Toelichting risico-inventarisatie en –evaluatie (RIE) - SST

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Toelichting risico-inventarisatie en –evaluatie (RIE)
De risico’s per risicoveld worden in kaart gebracht aan de hand van twee werkbladen. Het
eerste werkblad is een analytische registratie van de werkomstandigheden. Op het tweede
werkblad worden de gevaren systematisch geïnventariseerd en worden vervolgens de risico’s
geëvalueerd.
inventarisatie en identificatie van de gevaren
De gevaren worden analytisch geïdentificeerd aan de hand van het gevaar-schademodel.
Gevaar
De gevaren worden ingedeeld in groepen:
A: Zwaartekracht
B: Menselijke kracht
C: Mechanische energie
D: Thermische energie
E: Elektrische energie
F: Elektromagnetische straling
G: Chemische agentia
H: Biologische agentia
I: Psychosociale aspecten
Blootstelling
Uitingsvorm
Belasting
Schadedrager

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Bij de registratie wordt het vlinderdasmodel toegepast.
De linkervleugel stelt de energievormen en agentia voor die aan de basis liggen van de
risico’s. Diverse agentia kunnen gegroepeerd worden onder één noemer. Het knooppunt
wordt gevormd door de uitingsvorm, de blootstelling of belasting. De rechtervleugel stelt de
mogelijke gevolgen voor.
Bepaling mogelijke schadegevallen
Bij de registratie worden de meest aannemelijke en ergste gevolgen vermeld.
De gevolgen worden ingedeeld in vier groepen, namelijk:
1) letsels t.g.v. ongevallen,
2) aandoeningen en (beroeps)ziekten,
3) hinder effecten,
4) psychosociale effecten.
Aan de hand van deze indeling kunnen alle welzijnsrisico’s in kaart worden gebracht. Het
maken van onderscheid in de soort van gevolgen is belangrijk voor de verdere evaluatie.
Indien de gevolgen specifiek zijn voor bepaalde schadedragers kan de rechtervleugel van de
vlinderdas verder vertakken.
Elke vertakking kan verder beschouwd worden als een deelrisico. De bekomen risico’s
worden systematisch genummerd met een letter-cijfer-combinatie die gebruikt wordt in de
verwijzing naar de risicofactoren en naar de risicobeheersing.

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Analyse van de werkomstandigheden
De werkomstandigheden worden weergegeven aan de hand van risicoverhogende en
risicobeperkende factoren die aanwezig zijn in het beschouwde risicoveld. De
risicobeperkende factoren zijn ondermeer reeds genomen risicobeheersingsmaatregelen.
De mate waarin de factoren aanwezig zijn, zich manifesteren of hun bepalend karakter ervan
op de risico’s, wordt aangeduid met een gradatie
+ + + In hoge mate risicobeperkend, uitdrukkelijk aanwezig, algemeen
+ + Belangrijke risicobeperkende factor, regelmatig vast te stellen
+ Risicobeperkende factor, doch niet algemeen of uitdrukkelijk aanwezig
- Risicoverhogende factor, doch niet algemeen of uitdrukkelijk aanwezig
- - Belangrijke risicoverhogende factor, regelmatig vast te stellen
- - - Erg bepalende risicoverhogende factor, uitdrukkelijk aanwezig, algemeen
Indien de risicofactoren van belang zijn voor een specifiek risico wordt dit aangeduid door de
letter-cijfer-combinatie van het overeenkomend risico. Vaak zijn risicoverhogende factoren
van toepassing op meerdere risico’s. In dit geval wordt geen verwijzing aangebracht.
De analyse van de omstandigheden is erg belangrijk voor de evaluatie (inschatting van de
kansfactor) en ze vormt een basis voor de risicobeheersing.

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Inschatting en evaluatie van risico’s
Het inschatten van risico’s is het bepalen van een grootte-orde van het risico. Het evalueren
is nagaan of het risico aanvaardbaar is, of niet en met welke prioriteit men er iets wil of moet
aan doen. Dit is noodzakelijk om de risico’s onderling te kunnen afwegen en prioriteiten te
kunnen bepalen in het preventiebeleid.
Er bestaat geen grootheid of eenheid om de grootte van risico’s uit te drukken.
Er wordt algemeen aangenomen dat een risico gevormd wordt door een kansfactor of
waarschijnlijkheid (W) en een ernstfactor (E). Vaak wordt een derde factor, namelijk de
blootstellingstijd (B), in rekening gebracht. In feite is de blootstelling een onderliggende factor
die mee de kansfactor beïnvloed.
Er bestaat geen wetmatigheid volgens dewelke de risicovormende factoren bijdragen in het
risico. Sommige theoriën bepalen voor W,E en B een cijfer en gaan er het product van
bepalen. Dit mist elke grond van wetenschappelijkheid en leidt vaak tot onrealistische
resultaten. De mate waarin W,E en B doorwegen in de grootte van het risico is eerder
subjectief bepaald en bovendien verschilt dit volgens de aard van het risico.
Om dit probleem op een praktische manier te benaderen worden er voor de 4 verschillende
groepen welzijnsrisico’s aparte evaluatieschema’s gebruikt.
Elk risico wordt uitgedrukt in een risicoscore. Deze score wordt bepaald in functie van de
inschatting van de onderliggende factoren W,E en B.
De bekomen risicoscore is gelinkt met een evaluatiegraad en actieniveau.

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Risicoscore
0
risiconiveau
zeer klein
risico
evaluatiegraad
_
actieniveau
_
+ klein
risico
++ matig
risico
+++ groot
risico
++++ zeer groot
risico
aanvaardbaar algemene
maatregelen
- gewone aandacht
aanvaardbaar mits
handhaving en
stelselmatige verbetering
Voor de inschatting van de kansfactor (W) gebruiken we volgend schema:
Waarschijnlijkheid W
0 zo goed als onmogelijk
specifieke
maatregelen voor
risicobeheersing
en bijzondere
aandacht
- planmatige aanpak
boven aanvaardingsniveau bijkomende
risicobeheersing
- acties op korte
termijn
onaanvaardbaar ingrijpende
risicobeheersing is
noodzakelijk
- onmiddellijke actie
+ onwaarschijnlijk, maar mogelijk in
grensgevallen
++ ongewoon
+++ zeer goed mogelijk
++++ te verwachten, op korte termijn
Bij de inschatting van W laten we ons leiden door de omstandigheden. Situaties waarbij veel
risicoverhogende factoren aanwezig zijn, zullen een hogere inschatting krijgen.

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Inschatting ernstfactor (E) en blootstelling (B)
Letsels t.g.v. ongevallen
Plotse gebeurtenis
Bij deze groep van risico’s ontstaat de schade door een plotse gebeurtenis. Het gevolg is vaak een
lichamelijk letsel. De ernst kan ingeschat worden in functie van de te verwachten werkonbekwaamheid.
Effect of Ernst E Letsels t.g.v. ongevallen
0 Gering letsel zonder verlet
+ Belangrijk letsel met verlet < 30 dagen, herstelbaar
++ Ernstig Langdurig verlet > 30 dagen of lichte invaliditeit,
+++ zeer ernstig zware invaliditeit of meerdere gekwetsten, blijvende
werkonbekwaamheid
++++ fatale afloop dood of zeer zware invaliditeit, meerdere slachtoffers met invaliditeit
De blootstelling is in te schatten in functie van de tijd dat de schadedrager blootgesteld is aan het
gevaar. Bij deze groep van risico’s weegt de blootstelling niet zwaar door in de bepaling van de
risicoscore. In de interactie gevaar-schadedrager spelen er immers verschillende factoren een rol en
niet alleen de tijd.
Blootstelling B
blootstellingsgraad frequentie duurtijd
0 zelden (jaarlijks) zeer kort (minuten)
+ soms (maandelijks) kort (< 1 uur)
++ af en toe (wekelijks) beperkt (< 25 %
werkduur)
+++ regelmatig (dagelijks) deeltijds (25 à 75 %)
++++ Voortdurend voltijds (75 à 100%)

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Inschatting ernstfactor (E) en blootstelling (B)
Risico’s die leiden tot een (beroeps)ziekte of aandoening
Langdurige
blootstelling
Bij deze groep van risico’s ontstaat de schade op een chronische wijze of door een
chronische blootstelling aan één of ander agens. Inschatting van de ernst kan in functie van
het vermoedelijk ziekteverzuim of de gevolgen waartoe de ziekte aanleiding kan geven.
Effect of Ernst E (Beroeps)ziekte of aandoening
0 Gering tijdelijke hinder/ongemak
+ Belangrijk langdurige hinder of kortstondig ziekteverzuim
++ Ernstig langdurig ziekteverzuim > 30 dagen, blijvend ongemak
+++ zeer ernstig blijvend werkonbekwaam, of meerdere ziektegevallen
Ziekte
++++ fatale afloop fataal aflopende ziekte of meerdere ernstige ziektegevallen
Bij de blootstelling moet niet alleen de blootstellingstijd , maar ook het blootstellingsniveau in
rekening worden gebracht. Deze parameters zijn vaak in te schatten of te meten. Bijvoorbeeld
bij risico lawaai kan het geluidsniveau en de blootstellingsduur bepaald worden. Of op een
geïntegreerde wijze kan de opgenomen geluidsdosis bepaald worden.
Bij risico chemische agentia door inademing kan de concentratie van het agens in de lucht en
de blootstellingstijd bepaald worden. Of de opgenomen dosis kan door persoonlijke of
biologische monitoring bepaald worden.
De blootstelling kan getoetst worden aan grenswaarden (bijvoorbeeld TLV-waarden).
De beoordeling van deze groep risico’s maakt deel uit van een specifieke werkwijze. Indien
van toepassing wordt hiernaar verwezen op het werkblad.

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Inschatting ernstfactor (E) en blootstelling (B)
Hindereffecten
Hindereffecten treden op in relatie met de blootstelling aan een hinderfactor (gevaar). Als
deze factor verdwijnt verdwijnen de effecten. De effecten zijn in geen geval blijvend. Dikwijls
gaat het om een verstoring van de zintuiglijke waarneming (reuk, smaak, zicht, gehoor,
gevoel).
Blootstelling
De ernst wordt op dezelfde wijze als de psychosociale effecten ingeschat (zie verder).
Een blootstellingstijd aan de hinderfactor kan ingeschat worden aan de hand van
onderstaand schema.
Blootstelling B
blootstellingsgraad frequentie duurtijd
0 zelden (jaarlijks) zeer kort (minuten)
+ soms (maandelijks) kort (< 1 uur)
++ af en toe (wekelijks) beperkt (< 25 %
werkduur)
+++ regelmatig (dagelijks) deeltijds (25 à 75 %)
++++ Voortdurend voltijds (75 à 100%)
Hinder

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Inschatting ernstfactor (E) en blootstelling (B)
Psychosociale effecten
Psychosociale effecten ontstaan door de (werk)omstandigheden. Diverse factoren kunnen
hierin een rol spelen. Een duidelijke oorzaak in de zin van een gevaar is zelden aan te wijzen.
Er is dan ook moeilijk een blootstelling te bepalen.
Mens Uitrusting Materiaal
= belasting
Omgeving Organisatie Psychosociaal effect
De ernst wordt ingeschat in functie van optredende veranderingen met negatieve gevolgen
Effect of Ernst E Psychosociale risico’s
0 gering - tijdelijke effecten of hinder
- niet merkbaar voor de omgeving
- geen invloed op het normale beroeps- en / of familiale en / of sociale
leven
+ belangrijk - langdurige effecten of hinder
- merkbaar voor de omgeving
- lichte verstoring van het normale beroeps- en / of familiale en / of
sociale leven
- meerdere getroffenen van voorgaande groep
++ ernstig - effecten of hinder die aanleiding zijn tot kortdurig werkverzuim
- blijvende onvrede
- verstoring van het normale beroeps- en / of familiale en / of sociale
leven
- meerdere getroffenen van voorgaande groep
+++ zeer ernstig - effecten of hinder die aanleiding zijn tot langdurig ziekteverzuim
- toenemende onvrede
- ingrijpende verstoring van het normale beroeps- en / of familiale en /
sociale leven
- meerdere getroffenen van voorgaande groep
++++ fatale afloop - effecten of hinder die leiden tot blijvend werkonbekwaamheid
- onhoudbare toestand voor de getroffene
- een dramatische afloop voor de persoon in kwestie of anderen kan
gevreesd worden
- meerdere getroffenen van voorgaande groep

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Specifieke en verdere risicoanalyse of kwantificering
Bepaalde soorten van risico’s kunnen moeilijk geëvalueerd worden zonder verdere analyse of
bepaling van de blootstelling (meting). Indien er kwantificering gebeurd is of dient te gebeuren
wordt dit aangegeven in een invulveld op het werkblad.
Voorbeeld:
Concentratiemeting in lucht
2 ppm
zie analyseverslag Hfst. 2.2 G1
Voor bepaalde risico’s is een verdere kwantificering wettelijk opgelegd. In dit geval wordt
deze werkwijze zeker gevolgd.
Een apart hoofdstuk (2.2) is voorbehouden voor toevoeging van betreffende analyses, meetof
onderzoeksrapporten.
De resultaten van dergelijk diepgaander onderzoek worden teruggekoppeld naar het
betreffend invulveld en kunnen alzo mee in rekening gebracht worden bij de risico-evaluatie.
Indien er grenswaarden of evaluatiecriteria bestaan worden deze eveneens weergegeven op
het werkblad door middel van een groen invulveld. In dit geval wint de evaluatie aan
objectiviteit.
Voorbeeld:
Grenswaarde
TLV = 10 ppm (29 mg/m 3 )

IDEWE risicodossier toelichting RIE
Toekenning gezondheidstoezicht
Het toekennen van gezondheidstoezicht gebeurt aan de hand van onderstaande tabel:
Risicoscore risiconiveau Evaluatie
0 Zeer klein risico - (= blanco)
+ Klein risico W(= wenselijk) of
- (= blanco)
++ Matig risico W (= wenselijk)
+++ Groot risico N (= noodzakelijk)
++++ Zeer groot risico N (= noodzakelijk)
Om de documenten overzichtelijk te houden worden bij Zeer kleine risico’s (0) niets ingevuld
en bij kleine risico’s( +) soms niets ingevuld.