettelijke regels m.b.t. de (zelfstandige en onzelfstandige) zakelijke rechten vormen het
zakenrecht = goederenrecht = vermogensrecht.
We verwijzen hierna regelmatig naar het burgerlijk wetboek (BWB).
De volledige tekst ervan is te vinden op de website van het Ministerie van justitie: www.just.fgov.be > Belgische
wetgeving > juridische aard.
210