Die Brüderliche Vereinigung - Jac de Groot

Conclusie
Voor een groep gelovigen, die zwaar vervolgd werden, bood dit geschrift een prachtig houvast naast
de Bijbel. Het laat snel zien hoe je als gelovige dient te leven en mocht je in een discussie raken met
een ander, dan kan je gauw aantonen waarom je bepaalde zaken wel doet (bijvoorbeeld het dopen
van gelovigen) of waarom je bepaalde zaken niet doet (het zweren van een eed). Het geschrift is
makkelijk mee te nemen en goed te verbergen als je gearresteerd zou worden.
Hoe biedt de Brüderliche Vereinigung houvast aan de gelovigen? Door hen te blijven vertellen dat
juist zij het ware volk van God zijn. Zij handelen immers niet zoals de magistraten en de andere
gelovigen, die de overheid erkennen als Gods instrument? Immers, als de overheid Gods instrument
was, zou het de Gemeente niet vervolgen.
Er wordt opgeroepen vast te houden aan het geloof, ondanks alles. Daardoor wordt de gelovige een
martelaar voor Gods troon. Hoewel de kerkvaders niet gelezen werden, kunnen de kerkvaders wel
bekend verondersteld worden bij de gelovigen vanuit hun Katholieke of Protestantse achtergrond.
Veel kerkvaders zijn gestorven voor het ware geloof als martelaar.
Ook lijkt de Brüderliche Vereinigung een onderwijzend karakter te hebben voor de beginnende
gelovigen. Een ‘Anabaptisme voor dummies’ om het oneerbiedig te noemen. In een notendop
worden alle belangrijke thema’s genoemd.
Toch kan ik het niet laten om de Brüderliche Vereinigung te bestempelen als eerste protestantse
belijdenisgeschrift. Immers, hoewel het geschrift bedoeld was voor de gelovigen binnen de eigen
kring, zal het geschrift ook bij de andere protestanten na verloop van tijd wel bekend geworden zijn,
waarmee de Brüderliche Vereinigung ook kon fungeren als geloofsverdediging.
Wellicht dat Calvijn het geschrift ook gekend of in bezit gehad heeft. Dit is niet geheel ondenkbaar,
aangezien hij een vrouw getrouwd heeft, die voorheen Dopers was. Ook op plaatsen waar hij de
thema’s van de Wederdopers behandelt in zijn Institutie zie je dat hij punten volgt, die in de
Brüderliche Vereinigung ook staan. Zoals de kerk, de (kinder)doop, de eed, de overheid. 13
Ten slotte een opvallend gegeven in de 7 artikelen in de Brüderliche Vereinigung: het eerste artikel
(over de Doop) is relatief kort en het laatste artikel (over de eed) is relatief lang. Het lijkt erop dat in
de Brüderliche Vereinigung de volgorde is aangehouden: het kleinste verschilpunt als eerste
behandelen en het grootste verschilpunt als laatste. Blijkbaar bestonden er grote verschillen tussen
de Dopersen in de visie op de overheid en de eed.
Hoewel ik ook verschilpunten in schriftuitleg heb genoemd op pagina 5, komen deze niet terug in de
Brüderliche Vereinigung.
13 Deze passages in de Institutie van J. Calvijn handelen over de genoemde onderwerpen: Boek IV.1.13, Boek
IV.16.1, Boek II.8.26, Boek IV.20.2