Beweeg je mee? - Sardes

De Taallijn
Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Beweeg je mee?
Activiteitencyclus voor groep 1 en 2
Dorien Stolwijk
Expertisecentrum Nederlands

Inhoudsopgave
Belangrijke achtergrondinformatie 3
Voorbeeld van een planningsrooster 5
Voorbereiding 8
Fase 1 – Introductie 14
Fase 2 – Interactief voorlezen 19
Fase 3 – Werken met verhalen 26
Fase 4 – Werken met leervragen 33
Fase 5 – Presentatie/evaluatie 40
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 2

Belangrijke achtergrondinformatie
Waarom is de Taallijn ontwikkeld?
Het Expertisecentrum Nederlands en Sardes hebben de afgelopen jaren de Taallijn
ontwikkeld in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het
doel van de Taallijn is de effectiviteit van de taalstimulering van leidsters en leerkrachten
te vergroten. De Taallijn biedt handreikingen voor het beperken van de achterstand in
taalontwikkeling op jonge leeftijd. Onderzoeksresultaten geven aan dat een vroege
aanpak van taalachterstanden effect heeft.
De Taallijn is gebaseerd op de principes van interactief taalonderwijs, zoals die in eerdere
publicaties van het Expertisecentrum Nederlands uitgebreid beschreven zijn. De vijf
speerpunten van de Taallijn zijn Mondelinge taal, Werken aan woordenschat, Beginnende
geletterdheid, ICT en multimedia en Ouderbetrokkenheid.
De Taallijn biedt een doorgaande lijn van kinderdagverblijf en peuterspeelzaal naar
basisonderwijs.
De Taallijn voor het kinderdagverblijf
Onlangs is er een handreiking gerealiseerd voor leidsters van kinderen van 0 tot 2 jaar in
kinderdagverblijven. De handreiking is opgenomen in de scholing voor leidsters, en biedt
de leidsters aanwijzingen om in hun dagelijkse praktijk de taalontwikkeling van baby’s en
dreumesen te stimuleren. Met deze uitgave is er nu ook aandacht voor de allerjongsten.
De Taallijn voor peuters
De Taallijn voor peuters is landelijk ingevoerd. Door Sardes zijn verschillende cursussen
voor peuterleidsters ontwikkeld, variërend van aparte modules voor de speerpunten tot
een geïntegreerde cursus waarbij alle speerpunten aan de orde komen. In het boek
Peuters Interactief met Taal (Stoep & Van Elsäcker, 2005) wordt de Taallijn uitgebreid
beschreven. Naast dit boek zijn er drie cd-roms ontwikkeld met praktijkvoorbeelden:
Interactief voorlezen aan peuters, Gesprekken met peuters en Werken aan
woordenschat. Op de website www.detaallijn.nl staat een serie uitgewerkte, concrete
activiteitencycli voor peuters. Werken met de Taallijn houdt in dat leidsters eerst
deelnemen aan een cursus, en vervolgens zelfstandig kunnen werken met de
activiteitencycli.
De Taallijn voor kleuters
Sardes heeft voor groep 1 en 2 een geïntegreerde cursus ontwikkeld waarin alle vijf
speerpunten van de Taallijn aan bod komen. Nadat de leerkrachten bekend zijn gemaakt
met de principes en speerpunten van de Taallijn, kunnen ze zelf aan de slag. Binnen de
Taallijn is een aantal kant-en-klare activiteitencycli ontwikkeld. Leerkrachten kunnen
deze geheel of gedeeltelijk uitvoeren. Met behulp van een checklist kunnen ze
bijvoorbeeld bepalen welke Taallijn-speerpunten in hun eigen programma's nog
onderbelicht zijn en aanvullende activiteiten kiezen uit een Taallijn-thema. De
activiteitencycli voor groep 1 en 2 zijn ook bruikbaar in groep 3, zeker in de eerste helft
van het schooljaar. Voordat leerkrachten aan de slag kunnen met een thema van de
Taallijn, volgen zij eerst een nascholingscursus. Daarnaast is het boek De Taallijn.
Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2 (Van Elsäcker, Van der Beek, Hillen & Peters,
2006) onmisbaar bij het uitvoeren van een activiteitencyclus. Dit boek bevat
achtergrondinformatie over de Taallijn, de vijf speerpunten, en de opbouw en uitvoering
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 3

van een activiteitencyclus. Bij het boek hoort een dvd met video-opnames van diverse
activiteiten in groep 1 en 2 (Van der Beek, Van Elsäcker, Corvers, Hillen & Peters, 2006).
De Taallijn voor groep 3 en 4
De Taallijn blijft in ontwikkeling. Bij basisscholen blijft een grote behoefte aan
doorgaande leerlijnen. Om deze reden werd De Taallijn voor groep 3 en 4 ontwikkeld in
de vorm van een activiteitencyclus rondom het thema vogels. Hiervoor is het boek Zie je
ze vliegen? De Taallijn voor groep 3 en 4 (Van Elsäcker, Stolwijk en Bruggink, 2007)
verschenen. In De Taallijn voor groep 3 en 4 wordt een koppeling gemaakt met de
zaakvakken. Op scholen met veel niet-Nederlandstalige kinderen verdwijnen de
zaakvakken vaak naar de achtergrond, omdat de nadruk in deze groepen ligt op de
basisvaardigheden voor taal en rekenen. Door de koppeling van taal en zaakvakken
worden meerdere doelen in één keer bereikt: kinderen breiden hun woordenschat en
kennis van de wereld uit en gebruiken taal in een betekenisvolle context. Door kinderen
leervragen te laten bedenken bij het thema, komt de leerkracht tegemoet aan de
nieuwsgierigheid van de kinderen en leren de kinderen dat ze zelf informatie kunnen
vinden in informatieve boeken en op internet. De kinderen vergroten met een
activiteitencyclus van De Taallijn tevens hun lees- en schrijfvaardigheden,
gespreksvaardigheden zoals redeneren en argumenteren.
Nijmegen, april 2008
Deze activiteitencyclus is ontwikkeld met dank aan Marian Bruggink, Annie van der Beek,
Willy van Elsäcker, José Hillen, Janneke Corvers, Sylvia Peters en Martine Gijsel.
Meer informatie over de bijbehorende boeken en dvd’s of over scholing in de Taallijn in de diverse regio’s is te
vinden op www.deTaallijn.nl. Boeken, cd-roms en de dvd zijn te bestellen via www.lcowijzer.nl. Informatie over
cursussen in de diverse regio's is ook te verkrijgen bij Sardes (030- 2326200).
© 2008 Expertisecentrum Nederlands
Deze uitgave is voorbehouden aan begeleiders en deelnemers van het trainings- en ondersteuningstraject van
de Taallijn (zie www.deTaallijn.nl). Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag voor commerciële
doeleinden worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar
gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnames, of op
enige andere wijze, zonder nadrukkelijke verwijzing naar Sardes en het Expertisecentrum Nederlands.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 4

Voorbeeld van een planningsrooster
Mondelinge taal
Werken aan woordenschat
Beginnende geletterdheid
ICT en multimedia
Ouderbetrokkenheid
Fase en activiteit Speerpunten
Voorbereiding
Vooraf Leerkracht bereidt thema voor.
Voorbereiden anker: selecteren kernwoorden bij
thema en prentenboek; woordenmap maken;
verzamelen boeken en materialen; voorbereiden
gezinsportfolio; voorbereiden stimulerende
leeromgeving
Leerkracht maakt planning van activiteiten
Fase 1: Introductie
Week 1 Anker: bewegen in een grote sporthal
Foto’s bekijken op de computer
Diploma maken
Woordweb maken
dagelijks Inrichten van de leeromgeving
Het prentenboek: Stamp mee met de olifant
Lettermuur
dagelijks Schrijfhoekactiviteiten
Week 2
Gezinsportfolio
Portfoliogesprek en gesprek met de ouders
Fase 2: Interactief voorlezen
Pre-teaching: centrale prentenboek Kleine
Kangoeroe
Introductie prentenboek in de grote groep
Lezen met wie-waar-wat-pictogrammen
De boekenmuur
Herhaald voorlezen
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 5

Woordmuur
dagelijks Het verhaal naspelen
Bewegingservaringen in het platte vlak
Bewegingservaringen in de ruimte
dagelijks Het prentenboek in de boekenhoek en de
luisterhoek
dagelijks Computerhoek
dagelijks Schrijfhoek
Vertellen of voorlezen met ondersteuning van het
digitale schoolbord
Fase 3: Werken met verhalen
Voorlezen van nieuwe boeken
Een eigen bewegingsboek
Lezen met wie-waar-wat-pictogrammen
Samen een informatief boek lezen
Klank- en taalspelletjes
Versjes
Goed luisteren: kun jij dit ook?
Een bewegingslied
dagelijks Samen dansen
dagelijks Verhalen vertellen
Week 3
Wat is er veranderd?
Fase 4: Werken met leervragen
Startactiviteit: Gastspreker op bezoek!
Terugkijken op het bezoek
dagelijks Werken met leervragen
dagelijks Meespelen in de sportwinkel
dagelijks Meedenken in de ontdekhoek sport
Een fotomuur
Een interview
Koekeloere, Sesamstraat en Kabouter plop over
sport
Taalspelletjes over sport
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 6

dagelijks Vertellen op de vertelstoel over je eigen sport
Letterboek
Versjes
Winnen en verliezen
Bewegen is gezond
Portfoliogesprek
Een uitnodiging maken
Fase 5: Presentatie/Evaluatie
Presentatie van het werk van kinderen
Evaluatie van de kinderen
Eindevaluatie van de activiteitencyclus
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 7

Voorbereiding activiteitencyclus beweeg je mee?
Thema: Bewegen
Anker: Bewegen in een echte sporthal
Alle thema's van de Taallijn voor groep 1 en 2 bieden talige activiteiten rondom de vijf
speerpunten mondelinge taal, werken aan woordenschat, beginnende geletterdheid, ICT
en multimedia en ouderbetrokkenheid. Elke activiteitencyclus duurt ongeveer drie weken
en heeft een aantal fasen, waarin een centraal prentenboek een grote rol speelt. Dit
prentenboek wordt meerdere malen voorgelezen, zodat woordenschat, zinsconstructies
en verhaalbegrip de kans krijgen zich te ontwikkelen. In de fasen 1 tot en met 3 van het
thema ‘Beweeg je mee?’ staan de eigen bewegingen van de kinderen centraal en de
bewegingen die andere mensen en dieren maken. Vanaf fase 4 wordt bij het werken met
de leervragen ook aandacht besteedt aan verschillende sporten, het winnen en verliezen
en gezondheid. Bij de uitvoering van dit thema is het boek De Taallijn. Interactief
taalonderwijs in groep 1 en 2 (Van Elsäcker, Van der Beek, Hillen & Peters, 2006)
onmisbaar. In dit boek is uitgebreide achtergrondinformatie te vinden over de vijf
speerpunten van de Taallijn, de opbouw en de fasen van een activiteitencyclus en de
benodigde leerkrachtvaardigheden.
Voorbereiding
• Voorbereiding van het anker: bewegen in een grote sporthal
• Planning maken voor activiteiten
• Gastspreker uitnodigen
• Ouders inlichten over het thema ‘Beweeg je mee?’
• Woorden selecteren bij het thema en het prentenboek
• Boeken en materialen verzamelen
• Voorbereiden van een gezinsportfolio
• Woordenmap maken
• Stimulerende leeromgeving inrichten
Voorbereiding van het anker: bewegen in een grote sporthal
Het anker voor deze cyclus wordt gevormd door verschillende bewegingsactiviteiten in
een grote sporthal, waardoor kinderen intrinsiek gemotiveerd raken om te bewegen. De
leerkracht vraagt bij de dichtstbijzijnde sporthal of er mogelijkheden zijn om met groep 1
en 2 van de basisschool de sporthal te kunnen gebruiken. Een grote sporthal nodigt
kinderen meer uit om te bewegen dan de eigen bekende speelzaal. De leerkracht
informeert welke materialen in deze sporthal aanwezig zijn. Daarna tekent ze een
opstelling. De leerkracht zorgt dat er verschillende bewegingen centraal staan, zoals een
onderdeel waar de kinderen kunnen rollen, springen, klimmen, zwieren en dergelijke. Zie
voor een voorbeeld van een opstelling bijlage 5. De leerkracht kan ouders vragen om een
groepje van drie of vier kinderen te begeleiden tijdens het doorlopen van alle activiteiten
in de sporthal. De leerkracht kan hiervoor aan de kinderen een ouderbrief (bijlage 2)
meegeven. De leerkracht kan voor het opstellen van de materialen in de sporthal
dezelfde ouders inschakelen. Afhankelijk van de afstand tussen de school en de sporthal
moet er eventueel voor vervoer gezorgd worden.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 8

Het is belangrijk dat de leerkracht aan de begeleiders uitlegt wat de bedoeling is van het
bewegen in de grote sporthal. De leerkracht vertelt dat de kinderen kennis mogen maken
met alle materialen die in de sporthal klaarstaan. De kinderen die ergens niet op durven,
hoeven dit ook niet te doen. Belangrijk is dat de leerkracht vertelt dat het geen wedstrijd
is om alles zo snel mogelijk te doen, maar dat het er om gaat dat alle kinderen genieten
van de activiteiten die ze kunnen ondernemen.
Tijdens de activiteiten maakt de leerkracht met een digitale fotocamera foto’s van de
activiteiten van de kinderen.
Planning maken voor activiteiten
De leerkracht selecteert verwerkingsactiviteiten voor de speerpunten waaraan zij
gedurende de cyclus aandacht wil besteden. Het voorbeeld van een planningsrooster dat
aan het begin van dit document staat afgedrukt, kan een hulpmiddel bij de planning zijn.
Gastspreker uitnodigen
Voor deze startactiviteit kan de leerkracht uit twee mogelijkheden kiezen.
- De leerkracht vraagt bij ouders na of zij een bepaalde sport beoefenen en deze in de
klas willen komen toelichten. Dit kan door middel van de ouderbrief uit bijlage 2.
- De leerkracht vraagt bij haar collega’s van groep 6 tot en met 8 na of zij bereid zijn
om te vragen of kinderen uit hun klas een bepaalde sport beoefenen en deze in de
kleuterklas willen komen toelichten. Wanneer kinderen zich opgeven, kunnen zij het
verhaal dat ze willen vertellen thuis voorbereiden. De leerkracht kan deze kinderen
eventueel de brief uit bijlage 2 meegeven. De eigen leerkracht kan hen hierbij helpen.
De leerkracht spreekt met de ouder of het kind een dag en een tijd af, waarop hij of zij in
de klas of in de speelzaal als gastspreker uitleg kan geven over de sport die hij of zij
beoefent. Mogelijk kan deze ook gedemonstreerd worden. De ouder of het kind kan
materialen, kleding, boeken, foto’s en dergelijke meebrengen. Ook de leerkracht kan
naar materialen zoeken die passen bij de sport (bijvoorbeeld boeken van de bibliotheek).
Ouders inlichten over het thema: ‘Beweeg je mee?’
De leerkracht geeft een ouderbrief voor de ouders over het thema ‘Beweeg je mee?’ mee
naar huis (zie voor een voorbeeld bijlage 1). In deze brief worden ouders geïnformeerd
over de activiteiten die zullen gaan plaatsvinden op school binnen het thema ‘Beweeg je
mee?’.
Selectie van kernwoorden bij het thema:
Tijdens het thema komen de kinderen in aanraking met nieuwe woorden. Een aantal
kernwoorden bij het thema wordt bewust aangeleerd en geoefend. Er zijn kernwoorden
geselecteerd bij het thema en ook bij het prentenboek. Hierbij is gebruik gemaakt van de
frequentiewoordenlijsten van Schrooten en Vermeer (1994). Beide groepen kernwoorden
worden in de verwerkingsopdrachten gebruikt. De leerkracht maakt een keuze uit de
kernwoorden. Ze kan hierbij gebruik maken van de toetsgegevens van kinderen of eerder
gemaakte observaties. Wanneer er in de klas kinderen zijn die deze woorden al kennen is
het raadzaam om voor hen aanvullende of moeilijkere woorden te selecteren. Bij de
selectie van woorden kan gebruik gemaakt worden van de thematische woordenlijst van
Kienstra (2003).
Kernwoorden bij het thema
Bewegen, dansen, glijden, gooien, gymen, hinkelen, hollen, huppelen, klimmen,
kruipen, kruipen, liggen, lopen, rennen, (op)rollen, rollen, spelen, springen, staan, op
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 9

één been staan, stampen, stilstaan, turnen, verliezen, voetballen, winnen, zitten,
zwaaien (heen en weer), zwemmen, achteruit, (om)draaien, groter, (om)hoog, kleiner,
(om)laag, langzaam, snel(hard), gezond, vooruit, de (voet/tennis)bal, het ballet, het
balletpak, de bescherming, de beweging, de broek, de club, het diploma, de handdoek,
de houding, de judo, de shampoo, het shirt, de speelzaal, het spel, de sport, de sporthal,
de sportkleding, de sportschoen, de sporttas, de sprong, het tennisracket, de wedstrijd
De leerkracht maakt een selectie uit bovenstaande lijst. Zij maakt een verdeling in
eenvoudige kernwoorden, die geschikt zijn voor minder taalvaardige leerlingen en
moeilijkere kernwoorden, die geschikt zijn voor de meer taalvaardige leerlingen. Zo
ontstaan twee lijsten van ongeveer vijftien woorden. Uiteraard mag er overlap zijn tussen
beide lijsten. Aan het begin van de cyclus is het doel dat kinderen de geselecteerde
woorden receptief (passief) beheersen. Aan het einde van de cyclus moeten ze de
meeste kernwoorden ook productief (actief) beheersen.
Selectie van kernwoorden bij het prentenboek
Bij het thema ‘Beweeg je mee?’, staat het prentenboek kleine Kangoeroe van Guido van
Genechten (2005) centraal. In de onderstaande lijst wordt een aantal kernwoorden uit
het prentenboek gegeven. Dit zijn vooral die woorden die belangrijk zijn voor het begrip
van het verhaal.
Kernwoorden bij het prentenboek Kleine Kangoeroe
de aap, de bloem, de buidel, de buik, de giraffe, het geluid, de kangoeroe, het
linkerpootje, de olifant, de oren, het probleem, de snoet, de snuit, een spat water, de
springer, de staart, het stof, de supersprongen, de vacht, de vlakte, de vlinder, de vogel,
de wasbeurt, de wereld, de wijde wereld, (in) duiken, dansen, de ogen uitkijken, dichtbij
blijven, duwen, fladderen, fluiten, friemelen, gekwetter, leren, op elkaar lijken, prikkelen,
rennen, rondsjouwen, springen, springen, stoeien, zitten, zwieren, droog, gevaarlijk,
geweldig, geweldigste, grappig, handig, lieve, mooiste, plezier, stom, trots, uit de verte,
uitgeput, veilig, vervelend, zacht
De leerkracht selecteert uit deze lijst de woorden zij wil behandelen en houdt daarbij
rekening met het taalniveau van de kinderen. Evenals bij de themawoorden, maakt ze
zowel voor de minder taalvaardige als voor de meer taalvaardige kinderen een lijst met
ongeveer vijftien kernwoorden. Er kan weer overlap tussen beide lijsten zijn.
Boeken verzamelen
De leerkracht informeert bij de bibliotheek naar de mogelijkheden voor het lenen van een
leskist bewegen, sport en of gezondheid. In deze leskist kunnen aan het thema verwante
boeken, maar ook speel- en leermaterialen zitten. De leerkracht verzamelt zelf ook
prentenboeken, informatieboeken, verhaalboeken en boeken die de kinderen zelf kunnen
lezen bij het thema. Ook de kinderen mogen boeken bij het thema meebrengen. In
bijlage 7 zijn suggesties voor boeken opgenomen.
Materialen verzamelen
De leerkracht verzamelt liedjes, versjes, spelletjes en videobeelden (denk aan
bijvoorbeeld een gedeelte van het sportjournaal of opnames van de olympische spelen)
die passen binnen het thema ‘Beweeg je mee?’. Zij verzamelt ook verschillende foto’s en
afbeeldingen van bijvoorbeeld bewegende mensen en dieren voor de fases 1 tot en met
3, sportende mensen en platen over groente en fruit vanaf fase 4. De leerkracht
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 10

verzamelt concrete voorwerpen die bij het thema horen zoals voetbalschoenen,
zwemkleding, sporttas, sportbroek en dergelijke. Deze materialen kunnen worden
gebruikt voor de fotomuur, bij schrijfactiviteiten en voor verdere inrichting van de
leeromgeving. Op de thematafel kunnen boeken over het thema en voorwerpen zoals
ballen, hockeysticks, beschermkleding en dergelijke een plaats krijgen. De leerkracht kan
materialen verzamelen bij het centrale prentenboek die het begrip van het verhaal
ondersteunen. Denk aan knuffels, foto’s of afbeeldingen van de beesten die in het
verhaal voorkomen.
ICT
De leerkracht kan zelf een digitale versie van het prentenboek Kleine Kangoeroe maken.
Een stappenplan voor het maken van een digitaal prentenboek is te vinden op de website
www.detaallijn.nl. De leerkracht maakt veel digitale foto’s, die in diverse activiteiten
worden gebruikt.
Voorbereiden van een gezinsportfolio
Voor alle kinderen komt er een eigen gezinsportfolio. De leerkracht kan hiervoor het
bijgevoegde voorbeeld van een gezinsportfolio gebruiken (bijlage 5) of een eigen versie
maken. Als de leerkracht of de school al werkt met een gezinsportfolio is het beter de
eigen versie te gebruiken. Als scholen nog geen ervaring hebben opgedaan met een
gezinsportfolio, is het voorgedrukte gezinsportfolio een goed hulpmiddel om mee te
beginnen. De kinderen verzamelen gedurende het thema een aantal werkjes in het
gezinsportfolio. In het gezinsportfolio uit de bijlage is op enkele bladzijdes al voorgedrukt
wat de bedoeling is.
Woordenmap
De leerkracht kan tijdens het thema per kind een woordenmap aanleggen. In deze map
worden de kernwoorden genoteerd die het kind actief gebruikt tijdens gesprekken en
speelleersituaties. De leerkracht kan deze woorden verzamelen door middel van
observaties of door specifieke oefeningen met het kind, bijvoorbeeld bij het laten
navertellen van een verhaal.
Stimulerende leeromgeving inrichten
De leerkracht denkt tijdens het thema samen met de kinderen na over de inrichting van
het lokaal in de sfeer van het thema. De inrichting van het lokaal hoeft niet meteen klaar
te zijn bij aanvang van het thema. Door samen met de kinderen het lokaal in te richten
wordt de betrokkenheid van de kinderen bij het thema vergroot. Het inrichten van het
lokaal is ook een verwerkingsactiviteit bij verschillende fasen van de activiteitencyclus.
Het lokaal wordt eerst ingericht rondom de activiteiten van de bewegingen van de
kinderen zelf (fase 1 tot en met 3) en later (vanaf fase 4) rondom sportactiviteiten die bij
de leervragen aan bod komen. Vanaf deze fase komen ook de onderwerpen gezondheid
en winnen en verliezen aan bod. Hoofdstuk 9 van het boek De Taallijn. Interactief
taalonderwijs in groep 1 en 2 heeft betrekking op de inrichting van de leeromgeving.
Hierin staan veel tips over de inrichting van een leeshoek, een boekenmuur, een
woordmuur, een lettermuur, een thematafel, een computerhoek, een schrijfhoek of een
ontdekhoek.
Onderstaand volgen suggesties voor de leerkracht voor het inrichten van het klaslokaal.
• Een sportwinkel in de klas. Hierin komt een kassa, een kledingrek met sportkleding
(zwembroek, voetbalbroek, balletpakje) die de kinderen mee hebben genomen,
sportschoenen en schoenendozen, sportattributen (ballen, shuttles, rackets),
sporttassen, beschermende attributen (kniebeschermers, gebitje, helm, cap), platen
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 11

van sportende mensen, shampoo, douchegel, een paskamer en dergelijke. De
kinderen kunnen de kledingstukken labelen samen met de leerkracht. Ze kunnen de
woorden vervolgens op een bonnetje naschrijven met een bedrag erbij om het te
verkopen of een tekening van het voorwerp dat verkocht wordt. De kinderen nemen
de rol aan van koper en verkoper. Ze adviseren bepaalde kleding bij een bepaalde
sport. De kleding kan gepast worden waarop weer een advies volgt.
• Een bewegingshoek in de klas. In een hoek van de klas kunnen twee matten
neergelegd worden waar de kinderen samen allerlei oefeningen kunnen doen, die zij
eerder hebben geleerd van de leerkracht tijdens bewegingslessen (zie voorbeelden
fase 3). Ook kan hier klein materiaal uit de speelzaal liggen, zoals pittenzakjes,
hoepels, balletjes en dergelijke. Ook spelletjes als elastieken kunnen hier gedaan
worden. De kinderen kunnen ook spelletjes doen zoals het voor- en nadoen van
bewegingen. Er kunnen foto’s liggen van de kinderen waarop ze een beweging
maken, zoals kruipen, springen, hinkelen, enzovoorts die de kinderen samen moeten
uitvoeren. De kinderen kunnen elkaar hier naspelen en spiegelen, zoals exact
hetzelfde gaan staan als het andere kind staat. Het boek Stamp mee met de olifant
kan hier ook een plaats krijgen, zodat de kinderen de bewegingen na kunnen doen.
Van belang is dat andere kinderen in de klas geen overlast hebben van deze hoek.
• Een ontdekhoek over sport en bewegingen. Hierin krijgen verschillende opdrachten
een plaats. Er zijn bijvoorbeeld foto’s of plaatjes waarop een kind een beweging
omschrijft en benoemt die het ziet, een ander kind moet dit uitvoeren. Andere
voorbeelden zijn: een kind doet een blinddoek om en voelt aan een ander kind welke
beweging het maakt of welke houding het aanneemt (zitten, op een been staan) en
benoemt dit. In de ontdekhoek liggen opzoekboeken en tijdschriften om te kijken hoe
dieren en mensen bewegen. Er zijn foto’s of afbeeldingen van verschillende
bewegingen, zoals kruipen en springen, die de kinderen samen moeten uitvoeren.
Vanaf fase 4 kunnen hier ook foto’s of afbeeldingen liggen van sportende mensen
waaraan de kinderen de juiste sportkleding moeten koppelen. De kinderen kunnen er
materialen natekenen zoals een doorgesneden tennisbal. De kinderen kunnen
verschillende sportschoenen vergelijken, van verschillende maat, ondergrond, kleur,
enzovoorts. De kinderen kunnen tabellen maken door te kijken hoeveel dieren (uit
bijvoorbeeld de prentenboeken) kunnen rennen, springen, lopen en dergelijke (zie
voor een voorbeeld bijlage 6).
• Vertelhoek: een kind gaat op een stoel zitten en vertelt middels een stokpop of
praatpop een bewegingsverhaal. De leerkracht heeft dit eerst een keer voorgedaan.
Zie hiervoor bijvoorbeeld activiteit 6 en 9 van fase 3. Andere kinderen in deze hoek
mogen dit verhaal uitbeelden.
• Water- en zandtafel. In de zandtafel krijgen verschillende dieren een plaats die in en
over het zand lopen, kruipen, graven of bijvoorbeeld rennen. Terwijl de kinderen met
de dieren door het zand bewegen kan de leerkracht muziek opzetten. In de watertafel
komen verschillende dieren die zwemmen in het water. De kinderen kunnen hier de
dieren laten bewegen in het water. Ook bij deze activiteiten kan de leerkracht muziek
opzetten. Zie voor bijpassende activiteiten suggestie 6 en 7 uit fase 2.
• Een fotomuur met collages van afbeeldingen van verschillende bewegingen en vooral
foto’s van de kinderen zelf waarop ze duidelijk een bepaalde beweging maken. Vanaf
fase 4 ook foto’s waarop de kinderen een sport beoefenen. Deze afbeeldingen/foto’s
kunnen gesorteerd opgehangen worden en worden gelabeld (bijvoorbeeld iedereen
die aan het voetballen is of alle kinderen die aan het springen zijn bij elkaar hangen).
Ook bewegingen als rennen en lopen kunnen hier een plaats krijgen. Deze foto’s
kunnen ook een plaats krijgen bij de woordmuur of de lettermuur.
• Danshoek: een hoek waar de kinderen op muziek vrij met elkaar mogen bewegen en
eventueel zelf een dansje mogen bedenken. Ze kunnen hiervoor kleding van thuis en
discolampen meenemen. Ook een microfoon kan hier een plaats krijgen. De
leerkracht kan het dansen eerst klassikaal doen, door bijvoorbeeld allemaal op een
bepaalde muziek te dansen zoals bij activiteit 8 uit fase 3. Samen met de kinderen
kunnen op een flap of op het digitale schoolbord pictogrammen van de bewegingen
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 12

die bedacht zijn getekend worden, zodat de kinderen de dans mee kunnen dansen.
Deze hoek kan gekoppeld worden aan de bewegingshoek. Van belang is dat andere
kinderen in de klas hier geen overlast van hebben.
• Computerhoek of digitale-fotohoek waar alle foto’s te zien zijn die gemaakt worden
tijdens het thema bewegen. Via een digitale foto-show kunnen kinderen en ouders
tijdens de inloop de foto’s samen bekijken. Ook tijdens het werken in hoeken kunnen
de kinderen dit in tweetallen doen. Hier kunnen zij ook woorden van de woordkaarten
van het thema natypen. Op het toetsenbord moeten dan de juiste letters geplakt
worden, zoals de kinderen ze aangeboden krijgen vanaf groep 3. Het beste kan
getypt worden in “Word” met het lettertype “Comic sans”. Vervolgens worden de
woorden ook geprint. De kinderen kunnen hier ook het digitale prentenboek
beluisteren en bekijken, dat de leerkracht zelf of samen met de kinderen heeft
gemaakt. Het boek Kleine Kangoeroe kan hiervoor gebruikt worden.
• Een interview. In fase 4 kunnen de kinderen bij activiteit 6 andere kinderen in de klas
interviewen over hun sport. Hiervoor kan de leerkracht de kinderen kleding geven
waaruit blijkt dat zij op dat moment andere kinderen willen interviewen, bijvoorbeeld
een lange jas, een hoed en een microfoon. De kinderen knutselen zelf een
filmcamera. De leerkracht oefent het interviewen eerst in de kleine kring, voordat het
een routine tijdens de werkles in de klas wordt. De leerkracht kan samen met de
kinderen ergens in de klas een kantoortje inrichten waar de interviewers de vragen
voor kunnen bereiden en de antwoorden samen kunnen verwerken door er
bijvoorbeeld een tekening van te maken.
• In een boekenkast of boekenrek worden boeken die bij het thema aan bod komen op
een aantrekkelijke manier neergezet. De boeken kunnen ook naar onderwerp
ingedeeld worden. De leerkracht bespreekt met de kinderen welke boeken bij elkaar
kunnen horen (bijvoorbeeld: boeken over een bepaalde sport of prentenboeken of
informatieve boeken bij elkaar).
• Een leeshoek met een bank of kussen waar de boeken gelezen kunnen worden. Het is
prettig als deze hoek vlakbij het boekenrek of de boekenkast is en vlakbij de lees- en
schrijfhoek, zodat de kinderen de boeken gemakkelijk kunnen pakken om
bijvoorbeeld woorden na te stempelen of het verhaal na te tekenen.
• Een lees-/schrijfhoek met verschillende schrijfmaterialen, zoals potloden, pennen,
gekleurd papier, wit papier, een typemachine, lege boekjes, letterstempels, computer
en dergelijke. De kinderen kunnen hier woordkaarten natypen over bewegen. Ze
kunnen hun eigen boekje tekenen/schrijven of een boekje namaken van een boek uit
de boekenhoek. Ze kunnen er tekeningen maken waarbij de leerkracht woorden
schrijft en de kinderen ze nastempelen, natekenen of naplakken met plakletters. Zie
ook activiteit 7 in fase 1 of activiteit 10 in fase 2.
• Een woordmuur. Bij het thema maakt de groep een woordmuur, liefst op een
prikbord. Op de woordmuur komen pictogrammen/plaatjes met bijbehorende labels
van de kernwoorden. Deze muur blijft in ontwikkeling, nieuwe woorden kunnen
worden toegevoegd, de ordening kan worden aangepast en er kunnen plaatjes of
foto’s bij worden gehangen. Zie voor een voorbeeld verwerkingsactiviteit 4 uit fase 2.
• Op een lettermuur hangen alle letters van het alfabet. Binnen het thema ‘Beweeg je
mee?’ kan bij een centrale letter, bijvoorbeeld de letter ‘b’, plaatjes, woorden en
foto’s van het thema opgehangen worden die beginnen met deze letter. Ook kan er
een tafel ingericht worden waar de letter ‘b’ centraal staat en waar alle voorwerpen
een plaats krijgen die beginnen met deze letter. Zie voor een voorbeeld activiteit 6
van fase 1.
• Een boekenmuur. Op een muur kunnen kopieën van de platen van het boek Kleine
Kangoeroe gehangen worden. Ook platen van andere boeken die voorgelezen worden
kunnen hier een plaats krijgen. Zie voor een voorbeeld verwerkingsactiviteit 2 uit fase
2.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 13

Fase 1 Introductie
Anker
Bewegen in een grote sporthal
Verwerkingsactiviteiten
1. Foto’s bekijken op de computer
2. Diploma maken
3. Woordweb maken
4. Inrichten van de leeromgeving
5. Het prentenboek Stamp mee met de olifant
6. Lettermuur
7. Schrijfhoekactiviteiten
8. Gezinsportfolio
9. Portfoliogesprek en gesprek met de ouders
Anker
Bewegen in een grote sporthal
Het anker voor deze cyclus wordt gevormd door verschillende bewegingsactiviteiten in
een grote sporthal, waardoor kinderen intrinsiek gemotiveerd raken om te bewegen.
Voor de begeleiding bij dit anker kan de leerkracht ouders vragen om een groepje
kinderen te begeleiden tijdens het doorlopen van alle activiteiten. Tijdens de
sportactiviteiten maakt de leerkracht met een digitale fotocamera foto’s van de
activiteiten van de kinderen. Er worden zoveel mogelijk afbeeldingen van de
kernwoorden van het thema gefotografeerd. De foto’s kunnen later gebruikt worden voor
allerlei doeleinden, zoals een digitale fotoshow, fotomuur, lettermuur, ontdekhoek, foto’s
op de woordmuur, het maken van een diploma en dergelijke. Op de foto’s moeten zo
veel mogelijk kinderen staan, zodat de foto’s betekenisvoller worden en gesprekken naar
aanleiding van de foto’s uitgelokt worden.
De leerkracht geeft eerst een demonstratie van de activiteiten die de kinderen kunnen
doen bij de uitgezette materialen. Vervolgens gaan de kinderen met hun begeleider de
activiteiten uitproberen. Het is de bedoeling dat de kinderen voldoende tijd krijgen om
alle activiteiten te doen.
Verwerkingsactiviteiten
1. Foto’s bekijken op de computer
Met kleine groepjes kinderen bekijkt de leerkracht de digitale foto’s die tijdens het anker
gemaakt zijn. Als de foto’s in een PowerPoint presentatie gezet worden, kunnen er
eventueel geluiden bij worden gevoegd. De leerkracht praat er met de kinderen over
welke bewegingen op de foto’s te zien zijn en wat de kinderen van de activiteit vonden.
De kinderen zullen al snel met eigen reacties komen. De leerkracht heeft vooraf aan de
activiteit een tabel gemaakt met aan de linker kant een foto van alle activiteiten
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 14

(bijvoorbeeld springen, klimmen, rollen en duikelen) en aan de bovenkant alle namen
van de kinderen uit het groepje. De leerkracht vraagt aan de kinderen wat zij van de
activiteit op de foto vonden en laat de kinderen aan de hand hiervan een gezichtje
tekenen ( ☺) in het vakje dat uitkomt bij de eigen naam en de activiteit. Tijdens het
gesprek probeert de leerkracht zoveel mogelijk op een natuurlijke manier gebruik te
maken van de kernwoorden.
2. Diploma maken
Aan de hand van de digitale foto’s wordt met de kinderen een diploma gemaakt voor de
verrichte sportactiviteiten, zie bijlage 6 voor een voorbeeld van een kader van een
diploma. De leerkracht vertelt dat ze vindt dat alle kinderen erg goed hun best hebben
gedaan in de sporthal en dat iedereen een diploma krijgt dat ze samen gaan maken.
Samen met de kinderen wordt besproken wat er op een diploma staat. De leerkracht laat
ook enkele voorbeelden van diploma’s van bijvoorbeeld zichzelf zien (bijvoorbeeld een
strikdiploma, zwemdiploma, diploma tot leerkracht basisonderwijs en een
voetbaldiploma). Samen met de kinderen wordt besproken welke activiteiten of
bewegingen zij hebben gedaan (dit zijn een aantal kernwoorden) en wat er uiteindelijk
op het diploma moet komen te staan (naam, datum, handtekening). De leerkracht geeft
de kinderen de ruimte om met veel eigen ideeën te komen voor het samenstellen van het
diploma. Samen met de kinderen wordt het diploma gemaakt. De leerkracht kan gebruik
maken van een flap waarop het diploma vergroot is getekend of een digitaal schoolbord
waardoor de kinderen direct het resultaat zien en allemaal de mogelijkheid hebben om
hun eigen idee weer te geven. De kinderen krijgen daarna een leeg diploma en
afhankelijk van het niveau van het kind stempelen zij de woorden die op het diploma
moeten komen na. Voor de kinderen die hier nog niet aan toe zijn, schrijft de leerkracht
de woorden op het diploma. De leerkracht vult met sierlijke letters de naam van het kind
in, de datum en zet een handtekening. Eventueel kan er een digitale foto van het kind op
het diploma komen.
De diploma-uitreiking kan aan het einde van de dag officieel plaatsvinden onder een luid
applaus van klasgenootjes. De leerkracht kan dit naar eigen inzicht feestelijk maken.
3. Woordweb maken
Rondom het woord ‘bewegen’ wordt samen met de kinderen een woordweb gemaakt. Dit
kan gedaan worden op een flap, een digitaal schoolbord of een groot vel papier. De
kinderen noemen de bewegingen die ze hebben gemaakt tijdens de sportactiviteiten. De
woorden in het woordweb moeten worden ondersteund met afbeeldingen van de
gemaakte foto’s of een eenvoudige tekening die de leerkracht of de kinderen maken. Het
is van belang dat de kinderen deze afbeelding zien, zodat ze de woorden kunnen ‘lezen’
waardoor ze betekenis krijgen. Tijdens deze activiteit komen de kernwoorden aan bod.
De kernwoorden die door de kinderen niet worden genoemd worden door de leerkracht
zelf ingebracht. Het woordweb krijgt een plaats in de klas, zodat de kinderen er tijdens
het thema naar kunnen kijken en de woorden eventueel kunnen
natekenen/schrijven/stempelen/plakken. De woordspin kan op latere tijdstippen ook
uitgebreid worden.
4. Inrichten van de leeromgeving
Met de kinderen praat de leerkracht over de inrichting van het klaslokaal. De leerkracht
heeft slechts een kleine aanzet voor de thematische inrichting van de klas gemaakt,
zodat de kinderen nog veel kunnen inbrengen. Voorlopig wordt de klas alleen nog
ingericht naar aanleiding van het thema bewegen. Later in de activiteitencyclus (vanaf
fase 4) worden ook de onderdelen sport en gezondheid uitgewerkt. De leerkracht laat de
kinderen meedenken over de inrichting van een hoek en eventueel een thematafel. Dit
doet zij door open vragen te stellen en zo nodig suggesties te geven. De in de
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 15

voorbereiding genoemde voorbeelden als danshoek, bewegingshoek, ontdekhoek over
bewegen, vertelhoek met vertelpop, de water- of zandtafel, fotomuur over bewegingen
en dergelijke kunnen een plaats krijgen in het klaslokaal, de speelzaal, gang of
gemeenschappelijke hal van de school.
5. Het prentenboek Stamp mee met de olifant
In het prentenboek Stamp mee met de olifant van Judy Hindley en Manya Stojic (2003)
staan verschillende bewegingen van dieren centraal. De illustraties in het boek spreken
tot de verbeelding van de kinderen. Deze illustraties kunnen voor de leerkracht een
leidraad vormen bij het vooraf verkennen van het prentenboek met een groepje
taalzwakke kinderen. Voor het aanbieden van het prentenboek kan de leerkracht een
keuze maken uit een van de volgende suggesties:
• De leerkracht bekijkt samen met de kinderen de illustraties van het boek en
bespreekt de kernwoorden. Zij zorgt ervoor dat er ruimte is voor reactie en interactie.
De leerkracht leest het prentenboek in de speelzaal voor. Tijdens het voorlezen
kunnen de kinderen de bewegingen van de dieren uitvoeren in de speelzaal. De
leerkracht stimuleert de kinderen om mee te doen en maakt opmerkingen als: goed
zo, kijk eens naar … hij stampt als een olifant!
• De leerkracht kan het boek ook aanbieden door een handpop te gebruiken van
bijvoorbeeld een beest die het verhaal vertelt. De handpop wordt gebruikt om het
prentenboek Stamp mee met de olifant te introduceren. Samen met de handpop
bekijken en praten de kinderen over de prenten in het boek. Het gebruik van een
handpop maakt de activiteit levendig en stimuleert de interactie met kinderen die niet
zo makkelijk het woord nemen. De handpop gebruikt ook strategieën om reactie en
interactie uit te lokken. De handpop doet prikkelende uitspraken, vraagt door wat
kinderen bedoelen of herformuleert en breidt uit wat kinderen zeggen. De handpop
kan als routine regelmatig in de klas samen met kinderen een boek lezen, waardoor
de kinderen vertrouwd raken met het praten tegen de handpop en de drempel lager
is om deel te nemen aan het gesprek.
Voor de verwerking van deze activiteit heeft de leerkracht een (kleuren)kopie gemaakt
van de kinderen die aan de binnenkant van de kaft te zien zijn en een (kleuren)kopie van
alle dieren die ook aan de binnenkant van de kaft van het prentenboek te zien zijn. Alle
afbeeldingen zijn los geknipt.
De leerkracht leest het prentenboek nogmaals interactief voor. Bij ieder dier stopt ze en
samen met de kinderen wordt het betreffende dier gezocht. Vervolgens wordt ook de
afbeelding van het kind gezocht dat dit dier uitbeeldt. Beide plaatjes worden bij elkaar
gelegd. Alle kinderen mogen dit dier nadoen, voordat de leerkracht verder gaat. Door het
koppelen van het dier aan de foto en het vervolgens zelf nadoen van de bewegingen,
worden de kernwoorden verduidelijkt. Op deze manier zullen de kinderen de woorden
beter begrijpen en onthouden. De leerkracht kan de woorden op een woordkaart/strook
schrijven. Bijvoorbeeld het woord olifant op een strook en het woord stampen op een
strook. Zo worden de woorden meteen gelabeld. Eventueel kan de leerkracht ook een
foto maken van de kinderen in de klas als zij het dier uitbeelden. Deze kunnen een plaats
krijgen bij de computerhoek, het gezinsportfolio, de fotomuur of gebruikt worden bij
verschillende verwerkingsactiviteiten in de hoeken. De woordkaarten kunnen met de
afbeeldingen een plaats krijgen op de woordmuur.
Ter afsluiting maakt de leerkracht een kopie van de kinderen aan de binnenkant van de
kaft of van de foto’s die gemaakt zijn tijdens deze activiteit en een kopie van de dieren
die aan de binnenkant van de kaft te zien zijn. De kinderen plakken de goede
combinaties bij elkaar op een vel papier. Dit krijgt een plaats in het gezinsportfolio,
waardoor ook thuis gesprekken kunnen ontstaan over het prentenboek en het nadoen
van bewegingen: zie voorbeeld in bijlage 3. De leerkracht schrijft onderaan de
afbeeldingen het dier en de naam van de beweging (bijvoorbeeld de tijger sluipt) of laat
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 16

de kinderen dit nastempelen of schrijven van de woordkaarten die bij deze activiteit
gemaakt zijn.
6. Lettermuur
Eén letter krijgt extra aandacht op de lettermuur of een lettertafel. Bijvoorbeeld de letter
‘b’ van bewegen. De letter krijgt een speciale versiering, lijst of kleur. De kinderen
kunnen thuis op zoek gaan naar voorwerpen die beginnen met deze letter. De
materialen, foto’s of plaatjes worden neergezet op de lettertafel. De woorden die bij de
materialen horen worden gestempeld of geschreven op een strook.
Suggesties voor activiteiten bij de ‘b’ van bewegen:
• Kinderen bedenken andere woorden die beginnen met de letter b. Ze schrijven,
tekenen of stempelen de woorden. Dit wordt dan opgehangen bij de letter b op de
lettermuur of het krijgt een plaats op de lettertafel.
• Kinderen van wie de naam begint met de letter b mogen een gekopieerde pasfoto
met hun naam bij de letter b hangen op de lettermuur of een plaats geven op de
lettertafel.
• Voor de kinderen die hier aan toe zijn kan er ook gezocht worden naar woorden
die eindigen met de letter b, of woorden waarin meerdere keren de letter b staat.
Hang deze woorden op bij de beginletter van het woord op de lettermuur, om
verwarring te voorkomen.
• De letter b koppelen aan bewegingen: met de vinger aan een schuurpapieren
letter voelen hoe de vorm is van de b, in schuim de letter b tekenen, de letter b
lichamelijk uitbeelden (een dikke buik) en dergelijke.
7. Schrijfhoekactiviteiten
De leerkracht kan enkele van onderstaande activiteiten uitkiezen die kinderen kunnen
uitvoeren in de schrijfhoek. Introductie ervan vindt plaats in de kleine kring of in de
schrijfhoek. Doordat kinderen na afloop hun werkje in de reflectiekring mogen laten zien,
brengt dit anderen weer op ideeën om ook dezelfde of net iets andere activiteiten te
ondernemen.
• De kinderen schrijven/stempelen woorden bij een afdruk van een foto die gemaakt is
tijdens de sportactiviteiten.
• De kinderen tekenen zelf een situatie waarin ze een bepaalde leuke beweging maken
en schrijven of stempelen hier woorden bij. De leerkracht kan het eventueel eerst
voorschrijven.
• De kinderen tekenen zelf een verhaal dat gaat over bewegen, bijvoorbeeld een
verhaal waarin ze zelf voor het eerst gingen fietsen, rolschaatsen, naar de dansles of
kleutergym gingen. De leerkracht kan hier woorden en zinnen bij schrijven waarna
het kind, als het daaraan toe is, de woorden of zinnen nastempelt, naschrijft of plakt.
• De kinderen maken woordkaarten van de woorden voor de woordspin of de
lettermuur. Ze stempelen, typen, schrijven of plakken woordlabels na.
• Er kunnen labels gestempeld worden voor bij de nieuwe hoeken in de klas.
8. Gezinsportfolio
In de kleine kring bekijkt de leerkracht met de kinderen de foto’s van de activiteiten die
ze gedaan hebben tijdens het anker. De leerkracht kan voor twee verwerkingen voor in
het gezinsportfolio kiezen:
• Aan de hand van de digitale foto’s kiezen de kinderen in tweetallen wat zij samen of
alleen de meest leuke, spannende of moeilijke activiteit vonden. Vervolgens tekenen
de kinderen hierover in het eigen gezinsportfolio. Deze tekening kan ook op een los
blad worden gemaakt en later ingeplakt worden. Wanneer de tekeningen klaar zijn
bekijkt de leerkracht met vier kinderen wat ze hebben gekozen.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 17

• Aan de hand van de digitale foto’s kiezen de kinderen wat zij de meest leuke,
spannende of moeilijke activiteit vonden en vervolgens drukt de leerkracht deze foto’s
af. De leerkracht bespreekt samen met de kinderen hun keuze.
Bij beide activiteiten laat de leerkracht de kinderen op elkaar reageren en vragen aan
elkaar stellen waarom ze een bepaalde activiteit bijvoorbeeld het meest leuk of spannend
vonden. De leerkracht schrijft samen met het kind bij de foto wat het kind deed en wat
het er zo leuk, spannend of moeilijk aan vond. De foto en de geschreven tekst krijgen
een plaats in het gezinsportfolio. Afhankelijk van het niveau van het kind kan het de
woorden ook zelf naschrijven of nastempelen. Zie voor een voorbeeld bijlage 3.
9. Portfoliogesprek en gesprek met de ouders
Als de kinderen het gezinsportfolio mee naar huis krijgen of als ze weer op school komen
met hun portfolio grijpt de leerkracht waar mogelijk de gelegenheid aan om met de
ouders en de kinderen over de werkjes in het portfolio te praten.
De kinderen zitten in de kring met hun portfolio op schoot. De kinderen die dat willen
mogen vertellen over wat er thuis of op school is ingeplakt en bijgeschreven.
Gespreksonderwerpen kunnen zijn:
• Zijn er kinderen die iets in het portfolio hebben geplakt over bewegen?
• Hebben de ouders of verzorgers er wat bijgeschreven?
• Heeft het kind met de ouder gepraat over wat het op school heeft gedaan? Vertel er
eens iets over!
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 18

Fase 2 Interactief voorlezen
In deze fase komen de kinderen door het prentenboek tot meer verdieping. Interactief
voorlezen is een belangrijk onderdeel van deze fase. De leerkracht start deze fase met
het introduceren van het prentenboek en de bijbehorende kernwoorden aan de
taalzwakke kinderen (pre-teaching). Bij het voorlezen in de grote kring zullen deze
kinderen van de voorkennis profiteren.
Startactiviteiten Kleine Kangoeroe
Pre-teaching:introductie prentenboek in de kleine kring
- Prentenboek vertellen in de eigen taal
- Prentenboek verkennen aan de hand van de illustraties
Introductie prentenboek in de grote groep
Verwerkingsactiviteiten Kleine Kangoeroe
1. Lezen met wie-, waar-, wat- pictogrammen
2. De boekenmuur
3. Herhaald voorlezen
4. Woordmuur
5. Het verhaal naspelen
6. Bewegingservaringen in het platte vlak (2D)
7. Bewegingservaringen in de ruimte (3D)
8. Het prentenboek in de boekenhoek en de luisterhoek
9. Computerhoek
10. Schrijfhoek
11. Vertellen of voorlezen met ondersteuning van het digitale schoolbord
Startactiviteiten
Prentenboek voorlezen: Kleine Kangoeroe, Guido van Genechten (2005)
Inhoud van het prentenboek:
De wereld is groot, veel en veel groter dan de buidel van mama Kangoeroe. Maar Kleine
Kangoeroe blijft liever dicht bij mama. Dat is veiliger, makkelijker en warmer. Mama
probeert Kleine Kangoeroe met een duwtje in de rug te laten zien wat het leven allemaal
te bieden heeft. Eerst wil dat niet zo best lukken, maar dan …
Pre-teaching: introductie prentenboek in de kleine kring
De leerkracht kan uit een van de onderstaande suggesties kiezen om het prentenboek in
de kleine kring aan te bieden aan de taalzwakke kinderen.
1. Prentenboek vertellen in de eigen taal
2. Prentenboek verkennen aan de hand van de illustraties
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 19

Introductie 1: Prentenboek vertellen in de eigen taal
Als er geen leerkracht of assistent aanwezig is die de moedertaal van de kinderen
spreekt, kan ook aan kinderen in de hogere groepen met dezelfde moedertaal worden
gevraagd om voor te lezen aan kinderen in de onderbouw. Een leerling van groep 6, 7 of
8 vertelt dan het verhaal ‘Kleine Kangoeroe’ in de eigen taal aan één of twee kinderen.
Hij/zij gaat daarbij in op moeilijke woorden en begrippen en controleert of de kinderen
het verhaal in de eigen taal begrijpen. De leerkracht geeft het kind dat voorleest enkele
tips, bijvoorbeeld:
Prentenboek vertellen in de eigen taal
1. Zorg dat je het boek goed kent, schrijf het eventueel in je eigen woorden, in je
moedertaal op.
2. Ga zo zitten dat de kleuter goed mee kan kijken.
3. Vertel het verhaal spannend en praat met de kleuters over de plaatjes.
4. Blader het boek door en benoem samen de afbeeldingen.
5. Vraag aan het eind: ‘Welk plaatje vond je het leukst?’ en zoek dit dan samen op.
Vraag dan: ‘Kun je er wat over vertellen? Wat is er te zien?’
Als aanvulling op de introductie kan de leerkracht het prentenboek meegeven aan de
ouders van het kind, zodat zij het thuis kunnen voorlezen of in hun eigen moedertaal
kunnen vertellen.
Introductie 2: Prentenboek verkennen aan de hand van de illustraties
De illustraties in het boek spreken tot de verbeelding van kinderen. Deze illustraties
kunnen voor de leerkracht een leidraad vormen bij het verkennen van het prentenboek
met een groepje taalzwakke kinderen. De leerkracht bekijkt samen met de kinderen de
illustraties, ze bespreekt de kernwoorden en de leerkracht zorgt ervoor dat er ruimte is
voor reactie en interactie. De leerkracht leest het prentenboek niet voor, maar door de
illustraties te bespreken met de kinderen worden zij toch alvast bekend gemaakt met de
kernwoorden uit het boek. De kinderen kunnen zelf vertellen bij de illustraties.
Startactiviteiten in de grote groep bij het prentenboek Kleine Kangoeroe
1. Introductie prentenboek in de grote groep
De leerkracht introduceert het prentenboek Kleine Kangoeroe in de grote groep. Ze
bespreekt de voorkant en de achterkant met de kinderen. Bij het bespreken van de kaft
van het boek laat ze de kinderen aan de hand van de illustratie voorspellen wat er zal
gebeuren. Enkele voorbeeldvragen:
• Waar denken jullie dat het verhaal over gaat?
• Waarom denk je dat?
• Wat is er te zien op de voorkant van het boek?
Hierna leest de leerkracht de titel van het boek. Ze vraagt aan de kinderen of ze nu
weten waar het boek over zal gaan en waarom ze dat denken.
Vervolgens bekijkt de leerkracht het boek samen met de kinderen. Tussendoor
verduidelijkt de leerkracht de kernwoorden die ze heeft gekozen bij de prenten. Dit doet
ze met behulp van afbeeldingen en door materialen te laten zien die voorkomen in het
verhaal. De leerkracht zoekt bijvoorbeeld een knuffel van de dieren die in het verhaal
voorkomen, bijvoorbeeld een grote en een kleine kangoeroe. Voor de woorden als
springen of fladderen kunnen afbeeldingen gezocht worden of foto’s gemaakt worden.
Deze materialen kunnen het voorlezen van het prentenboek ondersteunen en later ook
het naspelen of navertellen van het verhaal door de kinderen.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 20

Nadat het hele boek is bekeken, leest de leerkracht het prentenboek interactief voor.
Tijdens het voorlezen geeft de leerkracht de kinderen steeds de ruimte om te reageren
op het verhaal of op de prenten. De kinderen mogen ook op elkaar reageren. Verder
kunnen de kinderen door het stellen van open vragen worden aangezet om na te denken
over het verhaal. De leerkracht kan bijvoorbeeld halverwege het verhaal stoppen en
vragen naar de afloop van het verhaal. Hoe denken de kinderen dat het verhaal af zal
lopen?
Verwerkingsactiviteiten
1. Lezen met Wie-Waar-Wat pictogrammen
De volgende dag leest de leerkracht het boek een tweede keer voor in de kleine kring. Ze
stelt eerst een aantal vragen om het verhaal terug te halen. De leerkracht schrijft de
antwoorden van de kinderen kort op een flap, met behulp van pictogrammen (bijlage 4).
Over wie gaat het verhaal?
Waar speelt het verhaal zich af?
? Wat gebeurt er in het verhaal? Wat is het probleem?
Als de kinderen iets niet meer zeker weten zegt de leerkracht dat zij het verhaal nog een
keer gaat voorlezen en de antwoorden daarna achter de picto's zal opschrijven. Nadat
het boek een tweede keer is voorgelezen, bespreekt de leerkracht het probleem in het
boek en praat er samen met de kinderen over hoe dit werd opgelost. De pictogrammen
kunnen dan ook worden uitgebreid met een picto voor het begin (b) en de afloop (a) van
het verhaal:
- Hoe begint het verhaal?
- Hoe loopt het verhaal af?
2. De boekenmuur
De leerkracht heeft een kopie gemaakt van een aantal bladzijdes waarop duidelijk te zien
is wat er gebeurt in het boek Kleine Kangoeroe. Samen met de kinderen legt de
leerkracht de platen van het verhaal in de juiste volgorde. Ze stelt vragen over wat er
eerst gebeurde in het verhaal en wat daarna. Ze geeft de kinderen de ruimte om op
elkaar te reageren over de volgorde waarop de platen moeten liggen. Als alle kinderen
tevreden zijn, kijkt de leerkracht samen met de kinderen of het klopt. De leerkracht kan
op een strook heel kort een begeleidende zin schrijven die zij samen met de kinderen
bedenkt. De leerkracht stelt bijvoorbeeld de vraag wat er gebeurt op de plaat en schrijft
dan bijvoorbeeld op: ‘Kleine Kangoeroe zit in de buidel’ of ‘Kleine Kangoeroe kijkt naar de
apen die aan de takken van de bomen zwieren’. De leerkracht hangt de platen en de
begeleidende tekst op bij de boekenmuur, waardoor kinderen vaak terug kunnen kijken
naar het verhaal en ook ouders zien waar het boek over gaat en dit met hun kind kunnen
bespreken.
3. Herhaald voorlezen
In de dagen daarna leest de leerkracht het verhaal nogmaals voor in de kleine kring.
Hierbij besteedt ze extra aandacht aan de ‘nieuwe’ woorden uit het verhaal en aan de
verhaallijn. De leerkracht vraagt naar betekenissen van de nieuwe woorden en laat de
kinderen woorden aanwijzen op de platen en uitbeelden. Op deze manier kan zij zich een
beeld vormen van de woorden die de kinderen al receptief beheersen. Deze informatie
kan de leerkracht gebruiken voor het bijhouden van de woordenmap.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 21

Voordat de leerkracht gaat lezen stelt ze aan de kinderen een luistervraag. De leerkracht
vraagt bijvoorbeeld:
• Welke dieren komen voor in het verhaal?
• Wat doet de olifant als hij loopt?
• Wanneer wil Kleine Kangoeroe wel uit buidel van mama Kangoeroe komen?
4. Woordmuur
De leerkracht heeft van tevoren (kleuren)kopieën gemaakt van de dieren die in het boek
voor komen. Deze dieren maken ieder een eigen beweging, zoals de kangoeroe die
springt en de vlinders die fladderen. Met de kinderen bekijkt de leerkracht welk dier op
een afbeelding staat. De kinderen bedenken welke beweging dit dier (in het boek) maakt.
De leerkracht geeft de kinderen de ruimte om op elkaar te reageren over de juiste
beweging bij het dier. Op een strook schrijft de leerkracht de naam van het dier en de
beweging die het dier maakt op. Er staat dan bijvoorbeeld: ‘de tijger sluipt’ of ‘de
kangoeroe springt’. De woorden en afbeeldingen worden bij elkaar op een woordmuur
gehangen. Zo kunnen de kinderen de woorden steeds zien en eventueel de bewegingen
naschrijven of nastempelen en de afbeeldingen van de dieren natekenen.
5. Het verhaal naspelen
De leerkracht zorgt voor handpoppen, knuffels of zelfgemaakte stokpoppen van dieren
die in het boek voorkomen. De stokpoppen kunnen eenvoudig gemaakt worden door de
kinderen een dier te laten tekenen en deze op een stokje (satéprikker) te plakken of door
bijvoorbeeld een dier op een stevig stuk papier te kopiëren uit het boek, uit te knippen
en dan een satéprikker erachter te plakken.
Terwijl de leerkracht het verhaal in de kleine kring voorleest of vertelt, spelen de
kinderen het verhaal gelijktijdig na. Tijdens het vertellen van het verhaal kan de
leerkracht de kinderen helpen bij het spelen van hun rollen door bijvoorbeeld vragen te
stellen: ‘Wat deed Kleine Kangoeroe toen hij de vogels hoorde fluiten?’ of ‘Wat zei Kleine
Kangoeroe toen mama Kangoeroe even uit wilde rusten?’.
De kinderen kunnen het verhaal ook zelfstandig naspelen of eigen varianten op het
verhaal bedenken. Tijdens observaties noteert de leerkracht in een woordenmap voor elk
kind welke woorden het kind actief gebruikt.
6. Bewegingservaringen in het platte vlak (twee-dimensionaal)
Hieronder volgen een aantal suggesties voor motorische bewegingservaringen in het
platte vlak, gericht op het voorbereidend schrijfonderwijs.
• De leerkracht maakt een werkblad waarop een kangoeroe staat afgebeeld die over
vijf struiken moet springen om bij een andere kangoeroe te komen. De kinderen
springen met hun potlood op het papier heen en weer over de struiken (ze maken
een arcade), totdat de muziek stopt. Terwijl de kinderen springen horen zij een
duidelijk “poing” geluid wanneer de kangoeroe moet springen. Het tempo varieert. De
kangoeroe moet steeds de grond raken. Deze activiteit kan de leerkracht met een zelf
gekozen muziekstuk uitvoeren. Het “poing” geluid kan de leerkracht met een
muziekinstrument als een handtrom of triangel laten horen.
• De leerkracht maakt een werkblad (liefst A3) waarop een vis staat afgebeeld. Als de
muziek start moet de vis gaan zwemmen in de zee. De kinderen maken met de
muziek mee verschillende ronde bewegingen. Deze activiteit kan de leerkracht met
een zelf gekozen muziekstuk uitvoeren.
• De leerkracht vertelt vooraf een verhaal over een muis en een olifant die vriendjes
zijn. Vaak gaan ze samen spelen. De olifant neemt grote passen en stampt en de
muis neemt kleine passen en dribbelt. Daarom moet de muis meestal achter de
olifant aanhollen. De leerkracht laat vervolgens een handtrom horen voor de olifant
en een triangel voor de muis. De kinderen krijgen een groot vel papier waarop zij
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 22

strepen tekenen als zij de olifant horen stampen en stippen als zij de muis horen
dribbelen. De leerkracht laat afwisselend de handtrom en de triangel horen in
verschillende tempo.
• Op een lang stuk papier tekent de leerkracht een slang. Zijn kop is rond en zijn lijf is
een kronkelende streep. De kinderen trekken de lijn over terwijl zij een sissende
beweging maken. De slang moet over het papier glijden.
Nadat de kinderen de activiteit hebben uitgevoerd bespreekt de leerkracht de ervaringen
met de kinderen. Zij vraagt bijvoorbeeld welk dier het kind was en welke beweging het
maakte.
7. Bewegingservaringen in de ruimte (drie-dimensionaal)
Hieronder volgen een aantal suggesties voor motorische bewegingservaringen in de
ruimte:
• Deze activiteit vindt plaats in de speelzaal. Teken op een stuk karton een vogel, die
als mal voor de kinderen gebruikt kan worden. De kinderen trekken de vogel om op
een stevig stuk papier en knippen deze uit. De leerkracht bevestigt aan de onderkant
een elastiekje of touwtje. De kinderen versieren de vogel naar eigen inzicht. De
vogel wordt bij de activiteit om de pols van het kind gedaan. De leerkracht zet
vrolijke, fladderende muziek op. Hiervoor kan de leerkracht het beste klassieke
muziek, zonder zang nemen. Als de muziek start laten de kinderen de vogels
rondvliegen. De leerkracht wijst de kinderen op de ronde vloeiende bewegingen die
ze kunnen maken. Als de muziek stopt, dan stoppen de vogels ook met vliegen. Laat
de vogels bijvoorbeeld even tegen elkaar praten en weer verder vliegen. De
leerkracht kan ook één vogel voorop laten vliegen en de andere er achteraan laten
vliegen die dezelfde beweging moeten maken als de eerste vogel. Bij een tweede
keer rondvliegen kan de leerkracht opdrachten geven, zoals alle vogels vliegen heel
langzaam omhoog, nu vliegen alle vogels heel snel naar beneden en lopen over de
grond, enzovoorts. Voor deze suggestie kan de leerkracht ook een ander dier nemen.
• De leerkracht maakt van een stuk karton een worm of een insect dat een kind met
een elastiekje of touwtje aan de vinger vast kan maken. Zet een muziekstuk op,
waar geen stem op te horen is. De leerkracht legt op een tafel of een plank een
laagje zand. Als de muziek begint mag het kind met de worm of het insect door het
zand bewegen. Het kind ziet de eigen bewegingen in het zandspoor. Deze activiteit
kan een vaste plaats bij de zandtafel zijn.
• Deze activiteit kan bij de watertafel uitgevoerd worden. De leerkracht maakt van een
stuk plastic een vis die om de hand van een kind kan. Een of meerdere kinderen
kunnen deze activiteit samen uitvoeren. Bij meerdere kinderen moeten ook
meerdere vissen gemaakt worden. De leerkracht zet een muziekstuk op, waar geen
stem op te horen is. Tijdens het luisteren naar de muziek maken de kinderen allerlei
dansbewegingen in het water. Deze activiteit kan een vaste plaats bij de watertafel
zijn.
Nadat de activiteit is uitgevoerd bespreekt de leerkracht de ervaringen met de kinderen.
Zij vraagt bijvoorbeeld welk dier het kind was en welke beweging het kind maakte. De
kinderen kunnen hun ervaringen in de grote kring aan alle kinderen vertellen.
8. Het prentenboek in de boekenhoek en luisterhoek
In de boekenhoek liggen veel boeken die te maken hebben met bewegen (zie ook bijlage
7). Deze kunnen de kinderen zelfstandig bekijken en ‘lezen’. De leerkracht gaat
regelmatig bij de kinderen in de boekenhoek/luisterhoek zitten en luistert dan naar wat
het kind te vertellen heeft over het verhaal. Vragen die de leerkracht aan de kinderen
kan stellen om een gesprek over de (luister)boeken op gang te brengen en zo het
verhaalbegrip en de mondelinge taal bij kinderen te bevorderen zijn:
• Waar gaat het boek over?
• Wat gebeurt er in het verhaal / in het boek?
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 23

• Welke bladzijde vind je het mooist?
Door het geven van luisterresponsen als het instemmend knikken, verwonderd kijken,
stimuleert de leerkracht het kind verder te vertellen.
In de luisterhoek kan ook een opname van het prentenboeken Stamp mee met de olifant
of Kleine Kangoeroe liggen, waar de kinderen zelfstandig naar kunnen luisteren.
9. Computerhoek
De leerkracht heeft van het prentenboek Kleine Kangoeroe een digitale versie gemaakt in
PowerPoint. Een stappenplan voor het maken van een digitaal prentenboek is te vinden
op de website www.detaallijn.nl. De leerkracht kan ook gebruik maken van de versie die
eventueel gemaakt wordt bij verwerkingsactiviteit 11, de ondersteuning van het digitaal
schoolbord. De kinderen bekijken en beluisteren in tweetallen het digitale prentenboek
op de computer, zelfstandig of onder begeleiding van de leerkracht. De leerkracht zou
door middel van een microfoon samen met de kinderen geluid kunnen toevoegen aan de
dieren uit het boek. Tijdens het bekijken van de digitale versie van het prentenboek,
kunnen de kinderen dan door op het dier te klikken, de dierengeluiden horen. Eventueel
kunnen foto’s van kinderen uit de klas die bewegingen van de dieren nadoen ingevoegd
worden.
10. Schrijfhoek
Voor in de schrijfhoek volgen hieronder enkele suggesties:
• De leerkracht kan woordkaarten maken door middel van digitale foto’s van de
kernwoorden uit het prentenboek of een kopie hiervan en daaronder de woorden te
schrijven of te typen. Kinderen die daaraan toe zijn, kunnen deze woorden
nastempelen of naschrijven en een tekening erbij maken. De tekeningen of
woordkaarten die de kinderen maken kunnen een plek krijgen op de verteltafel,
kunnen worden opgehangen bij de lettermuur of boekenmuur.
• De kinderen krijgen een plaatje van een dier uit het prentenboek en stempelen of
schrijven hier de naam van het dier bij en de beweging (bijvoorbeeld ‘de tijger
sluipt’). De kinderen maken dan gebruik van de voorbeelden uit het boek. Deze
afbeeldingen kunnen ook als eigen vertelplaten gebruikt worden of een plaats krijgen
in het gezinsportfolio.
• De kinderen maken een eigen boek waarin allerlei dieren voor komen die Kleine
Kangoeroe tegenkomt. Zij bedenken zelf welk dier en welke begeleidende tekst erbij
hoort. Afhankelijk van het niveau schrijft de leerkracht deze tekst of schrijft het kind
één of meerdere woorden zelf na van het voorbeeld van de leerkracht.
• De kinderen bedenken een vervolgverhaal op Kleine Kangoeroe. Ze bedenken zelf wat
er met Kleine Kangoeroe gebeurt of wat hij gaat doen of tegenkomt als hij zelf rond
gaat springen met zijn vriendje. Afhankelijk van het niveau van het kind schrijft de
leerkracht de tekst die het kind bedenkt of schrijft het kind een of meerdere woorden
zelf na van het voorbeeld van de leerkracht.
• De kinderen knippen uit tijdschriften mensen die bewegen. Afhankelijk van het niveau
schrijft de leerkracht een korte zin bij de afbeelding of schrijft/stempelt het kind één
of meerdere woorden na van het voorbeeld van de leerkracht.
• De kinderen bedenken zelf een fantasiedier. Ze maken een tekening op een groot vel
papier. Afhankelijk van het niveau van het kind schrijft de leerkracht de naam van
het dier en de bewegingen die het dier kan maken op en schrijven of stempelen de
kinderen dit na.
• De kinderen tekenen het eigen huisdier. Ook hier schrijft de leerkracht of het kind de
naam van het dier en de bewegingen die het dier maakt onder de tekening.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 24

11. Vertellen of voorlezen met ondersteuning van het digitale schoolbord
De prenten uit het boek kunnen worden gescand of gefotografeerd en via de computer
en beamer op het digitale schoolbord worden geprojecteerd. De kinderen zien de prenten
als grote dia op het digitale schoolbord. De leerkracht kan de volgende suggesties samen
met de kinderen uitvoeren:
• Op het digitaal schoolbord kan de leerkracht de prenten laten zien tijdens het
interactief vertellen of voorlezen van het verhaal.
• De geschreven (kern)woorden of zinnen kunnen worden ingesproken door de
kinderen. Bijvoorbeeld ‘de vlinder fladdert’. Deze tekst wordt dan gekoppeld aan een
pictogram (bijvoorbeeld luidspreker) op de vlinder waar de kinderen op kunnen
klikken om de tekst te horen.
• Tijdens het interactief vertellen of voorlezen van het verhaal worden (kern)woorden
of zinnen bij de platen geschreven die in het verhaal voorkomen en die de kinderen
belangrijk vinden om toe te voegen. De leerkracht stelt bijvoorbeeld de vraag ‘Wat
gebeurt er op deze plaat?’ De leerkracht stimuleert zoveel mogelijk het gebruik van
kernwoorden en vult hierbij de kinderen zonodig aan. De opgeschreven woorden
worden als gedrukte tekst bij de prenten op de computer opgeslagen.
• De leerkracht kan bij een afbeelding van een dier dat beweegt een foto toevoegen
van de kinderen die dezelfde beweging maken.
• De begeleidende tekst die bij de platen van het verhaal horen kan de leerkracht door
kinderen in laten spreken en dus opnemen in het prentenboek op het digitale
schoolbord.
De prenten kunnen later als digitaal prentenboek dienst doen (zie ook suggesties voor
het digitaliseren van prentenboeken in de voorbereiding). In twee- of drietallen kunnen
de kinderen op een later tijdstip het digitale prentenboek op de computer bekijken, al
dan niet onder begeleiding.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 25

Fase 3 Werken met verhalen
In deze fase staan verhaallijnen van verschillende boeken centraal. De leerkracht leest
nieuwe boeken voor en kinderen maken zelf verhalen, waarin ze de kernwoorden op een
actieve wijze gebruiken. Plezier beleven aan verhalen in boeken staat voorop in deze
fase.
Startactiviteit
Voorlezen van nieuwe boeken
Verwerkingsactiviteiten
1. Een eigen bewegingsboek
2. Lezen met Wie-, Waar-, Wat- pictogrammen
3. Samen een informatief boek lezen
4. Klank- en taalspelletjes
5. Versjes
6. Goed luisteren: kun jij dit ook?
7. Een bewegingslied
8. Samen dansen
9. Verhalen vertellen
10. Wat is er veranderd?
Startactiviteit
Voorlezen van nieuwe boeken
De leerkracht introduceert verschillende boeken die te maken hebben met het thema (zie
bijlage 7). Samen met de kinderen wordt er een boek gekozen. Dit kan een verhalend
boek, een prentenboek of een informatief boek zijn.
De leerkracht bespreekt met de kinderen waarom zij voor dit boek hebben gekozen:
Waarom willen jullie dat ik dit boek voorlees? Om de kinderen meer op weg te helpen
kan de leerkracht de volgende vragen stellen: Lijkt het boek jullie leuk of juist heel
spannend? Vind je de plaatjes mooi? Door het geven van luisterresponsen als Hmm… of
Ja…worden de kinderen gestimuleerd om meer te vertellen over hun keuze.
Vervolgens bekijkt de leerkracht samen met de kinderen de kaft van het boek. De
leerkracht stelt vragen, zoals: Waar denk je dat het boek over zal gaan? Denk je dat er
een verhaal in het boek staat of denk je dat we iets van dit boek kunnen leren? De
voorspellingen van de kinderen schrijft de leerkracht op een flap of digitaal schoolbord.
Zij kan hierbij gebruik maken van de Wie-, Wat-, Waar-pictogrammen (bijlage 4 en
activiteit 2 uit deze fase). Vervolgens leest de leerkracht de titel van het boek voor en
vraagt aan de kinderen of ze nu denken dat het verhaal ergens anders over gaat of dat
dat hetzelfde is gebleven. Daarna leest de leerkracht het verhaal interactief voor.
Na het voorlezen worden de voorspellingen van de kinderen bekeken. Klopten de
voorspellingen over de inhoud van het boek? Was het boek inderdaad zo leuk als de
kinderen van te voren hadden gedacht?
Daarna kunnen de verschillen en overeenkomsten nog besproken worden tussen dit boek
en ‘Kleine Kangoeroe’.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 26

In de komende dagen kunnen op deze manier verschillende verhalende prentenboeken of
informatieve boeken worden voorgelezen, waarbij steeds relaties worden gezocht met
het centrale prentenboek.
Verwerkingsactiviteiten
1. Een eigen bewegingsboek
De leerkracht houdt in de kleine kring een gesprek over bewegingen die wij mensen
maken en bewegingen die dieren maken. Ze stelt vragen als: Welke bewegingen ken je?
Wanneer maak je deze beweging? Welk dier maakt deze beweging ook? Hoe beweegt
een ….. (bijvoorbeeld konijn)? De leerkracht laat de kinderen de bewegingen uitvoeren.
Zij maakt eventueel foto’s van de kinderen die zij later kan gebruiken voor op de
fotomuur of voor in de computerhoek. De leerkracht kan bij deze activiteit een van de
volgende suggesties kiezen.
- De kinderen tekenen in een leeg boekje verschillende dieren. Met behulp van de
leerkracht wordt daar de naam van het dier en de beweging die het dier maakt in
gestempeld, geschreven of geplakt.
- De kinderen maken een bewegingsboek. Ze tekenen een aantal bewegingen of
houdingen die ze zelf kunnen maken (rollen, staan, rennen, op één been staan). Met
behulp van de leerkracht worden de bewegingen erbij gestempeld, geschreven of
geplakt. Alle blaadjes worden gebundeld tot een boek. Op de kaft schrijven,
stempelen of tekenen de kinderen met behulp van de leerkracht een passende titel
(bijvoorbeeld mijn eigen bewegingsboek). Als het boek klaar is laat het kind de platen
aan een ander kind zien en benoemt de naam van de houding of beweging, het
andere kind voert dit uit.
- De leerkracht leest het prentenboek Stamp mee met de olifant voor en voert
suggestie 5 uit fase 1 uit.
2. Lezen met Wie-Waar-Wat pictogrammen
De leerkracht zoekt een prentenboek uit dat past binnen het thema, bijvoorbeeld ‘Jos wil
er eens uit’ van Hilde Loeters en Anne-mie De Leener (2003). Het boek gaat over een
schildpad die eens sneller wil bewegen en daardoor zijn schild ruilt tegen rolschaatsen.
De leerkracht leest het boek op een interactieve manier voor aan de kinderen. Na het
verhaal wordt er samen met de kinderen een Wie-Wat-Waar schema ingevuld (zie bijlage
4).
Wie
Over wie gaat het verhaal?
Wat ?
Wat gebeurt er in het verhaal? Wat is het probleem?
Waar ↸
Waar speelt het verhaal zich af?
De pictogrammen kunnen worden uitgebreid met een pictogram voor het begin (b) en de
afloop (a) van het verhaal:
• Hoe begint het verhaal?
• Hoe loopt het verhaal af?
Achter de pictogrammen worden de antwoorden van de kinderen geschreven. Als de
kinderen iets niet meer zeker weten wordt het boek nog een keer doorgebladerd om een
antwoord te vinden op de vraag.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 27

3. Samen een informatief boek lezen
In de kleine kring bekijkt de leerkracht samen met de kinderen een informatief boek over
bewegen. De leerkracht kiest een boek uit dat aansluit bij de kernwoorden van het thema
zodat deze tijdens het bekijken van het boek nogmaals aan de orde komen. Zie voor
voorbeelden van boeken de lijst uit bijlage 7. De leerkracht bekijkt met de kinderen eerst
de voor- en de achterkant van het boek. Waar denken de kinderen dat het boek over
gaat? Daarna wordt de inhoud van het boek samen met de kinderen bekeken. In de
kleine kring kunnen de kinderen gemakkelijker reageren op de afbeeldingen uit het boek.
Wat is er allemaal te zien in het boek? Hieronder volgen twee uitwerkingen van boeken:
• Neem bijvoorbeeld het boek ‘Ik ren, ik zwem, ik vlieg’ van Gemma van Leeuwen
(2004). In dit boek wordt met behulp van gekleurde tekeningen uitgelegd hoe dieren
zich voortbewegen.
Het lezen van een informatief boek kan bij kinderen leiden tot leervragen en
antwoorden op vragen. Op een flap of het digitale schoolbord schrijft de leerkracht
samen met de kinderen op wat zij van het boek hebben geleerd. Bijvoorbeeld
informatie over de bewegingen van de dieren. De leerkracht kan deze informatie met
de kinderen structureren door alle dieren die vliegen bij elkaar te tekenen en alle
dieren die zwemmen bij elkaar te tekenen. De leerkracht kan samen met de kinderen
een tabel invullen, bijvoorbeeld de tabel uit bijlage 6. De leerkracht kan dit ook zelf
maken door op één vel alle dieren te tekenen die bijvoorbeeld zwemmen en op een
ander vel alle dieren te tekenen die vliegen. Bovenaan schrijft de leerkracht dan
bijvoorbeeld: Ik zwem.
• Aan de hand van het prentenboek Springen, dansen en… van Ingrid Godon en Linda
Van Mieghem (1999) worden verschillende werkwoorden door een muis en een kikker
op twee verschillende manieren uitgebeeld. De kinderen moeten raden wat de dieren
doen, alvorens de leerkracht zegt welk werkwoord er boven staat. Dezelfde
verwerking als hierboven beschreven staat bij ‘Ik ren, ik zwem, ik vlieg’ kan ook hier
toegepast worden.
4. Klank- en taalspelletjes
Suggesties voor klank- en taalspelletjes die de leerkracht kan doen binnen het thema
‘Beweeg je mee?’ zijn:
• Kernwoorden van het thema of het boek uitzoeken (of uit de woordspin) en kijken
hoeveel letters ‘b’ er te vinden zijn. Deze letter onderstrepen.
• Kernwoorden met elkaar vergelijken, welk woord is het langst of het kortst?
• Kernwoorden verdelen in lettergrepen, door te klappen of te stappen (lopen –
lo/pen)
• Rijmen met de kernwoorden (stampen – lampen)
• Zinnen maken met de kernwoorden (springen – de kangoeroe’s springen door de
wei). De hele zin opschrijven en tekening van het kernwoord bij het kernwoord
plakken.
• Rijtjes van bewegingswoorden noemen. Wat hoort er niet bij? (lopen – springen –
auto – rennen)
• Een kind doet een bepaalde beweging voor en de anderen moeten raden welke
beweging het kind uitvoert, bijvoorbeeld kruipen. Een werkwoord als sluipen of
slingeren biedt voor sommigen meer uitdaging. De leerkracht kan de kinderen tips
geven om een beweging uit te beelden. Wanneer deze activiteit in een speelzaal
of gymzaal wordt uitgevoerd, hebben de kinderen meer mogelijkheden om zich
vrij en op verschillende manieren te bewegen. Nadat een beweging is geraden,
kan de hele groep deze beweging ook maken.
• Een kind neemt een dier in gedachten en de andere kinderen stellen vragen.
Bijvoorbeeld: kan het dier springen? Het kind dat het dier in gedachten heeft mag
alleen ja of nee zeggen. De anderen raden welk dier het is.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 28

5. Versjes
Samen met de kinderen wordt een versjes opgezegd en uitgespeeld. Neem bijvoorbeeld
het versje ‘Een bijzonder hondje’, uit Het grote versjesboek van Busser en Schröder
(1999). De kinderen kunnen de bewegingen bij het versje uitvoeren. Het versje staat
uitgeschreven op het bord of op een flap met pictogrammen erbij zodat de kinderen mee
kunnen lezen. De leerkracht wijst aan terwijl ze hardop leest. Op deze manier worden
tekst en beeld gekoppeld en kunnen de kinderen ‘meelezen’ met de leerkracht. De
volgorde en tekstvorm (rijmen) wordt door deze werkvorm extra benadrukt.
De leerkracht kan samen met de kinderen de onderstaande activiteiten ondernemen:
- Woorden met eenzelfde kleur onderstrepen die op elkaar rijmen
- Letters die hetzelfde zijn dezelfde kleur geven (bijvoorbeeld: alle letters b kleuren we
blauw)
- Van iets wat steeds terugkomt in het versje en de kernwoorden maken we een
tekening. Bijvoorbeeld het woord hond, als de kinderen dit woord zien mogen ze een
hond tekenen en deze over het geschreven woord plakken.
6. Goed luisteren: kun jij dit ook?
Om de bewegingshoek te introduceren kan de leerkracht een van onderstaande
suggesties uitvoeren. De activiteiten kunnen het beste in de speelzaal gespeeld worden.
De leerkracht leest de opdrachten op en de kinderen proberen de opdrachten zo goed
mogelijk uit te voeren. De leerkracht ondersteunt waar nodig. Deze oefeningen kunnen
ook als routineactiviteit in de klas worden gedaan. De leerkracht kan een kind
bijvoorbeeld de opdracht geven naar de deur te lopen, vervolgens een ronde rondom het
bureau te lopen en vervolgens onder een tafel te gaan zitten. Op deze manier worden
allerlei bewegings- en ruimtelijke begrippen geoefend.
Enkele suggesties voor in de speelzaal:
• Goed luisteren. Kun jij dit ook?
Ga op één been staan.
Loop op één been.
Ga weer gewoon staan
Maak je heel dik.
Maak je nu heel dun.
Maak je heel klein.
Maak je heel groot.
Ga eens op de vloer liggen.
Probeer je teen bij je oor te krijgen.
Ga op je rug liggen.
Tik je buik aan.
Rol nu om en ga op je buik liggen.
Tik nu met je voet je been aan.
En rol weer terug op je rug.
Ga nu weer staan.
Buig heel diep en tik je tenen aan.
Ga weer recht staan.
Loop vijf passen vooruit en blijf dan staan.
Stamp vijf passen vooruit en blijf dan staan.
Zwaai met je armen van de ene kant naar de andere kant.
Draai eens rechtsom
Draai eens linksom
En draai weer rechtsom.
Ga nu plat op de grond liggen
Kronkel over de grond tot ik stop zeg.
Stop
Glij nu als een slang vooruit, tot ik stop zeg.
Stop
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 29

Ga weer staan
Spring vijf keer omhoog
Ga nu op de grond zitten
Kruip over de grond, heel langzaam tot ik stop zeg
Stop
Kruip snel over de grond tot ik stop zeg
Stop
Ga weer staan
Fladder als een vogel door de zaal tot ik stop zeg
Stop
Sluip nu over de grond tot ik stop zeg
Stop
Ren door de zaal tot ik stop zeg
Stop
Rol je helemaal op
Kruip in elkaar en blijf stil liggen
• Op het ritme van de handtrom moeten de kinderen verschillende loop- en
springvormen uitvoeren. Alle kinderen lopen door de zaal. Eerst wordt iedere
loopvorm apart uitgelegd en geoefend. Opdrachten kunnen zijn:
Loop met grote passen
Loop met kleine passen
Langzaam lopen
Snel lopen
Rennen
Huppelen
Hinkelen
Springen
Springen op 1 been
Springen met twee benen tegelijkertijd
Stampen
Kronkelen
Kruipen
De leerkracht kan de kinderen ook complexere bewegingsopdrachten geven waarin
ook ruimtelijke begrippen worden geoefend. Bijvoorbeeld ren naar de overkant van
het lokaal en kruip door de hoepel.
• De leerkracht geeft de kinderen een opdracht wanneer ze een letter noemt.
Bijvoorbeeld:
Wanneer de leerkracht de letter “O” noemt, moeten alle kinderen heel snel een kring
vormen
Wanneer de leerkracht de letter “S” noemt, moeten alle kinderen als een slang over
de grond glijden
Wanneer de leerkracht de letter “Z” noemt, moeten alle kinderen op de grond gaan
liggen en slapen
Voordat de leerkracht begint, worden alle opdrachten samen geoefend. Het spel moet
niet met teveel letters gespeeld worden, aangezien het dan te ingewikkeld wordt voor
de kinderen om de opdrachten te onthouden. De leerkracht kan het aantal
opdrachten ook per gymles uitbouwen.
7. Een bewegingslied
De leerkracht zingt bijvoorbeeld met de kinderen het lied Wie niet lopen wil (Eigen-wijs,
liedbundel voor het basisonderwijs van Haverkort, van der Lei en Noordam 1999). De
kinderen voeren de bewegingen uit die in het lied naar voren komen.
Wie niet lopen wil
Wie niet lopen wil
Wie niet lopen wil sta stil.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 30

Ze lopen hierbij met de klok mee door de speelzaal. Het woord lopen wordt afgewisseld
met allerlei bewegingsvormen en de woorden sta stil wordt veranderd in ga ….
Bijvoorbeeld:
Wie niet huppelen wil
Wie niet huppelen wil
Wie niet huppelen wil ga rennen.
8. Samen dansen
Om de danshoek te introduceren kan de leerkracht een van onderstaande suggesties
uitvoeren. Voor het uitvoeren van de dans tekent de leerkracht de bewegingen die de
kinderen moeten maken op een flap, zodat de kinderen de dans mee kunnen lezen.
• In het lied: He! Kijk eens wat ik allemaal kan van Dirk Scheele, worden allemaal
bewegingen genoemd die kinderen na kunnen doen. Het lied staat op de CD: De
Liedjesspeeltuin 3 (1998). De opdrachten die genoemd worden in het lied zijn direct
uit te voeren. Een mogelijkheid:
Alle kinderen staan in een kring. Het lied begint.
Refrein:
He! Wijzen naar het midden ondertussen omhoog springen
Kijk eens Een bril maken door de handen rond de ogen te
houden
Wat ik allemaal kan Naar zichzelf wijzen
Vliegen als een vlinder In de ronde lopen, achter elkaar en vliegbewegingen
maken
Rondje draaien Rondje draaien op de eigen plek
Staan op 1 been Op een been gaan staan
Hinkelen Hinkelen op 1 been
Springen als een kangoeroe Springen, met de handen pootjes maken voor de
borst
• De leerkracht kiest een muziekstuk uit afkomstig uit een ander land, bijvoorbeeld een
volksdans uit het land van één van de kinderen. Samen met de kinderen danst de
leerkracht op de muziek. De leerkracht kan via de ouders van het kind aan muziek
komen en achterhalen welke bewegingen op de muziek vaak gemaakt worden. Een
mogelijkheid is ook dat de ouder van het kind een demonstratie komt geven van de
volksdans.
• De leerkracht kiest klassieke muziek uit en bedenkt hier samen met de kinderen een
dans bij. De leerkracht verwoordt de bewegingen die de kinderen bedenken bij de
muziek.
9. Verhalen vertellen
Om de vertelhoek te introduceren kan de leerkracht de volgende activiteit uitvoeren.
De leerkracht vertelt in de kleine kring een verhaal. Ze maakt een ritueel van het
verhalen vertellen. Ze neemt bijvoorbeeld plaats op een vertelstoel, zet een vertelhoed
op of maakt gebruik van een andere vertelplek. Zij vertelt bijvoorbeeld een verhaal over
een kind dat allerlei bewegingen maakt, terwijl het door het bos loopt. Het verhaal sluit
zo veel mogelijk aan bij het thema en de kernwoorden. Ondertussen mogen enkele
kinderen de bewegingen die ze horen uitbeelden.
Nadat de leerkracht heeft verteld, is het de beurt aan één van de andere leerlingen. Het
kind neemt op de vertelstoel plaats en vertelt ook een fantasieverhaal over bijvoorbeeld
een kabouter die allerlei gekke bewegingen maakt. De kinderen mogen het verhaal
uitbeelden. Als de leerling klaar is met het verhaal bespreekt de leerkracht met de
kinderen het bewegingsverhaal na. Hoe was het om mee te spelen? Hoe was het om een
verhaal te vertellen? Wat ging heel goed? Wat ging minder goed? Wellicht zullen de
kinderen even aan de activiteit moeten wennen voordat ze zelf goed een verhaal kunnen
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 31

en durven te vertellen. Het verdient daarom voorkeur om op geregelde tijden het
verhalen vertellen uit te voeren. Wanneer een verhaal van een kind stokt, kan de
leerkracht een prikkelende uitspraak doen om zo een nieuwe impuls aan het verhaal te
geven.
Om het verhalen vertellen te ondersteunen kan de leerkracht samen met de kinderen
drie boeken maken. Een boek waarin op ieder bladzijde een verschillend dier staat, die
kinderen hebben getekend of hebben uitgeknipt uit een tijdschrift. Dit is het ‘Wie-boek’.
Een volgend boek waarin allerlei bewegingen staan, bijvoorbeeld door foto’s van de
kinderen in te plakken waarop zij een beweging maken. Dit is het ‘Wat-boek’. Als laatste
wordt een boek gemaakt waarin afbeeldingen of tekeningen staan van verschillende
locaties, zoals de school, thuis, de speeltuin, het zwembad en dergelijke. Dit is het
‘Waar-boek’. Aan de hand van de Wie-, Wat-, Waar-boeken kunnen de kinderen zelf een
verhaal vertellen in de vertelhoek, door steeds een andere combinatie van bladzijdes te
nemen.
10. Wat is er veranderd?
Voordat dit spel start, is het belangrijk om een kort oriënterend kringgesprek te houden
over houdingen en bewegingen.
De kinderen staan of zitten in een kring. Eén kind staat in het midden en krijgt de
opdracht om een bepaalde houding aan te nemen. Wanneer de leerkracht het zegt,
moeten alle kinderen in de kring de ogen dichtdoen of zich omdraaien. Samen met de
leerkracht verandert het kind in het midden van de klas van houding. Bijvoorbeeld door
te gaan staan of door een arm te verleggen. Daarna mogen de kinderen in de kring weer
kijken. De kinderen vertellen wat er veranderd is.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 32

Fase 4 Werken met leervragen
In deze fase voeren de kinderen verschillende onderzoeken uit aan de hand van
leervragen. De moeilijkheidsgraad van de activiteiten varieert van eenvoudig tot moeilijk.
Het doel van deze fase is het uitbreiden en verdiepen van het thema, de woordenschat
en kennis van de wereld. Door de kernwoorden in een andere context te gebruiken zullen
de kinderen een beter begrip krijgen van de woorden, ze beter onthouden en ze ook
meer actief gaan gebruiken.
Startactiviteit
Een gastspreker of gastsprekers op bezoek
Verwerkingsactiviteiten
1. Terug kijken op het bezoek
2. Meespelen in de sportwinkel
3. Meedenken in de ontdekhoek sport
4. Een fotomuur
5. Een interview
6. Groep 8 op bezoek
7. Werken met leervragen
8. Koekeloere, Sesamstraat en Kabouter Plop over sport
9. Taalspelletjes sport
10. Werkjes digitaal
11. Portfoliogesprek
12. Een presentatie van je eigen sport
13. Een uitnodiging maken
Startactiviteit
Gastspreker(s) op bezoek
Tijdens deze activiteit komt een ouder die zich eerder heeft opgegeven als gastspreker
op bezoek in de klas. De leerkracht kan er ook voor kiezen om een kind uit groep 8 als
gastspreker in de klas uit te nodigen of een professional van de plaatselijke
sportvereniging. Zie bijlage 2 voor voorbeeldbrieven om een ouder uit te nodigen of om
de ouders van een kind uit groep 8 in te lichten.
De gastspreker vertelt over zijn of haar sport. Onderwerpen die aan bod komen zijn:
hoe de sport heet, hoe je het speelt, wat je er voor nodig hebt, waar je het kunt
uitvoeren en dergelijke. De leerkracht geeft de kinderen de mogelijkheid om tussendoor
vragen te stellen. De gastspreker zorgt voor materialen, zoals de betreffende
sportkleding en materialen die nodig zijn om de sport uit te voeren en bijvoorbeeld ook
informatieve boeken uit de bibliotheek. Samen met de gastspreker kan een demonstratie
gegeven worden, waaraan de kinderen eventueel ook kunnen deelnemen.
De leerkracht bespreekt het verloop van het gesprek vooraf met de gastspreker en zorgt
mede voor de benodigde materialen. Tijdens het bezoek kan de leerkracht digitale foto’s
maken, die later in vervolgactiviteiten gebruikt kunnen worden.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 33

Verwerkingsactiviteiten
1. Terugkijken op het bezoek
De digitale foto’s die gemaakt zijn tijdens het bezoek van de ouder in de klas worden in
een digitale fotoshow op de computer of het digitale schoolbord gezet. Bij de digitale
fotopresentatie kunnen kernwoorden van de sport met behulp van een microfoon worden
toegevoegd. Dit kan de leerkracht zelf doen, maar het kan ook een activiteit zijn om dit
samen met kinderen te doen.
Voorafgaand aan het bekijken van de foto's voert de leerkracht een gesprek in de kleine
kring over het bezoek van de ouder in de klas. De leerkracht kan wanneer het nodig is
het gesprek met inleidende, open vragen op gang brengen:
• Wie wil er iets vertellen over wat we van … (gastspreker) gehoord hebben?
• Wat vond je van de sport?
• Zou je zelf op deze sport willen? Waarom?
Na dit gesprek worden de foto’s op de computer samen bekeken. Tijdens het bekijken
zullen de kinderen zeker opmerkingen maken. Deze opmerkingen zouden bij de foto’s
ingesproken kunnen worden. De leerkracht kan de kinderen ook stimuleren om zoveel
mogelijk te vertellen over wat ze gehoord hebben over de sport.
De presentatie kan daarna ’s ochtends tijdens de inloop worden getoond op de computer,
zodat kinderen met hun ouders er naar kunnen kijken. Ook kan de presentatie gebruikt
worden tijdens de speelwerktijd. De kinderen die gekozen hebben om met de computer
te werken kunnen dan nogmaals terugkijken (en luisteren) naar het bezoek. Met de
minder taalvaardige kinderen kan de leerkracht in een klein groepje regelmatig de foto’s
bekijken.
Toepassing met het digitale schoolbord:
De digitale foto’s die gemaakt zijn tijdens het bezoek van de ouder in de klas worden
door middel van de computer en beamer op het digitale schoolbord geprojecteerd. De
leerkracht kan de foto’s bekijken met behulp van een fotoshow. De kernwoorden van de
sport kunnen op het smartboard worden geschreven en/of worden ingesproken door de
kinderen. De andere kinderen kunnen dan later, wanneer ze in een klein groepje aan de
computer zitten, deze fotoshow bekijken en de woorden aanklikken die ze willen horen.
Ook kan de leerkracht met behulp van het digitale schoolbord de kinderen woorden die
beginnen met een bepaalde letter of die rijmen, op de foto laten zoeken, dit laten
omcirkelen en het betreffende woord of de betreffende letter erbij (laten) schrijven.
2. Werken met leervragen
Naar aanleiding van het klassenbezoek van de gastspreker, houdt de leerkracht een
gesprek over kleding die je aan moet doen bij een bepaalde sport. Zij vraagt aan de
kinderen of zij voorbeelden kunnen noemen van een sport waar je bepaalde kleding voor
nodig hebt. De leerkracht vertelt ook waarom dat zo is (Bijvoorbeeld: turnen, een strak
pakje om je goed te kunnen bewegen, het is niet te warm en je blijft nergens aan vast
zitten). De leerkracht vraagt aan de kinderen of zij van een bepaalde sport willen weten
wat je er voor nodig hebt. Wanneer kinderen niet met eigen vragen komen, kan de
leerkracht hierin sturen door te zeggen wat zij graag zou willen weten. Bijvoorbeeld: Wat
heb je nodig als je naar ballet gaat? Of Wat heb je nodig als je gaat paardrijden? De
leerkracht noteert ongeveer 5 tot 10 vragen op een flap of digitaal schoolbord waar ze
een antwoord op gaan zoeken. De leerkracht bespreekt de leervragen: Welke vragen
hebben we? Wat weet je al van de sport? Hoe kunnen we het antwoord vinden? Dit kan
bijvoorbeeld zijn in boeken van de bibliotheek, via het internet, via iemand die de
kinderen kennen die de sport beoefent, de materialen die al aanwezig zijn in bijvoorbeeld
de hoeken, zoals de sportwinkel en de ontdekhoek. Samen met de kinderen wordt een
stappenplan gemaakt met wie wat gaat uitzoeken en op welke manier.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 34

De leervragen schrijft de leerkracht uit en probeert hier een kleine tekening van de vraag
bij te maken. Deze geeft zij een duidelijke plaats in de klas. Kinderen die daar aan toe
zijn mogen zelf proberen een antwoord op hun leervragen te vinden, in tweetallen of
alleen. De antwoorden die de kinderen vinden worden getekend, nagestempeld,
geschilderd of geknutseld en opgehangen bij de leervraag. Wanneer een antwoord is
gevonden wordt dit in de kring besproken. Het kind vertelt ook over de manier waarop
het antwoord is gevonden. Zij neemt plaats op de vertelstoel. De leerkracht kan het kind
ondersteunen door gerichte vragen te stellen.
Na de ‘presentatie’ van het kind kunnen de andere kinderen in de kring vragen stellen. In
het begin zullen kinderen hierbij nog veel sturing van de leerkracht nodig hebben.
Wanneer kinderen vaker de gelegenheid krijgen om vragen te stellen aan andere
kinderen, zal ondersteuning van de leerkracht steeds minder vaak nodig zijn.
3. Meespelen in de sportwinkel
In de klas wordt samen met de kinderen een sportwinkel gemaakt. Er wordt een gesprek
in de kleine kring gehouden waarin de kinderen met eigen ideeën over de inrichting van
een sportwinkel kunnen komen. In de winkel kunnen bijvoorbeeld een kassa, een
kledingrek met sportkleding en een paskamer komen. De kinderen kunnen samen met de
leerkracht de kledingstukken labelen. De woorden kunnen vervolgens op een bonnetje
worden nageschreven, nagestempeld of getekend, inclusief het bedrag om het te
verkopen. De kinderen kunnen de rol van koper en verkoper aannemen. De kinderen
kunnen als verkoper de koper adviseren bepaalde kleding voor een bepaalde sport te
kopen. De kleding kan gepast worden waarop weer een advies volgt.
De leerkracht gaat af en toe op bezoek in de sportwinkel en speelt mee met de kinderen
en gaat in op de leervragen die kinderen hebben. Ook kan de leerkracht nieuwe
spelimpulsen geven door mee te spelen, opmerkingen te maken en vragen te stellen.
Goede voorbeelden die de leerkracht heeft gezien kunnen uitgespeeld worden voor de
hele klas in de grote kring, wat anderen weer op ideeën brengt.
Activiteiten die plaats kunnen vinden in de sportwinkel zijn bijvoorbeeld:
• Het maken van een naambord voor de sportwinkel
• Het maken van een bord met de woorden ‘open’ en ‘gesloten’ om bij de ingang te
hangen
• Het maken van een bord met daarop de openingstijden van de winkel
• Het maken van reclameborden / aanbieding van sportkleding en sportmaterialen
• Grote opruiming in de sportwinkel. De kleding kan gesorteerd worden naar maat,
soort sport of naar prijs. Alles in onderling overleg met elkaar.
Zie voor voorbeelden van materialen de tips in de voorbereiding van deze
activiteitencyclus bij het inrichten van de leeromgeving.
4. Meedenken in de ontdekhoek sport
In de ontdekhoek kunnen nu ook activiteiten centraal staan rondom verschillende
sporten. Te denken valt aan boeken of tijdschriften over verschillende sporten, waarin de
kinderen kunnen kijken of plaatjes uit kunnen knippen. Een voeldoos waarin
verschillende sportmaterialen zitten waarvan de kinderen door middel van voelen moeten
raden wat het is. Een deken waaronder een voorwerp van een sport ligt en een ander
kind moet raden van welke sport het afkomstig is. Ook kunnen hier spelletjes gespeeld
worden die de kinderen al eens in de kring hebben gedaan. Zoals bijvoorbeeld het spel
dat een kind een bepaalde sport in het hoofd heeft en de ander door middel van het
stellen van vragen er achter moet komen om welke sport het gaat. Bijvoorbeeld heb je
een voetbal nodig? Het andere kind mag alleen ja of nee antwoorden. Ook het bekijken
en bijvoorbeeld natekenen van voorwerpen als een opengesneden tennisbal,
verschillende sportschoenen of soorten kleding kan hier een plaats krijgen. Kinderen
kunnen verschillende profielen van schoenen bekijken. De leerkracht kan kinderen
tabellen laten invullen, zoals dat ook bij de bewegingen gedaan werd (zie voorbeeld
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 35

ijlage 6), maar dan nu met de soorten kleding of attributen bij een bepaalde sport (bal
bij voetballen en volleyballen, hockeystick alleen bij hockey).
Het is van belang om in het begin aandacht te besteden aan de activiteiten die de
kinderen kunnen uitvoeren. Goede ideeën van kinderen kunnen in de kring besproken
worden, zodat dit anderen op weg helpt.
5. Een fotomuur
Op de muur komen foto’s te hangen van kinderen of ouders die een bepaalde sport
beoefenen. De foto’s kunnen geordend worden naar de soort sport. In zowel de grote als
de kleine kring wordt hierover gesproken met de kinderen. Welke sport ze beoefenen,
wat ze daarvoor nodig hebben, hoe vaak ze gaan sporten en dergelijke. De leerkracht
geeft de kinderen hierbij veel ruimte om zelf te vertellen en om vragen aan elkaar te
stellen.
Op de fotomuur kan een woordweb bij een aantal foto’s gemaakt worden. De foto’s
kunnen ook bij de lettermuur gehangen worden. Bij de letter waarmee de sport begint.
6. Een interview
Deze activiteit kan de leerkracht in de kleine kring uitvoeren. De kinderen zien op de
fotomuur welke sport de kinderen uit hun klas beoefenen. De kinderen kunnen elkaar
binnen de kleine kring interviewen. Daarvoor kunnen zij een bijpassend kledingstuk
aantrekken, bijvoorbeeld een lange jas en een hoed. Verder kunnen zij bijvoorbeeld een
microfoon en een zelfgeknutselde camera meenemen. Degene uit de klas die
geïnterviewd wordt neemt plaats op de vertelstoel. De kinderen kunnen vragen stellen
over de sport, die ze zelf bedacht hebben. In het begin vergt het bedenken van vragen
enige begeleiding. Vooraf bespreekt de leerkracht in de kleine kring de vragen die de
kinderen willen stellen. De leerkracht kan dan nog enige sturing geven aan de vragen die
gesteld worden en voorkomen dat er zomaar iemand op de stoel gezet wordt. Vragen die
de kinderen zouden kunnen stellen zijn:
• Welke sport doe je?
• Wat vind je er zo leuk aan?
• Ga je alleen naar de sport toe?
• Wat heb je nodig om deze sport te kunnen doen?
• Heb je ook wel eens een wedstrijd?
Wanneer dit goed verloopt kan dit een activiteit binnen de speelwerkles worden. Het
interview kan samen met de leerkracht op een vaste plaats in de klas voorbereid worden.
Als het interview door twee kinderen wordt afgenomen, spreken de kinderen af wie de
vragen gaat stellen en hoe ze de antwoorden kunnen onthouden. De antwoorden kunnen
bijvoorbeeld door de leerkracht worden opgeschreven en door de kinderen later worden
nagestempeld of nageschreven. De kinderen kunnen ook ieder een eigen vraag stellen
waarvan ze het antwoord vervolgens tekenen of stempelen. De antwoorden op de
interviewvragen worden na afloop van de werkles door de kinderen in de grote kring
gepresenteerd /verteld aan de anderen.
7. Koekeloere, Sesamstraat en Kabouter Plop over sport
Van het televisieprogramma Koekeloere van de Nederlandse Onderwijs Televisie zijn er in
2005 twee afleveringen (afl. 305 en afl. 306) uitgezonden met als thema sport. Veel
basisscholen nemen deze uitzendingen op. In de eerste aflevering (afl. 305) gaat het
over ballet.
Inhoud van aflevering 305:
Moffel vindt in de verkleedkist de tutu van Piertje. Piertje vindt ballet erg leuk. Moffel
vindt ballet echt iets voor meisjes. Piertje zegt dat ook jongens ballet leuk vinden. Ze
gaan naar een balletles.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 36

De leerkracht bekijkt samen met de kinderen de eerste aflevering van Koekeloere die
gewijd is aan het thema sport. Na het kijken van de aflevering voert de leerkracht er een
gesprek over met kinderen in de kleine kring. Het gesprek mag volledig uit de kinderen
komen. Hierbij is het vertrekpunt het televisieprogramma. De inbreng van de kinderen
bepaalt het gesprek. Het gesprek zou kunnen gaan over ballet, beleving bij ballet, het
beoefenen van een sport speciaal voor jongens of meisjes, wat vind je ervan wanneer je
als meisjes van voetbal houdt en wanneer je als jongen van ballet houdt?
Ter afsluiting kan de leerkracht de kinderen een groot vel papier geven en een potlood.
Zet rustige balletmuziek op waarvan de tonen vloeiend in elkaar overlopen. De kinderen
maken bewegingen over het papier alsof ze aan het balletten zijn. Stimuleer hen om van
links naar rechts ronde vloeiende bewegingen te maken.
Inhoud van aflevering 306:
Onderweg naar huis heeft Moffel ruzie gemaakt met een meisje. Moffel zei ‘Pierlala’ tegen
het meisje en daarna deed het meisje een trucje zodat Moffel ineens op de grond lag.
Piertje weet dat het meisje aan judo doet. Judo is geen vechten maar een sport. Moffel
en Piertje gaan samen naar een judoles.
De leerkracht bekijkt samen met de kinderen de tweede aflevering van Koekeloere die
gewijd is aan het thema sport. Na het kijken van de aflevering voert de leerkracht er een
gesprek over met kinderen in de kleine kring. Het gesprek mag volledig uit de kinderen
komen. Hierbij is het vertrekpunt het televisieprogramma. De inbreng van de kinderen
bepaalt het gesprek. Het gesprek zou kunnen gaan over judo, de beleving die de
kinderen hebben bij judo, de bewegingen die je maakt bij judo en dergelijke.
Van het televisieprogramma Sesamstraat is een 30 minuten durende dvd en video
uitgebracht (2000). Deze is te bestellen via uitgever Weton-Wesgram. De film bevat
onder andere verhaaltjes uit de kindertelevisieserie Sesamstraat met als thema sport.
Het gaat bijvoorbeeld over skating, Grover’s grote aerobics videofilm, oefeningen en
sportapparaten.
De leerkracht bekijkt samen met de kinderen de film en gaat daarna in gesprek met de
kinderen over hetgeen ze gezien hebben.
Johan Gevers en Bart Van Leemputten hebben een dvd en video ontwikkeld over
Kabouter Plop en zijn vrienden met als thema sport en spelen (2004). Deze is te
bestellen via uitgeverij Universal Studios. Het bevat onder andere een filmpje over de
beste kaboutertennisser.
De leerkracht bekijkt samen met de kinderen de film en gaat daarna in gesprek met de
kinderen over hetgeen ze gezien hebben.
8. Taalspelletjes over sport
Over het onderwerp sport kunnen verschillende taalspelletjes gedaan worden. Enkele
voorbeelden:
• Noem telkens namen van verschillende sporten op. Start met twee verschillende
sporten en breid het aantal steeds verder uit naar drie en vier sporten. De kinderen
moeten letterlijk herhalen welke namen van de sporten genoemd zijn. Maak er een
lopende zin van als, ik ga in het weekend als ik vrij ben voetballen, paardrijden en
zwemmen. Wat ga ik in het weekend doen?
• Noem telkens namen van verschillende sporten op. Start met twee verschillende
sporten en breid het aantal steeds verder uit naar drie en vier sporten. Stel na elk
rijtje de vraag wat het eerste / middelste / laatste woord was. Maak er een lopende
zin van als, ik ga vanmiddag zwemmen, tennissen en dansen. Wat ga ik eerst doen?
• Namen van sport met elkaar vergelijken, welk woord klinkt het langst of het kortst?
• Namen van sport verdelen in lettergrepen, door te klappen of te stappen (voetballen
– voet/bal/len)
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 37

• Een kind neemt een bepaalde sport in gedachten. De andere kinderen stellen vragen
over de sport, zoals moet je speciale schoenen aan? Het kind met de sport in
gedachten beantwoordt de vragen alleen met ja of nee. De anderen moeten raden om
welke sport het gaat.
9. Vertellen op de vertelstoel over je eigen sport
De kinderen die het graag willen mogen op de vertelstoel vertellen over hun eigen
favoriete sport. Het praatje kan thuis voorbereid worden. Hiervoor kan bijvoorbeeld de
brief uit bijlage 2 meegegeven worden. De kinderen kunnen samen met de ouders
boekjes, foto’s, plaatjes en materialen verzamelen. De ouder kan door middel van een
kleine tekening het kind ondersteunen bij datgene wat het kind wil vertellen. Ook de
leerkracht kan door het stellen van stimulerende vragen of het doen van prikkelende
uitspraken het kind op weg helpen. Aan het einde mogen alle andere kinderen vragen
stellen. Alle materialen die het kind mee heeft gebracht kunnen tijdelijk een plaats
krijgen in de klas, bijvoorbeeld op de thematafel.
Als voorbeeld kan de leerkracht eerst zelf een praatje houden over de sport die de
leerkracht graag uitvoert. Dit kan ook een voorbeeld zijn zoals wandelen.
10. Letterboek
Samen met de kinderen wordt een letterboek over sport en bewegen gemaakt. Elk kind
mag bij een letter van het alfabet iets over een sport of beweging tekenen of er plaatjes
bij zoeken, bijvoorbeeld iets over ballet bij de b. Het is niet erg wanneer bij bepaalde
letters geen sport of beweging bedacht kan worden. Dit kan de leerkracht eventueel
oplossen door een sport of beweging te nemen waarin de letter voorkomt.
De leerkracht schrijft bij de tekeningen of plaatjes woorden, of de kinderen stempelen of
schrijven de woorden na van het voorbeeld van de leerkracht of van de lettermuur of
woordmuur. Het letterboek kan een plaats krijgen in de boekenhoek en tijdens de
afsluitende presentatie tentoongesteld worden aan ouders.
11. Versjes
Samen met de kinderen wordt een versjes opgezegd. Het versje staat uitgeschreven op
het bord of op een flap met pictogrammen erbij zodat de kinderen mee kunnen lezen. De
leerkracht wijst aan terwijl ze hardop leest. Op deze manier worden tekst en beeld
gekoppeld en kunnen de kinderen ‘meelezen’ met de leerkracht. De volgorde en
tekstvorm (rijmen) wordt door deze werkvorm extra benadrukt.
Neem bijvoorbeeld het versje kipje krijgt zwemles, uit Het grote versjesboek van Busser
en Schröder (1999).
Aan de hand van het versje kan de leerkracht een gesprek houden over het leren van
een sport. De onderwerpen die aan bod kunnen komen zijn bijvoorbeeld het gevoel dat je
hebt als je een sport gaat leren, hoe het is om een ander iets te leren of van een ander
iets te leren. Dezelfde activiteiten als bij activiteit 5 uit fase 3 kunnen ondernomen
worden.
12. Winnen en verliezen
Bij het thema sport is ook het onderwerp winnen en verliezen van belang. De leerkracht
houdt hier een gesprek over met de kinderen. Dit gesprek kan bijvoorbeeld plaatsvinden
naar aanleiding van de fabel van de haas en de schildpad (Lefevre, 2002, uitgeverij De
Ballon). Dit verhaal gaat over een haas die altijd moet lachen als hij de schildpad ziet
lopen, want hij gaat zo langzaam. De schildpad wil graag met hem wedden dat hij eerder
aan de overkant van een veld is dan de haas. De haas gaat de uitdaging aan. Hij begint
heel hard te rennen. De zon is erg warm en hij wordt moe en slaperig. De haas gaat een
dutje doen tegen een boom, waardoor de schildpad hem inhaalt en de wedstrijd wint. De
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 38

leerkracht bespreekt met de kinderen onder andere hoe je je voelt als je wint of verliest
en hoe belangrijk het is om wel of niet te winnen.
13. Bewegen is gezond
De leerkracht houdt een gesprek over het bewegen bij sporten en dat bewegen goed is
voor je lichaam. De leerkracht bespreekt ook dat als je ongezond eet en weinig beweegt
dat je dik kunt worden. Tijdens het eten en drinken bekijkt de leerkracht samen met de
kinderen wat zij mee hebben genomen. Wat is gezond en wat is minder gezond. Samen
met de kinderen kan de leerkracht in een tabel bijhouden op welke dagen de kinderen
hebben bewogen en wat ze hebben gegeten. Bij bewegen hoort bijvoorbeeld ook het
buitenspelen na schooltijd. Zie voor een voorbeeld bijlage 6. Het thema bewegen is een
uitstekende aanleiding om het onderwerp gezondheid te bespreken. Hiervoor kunnen bij
de GGD of via www.voedingscentrum.nl leskisten besteld worden.
14. Portfoliogesprek
De gezinsportfolio’s zijn weer terug op school. Sommige ouders hebben er iets over sport
en bewegen ingeplakt. In de kring kunnen de kinderen vertellen en laten zien wat ouders
of verzorgers in het portfolio hebben geplakt en wat erbij is geschreven.
Gespreksonderwerpen zijn:
• Zijn er kinderen die iets in het portfolio hebben geplakt over bewegen of sport?
• Hebben de ouders of verzorgers er wat bijgeschreven?
• Heeft het kind er met de ouder over gepraat? Vertel er eens iets over!
De leerkracht probeert de kinderen te betrekken bij het werk van elkaar door hardop te
zeggen wat ze denkt en te vragen wat andere kinderen daarvan vinden. Ze houdt er
tevens rekening mee dat kinderen die nog niets over het portfolio hebben verteld, nu aan
de beurt komen.
15. Een uitnodiging maken
Voor de eindpresentatie van het project in fase 5 kunnen ouders, andere klassen en
leerkrachten worden uitgenodigd. De uitnodiging wordt zoveel mogelijk zelf door de
kinderen gemaakt. Enkele suggesties voor de uitnodiging zijn:
• Er wordt een digitale foto gemaakt van kinderen die bijvoorbeeld aan het spelen
zijn in de sportwinkel of een sportactiviteit uitvoeren. Deze foto kan een plek op
de uitnodiging krijgen.
• De kinderen maken een werkje /tekening voor op de uitnodiging.
• De datum en tijd worden door de leerkracht voorgeschreven op woordstroken
zodat kinderen deze zelf kunnen nastempelen of –schrijven.
• De leerkracht vraagt aan het kind wat ze op de uitnodiging wil zetten en voor wie
deze uitnodiging is. Dit kan de leerkracht dan opschrijven of voorschrijven op een
flap.
• In kleine groepjes kunnen kinderen een digitale uitnodiging maken met behulp
van het digitale schoolbord. Rondom een foto of vaststaande tekst kunnen de
kinderen de uitnodiging dan verder vormgeven en eventueel teksten inspreken.
Deze uitnodiging kan via de e-mail naar ouders verstuurd worden.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 39

Fase 5 Presentatie / evaluatie
In deze fase wordt de activiteitencyclus afgerond. De leerlingen verzorgen een
eindpresentatie. Door met kinderen samen te evalueren worden kinderen actief
betrokken bij hun eigen leerproces. Als de kinderen in een groep evalueren, ontwikkelen
ze reflectieve vaardigheden. Bij de eindpresentatie kunnen ouders of andere klassen
worden betrokken.
Presentatie / evaluatie
• Presentatie van het werk van de kinderen
• Reflectie door de kinderen
• Evaluatie van de kinderen
• Eindevaluatie van de cyclus
Presentatie van het werk van de kinderen
De leerkracht denkt samen met de kinderen na over een gezamenlijke afronding.
Gedacht kan worden aan:
• Een fotopresentatie van alle gemaakt foto’s in een PowerPoint presentatie. Dit kan
op het digitale schoolbord geprojecteerd worden. Ook werkjes van de kinderen
kunnen hierin opgenomen worden. Zo kunnen bijvoorbeeld boekjes, tekeningen
en woordlabels van kinderen gescand worden. De presentatie kan in de eigen klas
te zien zijn, in de hal of de gang van de school. De leerkracht kan hier ook ouders
voor uitnodigen.
• Voordracht van een dans, versje of bewegingslied: Bij een presentatie tijdens een
weekafsluiting kunnen de kinderen de dans uitvoeren die ze bij activiteit 8 uit fase
3 hebben geleerd of het beweegversje (activiteit 5 uit fase 3) of het bewegingslied
(activiteit 7 uit fase 3). Aan de hand van pictogrammen op een flap kunnen de
bewegingen die de kinderen moeten maken door alle kinderen gevolgd worden.
De leerkracht kan voor deze activiteit ook ouders uitnodigen.
• Een demonstratie in de gymzaal: De kinderen kunnen een demonstratie geven in
de gymzaal van een dans, sport of bewegingsverhaal. Hiervoor kunnen de andere
groepen 1 en 2 uitgenodigd worden of de ouders van de kinderen.
• Samen gymen: Met alle ouders wordt een gezamenlijke gymles uitgevoerd in een
grote sporthal. Alle ouders en kinderen sporten samen. Zij doorlopen bijvoorbeeld
samen een heel circuit en spelen gezamenlijk een tikspel.
Reflectie door de kinderen
Alle kinderen kiezen een van de werkjes uit die ze de afgelopen weken hebben gemaakt
(dit kan bijvoorbeeld het antwoord op een leervraag zijn, een antwoord van een
interview, een zelfgemaakt boekje, getypte woorden of een knutselwerkje). Dit kunnen
ook werkjes uit het gezinsportfolio zijn. In de kring laten ze het werkje zien. Enkele
kinderen mogen op de vertelstoel iets vertellen over dat werkje. De leerkracht stelt zo
veel mogelijk open vragen of maakt alleen een opmerking. Ze kijkt de kinderen
afwachtend aan. De leerkracht kan vragen stellen als:
• Waarom heb je dit werkje uitgekozen?
• Wat heb je ervan geleerd?
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 40

• Heb je met iemand samen gewerkt? Hoe ging dat?
• Vertel eens, wat heb je gedaan?
• Hoe heb je het aangepakt?
• Wat heb je eerst gedaan, en toen?
Laat ook de kinderen op elkaar reageren.
Evaluatie van de kinderen
De leerkracht houdt de ontwikkeling van de kinderen bij met behulp van de
gezinsportfolio’s. Met behulp van gerichte observaties tijdens de gesprekken in de kleine
kring of tijdens een woordenschatspel houdt de leerkracht in een woordenmap bij welke
woorden een kind al kent, zowel receptief als productief. Ze kan de kinderen doeopdrachten
geven om te zien of ze de woorden receptief beheersen. Dit kan de leerkracht
doen in de speelhoeken of met behulp van het prentenboek. Productieve woordenschat
kan de leerkracht ‘toetsen’ door bijvoorbeeld de kinderen het prentenboek na te laten
vertellen aan de hand van de illustraties of door mee te spelen in de speelhoeken en te
luisteren naar wat een kind zegt. Ze let hierbij speciaal op de kernwoorden die ze voor
het thema geselecteerd heeft.
Eindevaluatie van de cyclus
Na afloop van de cyclus reflecteert de leerkracht voor zichzelf of met haar collega’s op de
activiteitencyclus. Ze evalueert wat in het verloop van de cyclus goed liep en welke
onderdelen verbeterd kunnen worden. Tot slot verzamelt ze alle materialen en ideeën
voor een volgend jaar.
De Taallijn. Interactief taalonderwijs in groep 1 en 2
Activiteitencyclus Beweeg je mee?
EXPERTISECENTRUM NEDERLANDS, pagina 41