Maarsseveense plassen, Hydrologische en ... - HSV Maarssen
Maarsseveense plassen, Hydrologische en ... - HSV Maarssen
Maarsseveense plassen, Hydrologische en ... - HSV Maarssen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plass<strong>en</strong><br />
<strong>Hydrologische</strong> <strong>en</strong> Hydrochemische verk<strong>en</strong>ning<br />
Eric Adamse, <strong>HSV</strong> Maarss<strong>en</strong><br />
26 maart 2012
Grote Plas Maarsseve<strong>en</strong><br />
Visstand is niet meer wat het was……<br />
Karperbestand is gedecimeerd<br />
Onderzoek AGV 2006 <strong>en</strong> 2010 bevestig<strong>en</strong> dit beeld<br />
Er wordt nauwelijks meer gevist<br />
Bot<strong>en</strong>steiger Recreatieschap is half leeg<br />
<strong>HSV</strong> Maarss<strong>en</strong> wil visstand verbeter<strong>en</strong><br />
Visplan <strong>HSV</strong>M: Vijfjaarlijkse uitzetting<strong>en</strong> van karper<br />
Wat is de invloed van karper op waterkwaliteit ?
Karperuitzetting<strong>en</strong> <strong>HSV</strong>M<br />
Grote Plas Natuur‐water<br />
• (60 kg/ha, 15‐40 pond, 90% Schk <strong>en</strong> 10% Spk)<br />
• grote uitzetting 2013 gepland<br />
Echter; uitzetting Grote Plas is ingewikkeld<br />
Grote Plas valt onder Kader Richtlijn Water (EU)<br />
Zodd<strong>en</strong>gebied valt onder Natura 2000 (Ned)<br />
Onderwater vegetatie is sterk verslechterd<br />
Water wordt troebeler (alg, slib)<br />
Voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> uitzetting is “knelpunt” in water‐<br />
beheersplan Waterschap AGV
Visserijkundig onderzoek 2006 (Aquaterra)<br />
2010:<br />
11,7 kg/ha
Visserijkundig onderzoek 2006 (Aquaterra)
Visserijkundig onderzoek 2006 (Aquaterra)
Grote Plas wordt vaker “gro<strong>en</strong>ig” in de zomer<br />
nadelig voor de duiksport<br />
nadelig voor onderwater vegetatie<br />
nadelig voor het onderwaterlev<strong>en</strong><br />
nadelig voor de visstand ?
Betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>:<br />
Recreatieschap Midd<strong>en</strong> Nederland (eig<strong>en</strong>aar):<br />
Helder water, ge<strong>en</strong> blauwalg <strong>en</strong> inkomst<strong>en</strong> duik<strong>en</strong> <strong>en</strong> viss<strong>en</strong><br />
Waterschap Amstel Gooi & Vecht (waterbeheerder):<br />
Ecosysteem dat voldoet aan KRW (o.a. helder water)<br />
Duikc<strong>en</strong>trum TCMP (gebruiker):<br />
Helder water <strong>en</strong> schone <strong>en</strong> begroeide bodem (ge<strong>en</strong> slib)<br />
H<strong>en</strong>gelsport <strong>HSV</strong>M (schubvisrechthebb<strong>en</strong>de):<br />
Helder water <strong>en</strong> aantrekkelijke visstand<br />
Wat ons bindt is “helder water” !
Aanpak:<br />
Vaststell<strong>en</strong> omvang probleem<br />
Zoek<strong>en</strong> naar mogelijke oorzak<strong>en</strong><br />
Bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> van realistische oplossing<strong>en</strong>
Wat zou het kunn<strong>en</strong> zijn ?<br />
Warmere jar<strong>en</strong>, warmere zomers ?<br />
Ophoping van nutriënt<strong>en</strong> ?<br />
Andere waterhuishouding ?<br />
Amovatie van de “gro<strong>en</strong>e long” in 1997 ?
Wat zou het kunn<strong>en</strong> zijn ?<br />
Eerst:<br />
Warmere jar<strong>en</strong>, warmere zomers ?<br />
Ophoping van nutriënt<strong>en</strong> ?<br />
Andere waterhuishouding ?<br />
Amovatie van de “gro<strong>en</strong>e long” in 1997 ?<br />
???<br />
Hoe zit het watersysteem van<br />
Maarsseve<strong>en</strong> in elkaar ?
Europese ijskapp<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de voorlaatste ijstijd, ca 150.000 jaar geled<strong>en</strong> (Saali<strong>en</strong>)
Ve<strong>en</strong>gebied tuss<strong>en</strong> Vecht <strong>en</strong> Heuvelrug
Ve<strong>en</strong>gebied tuss<strong>en</strong> Vecht <strong>en</strong> Heuvelrug<br />
Kromme Rijn<br />
Vecht<br />
Oeverwal<br />
(klei)<br />
Hoogve<strong>en</strong> (reg<strong>en</strong>water)<br />
Laagve<strong>en</strong> (grondwater)<br />
Stuwwal<br />
(zand)
1100 – 1600 Ontginning van het ve<strong>en</strong> in Utrecht
Utrecht in 1839<br />
plas /dras ‐ gebied<br />
Horstermeer is nog e<strong>en</strong> plas<br />
Bethunepolder is nog plas<br />
nog géén Fort Maarsseve<strong>en</strong><br />
Maarsseve<strong>en</strong> is zodd<strong>en</strong>gebied<br />
Bron: Historische Atlas van<br />
Nederland
33.000.000 m 3 /j<br />
32.000.000 m 3 /j<br />
Utrecht in 1882<br />
plas /dras ‐ gebied<br />
Horstermeer is nog e<strong>en</strong> plas<br />
Bethunepolder is nog plas<br />
nog géén Fort Maarsseve<strong>en</strong><br />
Maarsseve<strong>en</strong> is zodd<strong>en</strong>gebied<br />
Bron: Historische Atlas van<br />
Nederland<br />
Horstermeer 1882 (33 Mm 3 /j)<br />
Bethune 1880 (32 Mm 3 /j)
33.000.000 m 3 /j<br />
32.000.000 m3 /j<br />
?<br />
Utrecht in 1882<br />
plas /dras ‐ gebied<br />
Horstermeer is nog e<strong>en</strong> plas<br />
Bethunepolder is nog plas<br />
nog géén Fort Maarsseve<strong>en</strong><br />
Maarsseve<strong>en</strong> is zodd<strong>en</strong>gebied<br />
Bron: Historische Atlas van<br />
Nederland<br />
Horstermeer 1882 (33 Mm 3 /j)<br />
Bethune 1880 (32 Mm 3 /j)<br />
Loosdrecht verdroogt……<br />
gebiedsvreemd water nodig<br />
slechte waterkwaliteit<br />
Maarsseve<strong>en</strong> ??
1882<br />
1961<br />
1962
Grondwaterstand<strong>en</strong> polder Maarsseve<strong>en</strong><br />
Bron: Grondwatermodel Noorderparkgebied (Tauw 2008)
Kwel <strong>en</strong> wegzijging polder Maarsseve<strong>en</strong><br />
Bron: Grondwatermodel Noorderparkgebied (Tauw 2008)
Dieptekaart Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas
Dwarsdoorsnede Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
Bethune Polder<br />
<strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong><br />
Zodd<strong>en</strong><br />
‐ 17 m<br />
‐ 32 m<br />
Grote Plas
Dwarsdoorsnede Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
Bethune Polder<br />
wegzijging<br />
<strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong><br />
Zodd<strong>en</strong><br />
‐ 17 m<br />
‐ 32 m<br />
Grote Plas<br />
Kwel
mm / maand<br />
Bethune Polder<br />
100<br />
75<br />
50<br />
25<br />
0<br />
‐25<br />
‐50<br />
Nuttige Neerslag Utrecht (KNMI)<br />
jan<br />
feb<br />
mrt<br />
apr<br />
mei<br />
jun<br />
wegzijging<br />
<strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong><br />
Zodd<strong>en</strong><br />
jul<br />
aug<br />
sep<br />
okt<br />
nov<br />
dec<br />
neerslag<br />
verdamping<br />
nuttige neerslag<br />
‐ 17 m<br />
‐ 32 m<br />
Grote Plas<br />
Kwel
Waterbalans Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
244.000 m3 / jaar<br />
m3 / uur<br />
80<br />
70<br />
60<br />
50<br />
40<br />
30<br />
20<br />
10<br />
0<br />
‐10<br />
‐20<br />
jan<br />
feb<br />
mrt<br />
Afvoer naar Zodd<strong>en</strong>gebied<br />
apr<br />
mei<br />
jun<br />
jul<br />
aug<br />
sep<br />
okt<br />
nov<br />
dec<br />
Reeks1<br />
43.000 m3 / jaar<br />
Kwel
Stoff<strong>en</strong>balans Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
afvoer van<br />
nutriënt<strong>en</strong><br />
(N,P)<br />
zwemrecreatie<br />
(N,P)<br />
atmosferische<br />
depositie<br />
(N,P)<br />
h<strong>en</strong>gelsport<br />
(N,P)<br />
bladval<br />
(organisch<br />
materiaal) materiaal, N,P)<br />
diepe kwel<br />
(N, P, Fe, Ca, Mn, S,<br />
Humus)
Grondwaterkwaliteit (kwelstroom in Grote Plas)<br />
Grote Plas<br />
West Oost
Kwelwater, afkomst <strong>en</strong> kwaliteit<br />
watervoer<strong>en</strong>de pakket bov<strong>en</strong> Kedichem kleilaag (wvp‐1a)<br />
0 m‐mv tot 50 m‐mv<br />
regionaal geïnfiltreerd water<br />
is beïnvloed door Landbouw, Ve<strong>en</strong>, Pyriet <strong>en</strong> Rijnwater<br />
dus niet afkomstig van de Utrechtse Heuvelrug<br />
pH = 7,0<br />
EGV = 63 mS/m<br />
Cl ‐ = 59 mg/l<br />
Fe 2+ = 12 mg/l<br />
Mn 2+ = 0,4 mg/l<br />
Ca 2+ = 245 mg/l<br />
NH 4 + = 3,9 mg/l N<br />
o‐PO 4 3‐ = 0,21 mg/l P
Stoff<strong>en</strong>balans Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas
Stoff<strong>en</strong>balans Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
Karper‐ <strong>en</strong> witvissers<br />
100 vissessies / jaar<br />
2 kg per sessie<br />
200 kg voer<br />
8 kg N (eiwit)<br />
1 kg P
Stoff<strong>en</strong>balans Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
Stikstofverbinding<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> met de zwemmers in het water<br />
(Tabel 2). Het gaat dan om eiwitt<strong>en</strong>, aminozur<strong>en</strong>, maar vooral om<br />
ureum. Urine bevat ca. 21 g/l ureum. M<strong>en</strong> heeft experim<strong>en</strong>teel<br />
bepaald wat e<strong>en</strong> zwemmer in e<strong>en</strong> gemiddeld binn<strong>en</strong>bad aan<br />
ureum achterlaat. Voor e<strong>en</strong> volwass<strong>en</strong>e is dat 0.25 g <strong>en</strong> voor e<strong>en</strong><br />
kind 0.75 g. Incontin<strong>en</strong>te zwemmers (we zull<strong>en</strong> hier ge<strong>en</strong> nam<strong>en</strong><br />
noem<strong>en</strong>, maar, des te ouder des te meer kans op<br />
incontin<strong>en</strong>tieverschijnsel<strong>en</strong>) verrijk<strong>en</strong> het water gemiddeld met<br />
zo'n 2 g ureum per persoon.<br />
Ureum bevat 59% N<br />
Zwemmers<br />
150.000 zwemmers / jaar<br />
1 g N / persoon<br />
0,04 g P / persoon<br />
150 kg N<br />
6 kg P
Afvoer via de zodd<strong>en</strong><br />
Meting<strong>en</strong> Waternet<br />
maandelijks 1980 ‐ 2011<br />
drie monsterpunt<strong>en</strong><br />
bov<strong>en</strong>ste meter water<br />
0,075 mg/l N (NH 4 + )<br />
0,27 mg/l N (NO 3 ‐ )<br />
0,031 mg/l P<br />
244.000 m 3 /j afvoer<br />
84 kg N<br />
7,5 kg P
Atmosferische Depositie<br />
TNO<br />
Alterra<br />
( NH x <strong>en</strong> NO x )<br />
Grote Plas is 63 ha<br />
55 kg N/ha/j<br />
3024 kg N<br />
0,08 kg P/ha/j<br />
5 kg P
Bladval e.d. (Tauw, Alterra)<br />
Blader<strong>en</strong><br />
Grote plas heeft 5 km oever<br />
ca. 2 km verliest blad in plas<br />
2000 kg organisch slib per jaar<br />
C:N:P = 100:10:1<br />
100 kg N / jaar<br />
10 kg P / jaar
Stoff<strong>en</strong>balans Grote <strong>Maarsseve<strong>en</strong>se</strong> Plas<br />
afvoer naar zodd<strong>en</strong><br />
N (NH 4 + / NO3 ‐ ) ‐ 84 kg/j<br />
P (PO 4 3‐ ) ‐ 7,5 kg/j<br />
zwemrecreatie<br />
N (NH 4 + ) 150 kg/j<br />
P (PO 4 3‐ ) 6 kg/j<br />
atmosferische depositie<br />
N (NH x / NO y) 3024 kg/j<br />
P (PO 4 3‐ ) 5 kg/j<br />
h<strong>en</strong>gelsport<br />
N (NH 4 + ) 8 kg/j<br />
P (PO 4 3‐ ) 1 kg/j<br />
bladval<br />
N (NH 4 + ) 100 kg/j<br />
P (PO 4 3‐ ) 10 kg/j<br />
org. slib 2000 kg/j<br />
diepe kwel<br />
N (NH 4 + ) 168 kg/j<br />
P (PO 4 3‐ ) 9 kg/j<br />
Fe 2+ 516 kg/j<br />
Mn 2+ 17 kg/j
N<br />
P<br />
toevoer op jaarbasis<br />
kwel<br />
h<strong>en</strong>gelsport<br />
zwemrecreatie<br />
bladval<br />
atm. depositie<br />
kwel<br />
h<strong>en</strong>gelsport<br />
zwemrecreatie<br />
bladval<br />
atm. depositie<br />
3450 kg N / jaar<br />
N:P >> 10<br />
31 kg P / jaar
N<br />
Stikstof<br />
kwel<br />
h<strong>en</strong>gelsport<br />
zwemrecreatie<br />
bladval<br />
atm. depositie<br />
3450 kg N / jaar<br />
louter in opgeloste of organische vorm aanwezig<br />
N 2 NH 4 + NO3 ‐ eiwit<br />
assimilatie tot plantjes beestjes viss<strong>en</strong> vogels<br />
mineralisatie tot N 2 – gas, verdwijnt weer uit de plas<br />
Stikstof is niet de limiter<strong>en</strong>de factor ! (N >>> P)
Ophoping van (vaste) stoff<strong>en</strong><br />
kg P<br />
1400<br />
1200<br />
1000<br />
800<br />
600<br />
400<br />
200<br />
ophoping fosfaat<br />
0<br />
1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Ophoping van (vaste) stoff<strong>en</strong><br />
kg Fe <strong>en</strong> Mn<br />
30000<br />
25000<br />
20000<br />
15000<br />
10000<br />
5000<br />
ophoping Fe <strong>en</strong> Mn<br />
0<br />
1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Ophoping van (vaste) stoff<strong>en</strong><br />
kg organisch materiaal<br />
100000<br />
90000<br />
80000<br />
70000<br />
60000<br />
50000<br />
40000<br />
30000<br />
20000<br />
10000<br />
ophoping organisch materiaal<br />
0<br />
1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020
1962 – 2012 Slibophoping Grote Plas<br />
Org. materiaal 90.000 kg<br />
Fosfaat 1.200 kg P<br />
Fe <strong>en</strong> Mn 27.000 kg<br />
CaCO 3 (kalkwater) ??<br />
??
1962 – 2012 Slibophoping Grote Plas<br />
P<br />
“onderwaterwolk‘ met oplos / neerslag mechanisme<br />
Fe<br />
P<br />
Fe<br />
P<br />
P Fe P Fe P Fe P<br />
Fe P<br />
Gevecht om zuurstof: Anoxisch Anaeroob Aeroob<br />
P
alg, blad, plant<strong>en</strong> (gro<strong>en</strong>)<br />
ijzerhydroxide (roestbruin)<br />
mangaanoxide (zwart)<br />
ijzerfosfaat (bruin)<br />
ijzersulfide (zwart)<br />
aeroob<br />
anaeroob<br />
fosfaat ion<strong>en</strong><br />
ijzer ion<strong>en</strong><br />
mangaan ion<strong>en</strong><br />
ammoniak gas<br />
zwavelwaterstof gas
Invloed Wind <strong>en</strong> Zon<br />
NW<br />
ZO
Invloed Wind <strong>en</strong> Zon<br />
P<br />
Fe<br />
P<br />
harde zomerbries 30°C<br />
Fe<br />
P<br />
P Fe P Fe P Fe P<br />
ZO<br />
Fe P<br />
Anoxisch Anaeroob Aeroob<br />
P
Invloed Wind <strong>en</strong> Zon<br />
P<br />
Fe<br />
P<br />
harde zomerbries 30°C<br />
Fe<br />
P<br />
P Fe P Fe P Fe P<br />
ZO<br />
Fe P<br />
Anoxisch Anaeroob Aeroob<br />
P
Invloed Wind <strong>en</strong> Zon<br />
P<br />
harde zomerbries 30°C<br />
ZO<br />
PO 4 stijgt Temp stijgt véél zonlicht<br />
Fe<br />
P<br />
Fe<br />
P<br />
P Fe P Fe P Fe P<br />
Fe P<br />
Anoxisch Anaeroob Aeroob<br />
P
Hypothese :<br />
Ophoping van organisch slib, fosfaat <strong>en</strong> ijzer<br />
Bij harde ZO <strong>en</strong> NW wind komt fosfaat in bov<strong>en</strong>water<br />
‘s Zomers leidt dit tot alg<strong>en</strong>bloei<br />
Minder doorzicht naar de diepte<br />
Afname van de bodemvegetatie<br />
Afname van kleine organism<strong>en</strong><br />
Afname van de visstand<br />
Is dit waar ????
Nader onderzoek nodig :<br />
Klopp<strong>en</strong> de aannames, inschatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
Hoe groot is de sliblaag ?<br />
Sam<strong>en</strong>stelling sliblaag ?<br />
Waterkwaliteit op diepere lag<strong>en</strong> ?<br />
Sam<strong>en</strong>stelling van de troebele diepe wolk ?<br />
Invloed van karper op onderwater vegetatie ?<br />
Relatie tuss<strong>en</strong> weer (zon, wind, reg<strong>en</strong>) <strong>en</strong> alg<strong>en</strong>bloei ?<br />
Goede meetreeks van alg<strong>en</strong>bloei <strong>en</strong> doorzicht nodig
Vervolgtraject<br />
Waterschap <strong>en</strong> Recreatieschap betrekk<strong>en</strong> bij onderzoek<br />
Uitvoer<strong>en</strong> water‐ <strong>en</strong> slib bemonstering 2012<br />
Volg<strong>en</strong> van de alg<strong>en</strong>bloei in 2012<br />
Relatie weersomstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> doorzicht<br />
Verzoek tot uitzetting voorbereid<strong>en</strong> in 2013<br />
Instemming Waterschap <strong>en</strong> Recreatieschap nodig<br />
Dank u voor uw aandacht !<br />
Eric Adamse, <strong>HSV</strong> Maarss<strong>en</strong>
Change language