lesmap oscar et la dame rose - Lessen in het donker

Oscar et la
Dame Rose
jekino
EDUCATIE

Oscar et la
Dame Rose
Film en educatie…
... in het vertoningscircuit van
Lessen in het donker, in het kader
van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid
van een workshop verzorgd
door Jekino of van een een film in de
klas...
Het medium film kreeg een plaats
in het lessenpakket van heel wat scholen,
daarom zorgen wij graag voor
een degelijke programmatie en pedagogische
omkadering. We maken
jaarlijks een pittige selectie van een
30-tal films uit het afgelopen seizoen,
organiseren op heel wat plaatsen
vertoningen en zorgen voor kant-enklare
lesmappen voor een boeiende
verwerking in de klas. Daarbij spelen
we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap streven we naar
een filmtechnische en inhoudelijke
benadering van de film en focussen
we op één filmterm.
dOelGROeP
OScaR et la dame ROSe:
1Ste GRaad SO
jekino
EDUCATIE
www.jekino.be
www.opendoek.be
www.lesseninhetdonker.be
Feedback!
We horen graag je reactie op de
film, de bespreking en lesmap. Surf
naar www.filmfiches.be en laat je
(sterren)mening achter bij de film
die je zag. De fiches zijn een digitale,
meer visuele uitdieping van
deze lesmap met trailers, foto’s en
interessante achtergrondinfo.
inhOudStaFel
FILMFICHE _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4
Korte inhoud
Technische kaart
Uit de pers geplukt!
Vóór je naar de film gaat...
De SCHRIJVER/REGISSEUR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 7
Het BOEK en de FILM _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 11
Oscar et la dame Rose: het boek
De film naar het boek
Opdracht
Verzamelen van reacties _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 17
De eerste reacties
De filmbespreking in klas
VERHAAL en PERSONAGES _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 21
Beste God, ...
Brieven aan God – filosoferen met de leerlingen
FOCUS OP GEVOEL:
Hoe maak je van een traan een glimlach? _ _ _ _ _ 29
Een wereld van verbeelding
Humor
De setting
Kleurensymboliek
De muziek
Happy ending
FICHE voor de LEERLINGEN _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38
Bibliografie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
FilmFiche
Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn
ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de
leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P 2 P 3

Filmfiche
kORte inhOud
Oscar is tien jaar en heeft kanker.
De dokters zijn ten einde
raad en iedereen, Oscars ouders
inbegrepen, weet dat hij binnenkort
zal sterven. Maar niemand
durft het Oscar zelf te vertellen.
Tot hij Rose tegen het lijf loopt,
een knorrige vrouw in een roze
mantelpakje, die pizza’s levert in
het ziekenhuis. Zij probeert de
waarheid niet te verstoppen en
dat vindt Oscar fantastisch. Rose
is de enige volwassene met wie
hij nog wil praten. Ze verzint een
spel om zijn laatste dagen heel
bijzonder te maken: van dan af
telt elke dag tien jaar. In twaalf
bewogen dagen beleeft Oscar
een heel leven. Wat overblijft zijn
twaalf brieven aan God en voor
eeuwig een plekje in het hart van
Rose...
techniSche kaaRt
België/Frankrijk, 2009, 105 min.
Nederlands ondertiteld
Regie en scenario:
Eric-Emmanuel Schmitt
Camera : Virginie Saint Martin
Muziek:Michel Legrand
Distributie: Cinéart
Met o.a. Amir Ben Abdelmoumen,
Michèle Laroque, Max von
Sydow
Naar het boek Oscar et la dame
Rose, Eric-Emmanuel Schmitt,
Editions Albin Michel, 2002.
uit de PeRS
GePlukt!
“Het prima resultaat biedt een
bonte mengeling van bonbonromantiek,
heerlijk naïeve kinderfantasieën,
oprechte emoties en
onschuldige passies en dat alles
overgoten met een vleugje religie.”
Focus Knack
“OSCAR ET LA DAME ROSE is
niet alleen een hartverwarmende
maar ook realistische film, in de
humoristische stijl van LE FABU-
LEUX DESTIN D’AMELIE POU-
LAIN.” Film1
“Met OSCAR ET LA DAME ROSE
richt Eric-Emmanuel Schmitt zich
op het interessante maar lastige
thema van de dood van een jong
kind. Maar ondanks dat thema,
blijkt deze film juist vederlicht,
origineel en bij tijden vrolijk.”
Martijn Joosse, fransefilms.nl
“Mede door de luchtige muziek
van Michel Legrand wordt
doodgaan bijna een sprookje.”
NRC Handelsblad
VóóR je naaR de
Film Gaat...
De korte inhoud van OSCAR ET
LA DAME ROSE, een film over
het levenseinde van een 10-jarig
jongetje, laat vermoeden dat het
een echte ‘tearjerker’ wordt (tearjerker
is Engels voor een dramatische
film die ongetwijfeld tranen
in de ogen van de kijkers doet opwellen).
De regisseur heeft echter
in het verhaal, de beelden, de
dialogen... allerlei middeltjes toegepast
om tranen in een glimlach
om te toveren. Neem dus voor de
zekerheid toch maar een zakdoek
mee en probeer nadien zelf onder
woorden te brengen wat jij erover
dacht en erbij voelde!
P 4 P 5

De Schrijver /
Regisseur
Eric-Emmanuel Schmitt is geboren
in Frankrijk en woont in
Brussel. Als kind hield hij al heel
veel van film. Hij zat uren voor
het scherm, gefascineerd door
de manier waarop filmmakers
en acteurs een verhaal tot leven
brengen. Later ontdekte hij het
theater en de literatuur en werd
een gepassioneerd schrijver. In
zijn bibliografie vind je een lange
lijst van toneelstukken en boeken,
waarbij één verhaal vaak de basis
vormt voor beide. Hij schreef het
boek OSCAR ET LA DAME ROSE
in 2002 en in 2003 werd de theaterversie
ervan opgevoerd.
Op zijn website (www.eric-emmanuel-schmitt.com/literature.html)
vertelt Eric-Emmanuel Schmitt
hoe Oscar langzaamaan in zijn
hoofd en hart is gegroeid. De vader
van Eric-Emmanuel werkte in
verschillende kinderziekenhuizen
en nam zijn zoon vaak mee. Zo
leerde hij kinderen kennen die in
een ziekenhuis verbleven en er
ondanks hun ziekte, zo gewoon
mogelijk probeerden te leven. Hij
zag er ook hoe moeilijk ouders en
familie het hadden om met hun
zieke kinderen om te gaan. Later
werd hij zelf erg ziek maar anders
dan Oscar, werd Eric-Emmanuel
beter. Hij besefte echter dat omgaan
met ziek zijn en sterven
moeilijker is dan genezen.
P 6 P 7

Andere filmmakers hadden hem
al dikwijls gevraagd om Oscar
et la dame Rose te verfilmen en
telkens had hij geantwoord dat
dat onmogelijk was. Maar net
door die vele vragen, was hij er
zelf verder over gaan nadenken,
over hoe je het wél zou kunnen
aanpakken. En plots wist hij het
antwoord: anders dan het boek
dat in alle brieven, op één na, enkel
Oscar aan het woord laat, kon
de film het verhaal ook vanuit het
gezichtspunt van Rose vertellen.
Rose verandert immers het leven
van Oscar, maar Oscar verandert
ook het leven van Rose. “Hoe
kan je jezelf ertoe brengen om
elke dag kinderen te bezoeken in
het ziekenhuis? Waar vind je de
kracht om te geloven in een leven
dat maar zo kort duurt?” In 2009
ging Eric-Emmanuel Schmitt zelf
de uitdaging aan en werd scenarist-regisseur
van OSCAR ET LA
DAME ROSE.
P 8 P 9

Het Boek
en de Film
OSCAR ET LA DAME ROSE was
oorspronkelijk een boek. Het telt
99 bladzijden en de titel van de
Nederlandse vertaling luidt Oscar
en oma Rozerood. Het is het
derde boekje in een reeks van vijf,
die Eric-Emmanuel Schmitt zijn
‘Cycle de l’Invisible’ of Cyclus van
het onzichtbare noemt. De andere
titels zijn: Milarepa, Meneer Ibrahim
en de bloemen van de Koran
(Monsieur Ibrahim et les fleurs
du Coran), Het kind van Noah
(L’Enfant de Noé) en De sumoworstelaar
die niet dik kon worden (Le
sumo qui ne pouvait pas grossir).
Elk boek vertelt zijn eigen verhaal
én stelt op zijn manier de vraag
naar het hoe en waarom van leven
en dood. In OSCAR ET LA
DAME ROSE staat het Christendom
centraal. Eric-Emmanuel
Schmitt probeert via het verhaal
van Oscar te verklaren hoe je in
een God kan geloven, zelfs wanneer
kinderen lijden en sterven.
Ondanks het feit dat ze dun en
eenvoudig zijn, slagen de vijf
boekjes erin om heel veel te vertellen.
Dat maakt ze net zo mooi.
Ze zijn vertaald in meer dan dertig
talen, staan in tal van beste boekenlijstjes
en kregen al verschillende
prijzen.
De meest verrassende prijs die
Schmitt voor OSCAR ET LA
DAME ROSE heeft gekregen, is
‘le prix Hamburger’, die normaal
gezien enkel naar medische literatuur
gaat. De jury vond echter dat
Oscar een uitzonderlijke bijdrage
leverde aan het vermenselijken
van de ziekenhuiscultuur en het
begrip voor de wensen van de patiënt
verhoogde.
P 11

de Film naaR
het bOek
Eens Eric-Emmanuel Schmitt
overtuigd was dat dit project kon
slagen en er de nodige steun en
centen voor had gevonden, kon
hij aan de slag. Maar hoe maak je
een film van een boek?
Een verfilming wordt professioneel
soms een adaptatie genoemd.
Dat betekent letterlijk een
bewerking. Je moet eigenlijk het
hele boek herschrijven zodat het
niet meer leesbaar is, maar wel
‘bekijkbaar’. Je moet beschrijvingen
van plaatsen en mensen
vervangen door een setting, een
decor en acteurs. Je verzint nieuwe
dingen en laat dingen weg. Je
zorgt dat er voldoende actie is en
maakt gebeurtenissen of gedachten
actiever, door er gesprekken
van te maken, of een vertelstem
toe te voegen, of gewoon door
dingen te laten zien waardoor ze
niet meer dienen uitgesproken te
worden. Als je een boek tot scenario
bewerkt, moet je vooral ook
belangrijke keuzes maken: gebruik
je letterlijke stukken uit het
boek, gesprekken bijvoorbeeld, of
wil je liever gewoon de idee of het
verhaal van het boek overnemen
en de rest zelf verzinnen?
Je hebt vast al eens een film gezien
van een boek dat je hebt gelezen,
HARRY POTTER bijvoorbeeld.
Wat is je daarbij opgevallen? Maak
eens een lijstje van de verschillen
tussen boeken en films: wat kan je
wel als je een film maakt en niet
als je een boek schrijft of omgekeerd?
Denk aan geluiden, timing
en duur, fantasie, details ...
“Film is voor mij menselijkheid.
Schrijven is natuurlijk ook menselijk,
maar dan zonder lichaam,
zonder geluid, zonder zintuigen.
Terwijl film het menselijke benadert
met de zintuigen.” Eric-Emmanuel
Schmitt
Voor Eric-Emmanuel Schmitt was
de eerste stap het scenario: het
schrijven van het verhaal van de
film. Het boek bestaat uit 12 brieven
van Oscar aan God en eentje
van Rose aan God. Voor de film
moest elke brief uit het boek op
een of andere manier levend gemaakt
worden, hij moest gebeuren,
in plaats van achteraf te zijn
opgeschreven.
Een volgende moeilijke oefening
was het vinden van de acteurs.
Het is normaal gezien niet eenvoudig
om de juiste personen en gezichten
te vinden die het verhaal
kunnen vormgeven in de precieze
vorm die jij voor ogen hebt. In dit
geval was het zo mogelijk nog
moeilijker omdat het verhaal zo’n
gevoelig onderwerp aansnijdt
én omdat kinderen de hoofdrol
“Eén van de beste acteurs die
ik in mijn leven al heb ontmoet”
Max von Sydow
spelen. Het vinden van Rose was
voor Eric-Emmanuel Schmitt echter
eenvoudig, hij wist van bij het
begin wie het moest worden. Als
Michèle Laroque in de film niet
had willen meespelen, was hij
nooit begonnen aan een scenario.
“Zij bezit net dat beetje sarcasme,
dat zenuwachtige en scherpe,
maar tegelijk ook de elegantie,
een innerlijke zachtheid en menselijkheid,
eigenschappen die ik
allemaal in het personage Rose
voor me zag. Zij had de nodige
doornen en bloemblaadjes om
een echte roos te spelen.” Waar
hij wel bang voor was, was dat ze
nooit een perfecte Oscar zouden
“Zoals zijn naam het zelf zegt:
Amir is een prins, een leider!”
Eric-Emmanuel Schmitt
vinden. Tijdens de casting stootten
ze echter op Amir Ben Abdelmoumen.
Deze jonge Belgische
acteur (Amir is geboren in 1998
in Ukkel) kon iedereen meteen
overtuigen en stal doorheen de
film de harten van collega’s, medewerkers
en uiteindelijk ook van
het publiek.
“ Hij was meteen perfect, hij
begreep alles. Met hem voor de
camera staan is eenvoudig: je hoeft
niet te spelen, alleen maar te zijn!”
Michèle Laroque
P 12 P 13

Tenslotte was het voor Eric-Emmanuel
Schmitt ook heel bijzonder
om te kunnen werken met
Max von Sydow, in de rol van
dokter Dusseldorf. Deze acteur is
geboren in 1929 en werd bekend
door de films van regisseur Ingmar
Bergman. Het waren onder
andere deze films die de jonge
Eric-Emmanuel aan het scherm
gekluisterd hielden…
dOe het ZelF!
Duur: Naar keuze vanaf 1 lesuur
tot een project van meerdere lesuren.
In bijlage vind je een fragment uit
een brief uit het boek OSCAR EN
OMA ROZEROOD. Maak hiervan
zelf een scenario voor een film. Je
zal zien dat het niet gemakkelijk
is om ervoor te zorgen dat jouw
film er helemaal anders uitziet
dan de film van Eric-Emmanuel
Schmitt. Dat komt omdat die film
intussen al in je hoofd zit op de
plaats van je eigen fantasie. Het
kan helpen wanneer je voor de
personages helemaal andere karakters
probeert te verzinnen dan
in de film. Doe het ook eens met
een stukje uit een ander boek, om
het verschil te merken.
Lees de brief grondig en eventueel
zelfs enkele keren opnieuw.
Probeer er in je hoofd een voorstelling
van te maken. Waar spelen
de gebeurtenissen zich af?
Welke gebeurtenis lijkt je meest
interessant om te tonen? Welke
personages heb je nodig en wie
van je medeleerlingen lijkt je best
geschikt om ze te spelen? Schrijf
de nodige dialogen en beschrijf
voor elke acteur wat ze precies
moeten doen. Je kan er ook de
suggesties voor de cameraman al
aan toevoegen, de effecten die je
zou willen creëren, de muziek die
erbij past…
Vergelijk jullie scenario’s met elkaar.
Hoeveel verschillende films
kan je maken op basis van één
stuk tekst?
Voor de leerkracht: je kan deze
opdracht laten uitwerken als een
drama-oefening, waarbij de nadruk
ligt op het acteren en de
dialogen die de leerlingen voor
elkaar kunnen opvoeren. Je kan
echter ook een stap verder gaan
en een heuse filmset opbouwen
en een stukje film draaien. Dat
vergt vanzelfsprekend veel meer
voorbereiding en ondersteuning.
Op de websites van Ingebeeld 3
(www.ingebeeld3.be) en Jekino
(www.jekino.be) vind je tips, links
en workshops die je op weg kunnen
helpen!
TIP voor de leerkracht Frans: de
boeken, Oscar et la dame Rose
en Oscar en oma Rozerood zijn
eenvoudig in de boekhandel of
in de meeste bibliotheken te vinden
en vormen een interessante,
aanvullende vertaaloefening na
het bekijken van de film. Op de
filmsite www.wildbunch-distribution.com/site/oscardamerose
vind je ook het persdossier met
interviews met Eric-Emmanuel
Schmitt en Michèle Laroque,
waar je Franstalige citaten uit
kan plukken.
P 14 P 15

Verzamelen
van reacties
De film OSCAR ET LA DAME
ROSE roept bij kijkers uiteenlopende
reacties op. Niet alleen
omwille van het gevoelige onderwerp,
het sterven van een ongeneeslijk
ziek jongetje, maar ook
door de aanpak van de film zelf.
Eric-Emmanuel Schmitt heeft bewust
gekozen voor een sprookjesachtige
benadering, die niet
iedereen kan appreciëren (zie ook
FOCUS OP GEVOEL). Ook de leerlingen
zullen er ongetwijfeld verdeeld
over denken.
de eeRSte ReactieS
Je kan de leerlingen meteen bij
het verlaten van de filmzaal hun
eerste indruk te laten delen. Laat
hen enkele woorden noteren, als
kapstok voor de bespreking in
de klas of als ijkpunt om er hun
mening na de bespreking mee te
vergelijken.
Volgende vragen kunnen helpen
bij het verzamelen van indrukken:
• Welk gevoel heb je na de film?
• Met welk woord kan je de film
die je net gezien hebt best
omschrijven? (leuk/grappig/
triestig/saai/vervelend/ongeloofwaardig/belachelijk/
mooi/...)
• Wie of wat zal je het meest bijblijven?
• Zou je anderen aanraden om
de film te gaan zien? Waarom
(niet)?
P 16 P 17

de FilmbeSPRekinG
in klaS
Duur: 15-30min.
In een filmbespreking in de klas
komen zowel inhoudelijke als vormelijke
aspecten van de film aan
bod, alsook persoonlijke bedenkingen
of gevoelens van de leerlingen
die door de film werden
opgewekt. Het is de bedoeling
om informatie en meningen uit
te wisselen en zo op zoek te gaan
naar de verschillende lagen en
betekenissen van de film. Vragen
als Waar ging deze film over? Wat
is je opgevallen? Wat vond je het
mooiste in of aan de film en wat
vond je helemaal niet mooi? ... leiden
een filmbespreking in.
Hieronder een aantal vragen voor
de filmbespreking:
• Waarom beslist Oscar enkel
nog met Rose te praten en
niet meer met zijn ouders?
• Wat is het beroep van Rose?
• Waarom loopt Rose kwaad
weg bij haar vriend?
• Waarom laat Rose Oscar brieven
schrijven?
• Wanneer begint Oscar in God
te geloven? Hoe komt dat?
• Waarom denkt Oscar dat hij
geen goede patiënt is?
• Herinner je je nog de vrienden
van Oscar in het ziekenhuis?
Hoe heten ze en vanwaar hun
naam?
• Wat is je opgevallen aan het
decor van de film?
• Welke effecten heeft de regisseur
gebruikt?
• Welk soort muziek hoorde je
in de film?
• ...
inteRnet
Duur: 15 min.
Laat de leerlingen eens googelen
op de filmtitel. Wat vinden ze
zoal? Laat ze ook eens ‘review’
of ‘recensie’ toevoegen aan hun
zoekopdracht en een aantal door
recensenten opgesomde plus- en
minpunten van de film oplijsten.
Ga je akkoord of net niet? Wat vind
je zelf van de manier waarop Eric-
Emmanuel Schmitt omgaat met
het verhaal van een stervend kind?
Wanneer één van de leerlingen ervaring
heeft met ziekte en sterven,
kan dat de reacties op de film en
de filmbespreking sterk beïnvloeden
en veel persoonlijker maken.
OSCAR ET LA DAME ROSE kan
dan ook een goede aanleiding zijn
om met de leerlingen over die ervaring
te praten. Er bestaat heel
wat lesmateriaal rond rouwen en
afscheid om je als leerkracht op
dergelijk gesprek voor te bereiden,
waaronder koffers en draaiboeken
die je kan vinden via de dienst palliatieve
zorgen van de provincies.
Twee suggesties zijn alvast:
HET BOEK VAN DE TROOST van
Kolet Janssen & Rebekka Jonkers
(2007). Dit is geen roman
maar een informatief boek over
afscheid, verlies, leven en geluk.
In vier hoofdstukken (afscheid en
verlies, afscheid van het leven,
na de dood, geluk en troost) worden
alle aspecten van verdriet en
troost uit de doeken gedaan. Geschikt
vanaf 10 jaar tot 99 jaar.
TROOST IN WANHOOP: Educatief
pakket opgesteld door de Provinciale
Jeugddienst West- Vlaanderen.
Biedt begeleiders een houvast om
thema’s als afscheid en rouw bespreekbaar
te maken bij jongeren
van 12 tot 18 jaar. Link koppelen
aan de titel ‘troost in wanhoop’
P 18 P 19

Verhaal en
personages
daGen WORden
jaRen
De rode draad van het verhaal van
OSCAR ET LA DAME ROSE is het
spel. Rose heeft het verzonnen
om de laatste dagen van Oscar
heel bijzonder te maken: van dan
af telt elke dag tien jaar. Oscar
leeft zich zodanig in dat hij jaren
telt in plaats van uren en alles wat
er gebeurt, interpreteert volgens
zijn leeftijd op dat moment.
Aan het eind van elke dag schrijft
Oscar een brief aan God. Na een
tijdje krijgt hij het gevoel dat God
hem op één of andere manier berichten
terug stuurt, die hem blij
maken en het gevoel geven dat alles
hoe dan ook goed komt.
Misschien is geloven wel het kunnen
lezen van antwoorden zonder
dat ze worden neergeschreven?
Enkele dagen voor hij sterft,
droomt Oscar dat hij God ont-
moet. Hij heeft de kern van het
geheim van de wereld begrepen:
bekijk de wereld elke dag alsof
het de eerste keer is.
Bestaat er zoiets als het geheim
van de wereld? Wat zou daarmee
bedoeld worden denk je? Herinner
je je hoe de ontmoeting met
God in beeld gebracht werd?
Hoe zou jij God verbeelden, als
je filmmaker was?
De laatste brief die Oscar schrijft,
bevat slechts één zin: “Enkel God
mag me wakker maken.” In een
interview legt Eric-Emmanuel
Schmitt uit: “Het is een ambigue
zin, een zin met twee betekenissen.
En dat is ongetwijfeld de
reden waarom zoveel mensen
erdoor geraakt worden. Je zou
ze als volgt kunnen vertalen: “Als
God bestaat, mag hij me wakker
maken. Als Hij niet bestaat, laat
me dan in vrede rusten...”
Begrijp je wat de auteur bedoeld
heeft met de laatste woorden
van Oscar?
P 21

PeRSOnaGeS
De volgende briefjes vertellen
wat meer over de verschillende
personages in de film!
Beste God,
Ik heet Oscar, ik ben tien
jaar. Ik woon in het ziekenhuis
omdat ik kanker heb. Ik
ben geen goede patiënt, iedereen
kijkt me droevig aan,
alsof ik iets verkeerds heb
gedaan. Ik hoorde de dokter
mijn ouders vertellen dat ik
doodga, maar die doen tegen
mij alsof hun neus bloedt.
Daarom heb ik beslist om
vanaf nu niet meer te praten
met grote mensen. Behalve
met la dame Rose, zij zegt
tenminste gewoon wat ze bedoelt
en ze kan fantastisch
vertellen. Ze was vroeger
worstelaar! Met haar kan
ik nog eens iets beleven...
Tot morgen,
Oscar
Beste God,
Ik ben Rose. Ik haat ziekenhuizen
en ik heb een hekel aan liefdadigheid.
Oscar is een puur zakelijke
overeenkomst in ruil voor
pizzabestellingen van het ziekenhuis.
Ik ben niet van plan me aan
hem te hechten, ik ken hem niet
eens. Ik heb geen man, wel twee
kinderen en af en toe een vriend.
Het is niet gemakkelijk om van
iemand te houden, weet je. Soms
verzin ik voor mezelf een heel ander
leven, want in het echte leven
heb ik al problemen genoeg.
Tot later,
Rose
Doorheen de film, in de twaalf
dagen dat ze Oscar kent, verandert
er veel in het leven van Rose.
Maak drie lijstjes: Op het eerste
schrijf je woorden die passen bij
een ‘dame Rose’ zoals je dacht
dat ze zou zijn, vóór je naar de
film ging. Op het tweede schrijf
je woorden die passen bij Rose in
het begin van de film. Op het laatste
lijstje schrijf je woorden die
passen bij de Rose op het einde
van de film. Wat is er veranderd?
Hoe komt dat? Waren er bepaalde
momenten in de film waarop je de
verandering goed kon merken?
Beste God,
Ik schrijf je uit naam van
mezelf -Madame Gomette-
en Dokter Dusseldorf. Wij
doen ons best om de kinderen
in het ziekenhuis zo
snel mogelijk te genezen.
Soms zijn we streng, maar
dat is voor hun eigen bestwil.
En bovendien gelden
hier, zoals in elk gezin,
de regels van het huis. Wat
Oscar betreft, zijn we ten
einde raad. Was er maar
meer dat we konden doen...
Mme Gomette en
Dr. Dusseldorf
P 22 P 23

Lieve God,
Hoe kunnen wij leven zonder
onze kleine, vrolijke Oscar?
Dat is het enige wat in me
opkomt, elke keer als ik hem
aankijk. Ik kan niet geloven
dat hij er straks niet meer is.
Ik hou zoveel van hem. De
voortdurende angst voor het
gemis en de tranen in mijn
keel, maken het me onmogelijk
nog gewoon bij hem te
zijn. Wat kunnen we hem nu
nog geven?
De mama en papa
van Oscar
Hallo!
Het ziekenhuis valt best mee. Er is een school en een
speelkamer. We verzonnen voor iedereen een grappige
bijnaam naar onze ziekte. De grote mensen
vinden dat maar raar, maar wij kunnen er goed om
lachen. Meestal zijn we vrienden hier, maar soms is
er al eens ruzie. Zoals toen Pop Corn en Oscar allebei
het vriendje van Peggy Blue wilden zijn en het
Chineesje Oscar wilde kussen! Dat ging toen als een
lopend vuurtje het ziekenhuis rond!
Daag!
Pop Corn, Einstein, Peggy Blue, Bacon, Brigitte en
het Chineesje
P 24 P 25

RieVen aan GOd –
FilOSOFeRen met
de leeRlinGen.
Duur: min. 1 lesuur
Onderstaande vragen kunnen als
hulpmiddel dienen om een filosofisch
kringgesprek met de leerlingen
te starten. Creëer een open
sfeer en start het gesprek naar
aanleiding van de film. Kies voor
een focusvraag, bijvoorbeeld Wat
is geloven?, Wat is troost? Bestaat
er een God? Zorg dat iedereen
die iets wil zeggen aan bod komt.
Laat als slot van de sessie de
leerlingen elk een brief schrijven
(gericht aan iemand die ze zelf
kiezen) waarin ze hun eigen conclusie
of antwoord proberen te
formuleren.
• Waarom kopieert Rose elke
brief aan God voor ze hem
aan een ballon naar de hemel
stuurt?
• Waarom blijft Oscar schrijven,
terwijl hij eigenlijk niet in
God gelooft?
• Kan je je voorstellen dat brieven
schrijven iemand kan helpen,
zelfs al schrijft die niet
terug? Waarom (niet)?
• Wat is het verschil tussen een
brief schrijven en iets aan iemand
vertellen?
• Wat doe jij wanneer je heel
droevig of heel boos bent?
Heb je ook een middeltje om
jezelf te troosten?
• Als jij iets aan God kon zeggen
of vragen, wat zou dat
dan zijn?
Als je meer wil lezen over filofoseren
met kinderen, kan dat onder
andere op www.lerenfilosoferen.
nl en www.wijsneus.org.
P 26 P 27

Focus op gevoel:
Hoe maak je van een
traan een glimlach?
“Ik geloof dat je, wanneer je een
ernstig onderwerp wil aansnijden,
licht moet zijn. Licht zijn,
betekent niet het onderwerp ontwijken,
maar wel het onderwerp
laten ademen.” Eric-Emmanuel
Schmitt
De schrijver/regisseur heeft zowel
in het verhaal zelf, als in de
beelden en techniek van de film
allerlei middeltjes toegepast om
het ernstige onderwerp lichter te
maken, of in filmtaal: om een tearjerker
in een feel good movie om
te toveren.
een WeReld Van
VeRbeeldinG
Als je zonder iets te lezen de filmaffiche
of de website van OS-
CAR ET LA DAME ROSE bekijkt,
denk je ongetwijfeld dat je in een
sprookje terechtgekomen bent.
Bij elke beweging van de muis,
vliegen de sterretjes in het rond.
En op de achtergrond strekt een
lichtblauwe wereld vol sneeuw
zich voor je uit. In de trailer zie je
flitsen van fantastische worstelwedstrijden
en romantische, dansende
paartjes.
P 29

Eric-Emmanuel Schmitt laat in de
film meermaals de verbeelding
van Oscar de vrije loop. Wanneer
Rose hem vertelt over haar vroegere
avonturen als worstelaarster,
schudt Oscar de sneeuwbol
en wordt de kijker als het ware in
zijn hoofd binnengezogen om er
in geuren en kleuren de wedstrijd
te volgen. De worstelwedstrijden
zijn verhalen in een verhaal. Ze
hebben hun eigen personages
(gemixt met de personages uit
het leven van Oscar), eigen decors
en kostuums en zitten vol special
effects. De worstelaarsters vliegen
door de lucht en tuimelen
door de ring. Voor Oscar zijn ze
een heerlijke afleiding die hem
elke keer opnieuw kunnen opvrolijken.
Sommigen bevatten ook
een moraal, dat betekent dat je er
een les kan uit leren. Bijvoorbeeld
dat imponeren met je lichaam je
niet altijd laat winnen (Plum Pudding)
en dat je ook spieren in je
hersenen moet hebben om goed
te kunnen vechten (Royale Tepel).
“Le catch, c’est une chouette
école pour la vie!” Oscar
WISt JE DAt?
... de actrices die de tegenstandsters
van Rose spelen, echte acrobaten
zijn?
... de worstelscènes werden opgenomen
in Canada en begeleid
door één van de vroegere regisseurs
van Cirque du Soleil?
... de gevechten geïnspireerd zijn
op manga, Japanse stripverhalen
en anime waar veel kinderen mee
vertrouwd zijn?
De scène met de spoken, die via
filmanimatie tot leven gewekt
werden, lijkt wel een nachtmerrie
en het huwelijk van Oscar en
Peggy Blue is een sprookjesachtige
droom.
Op YouTube vind je leuke filmpjes
van achter de schermen.
Deel 1 toont bijvoorbeeld hoe het
droomhuwelijk gefilmd werd. Tik
‘oscar et la dame rose tournage’
in of klik hier.
Elk van deze scènes halen Oscar
even uit de dagelijkse realiteit, uit
het ziekenhuis en de wetenschap
dat hij maar enkele dagen meer
te leven heeft. Ook voor de kijker
zijn ze bedoeld als een opluchting,
om even de ernst te laten
varen en zich te laten gaan in een
realiteit waarvan je zeker weet dat
ze niet echt is...
Vind jij dit middel om het onderwerp
van de film wat minder
zwaar te maken geslaagd? Waarom
(niet)?
humOR
“Wanneer je door geneeskunde
niet meer kan gered worden,
moet je je door humor en verbeelding
laten redden.”
Eric-Emmanuel Schmitt
In OSCAR ET LA DAME ROSE
schuilt veel humor. Denk maar
aan de (bij)namen: de kinderen
P 30 P 31

in het ziekenhuis hebben voor elkaar
bijnamen verzonnen die verwijzen
naar hun ziekte. Einstein
heeft een waterhoofd, Bacon
heeft brandwonden en Pop Corn
is te dik. Ook de worstelaarsters
hebben gekke namen als Plum
Pudding en Royale Tepel.
Daarnaast zijn er natuurlijk ook
de kleine grapjes, de trucs die
Pop Corn verzint om aan eten te
komen, kattekwaad dat de kinderen
uithalen met de meester, de
reuzenprei en de taart waarin Oscar
zich verstopt, enz. En tenslotte
zijn er de dialogen. Rose neemt
geen blad voor de mond en durft
al eens te vloeken of grappige dingen
te zeggen. De nuchtere manier
waarop ze op alles een antwoord
geeft, is tegengesteld aan de antwoorden
van de andere volwassenen,
die bezorgd en voorzichtig
hun woorden wikken en wegen. Zo
vindt ze het jammer dat Einstein
water in zijn hoofd heeft in plaats
van hersenen en vindt ze het logisch
dat de bezemkast geen klink
heeft, zodat de borstels niet kunnen
ontsnappen…
• Welk moment in de film vond
jij het grappigst?
• Deed de film je luidop lachen
of eerder glimlachen?
• Vind je lachen tijdens een film
noodzakelijk? Waarom (niet)?
de SettinG
De setting is de locatie, de periode,
de sfeer ... waarin de film
zich afspeelt. Al tijdens het schrijven
van het boek OSCAR ET LA
DAME ROSE wist Eric-Emmanuel
hoe Oscars ziekenhuis er moest
uitzien. Geen ziekenhuis zoals
we dat allemaal kennen, met piepende
vloeren en witgeschilderde
gangen, maar wel een oud gebouw
dat je eerder aan een vakantiecentrum
of kamphuis doet denken.
Het ligt ergens in het groen, er zijn
geen grote wegen naartoe en er
liggen geen grote parkings rond.
De verpleegsters dragen lichtblauwe
uniformen en kapjes die er ouderwets
uitzien en een beetje aan
zusters doen denken.
• Waarom heeft Eric-Emmanuel
Schmitt niet voor een typisch
hedendaags ziekenhuis
gekozen, denk je?
• Is het toeval dat de film zich
afspeelt in de kerstperiode?
Welke symboliek kan je hierin
lezen?
kleuRenSymbOliek
In een film is of gebeurt er niks zomaar,
alles heeft een bedoeling of
betekenis. Zo’n diepere betekenis
die je op het eerste zicht niet kan
zien, heet ook symboliek. Door bepaalde
dingen niet letterlijk te tonen,
zorgt de regisseur ervoor dat
je vaak pas nadien begrijpt wat hij
eigenlijk bedoelde. Zo lijkt de film
op het eerste gezicht misschien
lichter en vrolijker dan wanneer je
er dieper over nadenkt.
Schmitt: “Werken met licht en
kleuren is een alternatieve ma-
nier van vertellen en zorgt ervoor
dat geen fase van de film lijkt op
een andere. Vanaf het begin van
het spel, start ook de kleurencode.
De kledij, het licht, de attributen
... weerspiegelen de kleuren
van het leven. De jonge kleuren
zijn fel en opvallend, maar ze
worden zachter en bleker naarmate
Oscar ouder wordt en het
einde van zijn leven nadert.” Uit
The making of.
• Is je iets opgevallen aan de
kleuren in de film?
• Zo ja, wat precies en wat is
daarvan de betekenis denk je?
P 32 P 33

DE JAREN-KLEURENKAART:
* 0-10 jaar: Felroze (Ontmoeting
met la dame Rose)
* 10-20 jaar: Diepblauw en honinggeel
(Eerste kus)
* 20-30 jaar: Rood en donkergrijs
(Notenkraker)
* 30-40 jaar: Lichtblauw en
zachtroze (Operatie van Peggy
Blue)
* 40-50 jaar: Paars en grijs (Ruzie
met Peggy Blue - midlifecrisis)
* 50-60 jaar: Rood en donkergroen
(Kerstmis)
* 60-70 jaar: Grijsblauw en
*
paars (Moe na het feest, begin
van ouderdom)
70-80 jaar: Lichtblauw en
zachtgeel (De ééndagsplant)
* 80-90 jaar: Donkerblauw en
lichtblauw (Peggy Blue gaat
naar huis, ontmoeting met
God)
* 90-100 jaar: Paars en wit (Oscar
blijft in bed)
* 110 jaar: Wit en grijs (Oscar
sterft)
de muZiek
Een film zonder muziek is bijna
ondenkbaar. Soms vertelt muziek
je evenveel of zelfs meer dan de
beelden, hoe de personages zich
voelen bijvoorbeeld. Of ze versterkt
wat je ziet, denk maar aan
de elektrische gitaren bij de worstelwedstrijd
of het lieflijke melodietje
tijdens de huwelijksdroom
van Oscar en Peggy Blue.
Meestal wordt de muziek speciaal
voor een film gemaakt. Eric-
Emmanuel Schmitt vertelt in een
interview hoe hij er stiekem van
droomde dat Michel Legrand de
muziek voor Oscar zou willen maken.
Deze componist had echter
al aangekondigd dat hij geen filmmuziek
meer wou maken en reageerde
ook niet toen Eric-Emmanuel
een paar keer zijn filmproject
ter sprake bracht. De verrassing
was dan ook groot, toen Michel
Legrand zelf contact opnam toen
de filmopnames startten, om te
laten weten dat hij en niemand
anders de muziek zou schrijven...
Michel Legrand is geboren in
1932 en heeft maar liefst voor een
200-tal films muziek geschreven,
onder andere voor de bekende
James Bondfilm, NEVER SAY NE-
VER AGAIN. Hij heeft drie Oscars
gewonnen. Over de muziek voor
OSCAR ET LA DAME ROSE zegt
hij zelf: “De partituur is de muziek
die binnenin Oscar leeft, tot
aan zijn dood. Er zit bewust véél
muziek in de film en vooral snaarinstrumenten,
die de gevoelens
en drijfveren van de personages
weergeven. Het is geen droevige
film, maar een drama boordevol
hoop, blauwe luchten en hemels
geluk.” Je kan enkele muziekstukken
uit de film vinden op YouTube
door ‘Michel Legrand Oscar et la
dame Rose’ in te tikken.
Naast de originele muziek bij de
film, wordt er ook vaak gebruik
gemaakt van bestaande muziek.
In OSCAR ET LA DAME ROSE
speelt De notenkraker een belangrijke
rol. Het is de lievelingsmuziek
van Oscar en hoewel hij het
niet toegeeft, vindt hij het laatste
kado van zijn ouders, een draagbare
cd-speler met de muziek van
De notenkraker erbij, prachtig. Hij
deelt hem met Peggy Blue en het
wordt hún muziek. Notenkraker is
bovendien ook de naam van een
worstelvriendin van Rose die,
hoe kan het anders, liever balletdanseres
dan worstelaarster was
geworden...
Meer weten over De notenkraker?
Laat de leerlingen de muziek online
zoeken of er info over opzoeken.
P 34 P 35

haPPy endinG
Nog een middel dat ervoor zorgt
dat je de zaal met een blij gevoel
verlaat, is het ‘happy end’. Meestal
betekent een happy end dat de
juiste man eindelijk bij de juiste
vrouw terechtgekomen is, dat
alle raadsels opgelost zijn of alle
misdadigers zijn gevat. Het einde
van OSCAR ET LA DAME ROSE
kan je echter niet bepaald gelukkig
noemen. Oscar sterft. We zien
hoe Rose zijn spullen -zijn erfenis-
krijgt en we volgen de kleine witte
kist op de begrafenis... Maar dan
laat Rose een laatste ballon op
voor God en ze bedankt hem voor
de ontmoeting met Oscar. De tijd
gaat voorbij, de sneeuw smelt en
het wordt lente.
In plaats van de film te eindigen
met de begrafenis, kiest de regisseur
bewust voor een kleine
epiloog. Dat is een soort tweede
einde, vaak gebruikt in films en
boeken, om in een notendop te
vertellen hoe het verder afloopt
met de personages. Hij laat zien
hoe Oscar het leven van Rose
heeft veranderd en hoe elk einde
een nieuw begin is.
Herinner je je het laatste beeld
van OSCAR ET LA DAME ROSE?
Vind je dat de film een happy end
of een sad ending heeft? Waarom?
Zou je zelf een ander einde
voor de film hebben gekozen, en
zo ja, hoe zou het eruit zien?
P 36 P 37

Fiche voor
de leerlingen
Rose heeft een spel verzonnen om de laatste dagen van Oscar heel
bijzonder te maken: van dan af telt elke dag tien jaar. Denk je dat het
kan dat je je ouder voelt wanneer je weet dat je gaat sterven? Hoe
komt dat?
Een verfilming wordt ook soms een adaptatie genoemd. Dat betekent letterlijk
een bewerking. Wat kan je wel als je een film maakt en niet als je een boek
schrijft of omgekeerd? Denk aan geluiden, timing en duur, fantasie, details ...
De schrijver/regisseur
heeft zowel in het verhaal
zelf, als in de beelden
en techniek van de
film allerlei middeltjes
toegepast om het ernstige
onderwerp lichter
te maken of in filmtaal:
om een tearjerker in
een feel good movie
om te toveren.
“Met OSCAR ET LA DAME ROSE richt Eric-Emmanuel Schmitt zich op
het interessante maar lastige thema van de dood van een jong kind.
Maar ondanks dat thema, blijkt deze film juist vederlicht, origineel en bij
tijden vrolijk.” Martijn Joosse, fransefilms.nl Vind jij dat ook?
“Wanneer je door geneeskunde niet meer kan gered
worden, moet je je door humor en verbeelding
laten redden.” Eric-Emmanuel Schmitt
Bestaat er zoiets als het geheim van de wereld? Wat zou
daarmee bedoeld worden, denk je? Herinner je je hoe de
ontmoeting met God in beeld gebracht werd? Hoe zou jij
God verbeelden, als je filmmaker was?
Is je iets opgevallen aan de kleuren
in de film?
Zo ja, wat precies en wat is daarvan
de betekenis denk je?
Welk moment in de film vond
jij het grappigst?
Deed de film je luidop lachen
of eerder glimlachen?
Vind je lachen tijdens een film
noodzakelijk? Waarom (niet)?
ONLINE FILMFICHE!
Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening
achter bij de film die je zag.

Beknopte
bibliografie en links
OSCAR ET LA DAME ROSE - Persdossier
EERDEKENS, J.F., OSCAR ET LA DAME ROSE - Making of
PELTIER, Franck, Interview de Eric-Emmanuel Schmitt pour le film Oscar
et la dame Rose.
PELTIER, Franck, Interview de Michèle Laroque pour le film Oscar et la
dame Rose.
PELTIER, Franck, Interview de Amir pour le film Oscar et la dame Rose.
GRINFAS-BOUCHIBTI, Josiane, Interview de Eric-Emmanuel Schmitt
pour la collection « Classiques & Contemporains », 22/02/2008 www.
classiquesetcontemporains.com
NACHTERGAELE, A. En SIMPELAER, M., Fiche pédagogique pour Oscar
et la dame Rose
Verscheidene recensies en reviews van het boek en de film, o.a. via
www.lexpress.fr, www.literatuurplein.nl
P 41

ijlaGe
Uit Oscar en oma Rozerood, p. 24
... Toen werd het een enorme
heisa. Ze kwamen allemaal, Dokter
Düsseldorf, de hoofdzuster,
alle verpleegsters die op dat moment
dienst hadden en de andere
schoonmaaksters. En terwijl ik
juist verwachtte dat ik op mijn
donder zou krijgen, wisten ze zich
geen van allen raad met de situatie,
en ik begreep dat ik meteen
van de situatie gebruik moest maken.
‘Ik wil oma Rozerood spreken.’
‘Maar waar was je nou gebleven,
Oscar? Hoe voel je je?’
‘Ik wil oma Rozerood spreken.’
‘Hoe ben je in die kast terechtgekomen?
Ben je achter iemand aan
gelopen? Heb je iets gehoord?’
‘Ik wil oma Rozerood spreken.’
‘Neem een slokje water.’
‘Nee, ik wil oma Rozerood spreken.’
‘Neem een hapje...’
‘Nee, ik wil oma Rozerood spreken.’
Keihard. Van steen. Een blok beton.
Pech gehad. Ik luisterde niet
eens meer naar wat ze zeiden.
Ik wilde oma Rozerood spreken.
Dokter Düsseldorf leek het erg
vervelend te vinden tegenover
zijn collega’s dat ik helemaal niet
naar hem luisterde. Ten slotte
gaf hij het op. ‘Laat dat mens dan
maar hier komen!’
Daarop stemde ik toe te gaan lig-
gen en ging naar mijn kamer om
een dutje te doen. Toen ik wakker
werd, was oma Rozerood er. Ze
glimlachte. ‘Gefeliciteerd Oscar,
het is je gelukt, je hebt ze de stuipen
op het lijf gejaagd. Maar nu
zijn ze wel jaloers op mij.’ ‘Wat
kan ons dat schelen?’
‘Zij doen ook maar hun best hoor,
Oscar. Zij doen heel erg hun best.’
‘Kan me niks schelen.’
‘Wat heb je?’
‘Dokter Düsseldorf heeft mijn ouders
verteld dat ik doodga en toen
zijn ze ‘m gesmeerd. Ik haat ze.’ Ik
vertelde haar in alle details wat er
gebeurd was, net zoals ik dat nu
aan jou doe, God.
‘Tja,’ zei oma Rozerood, ‘dat doet
me denken aan mijn gevecht in
Metz tegen Sara Hatsiekiedee,
een worstelaarster die zichzelf altijd
helemaal met olie insmeerde,
de paling van de ring, een acrobate
die bijna naakt de ring instapte
en zo tussen je vingers door glipte
als je haar in de houdgreep probeerde
te nemen. Ze vocht alleen
maar in Metz, waar ze elk jaar de
cup van Metz won. Maar die wilde
ik ook hebben, die cup van Metz!’
‘Wat heb je toen gedaan, oma Rozerood?’
‘Vrienden van me gooiden bloem
over haar heen, toen ze de ring in
klom. Olie met bloem, dat zorgt
voor een lekkker laagje paneer-
meel. Met drie grepen en twee
worpen heb ik haar gevloerd,
Sara Hatsiekiedee. Daarna noemden
ze haar niet meer de paling,
maar de gepaneerde schelvis.’
‘Sorry, oma Rozerood, maar ik zie
niet echt in wat dat ermee te maken
heeft.’
‘Ik wel, heel goed zelfs. Er is altijd
wel een oplossing te vinden Oscar,
er staat altijd wel ergens een
zak bloem. Je zou God eens een
brief moeten schrijven. Hij is veel
beter dan ik.’
‘Zelfs met worstelen?’
‘Ja, zelfs van worstelen heeft God
verstand. Probeer het maar, m’n
lieve jongen.’...
P 42 P 43