Nieuwsbrief 76 - Gedachten Uitpluizen
Nieuwsbrief 76 - Gedachten Uitpluizen
Nieuwsbrief 76 - Gedachten Uitpluizen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Interessante informatie<br />
ZET IN JE AGENDA:<br />
Paul Grant van de club van<br />
Aaron T. Beck komt op<br />
vrijdag 23 september 2011<br />
in Nederland een workshop<br />
geven over cognitieve<br />
gedragstherapie bij<br />
negatieve symptomen /<br />
demoralisatie. Voor meer<br />
informatie, zie pagina 4.<br />
'Arme-ik' en 'slechte-ik'<br />
paranoia<br />
1<br />
3<br />
<strong>Nieuwsbrief</strong><br />
<strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong><br />
- CGT bij negatieve symptomen<br />
- 'Arme-ik' en 'slechte-ik' paranoia<br />
- Nieuwe resultaten over vroegdetectie en preventie<br />
(EDIE)<br />
Nummer <strong>76</strong> 29 mei 2011<br />
In dit nummer Het zou wel eens kunnen dat negatieve symptomen<br />
(sociale terugtrekking, verminderde spraak en expressie,<br />
Groepsgewijze CGT<br />
vermindert negatieve<br />
symptomen<br />
Congressen en<br />
trainingen<br />
Verslag bijeenkomst<br />
CGT bij psychose in<br />
New York<br />
2<br />
4<br />
Groepsgewijze CGT vermindert negatieve<br />
symptomen in eerste episode patiënten,<br />
maar niet in reeds lang zieke patiënten.<br />
weinig motivatie, etc) het beste te behandelen zijn in de<br />
eerste fase van een psychotische stoornis. Een groepsformat<br />
is hiervoor wellicht geschikt vanwege het contact<br />
met lotgenoten en blootstelling aan sociale interactie.<br />
In deze Ierse studie zijn de effecten van groepsgewijze<br />
cognitieve gedragstherapie (CGT) vergeleken bij twee<br />
groepen: een eerste psychose groep (N=25) en een reeds<br />
langer zieke groep (N=15). Het bleek dat psychotische<br />
symptomen in beide groepen evenveel verminderden door<br />
de CGT. De negatieve symptomen gingen echter alleen in<br />
de eerste episode groep vooruit.<br />
Conclusie: (groepsgewijze) CGT kan helpen bij negatieve<br />
symptomen. Daarnaast is het waarschijnlijk goed om er zo<br />
vroeg mogelijk bij te zijn.<br />
Gaynor K, Dooley B, Lawlor E, Lawoyin R, O'Callaghan E (2011).<br />
Group cognitive behavioural therapy as a treatment for negative<br />
symptoms in first-episode psychosis. Early Intervention in Psychiatry,<br />
5, 168-173.<br />
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21535424
2<br />
<strong>Nieuwsbrief</strong> <strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong> Nr <strong>76</strong> 29 mei 2011<br />
Bestel de Toolkit <strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong><br />
www.gedachtenuitpluizen.nl<br />
'Arme-ik' en 'slechte-ik' paranoia: relaties met<br />
emotie, zelfbeeld, en vroegere relaties<br />
Er wordt wel eens onderscheid gemaakt tussen twee soorten paranoïde wanen:<br />
(1) 'Arme-ik' paranoia, waarbij de achtervolging als onverdiend en onterecht wordt gezien.<br />
(Ik heb niks verkeerds gedaan en toch vallen ze me lastig!)<br />
(2) 'Slechte-ik' paranoia, waarbij de cliënt de achtervolging op één of andere manier als<br />
verdiend beschouwt. (Ik ben slecht en daarom pakken ze me. Ik ben gevaarlijk, daarom<br />
houden ze me in de gaten.)<br />
De 'slechte-ik' paranoia heeft meer te maken<br />
met over-intrusieve en bemoeizuchtige<br />
relaties (ouders) in het verleden, en daaraan<br />
gekoppeld met depressie, angst en een laag<br />
zelfbeeld. De 'arme-ik' paranoia hangt<br />
daarentegen meer samen met verwaarlozing<br />
en verlating, en daaraan gekoppeld met<br />
hogere zelfwaardering, en minder depressie<br />
en/of angst.<br />
Deze studie keek naar hoe de twee paranoiasoorten<br />
zich verhouden tot emoties, wanen en<br />
vroegere relaties in 36 patiënten. Ze vonden<br />
dat 'slechte-ik' paranoïde mensen meer<br />
somber waren en zich meer schaamden.<br />
'Arme-ik' paranoïde mensen hadden vaker<br />
grootheidswanen. Op gebied van vroege<br />
relaties werd niet veel verschil gevonden,<br />
behalve dat de 'slechte-ik' paranoïde mensen<br />
vaker een overbeschermende omgeving<br />
hadden in de jeugd.<br />
Over-intrusieve opvoedstijl hangt<br />
samen met ‘slechte ik’ paranoia:<br />
Volg mij naar pagina 4
Kent u belangrijke congressen over<br />
CGT bij psychose die niet in de<br />
agenda staan? Stuur ze op naar<br />
info@gedachtenuitpluizen.nl<br />
..........<br />
CURSUSSEN<br />
CONGRESSEN<br />
<strong>Nieuwsbrief</strong> <strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong><br />
Congres en cursus agenda<br />
17 th International Congress ISPS<br />
31 mei t/m 4 juni 2011, Dubrovnik, Kroatië<br />
www.isps2011.org<br />
41 st Annual EABCT Congress<br />
31 augustus t/m 3 september 2011, Reykjavik, IJsland<br />
www.congress.is/eabct<br />
Paul Grant: Workshop CGT bij negatieve<br />
symptomen / demoralisatie<br />
Vrijdag 23 september 2011, Utrecht<br />
www.vgct.nl<br />
3 rd European Conference on Schizophrenia<br />
Research<br />
29 september t/m 1 oktober 2011, Berlijn, Duitsland.<br />
www.schizophrenianet.eu<br />
1 st European<br />
Congress on<br />
Assertive<br />
Outreach<br />
‘Crossing<br />
Borders’<br />
6 en 7 oktober<br />
2011,<br />
Rotterdam<br />
www.eaof.org<br />
Stichting Cognitie en Psychose verzorgt incompany cursussen op aanvraag.<br />
www.gedachtenuitpluizen.nl<br />
Kenniscentrum Phrenos verzorgt cursussen met open inschrijvingen.<br />
Bijvoorbeeld de zesdaagse basiscursus cognitieve gedragstherapie bij achterdocht en<br />
stemmen horen voor o.a. psychologen, waarbij gebruik wordt gemaakt van de toolkit<br />
<strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong>. Ook is er een cursus beschikbaar voor (de opleiding tot)<br />
gedragstherapeuisch medewerkers die met CGT voor psychosen aan de slag willen,<br />
en ook een cursus voor gevorderden. Daarnaast worden cursussen aangeboden in<br />
bijvoorbeeld multifamily groups, IPS, psycho-educatie, en meetinstrumenten zoals<br />
de PANSS en CAARMS.<br />
www.kenniscentrumphrenos.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=664&Itemid=205<br />
3
4<br />
<strong>Nieuwsbrief</strong> <strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong> Nr <strong>76</strong> 29 mei 2011<br />
In het weekend van 21 mei 2011 vond het<br />
Beckfest plaats bij de Colombia University,<br />
New York. Dit was alweer de 12e bijeenkomst<br />
waarin experts bijeenkomen om te praten<br />
over cognitieve gedragstherapie bij psychose.<br />
Een paar onderwerpen stonden in het<br />
voetlicht:<br />
CGT bij negatieve symptomen /<br />
demoralisatie<br />
Paul Grant van de groep van Aaron T. Beck<br />
heeft meerdere presentaties gegeven over hoe<br />
de negatieve verwachtingen en vermijdingsgedrag<br />
van patiënten te maken hebben met<br />
de reeds bekende relaties tussen cognitieve<br />
beperkingen, negatieve symptomen en<br />
functioneren. Middels cognitieve gedragstherapie<br />
wordt hieraan gewerkt, en het lijkt<br />
erop dat het lukt om negatieve symptomen te<br />
verminderen. Paul Grant komt op vrijdag 23<br />
september 2011 in Nederland een workshop<br />
geven van een dag over dit onderwerp. Voor<br />
kosten en inschrijving, houd www.vgct.nl in<br />
de gaten. De volgende nieuwsbrief zal ook<br />
meer informatie bevatten.<br />
Conclusie: de 'slechte-ik' paranoia lijkt meer<br />
last te hebben van negatieve emoties. Echter,<br />
de twee paranoia-soorten zijn niet<br />
noodzakelijk stabiel. Er zijn aanwijzingen dat<br />
de 'slechte-ik' paranoia nauwelijks voorkomt<br />
in het begin van een psychotische stoornis,<br />
maar pas later ontwikkelt. Dit is in<br />
overeenstemming met dat grootheidswanen<br />
vooral voorkomen bij de meer jonge cliënten.<br />
In behandeling kan het nuttig zijn om erop te<br />
letten dat cliënten de vermeende<br />
achtervolging niet als verdiend gaan<br />
beschouwen naarmate het langer duurt.<br />
Morris E, Milner P, Trower P, Peters E (2011). Clinical<br />
Presentation and early care relationships in 'poor-me'<br />
and 'bad-me' paranoia. British Journal of Clinical<br />
Psychology, 50, 211-216.<br />
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21545452<br />
CGT bij psychose meeting in New York 21-22 mei 2011<br />
Paul Grant
<strong>Nieuwsbrief</strong> <strong>Gedachten</strong> <strong>Uitpluizen</strong><br />
Vroege detectie en interventie (EDIE)<br />
Mark van der Gaag vertelde over de huidige stand van zaken mbt de Nederlandse studie<br />
naar de preventie van psychosen. Hieruit blijkt dat de zoekstrategie naar mensen met een<br />
hoogrisico profiel veel uitmaakt. In Amsterdam werden ze gevonden door verwijzingen bij<br />
vermoeden van risico op psychose, en van die groep kreeg na verloop van tijd slechts een<br />
enkele cliënt een echte psychose. In Den Haag, aan de andere kant, werden ze gevonden<br />
door bij GGZ (hulpzoekende mensen) iedereen te screenen op aanwijzingen voor mild<br />
psychotische klachten. Van deze groep kreeg na verloop van tijd een aanzienlijk deel een<br />
echte psychose. Een screeningmethode werkt dus duidelijk beter; daarmee worden de echte<br />
hoogrisico mensen gevonden. Zij worden gekenmerkt door een iets hogere leeftijd, vaker<br />
van het vrouwelijke geslacht, en een verminderd functioneren.<br />
Zou het<br />
lukken om<br />
psychosen<br />
echt te gaan<br />
voorkomen?<br />
Paul French vertelde over de EDIE-2 in Engeland. De resultaten ogen teleurstellend voor<br />
zover ze momenteel zijn geanalyseerd. Slechts enkele mensen, in zowel de interventie- als<br />
controlegroep, werden uiteindelijk echt psychotisch. De mensen in de studie hadden dus<br />
een relatief laag risico op psychose, niet echt een hoogrisico profiel. Hierdoor konden geen<br />
effecten worden aangetoond van de CGT-interventie, die eerder in EDIE-1 wel effectief is<br />
gebleken. Mogelijk speelt hierin een rol dat het criterium ontbrak dat het functioneren in<br />
de afgelopen tijd gedaald is. Dit is sinds enige jaren wel de standaard. Iemand moet zowel<br />
subklinische symptomen hebben als een daling in het functioneren; dat maakt samen een<br />
hoog risico.<br />
Ook kwamen kort de vervolgdata aan bod van de Australische studie van Alison Yung en<br />
collega's, waarvan de 6-maanden resultaten in de vorige nieuwsbrief stonden. Na 12<br />
maanden blijken er toch meer mensen psychotisch zijn geworden dan de genoemde 7% na 6<br />
maanden. Hoewel nog niet significant, waren er in de CGT-groep minder mensen die een<br />
psychose kregen, en de interventie kan dus alsnog effectief gaan blijken in het voorkomen<br />
of uitstellen van de eerste psychose.<br />
Technologische hulpmiddelen<br />
Er zijn enkele presentaties gegeven over hoe apparaten voor Experience Sampling Method<br />
(ESM), mobiele telefoons, smartphones, etc. kunnen worden gebruikt in therapie. Hiermee<br />
kunnen symptomen worden gemonitord in het dagelijkse leven van cliënten, en ook kan<br />
erop worden geïntervenieerd. Via de apparaten worden vragen gesteld om de cliënt te doen<br />
5
De Stichting Cognitie en Psychose stelt zich tot doel om kennis<br />
over cognitieve aspecten van de psychose en kennis en<br />
vaardigheden van cognitieve gedragstherapie bij psychose en<br />
bij mensen met een ‘at risk mental state’ te verspreiden onder<br />
hulpverleners, mensen die een verhoogd risico op psychose<br />
lopen, patiënten en andere betrokken. Daartoe geeft zij boeken<br />
uit over cognitieve gedragstherapie en verzorgt zij cursussen<br />
en workshops. Een aantal daarvan in samenwerking<br />
met Kenniscentrum Phrenos. Op de website worden updates<br />
en formulieren aangeboden en meetinstrumenten om het<br />
proces van cgt te ondersteunen. Een e-nieuwsbrief over<br />
recente wetenschappelijke publicaties en een congresagenda<br />
worden gratis verspreid onder belangstellenden.<br />
twijfelen aan waanopvattingen of om ze te<br />
herinneren aan hun eigen uitspraken die<br />
helpen bij medicatie-inname. Dit lijkt<br />
vooral te kunnen helpen bij cliënten die<br />
hiervoor openstaan en voldoende actief<br />
aan therapie meewerken.<br />
Wanen en hallucinaties<br />
Richard Bentall vertelde over studies<br />
rondom oorzaken van wanen en<br />
hallucinaties. Hij heeft gevonden dat<br />
meta-cognitieve overtuigingen geen<br />
oorzaak lijken te zijn van hallucinaties,<br />
Stichting<br />
Cognitie en<br />
Psychose<br />
E-mail:<br />
info@gedachtenuitpluizen.nl<br />
maar wel van wanen. Daarnaast vond hij ook dat de sterke<br />
relatie tussen trauma's en hallucinaties (bekend uit de<br />
literatuur) gemediëerd wordt door dissociatieve klachten.<br />
Hallucinaties bij getraumatiseerde patiënten zijn dus<br />
mogelijk een symptoom van dissociatie. Er zijn aan de<br />
andere kant ook mensen zonder trauma's die hallucineren;<br />
bij hen hangt het wellicht niet samen met dissociatie.<br />
Mark van der Gaag en Philippe Delespaul in New Yorkse metro