Die Brüderliche Vereinigung - Jac de Groot

kerkvaders bij de andere reformatoren wel een zeker gezag hadden. De radicalen waren er zeker van
dat in de Bijbel voldoende aanwijzingen te vinden waren voor geloof en leven.
In tegenstelling tot Zwingli wilden zij niet wachten op een reactie van het stadsbestuur over de
reformatie, want zij lazen in Handelingen dat de christelijke gemeente uit bewuste belijders bestond,
die desnoods met de samenleving braken om gehoorzaam te blijven aan Christus’ opdracht. De doop
werd toebediend aan deze belijdenden. 4
Enkele namen in deze groep van de radicale reformatie zijn: Conrad Grebel (die de brief aan Müntzer
schreef), Felix Mantz (taalgeleerde, die nadacht over de taak van overheid) en Jörg Blaurock (een
priester).
Nadat op 17 januari 1525 door de stadsraad van Zürich besloten was dat Zwingli de rechte leer
verkondigde, moesten alle kinderen binnen een week na de geboorte gedoopt worden. Een verbod
op alle samenkomsten van de radicalen volgde op 21 januari van hetzelfde jaar. Velen werden
gevangengenomen en herriepen hun mening. Anderen bleven vrij en verkondigden hun leer elders in
het land.
Onder de nieuwe bekeerlingen was ook Balthasar Hubmaier (1485-1528), de pastoor van Waldshut.
Na zijn bekering begon hij als geschoold theoloog meteen aan een verdedigend geschrift, dat in de
zomer van 1523 verscheen in Straatsburg.
Hubmaier beschreef de doop als een daad van belijdenis, als erkenning van schuldbesef, als belofte
om voortaan Christus’ bevel te gehoorzamen en als openlijk toetreden tot de gelovende gemeente. 5
Ook erkende hij de bevoegdheid van de overheid aangaande wereldse zaken.
Zwingli antwoordde op dit geschrift en stelde op grond van het verbond dat de besnijdenis in het
Oude Testament gelijkstond met de doop in het Nieuwe Testament. Het kerkelijk antwoord luidde,
dat Gods genade voorafgaat aan het menselijk geloof., en dat bij de doop na de belijdenis, de
menselijke geloofsdaad teveel nadruk krijgt.
De grootste pijn zat niet in de theologie, want ook de Dopersen zullen benadrukken dat Gods genade
voorafgaat aan het menselijk geloof, want anders valt er geen belijdenis uit te spreken, maar de
grootste pijn zat voornamelijk in de praktijk van het herdopen.
Vanaf het antwoord van Zwingli op het geschrift van Hubmaier wordt pas gesproken over
Anabaptisten. Wij schrijven dan het jaar 1523.
Na zijn antwoord probeerde Zwingli niet meer de Anabaptisten te overtuigen. Volgens hem vormden
zij een groter gevaar voor de staat, dan voor de kerk, want de Anabaptisten ontkenden immers de
noodzaak van een overheid voor gelovigen. Bucer in Straatsburg bleef proberen de Anabaptisten te
overreden. In Straatsburg mochten de Anabaptisten ook verblijven, mits zij niet predikten.
De Zürcher overheid trad veel strenger op dan die in Straatsburg. In Zürich werden Mantz en
Blaurock gevangen genomen (Grebel was inmiddels gestorven aan de pest). Mantz werd door
verdrinking ter dood gebracht, omdat hij zijn belofte om niet meer te dopen niet was nagekomen.
Blaurock werd gegeseld en verbannen.
In Straatsburg werden gesprekken gevoerd met de reformatoren, maar toen tekenden zich al snel
onderlinge verschillen af bij de Anabaptisten, wat als een teken van zwakte werd uitgelegd.
Martin Bucer, de reformator van Straatsburg, wees de spiritualistische (ervaring door de Geest)
denkwijze van Hans Denck (1500 – 1527) af. Eén van de aanwezige andere Anabaptisten vond dat
Denck niet representatief was voor alle dopersen. Deze man was Michael Sattler, de latere auteur
van ‘Die brüderliche Vereinigung.’
4 De Jong, p. 179
5 De Jong, p. 181