5 ZAKENRECHT - Mens & Recht

5.3 Vruchtgebruik
Bron: artikelen 578-624 burgerlijk wetboek (BWB).
Voor de volledige tekst van het BWB zie www.belgischrecht.be/codex.asp#civ.
Vrucht-gebruik is het recht op het genot (= de vruchten) + op het gebruik van een zaak
waarvan iemand anders de eigenaar is, zoals de eigenaar zelf, met de verplichting om de zaak
in stand te houden.
M.a.w. vruchtgebruik is een afsplitsing van de (volle) eigendom:
- de vruchtgebruiker verwerft het recht van gebruik + het recht van genot
- de eigenaar behoudt het recht van beschikking = de naakte of blote eigendom
Over eigendom zie 5.2 van deze cursus.
Vruchtgebruik kan worden gevestigd op alle soorten goederen.
Er is sprake van eigenlijk vruchtgebruik t.a.v. niet verbruikbare goederen = gebruiksgoederen
(een woning, meubelen, een auto...). Deze goederen verslijten met de tijd.
T.a.v. verbruikbare goederen = verbruiksgoederen (geld, voedsel, drank...) is een eigenlijk
vruchtgebruik vanzelfsprekend onmogelijk: deze goederen verdwijnen na een eenmalig
gebruik. We spreken in dit geval van oneigenlijk vruchtgebruik.
Oneigenlijk vruchtgebruik kan conventioneel ook worden uitgebreid tot niet verbruikbare
goederen.
Over verbruikbare en niet verbruikbaare goederen zie 5.1.3 van deze cursus.
Vruchtgebruik ontstaat
- door de wil van de mens (uit een overeenkomst of een testament)
- uit de wet (o.m. art. 384 en 745bis BWB)
- door verjaring (volgens de gangbare regels)
Vruchtgebruik is hoe dan ook tijdelijk: het eindigt ten laatste bij het overlijden van de
oorspronkelijke = eerste vruchtgebruiker, of ev. eerder door
- het verstrijken van de termijn waarvoor het is overeengekomen of verleend
- vermenging = de vereniging in één persoon van de hoedanigheden van vruchtgebruiker en
eigenaar
- niet-uitoefening ervan gedurende 30 jaar = verjaring
- tenietgaan van het goed waarop het is gevestigd
Totaal verlies door overmacht: de verplichtingen van vruchtgebruiker en naakte eigenaar verdwijnen, geen van
beide is aan de andere schadevergoeding verschuldigd. Is er geen overmacht en heeft de vruchtgebruiker zich
laten verzekeren dan ontvangt hij van zijn verzekeraar een vergoeding: het vruchtgebruik op de zaak zal dan
worden omgezet in een vruchtgebruik op de ontvangen geldsom.
- het misbruik dat de vruchtgebruiker maakt van zijn genot wanneer hij het erf beschadigt of
bij gebrek aan onderhoud laat vervallen
Vruchtgebruik van rechtspersonen vervalt automatisch na 30 jaar.
De naakte eigenaar mag zijn eigendom verkopen, maar omdat de koper, evengoed als de
verkoper, de rechten van de vruchtgebruiker moet respecteren zijn de verkoopsmogelijkheden
de facto zeer beperkt.
Ook de vruchtgebruiker mag zijn rechten verkopen. Het betreft hier eveneens een meer
theoretische dan praktische mogelijkheid. Wie zou er een recht willen kopen waarvan de duur
afhangt van andermans leven? Want vruchtgebruik eindigt bij het overlijden van de
oorspronkelijke vruchtgebruiker.
De vruchtgebruiker kan de naakte eigenaar niet dwingen om samen de volle eigendom van
de zaak te verkopen, en vice versa.
Maar op deze regel bestaan twee belangrijke uitzonderingen.
De vruchtgebruiker van een vermogen moet de intresten betalen op de schulden van dit
vermogen. Het kapitaal moet, op de vervaldag, door de naakte eigenaar worden terugbetaald.
220