Katendrecht wandeling.pdf - Feijenoords favorieten

Katendrecht
3
5
A
route Katendrecht
route Hillesluis
route Afrikaanderwijk
begin- en eindpunt routes
vrijstaand kunstwerk
aan muur bevestigd kunstwerk
(Rijks)monument, gedenkteken of
ander relevant object of locatie
200 meter
foto: ssR

Kaap met verleden en toekomst
Katendrecht ligt ingeklemd tussen de Rijn- en
Maashaven, wat de wijk de bijnaam De Kaap opleverde.
De officiële naam is ontleend aan het
gelijknamige dorp dat voor het eerst in 1199 wordt
genoemd. Dat maakt Katendrecht ouder dan Rotterdam.
Het veer van Rotterdam naar Katendrecht
vormde voor de bouw van bruggen over de Nieuwe
Maas een belangrijk onderdeel van de route naar
het zuiden.
Bestuurlijk was Katendrecht enige tijd verbonden
met Charlois. Van 1811-1816 en 1874-1895 vormden
de twee dorpen één gemeente, die in 1895 deel
werd van het onstuimig groeiende Rotterdam.
Aan het begin van de 20ste eeuw verdween bij het
graven van de Maashaven het oude dorp grotendeels.
Ongeveer 700 woningen werden gesloopt en
3500 bewoners moesten een nieuw onderkomen
zoeken. Ook de welgestelde Rotterdammers die
even buiten het dorp kapitale villa’s bezaten, moesten
hun buitenhuizen opgeven.
Op het schiereiland tussen de Rijn- en Maashaven
verrees het nieuwe Katendrecht, waar omstreeks
1900 nieuwe straten werden aangelegd en nieuwe
huizen opgetrokken. Lange tijd was Katendrecht
een havenwijk waar voornamelijk havenarbeiders
en zeelui woonden. Door de nabijheid van de
havens werd Katendrecht al snel een uitgaanswijk
met tientallen zeemanscafés.
Volgens oud-bewoner en smartlappenzanger
Johnny Hoes was Katendrecht ‘een smeltkroes van
allerlei nationaliteiten. Een groot deel bestond uit
Chinezen, waardoor Katendrecht ook wel Chinatown
werd genoemd’. Katendrecht was lange tijd
een rosse buurt. Ook dat is volgens Hoes eenvoudig
te verklaren: ‘Waar zeelui zijn vind je ook hoeren.’
Aan het einde van de 20ste eeuw verdween na de
prostitutie het havenbedrijf van Katendrecht. Op de
vrijgekomen terreinen verrezen moderne huizenblokken,
het Deliplein kreeg een facelift.
De Kaap is bezig aan een tweede jeugd.
± 5 km, bijna 1,5 uur wandelen
De tekens 1 , 2 , A en in de tekst verwijzen naar de routekaart
Begin-/eindpunt: Metrostation Rijnhaven
bereikbaar met:
• metro Erasmuslijn, halte Rijnhaven (0 min. lopen)
• bus 77, halte metrostation Rijnhaven (0 min. lopen)
• tramlijn 2, halte metrostation Maashaven (8 min. lopen)
Tegen de zijmuur van de supermarkt aan het begin van de Brede Hilledijk
is op initiatief van de bewonerswerkgroep Levendig & Leuk een
grote wandschildering 1 aangebracht: De Kaap: thuishaven van s.s.
Rotterdam.
De rails van het havenspoor zijn in 2008 uit de Brede Hilledijk verwijderd.
Op initiatief van dezelfde bewonerswerkgroep is in plaats daarvan het
wandelpad de Rode Loper aangelegd, waarbij de bestrating het voormalige
havenspoor A accentueert.
Het pakhuis Santos B , een Rijksmonument uit 1903, op Brede Hilledijk
95, werd ontworpen door de architecten J.P. Stok Wzn. (1862-1942) en
J.J. Kanters (1869-1920). Het pand was lange tijd het grootste en modernste
pakhuis van Rotterdam. Het was bestemd voor de opslag van
Braziliaanse Santos-koffie.
De glazen kubus op het silocomplex van Codrico C dient alleen om de
aandacht te trekken. ’s Avonds is de kubus door de groene verlichting,
een ontwerp van de Stichting DSPS en Atelier LEK, van verre zichtbaar.
Letterencafé Tsjechov & Co D is sinds maart 2011 gevestigd op de hoek
van de Lombokstraat en de Delistraat.
De schrijver Cor Vaandrager (1935-1992) huurde van 1963 tot 1970 aan
Sumatraweg 21a ‘een huisje van één kamer en een piepkleine keuken’.
Vaandrager was redacteur van de tijdschriften Gard Sivik en Nieuwe
Stijl en een van de belangrijkste schrijvers van de Zestigers.
Wetenschapsjournalist Simon Rozendaal (1951) bracht zijn jeugd door
op Sumatraweg 19, waar zijn vader een groentewinkel had. In De winkel
van mijn vader beschreef Rozendaal niet alleen de winkel, maar ook de
buurt en alles wat daar mee samenhangt.
Theater Walhalla E , een vestzaktheater, zit sinds 2008 op Sumatraweg
9-11 en is een initiatief van Harry-Jan Bus (1960) en Rachel van Olm
(1967). In het pand was een groot deel van de twintigste eeuw de dancing
Walhalla gevestigd.
Johnny Hoes (1917), zanger van het levenslied, woonde eerst op Sumatraweg
5a en vanaf 1933 op nummer 3a. Zijn vader was matroos en kwam
uit Buurmalsen, zijn moeder was een Belgische. Over zijn Katendrechtse
tijd schreef hij: ‘Wij woonden naast een dancing met een groot orgel, de
Walhalla, waar wij vanuit ons raam heel wat vechtende zeelieden naar
buiten zagen rollen. Als ze weer ruzie hadden over een meisje. Noren,
Hollanders, Duitsers, Engelsen en Zweden vochten altijd met de blote
vuist, maar Arabieren, Spanjolen en Italianen schroomden niet om messen
te gebruiken.’
Binnen een ornamentlijst 2 aan de Veerlaan zit de schildering Bamboe
en rots van Li de Cai, die in 1993 werd onthuld. Bij de schildering staat
een gedicht.
Op de hoek van de Veerlaan en de Tolhuisstraat staat een winkelpand
met Jugendstilversieringen en fraaie ornamenten F rond de entree.
Rien Bout (1937-2003) maakte in 1998 in de Katendrechtsestraat binnen
een ornamentlijst 3 de schildering Schot in de roos. Het wapen van
Katendrecht is in de voorstelling verwerkt.
Wally Elenbaas (1912-2008), lithograaf, schilder, fotograaf en monumentaal
kunstenaar, woonde op Rechthuislaan 1c. Hij was geen geboren
‘Kapenees’, maar betrok het pand in 1943 met zijn joodse vrouw Esther
Hartog (1905-1998).
In het hoekpand Rechthuislaan/Katendrechtselaan, op nummer 1a G ,
was in de 20ste eeuw café-restaurant Belvédère gevestigd. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog werd hier jazzmuziek gespeeld, wat elders was
verboden. Het pand fungeerde jarenlang als het Wijkmuseum Katendrecht
en is nu als Kaap Belvédère werkplaats, podium en expositie- en
presentatieruimte van Linda Malherbe en haar mensen.
De Schietschijf 4 , een kunstwerk van Gust Romijn (1922-2010) uit 1966,
staat sinds 1998 op de Linker Veerdam. Het was eerder te vinden aan het
Weena bij het Hofplein. In de volksmond heet het kunstwerk ‘de tube
tandpasta’.
In het grasveld van het Buizenpark staat Vaart vrij 5 , een monument
voor vakbondsman Edo Fimmen (1881-1941) van Ben Zegers (1962), dat
werd geplaatst in 1998.
Het beeld Roeiers 6 van Yair Aschkanasy (1963) uit 2000 staat op het
1ste Katendrechtse Hoofd. Roeiers leggen binnenkomende schepen vast;
vroeger gebeurde dat met roeiboten, tegenwoordig met motorboten.
Het beeldje van Ketelbinkie 7 van Huib Noorlander (1928-2004) werd
in 1973 bij het 100-jarig bestaan van de Holland-Amerika Lijn (HAL)
geplaatst op het Koninginnenhoofd bij het hoofdkantoor. Na het vertrek
van de HAL uit Rotterdam verhuisde het beeldje naar het Willemsplein.
Boze Katendrechters kaapten het beeld en brachten het naar Katendrecht,
waar het volgens hen thuishoorde. Ketelbinkie is een figuur uit een lied
van vier coupletten uit 1940 van tekstdichter Anton Beuving (1902-1977)

en componist Jan de Vogel (1902-1983).
De zitbank H langs de Nieuwe Maas is genoemd naar de Chinees Kam-
Chong Wen, die als 22-jarige vanuit Hong Kong naar Katendrecht kwam.
In Den Haag zette hij een imperium op van Chinese restaurants, fabrieken
en handelszaken. Voor zijn honderdste verjaardag bood zijn familie hem
op Katendrecht een bank aan, die hij op 30 augustus 2005 onthulde.
De twee rode bakstenen woontorens Neptunus en Poseidon I zijn
ontworpen door architectenbureau DKV.
Op 5 augustus 2008 keerde het s.s. Rotterdam J , het voormalige vlaggenschip
van de HAL, terug in de thuishaven. De Rotterdam werd gebouwd
op de werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij en op
13 september 1958 gedoopt door koningin Juliana. Op 15 februari 2010
ging de Rotterdam open als toeristische attractie.
Beeldend kunstenaar Wally Elenbaas maakte in samenwerking met
bewoners in 1983 aan de Katendrechtsestraat een schildering in een
ornamentlijst 8 . Onderaan staat Bewoners verdedig je nest met vrede.
Modeontwerpster Fong Leng (1937) groeide op in de wijk Katendrecht.
Zij woonde enige jaren op Rechthuislaan 27a. Over haar jeugd in het
Rotterdamse havenkwartier schreef zij: ‘Het Katendrecht van mijn jeugd
bruiste. Het was niet ruw, het was rauw. Het was internationaal en het
had alles. Het had de vechtlust om het te maken gecombineerd met die
typisch Rotterdamse mentaliteit van rechttoe rechtaan. Glitter en Zweet,
zo zie ik dat Rotterdam van mijn jeugd voor me.’
Piet Bakker (1897-1960) werd op Sumatraweg 20 geboren. Hij werd
later een gevierd Nederlands auteur. Vooral met Ciske de Rat verwierf
hij nationale roem.
In 2010 werd in de Atjehstraat het lichtkunstwerk Broken Light 9 van
Rudolf Teunissen (1980) geïnstalleerd; gevels en trottoir worden op een
bijzondere wijze uitgelicht.
Bij de kruising van de Atjehstraat met de Lombokstraat bevindt zich een
schildering in een ornamentlijst 10 . De kunstenaar is onbekend.
Op Lombokstraat 18 werd Aris Jerike Buijsman (1906-1991) geboren. Hij
werd bekend als Bill Buijsman, leider van het orkest de Kilima Hawaiians.
Aan de Brede Hilledijk bij de Lombokstraat maakte Johan van Oord
(1950) in een ornamentlijst 11 de schildering Lombok. De Kapenese
volksmond spreekt echter van Hagelslag.
In de Timorstraat zijn drie ornamentlijsten ingevuld met schilderingen
van drie kunstenaars. Twee van hen, Dolf Henkes (1903-1989) en Daan
van Golden (1936), werden op de Kaap geboren. De schildering van Van
Golden, een fragment van een van zijn doeken, heet Zonder titel 12 . Daar
tegenover bevindt zich een schildering 13 van Piet Roovers (1924-1997).
Bij de hoek met de Atjehstraat bevindt zich Overslag in Haven 14 van
Henkes uit 1990, de andere twee zijn uit 1993.