2005-4 - Vrienden van Blijdorp

want de landen zijn erg streng met betrekking
tot de uitvoer van de dieren. De laatste
groep, de Bhutanistis, is een kleine groep
die alleen voorkomt in Nepal en omstreken.
Deze pages hebben dubbele staarten. Ze
zijn streng beschermd omdat ze bedreigd
worden door verzamelaars. Voor de zeldzaamste
soorten wordt zelfs meer dan 7000
dollar betaald voor één enkele vlinder.
Bhutanistis komen op één plek bij elkaar
(bijvoorbeeld op de top van een heuvel of
bij een boom). Daar worden ze dan
gevonden. Dit gedrag heet ‘hilltopping’.
Rouwbandpages kweken
in Blijdorp
Dit jaar is er een succesvolle kweek aan de
gang van de Papilio polytes in de vlindertuin
van de Diergaarde. Deze rouwbandpage is
een overwegend zwarte vlinder met een
witte streep over de beide achtervleugels.
Op een aantal citrusplanten in de kweekruimte
van de vlindertuin zaten ten tijde van
dit interview een flink aantal rupsen. Het
mannetje had een vrouwtje gezien en is
toen vlak onder en voor haar gaan vliegen.
Hierbij maakte hij een paar salto’s achterover
waarbij hij haar antennes probeerde te
raken met zijn vleugels. De geurstof die hij
hierbij afgaf heeft het vrouwtje overtuigd
dat ze soortgenoten zijn. De baltsvlucht eindigde
in een paring waarbij de voortplantingsorganen
in het achterlijf tegen elkaar
zijn gedrukt. Het vrouwtje zocht toen een
mooi, voedselrijk plekje om de eitjes te leggen.
Na een dag of tien doorgebracht te
hebben in de bolvormige, gladde eitjes
zagen de rupsjes het eerste levenslicht.
Nu is het zaak om vier weken lang lekker
veel te eten. Het kleine rupsje probeert
zoveel mogelijk te lijken op een vogelpoepje.
De vijanden, met name de vogels, zijn
niet in zo’n hapje geïnteresseerd. Als de
rups groter wordt, na de derde vervelling,
komt dat niet geloofwaardig meer over.
De rups speelt dan de rol van een afschrikwekkende
hagedis. Ook dit schrikt de
vijanden af, of laat hun interesse in dit dier
smelten als sneeuw voor de zon. Bij mieren
werkt deze truc niet. Daarom heeft de rups
een orgaan (osmaterium) dat hij vlak achter
de kop naar buiten duwt. Het is opvallend
gekleurd, V-vormig en geeft een doordringende
geur af. Hiervoor gaan de mieren ook
op de loop. Als er genoeg is gegeten, verveld
en gegroeid verandert de rups in een
pop. Hij past zich aan de kleur van de tak
waarop hij zit aan en gaat in een hoek van
45 graden tegen de tak zitten. Hij is nu net
een zijtakje. Na twaalf dagen komt uit deze
pop een prachtige vlinder tevoorschijn.
Deze vlinder heeft tien dagen tot drie
weken de tijd om te zorgen voor het nageslacht.
Daarna is haar leventje over. Deze
cyclus kan het hele jaar door plaatsvinden,
maar toch vooral in de zomer. In de winter
gebeurt het minder omdat er dan minder
licht is. Bovendien krijgen de citrusplanten
van Blijdorp twee jaar rust om te herstellen
na de vorige ‘rupsenplaag’. Vanaf februari
volgend jaar wil men in de vlindertuin van
Diergaarde Blijdorp een test gaan doen met
kunstvoer. Dit is een soort poeder in gelatine.
De rupsen gaan dan in een doosje apart
met dit voer. Dit wordt al gedaan in Amerika
en in sommige tropische vlindertuinen.
Blijdorp onderhoudt contact met andere
vlindertuinen in Nederland zoals Artis en
Emmen en met particuliere kwekers in
Zeeland en Engeland. De contacten houden
in dat zowel informatie, als eitjes, rupsen en
poppen worden uitgewisseld. De meeste
pages komen gekweekt aan (als pop) uit de
tropen. Elke twee weken komt een zending
binnen van de Engelse leverancier ‘Stratford-upon-Avon’
die de poppen inkoopt
en doorstuurt volgens een jaarrooster.
De koninginnepage
Zoals al eerder vermeld komt er ook een
page voor in vooral het oosten en zuiden
van ons land. Daarom nog een stukje over
onze enige, inlandse page. De Papilio
machaon heeft een voorvleugellengte van
ongeveer 3,4 centimeter. De vleugels zijn
geel met een zwarte tekening en op de achtervleugels
bevinden zich twee voornamelijk
rode vlekken. De koninginnepages komen in
open landschap voor vanaf de zeekust tot
op 2000 meter hoogte. Daar in de bergen
rusten de vlinders in de trektijd. De koninginnepage
was ooit een veel voorkomende
vlinder. De rupsen voeden zich met schermbloemigen,
zoals peen, venkel, peen, dille
en komijn, dat algemeen voorkwam. Door
de veranderingen in de landbouw zoals verdroging,
vermesting en verkaveling, is deze
vlinder jammer genoeg op veel plaatsen uitgestorven.
In Nederland vliegen de vlinders
van april tot begin september. Ze leven
maar een paar weken. In de korte zomers
van Noord Europa komt maar één generatie
tot ontwikkeling, in Zuid Europa twee en
in Noord Afrika zelfs drie. De rupsen van de
koninginnepage zijn eerst zwart met 6 rode
wratten en een witte vlek op de rug. Later
worden ze groen met zwarte ringen en per
ring zes geelrode punten.
Kwetsbare schilderijtjes
Vele vlindersoorten worden bedreigd. Zelfs
in Nederland zijn de fladderaars weinig
meer te bewonderen. Door het bestrijden
van de rupsen en bovenstaande landbouwveranderingen
is het vlinderbestand flink
afgenomen. Dit is iets waar een individu niet
zoveel aan kan doen. Maar wat mij opviel in
de vlindertuin was het gedrag van sommige
bezoekers. Ondanks duidelijke borden lieten
mensen de schuifdeuren gewoon open
staan en probeerden sommige mensen de
vlinders toch te ‘aaien’ of nog erger…te
vangen. Een kind weet zelfs dat de schubjes
van de vlinder in je hand achter blijven en
dat je zo de vlinder beschadigt. Een kleuter
zegt al: ‘Niet doen, dan gaat ie dood!’
Laten we ze bekijken als mooie schilderijtjes.
Zet een vlinderstruik (Buddleja) in uw
tuin, daar komen ze op af. Dan heeft u zelf
ook een vlindertuin voor inheemse soorten.
Ook Blijdorp gebruikt de bloemen van deze
struik voor haar vlinders. Ikzelf heb heel wat
koolwitjes, atalanta’s, dagpauwogen en kleine
vossen gezien deze zomer. En vorige
week zat er nog een grote vos. Nu maar
wachten op die koninginnepage.
17