Teambuildingskoffer - De Hoge Rielen

Teambuildingskoffer
Handleiding

Hoe kan ik de Teambuildingskoffer ontlenen?
Voor de reservatie van het materiaal kan je terecht bij de dienst onthaal & info. De kostprijs van het
gehuurde materiaal wordt verrekend in je eindfactuur. Je kan dit materiaal alleen ontlenen als je ook een
verblijfsaccommodatie huurt.
Je kan de teambuildingskoffer ophalen tijdens de openingsuren van de uitleendienst. Het afhaalpunt is
gelegen naast het containerpark.
Je brengt best een bakfiets mee om de teambuildingskoffer te vervoeren. Heb je geen bakfiets ter
beschikking, dan kunnen de medewerkers van de uitleendienst je van een handkar of bakfiets voorzien.
Voor je met de teambuildingskoffer aan de slag gaat, kan je best controleren of er materiaal ontbreekt. De
medewerkers van de uitleendienst kijken dit na elk gebruik na, maar kunnen uiteraard ook eens iets over het
hoofd zien. Ontbreekt er iets of is er iets stuk, dan meld je dit voor je aan de slag gaat bij onthaal & info (014/
55 84 10).
Indien je iets kwijt raakt of stuk maakt, wordt dit nadien aangerekend in de eindfactuur volgens de prijzen
die je vindt in de materiaallijst.
2

Wat kan ik verwachten van de Naam uitleenmateriaal?
OPZET
Een goed team heeft meer verbondenheid en energie, minder stress, gemopper en negatieve
gevoelens. Een goed team is dus hechter en presteert beter in elk opzicht.
Tijdens de opdrachten en oefeningen van deze koffer ontdek je mekaars sterke punten. De
deelnemers kunnen zich bewust worden van de aanwezige talenten en kwaliteiten in de groep.
Daardoor zullen ze er vlotter beroep op kunnen doen op de werkvloer, in de klassituatie of
vereniging.
DOELGROEP
Jongerengroepen (leeftijd 12+) en volwassenengroepen die zin hebben in niet-competitief,
groepsbevorderend spel.
TIJDSDUUR
Je ontleent de teambuildingskoffer gedurende een hele dag. Je kan er dus naar hartelust uitpikken
wat jou op die moment aangewezen lijkt: van tussendoortjes tijdens vergaderingen of vormingen tot
een groepsbevorderende dag vol teambuildingsspelen.
POSITIEVE EFFECTEN VAN SAMENWERKINGSSPELEN
Door samenwerking wordt het groepsgevoel verstevigd. Hierdoor zal ook bij iedere deelnemer het
gevoel van vertrouwen in de groep worden gestimuleerd.
Winnen is niet belangrijk bij deze activiteiten. Het gaat hier veeleer om de sfeer van onderlinge
samenwerking, ondersteuning en participatie. Oog en oor hebben voor je klasgenoten, werkmakkers
en collega‟s is dus één van de kernzaken bij teambuilding.
Het is belangrijk dat de neuzen dezelfde kant opstaan. Streven naar groepsdoel is dus de boodschap.
En tijdens dit proces samen leren van successen en dingen die mis gaan.
Ook voor het individu zijn deze activiteiten een ontdekkingsreis. Binnen een goed team zal het
zelfbeeld en het zelfvertrouwen positief worden aangescherpt. Dit doordat de deelnemers de kans
krijgen uitdagingen aan te gaan en deze succesvol af te ronden.
3

Hoe kan ik aan de slag met de Naam Uitleenmateriaal?
LOCATIE
Eigenlijk kan je overal met deze koffer aan de slag. Bij regenweer kan je zelfs binnenblijven. Toch
raden we je aan naar buiten te gaan als het kan. Zie de bossen en de natuur van de Hoge Rielen
gerust als een motiverende omgeving voor samenwerkingsopdrachten.
Opwarmers
OPBOUW
Om te starten en de groep te laten wennen aan het samenzijn, zijn er de opwarmers. Deze oefeningen
zijn erop gericht een eerste contact te leggen. Er zijn verschillende opdrachten. Je kan zelf kiezen
welke het beste bij de groep past. Kennen de deelnemers elkaar al of niet? Hoe groot is de groep?
Vertrouwensoefeningen
De opwarmers worden aangevuld met enkele typische vertrouwensoefeningen. Wil je het vertrouwen
tussen de deelnemers versterken of je zelfvertrouwen wat aanwakkeren, probeer dan zeker een
oefening van deze reeks. Opgedane ervaringen kunnen in volgende opdrachten of oefeningen
toegepast worden.
Samenwerkingsoefeningen
Eens opgewarmd en in het bezit van meer vertrouwen, kan je met de groep starten aan de
samenwerkingsoefeningen. Bij deze oefeningen staat, zoals de naam het zegt, de samenwerking
centraal. Samen de opdrachten tot een goed einde brengen is de boodschap!
Raadsels en puzzels
Tot slot zijn er de raadsels en puzzels die het collectieve brein aan het denken zetten. In groep
discussiëren wie er vissen houdt of hoe het vierkant moet worden gelegd… gegarandeerd actie!
4

EXTRA TIPS VOOR DE BEGELEIDING
Begeleidershouding en groepsontwikkeling
Achteraan in deze handleiding vind je enkele teksten vol met informatie en tips rond
groepsontwikkeling en je houding als begeleider. Heb je niet zo veel ervaring met het begeleiden van
groepsprocessen, dan loont het zeker de moeite deze eens door te lezen.
Hieronder geven we vooral tips om met deze koffer aan de slag te gaan.
Een leider aanduiden
Bij sommige opdrachten moet een leider aangeduid worden. Wissel deze positie voldoende af tussen
de verschillende deelnemers.
Roulatiesysteem
Samenwerkingsopdrachten zijn het meest effectief in groepen van 8 tot 15 personen. Bij grotere
groepen kan je overwegen de groep op te splitsen. Je kan dan met een soort van roulatiesysteem
werken. De verschillende opdrachten zijn op aparte fiches geplaatst. Zo kan men het nodige
materiaal samen met de fiche reeds klaarleggen.
Kies uit wat past
Kies de oefeningen of activiteiten die het best bij de groep passen of die het meest zinvol zijn om met
de groep te doen.
“Energizers”
Ontspanning door inspanning! Sommige opdrachten kunnen toegepast worden als korte doe-
momenten tijdens vergaderingen. Na een korte lichamelijke inspanning, ben je geestelijk weer
ontspannen. Bovendien leer je de collega‟s eens op een andere manier kennen. Tot slot komt het ook
de werksfeer ten goede.
Puntensysteem
Je kan ook werken met een puntensysteem. Hieronder vind je een voorbeeld. Aantal opdrachten,
tijdslimiet en te verdienen aantal punten kan natuurlijk naar eigen believen aangepast worden.
De groep krijgt 5 opdrachten voorgeschoteld. Als begeleiding let je er best op dat de 5 opdrachten
variëren in moeilijkheidsgraad.
De uitdaging bestaat erin de 5 opdrachten uit te voeren binnen een bepaalde tijdsspanne.
Eveneens moeten er zoveel mogelijk punten behaald worden. De groep zal gezamenlijk en bij de start
punten moeten verdelen over de uit te voeren opdrachten. Bvb. De groep kan 1, 2, 3, 4 en 5 punten
inzetten. Elk puntenaantal mag slechts één maal ingezet worden.
5

Als de groep erin slaagt alle opdrachten binnen de opgelegde tijd tot een goed eind te brengen,
behalen ze het maximaal aantal punten (hier 15).
Nog niet uitgespeeld?
In de teambuildingskoffer hebben we 3 inspirerende boeken gestopt waarin nog meer
samenwerkingsspelen staan uitgelegd. Voor de meeste heb je geen of weinig extra materiaal nodig.
Deze boekjes kunnen dus een waardevolle aanvulling zijn op de spelen de we in deze handleiding
uitleggen. Volgende boekjes zitten in de koffer:
Door spelen. Een speels antwoord op conflict, macht en geweld – Centum Informatieve Spelen/
Jeugd & Vrede
Ander spel. Speel eens anders dan anders – Centrum Informatieve Spelen / PJ Partners
Energize! 2: Speelse groepsactiviteiten – Leefsleutels VZW
6

Opwarmers
Benodigdheden
3 speelballen, afbakenlint of kegels
Spelverloop
TIKKERTJE BAL
Eerst wordt er een terrein afgebakend. De hele groep plaats zich in het terrein. Er wordt een tikker
aangeduid. De groep krijgt drie ballen. Op het teken van de spelleider moet de tikker iemand
proberen tikken die géén bal in handen heeft. De veldspelers hebben dus de opdracht de bal naar
elkaar door te spelen zodat men niet getikt kan worden. De speler die toch wordt getikt, wordt zelf de
tikker.
Tips
Als de spelleider merkt dat iemand heel lang tikker blijft, kan hij iemand anders aanduiden.
Als het heel moeilijk blijkt te zijn om iemand te tikken, kan men proberen slechts twee ballen te
gebruiken.
Benodigdheden
Soepele gewrichten
Spelverloop
ONTWAR DE GROTE KNOOP
Ga met z‟n allen dicht bij elkaar staan, in een zo klein mogelijke kring. Best schouder aan schouder,
met de armen vooruit gestoken. Sluit de ogen en neem allen 2 willekeurige handen in de kring vast.
Tracht niet de hand van je buur te nemen. (Controleer of je niet 2 handen van dezelfde persoon vast
hebt.) Open allen de ogen. Iedereen is nu met elkaar verbonden, de knoop moet nu ontward worden
zonder dat de handen worden gelost. Probeer dit in vrede en zonder pijn tot een goed einde te
brengen.
7

Spelverloop
BINNENSTE BUITEN 1
De groep plaats zich in een kring en geeft elkaar de hand, met het gezicht naar het midden van de
cirkel. Iedereen moet nu met zijn gezicht naar buiten komen te staan zonder de handen te lossen.
Tip
Lukt het niet?! Kijk dan eens bij de oplossingen.
Benodigdheden
Doekjes om enkels aan elkaar te binden
Spelverloop
BINNENSTE BUITEN 2
De hele groep zit in spreidzit op de grond, met de gezichten naar het midden van de cirkel. Alle
enkels worden aan elkaar vastgebonden. (De linker enkel wordt aan de rechterenkel van je
linkerbuur vastgemaakt en vice versa.) De opdracht is de kring binnenste buiten te draaien. Men
moet dus met de ruggen naar elkaar toe komen te zitten. Opgelet! Dit moet gebeuren zonder de
enkels los te maken.
Tip
Lukt het niet?! Kijk dan eens bij de oplossingen
8

Benodigdheden
HOELAHOEPSPEL
hoepel(s), eventueel doekjes om voeten vast te binden
Spelverloop
De groep plaats zich in een cirkel en geven elkaar de hand. Er wordt een hoepel geplaatst tussen
twee personen in (hangend op de armen). De bedoeling is dat de hoepel de hele cirkel rond gaat
zonder de handen te lossen.
Tips
Indien de groep groot is kunnen meerdere hoepels in de cirkel geplaatst worden om de opdracht wat
actiever te maken.
De oefening kan moeilijker gemaakt worden door de voeten vast te binden aan de voeten van je
buren. Gebruik hiervoor de doekjes die je in de koffer vindt.
Benodigdheden
een goed geheugen
Spelverloop
MENSENPUZZEL
Iemand gaat in een bepaalde houding in het midden van een kring staan. Een ander gaat erbij zitten
op zo'n manier dat zijn houding past in de houding van degene die er al staat. Alsof je stukjes van
een puzzel bent die perfect in elkaar passen. Je kan op voorhand afspreken of het een heel
compacte puzzel wordt of een hele hoge of een brede of misschien wel één in de vorm van een
worst of van een porseleinen olifantje.
Je kan ook kiezen om maar een deel van de spelers de puzzel te laten maken en de anderen goed te
laten kijken zodat zij de puzzel later uit elkaar kunnen halen en ergens anders weer opbouwen. Als
er toch nog gaten blijven in de puzzel kan je er ook iemand laten doorkruipen.
9

Spelverloop
MET Z‟N ALLEN IN BALANS
Alle deelnemers zitten in een kring, met het zitvlak op de grond. Men houdt de handen van de buren
vast. Op signaal van de spelleider of begeleider proberen ze als groep, dus allemaal te samen, recht
te staan. De handen mogen hierbij niet gelost worden.
Indien het voorgaande gelukt is kan men nog een uitbreiding proberen. Aan elke deelnemer wordt
een nummer gegeven (afwisselend 1 en 2). Op signaal van de begeleider leunen alle nummers 1
voorwaarts en alle nummers 2 achterwaarts. De bedoeling is dat men met de hele groep in
evenwicht tracht te blijven.
Tip
Om het wat moeilijker te maken kan men dit ook eens proberen met gekruiste armen.
Spelverloop
RUSSISCH EI
De hele groep gaat in een kring staan. Iedereen staat zo dicht mogelijk bij elkaar, met de rechterarm
naar het midden van de cirkel. Iedereen staat zo dat buiken en ruggen elkaar raken. Op het signaal
van de begeleider gaat iedereen zitten op de schoot van de persoon achter hem. Voor meer
stevigheid slaat men de armen best rond het middel van de persoon voor hem. De bedoeling is zo
lang mogelijk te blijven zitten. Je kan zelfs proberen om al zittend enkele passen vooruit te
wandelen. Coördinatie is een must!
10

Vertrouwensoefeningen
Benodigdheden
Blinddoeken
Spelverloop
BLINDE KRING
De spelers staan in een kring. Geef ze de opdracht om elkaar te blinddoeken. Vervolgens maken ze
een cirkel door handen te geven. Laat ze even goed aan mekaars handen voelen (zeg nog niet
waarom!). Vervolgens moeten ze de handen weer loslaten en, met de blinddoeken nog steeds op,
door de ruimte gaan lopen, zonder te botsen! Benadruk vooral de nood aan concentratie. Als je je
echt concentreert op je omgeving, dan bots je namelijk niet, want je kunt voelen wanneer er iets of
iemand in je buurt komt. Daarna moeten ze, nog steeds met de blinddoeken om, precies dezelfde
kring vormen als bij de start van de oefening, dus goed aan mekaars handen voelen. De oefening is
pas klaar als iedereen weer in de kring staat.
Tips
Indien de deelnemers niet echt door elkaar beginnen te lopen, kan de spelleider ze begeleid
verplaatsen.
Het is uiteraard de bedoeling dat de groep deze opdracht in stilte doet. Stemmen zijn namelijk veel
gemakkelijker te herkennen dan handen.
Spelverloop
LEKKER WIEGEN
De groep staat in een kleine, goed gesloten kring. Eén persoon staat stokstijf in het midden (al dan
niet geblinddoekt). Hij of zij laat zich rustig in de armen van de omringende personen vallen. Door de
groep wordt men telkens weer naar de andere kant van de cirkel geduwd, waardoor het wiegeffect
ontstaat.
Tips
Als voorproefje kan dit in kleine groepjes, bijvoorbeeld van drie personen geoefend worden.
De persoon die gewiegd wordt, moet zich zo recht mogelijk houden, best met de armen naast zich of
gekruist voor de borst.
11

Benodigdheden
een platform of verhoog
Spelverloop
VERTROUWENSVAL
De groep stelt zich in twee rijen naast elkaar op, met de schouders tegen elkaar. De tegenover elkaar
opgestelde koppels strekken hun armen voor het lichaam, naar elkaar toe. Ze nemen elkaar vast bij
de polsen. Een deelnemer staat op een verhoog (bvb. tafelhoogte) en laat zich op de armen van de
anderen vallen. Het is belangrijk dat diegene die valt zijn armen naast zijn lichaam houdt en het
lichaam niet buigt.
Tip
Zorg voor minstens 10 personen die de vallende persoon opvangen.
Benodigdheden
twee touwen, blinddoeken
Spelverloop
BLINDLOOP
In het bos worden twee touwen tussen de bomen gespannen. Tussen het einde van het eerste touw
en het begin van het tweede touw is er (groot) een gat. Het parcours is dus op een gegeven moment
onderbroken. Iedereen moet dit parcours geblinddoekt afleggen door het touw te volgen. Op de
plaats waar de opening zich bevindt moet er worden samengewerkt om met de gehele groep het
tweede touw te bereiken.
Tips
Plaats de touwen zigzag tussen bomen, over boomstronken, langs kuiltjes, … . Zo wordt het
parcours spannender.
De afstand tussen de twee touwen moet groter zijn dan de reikafstand van één persoon. Anders is
deze opdracht te eenvoudig.
Er is best een spelleider die ongevallen vermijdt. (bvb. Iemand die dreigt met zijn hoofd tegen een
boom te botsen, verwittigen dat hij goed voor zich moet aftasten met zijn handen.)
12

Spelverloop
REN JE ROT
De groep stelt zich op in twee rijen. Ze staan met de gezichten naar elkaar toe. Iedereen strekt de
armen voor zich uit. De handen rusten op de handen van de overbuur. Laat ze mekaars handen niet
vasthouden en zeker ook geen vingers in elkaar haken.
Eén persoon rent zo hard als hij kan op de rijen af. Het is bedoeling dat hij met redelijke snelheid
tussen de twee rijen doorrent. Op het laatste nippertje worden de handen omhoog gedaan zodat de
rennende persoon door tussen de twee rijen door kan rennen. M.a.w. in de rij gaat een soort van
wave-beweging ontstaan.
Tip
Je kan de handen beter te vroeg dan te laat opheffen. Je kan hier opbouwend te werk gaan. Tracht
de handen telkens iets langer neer te houden. Vermijd wel ongevallen, een hand tegen de neus kan
bijzonder pijnlijk en zelfs gevaarlijk zijn.
13

Samenwerkingsoefeningen
Benodigdheden
Bol dun sisal touw, 2 bomen
Doel
SPINNENWEB
Ga van de ene kant van het web naar de andere zonder het web aan te raken. Als er niet wordt
samengewerkt, wordt de hele groep benadeeld. Worden er afspraken gemaakt? Is er een coach?
Hoe worden er nagedacht? Welke beslissingen worden genomen? Een leuke oefening, die door
tijdswaarneming ook als competitie-element kan dienen.
Opstelling
Zoek 2 bomen die op 2 à 3 meter van elkaar staan.
Er wordt met touwen een spinnenweb gespannen tussen de 2 bomen. Zorg hierbij dat er kleine en
grote gaten ontstaan.
Er moeten minstens evenveel gaten als deelnemers zijn.
Spelverloop
De groep stelt zich aan één kant van het web op.
Iedereen van de groep met één voor één aan de andere kant geraken, zonder het web aan te raken.
Elk gat mag slechts één maal gebruikt worden, m.a.w. iedere deelnemer moet door een ander gat.
Slechts één persoon mag terug naar de andere kant (nadat hij door web is geraakt) om de laatste te
helpen.
Na de oefening moet het touw terug ontward en opgerold worden.
15

Benodigdheden
zeil
Spelverloop
DRAAI DE VLOER MAAR EENS OM
Leg het zeil open op de grond. Ga met de gehele groep op het zeil staan. Tracht het zeil om te
draaien zonder dat iemand er naast stapt.
Tips
Zonder probleem gelukt? Maak het zeil dan wat kleiner voor wat meer uitdaging. Doe dit door het op
te vouwen.
Te moeilijk? Het is inderdaad een moeilijke opdracht, die best wel wat zoeken en proberen vraagt.
Het zou ook kunnen dat jullie groep te groot is. Als je met z‟n allen op het zeil gaat staan, zou nog
minstens 1/4 de van het zeil vrij moeten zijn.
Met te veel? Probeer het eens in kleinere groepjes.
KOORDDANSEN? GEEN PROBLEEM!
Altijd al veel bewondering gehad voor koorddansers? Jaloers op wat die mensen kunnen? Wedden
dat je er zelf ook in slaagt. Er bestaat een eenvoudige manier om het zelf eens te proberen.
Benodigdheden
dik touw van ongeveer 10 meter
Spelverloop
Ga met z‟n allen in een kring staan (niet te ver uit elkaar), met uitzondering van één persoon “de
koorddanser”.
Leg het touw voor de mensen die in de cirkel staan. Maak het ongeveer op maat, door de uiteinden
te knopen.
Iedereen neemt het touw in de handen en gaat naar achter hangen. Zo wordt het touw opgespannen.
De koorddanser beweegt zich over het touw, de hele cirkel rond. Hierbij kan hij of zij steunen op de
mensen die het koord opspannen.
Tip
Voor de veiligheid kan er aan de binnenzijde van de cirkel iemand naast de koorddanser lopen als
extra steun. Deze geeft de koorddanser dan best een hand.
16

Benodigdheden
blinddoeken, dik touw van ongeveer 10 meter
Spelverloop
Iedereen wordt geblinddoekt.
De groep krijgt het touw in handen.
GEEN VORM LIJKT ONS TE MOEILIJK
De begeleider geeft de opdracht aan de groep, nl. het touw op de grond leggen in de vorm van een
vierkant. De groep zal mondeling en door te tasten tot een goed resultaat komen.
Tip
Men kan deze oefening uiteraard ook met andere figuren doen. Bvb. Rechthoek, driehoek, cirkel,… .
Of zelfs iets moeilijker met een ster, bepaalde letters, cijfers,… .
Deze oefening kan men ook gebruiken voor het oefenen van leiderschap, mits een aanpassing. Het
touw wordt dan niet gebruikt. Iedereen geeft elkaar de hand en vormen als het ware een touw van
mensen. Iedereen is wel weer geblinddoekt. In dit geval is het aan de groep niet toegestaan te
spreken. Eén persoon, die niet geblinddoekt is, moet de groep aanwijzingen geven. Op die manier
moet niet het touw in een bepaalde vorm gelegd worden maar de groep.
Benodigdheden
DE GROTE OVERSTEEK
evenveel “eilandjes” (=onderleggers) als 2/3 van het aantal personen in de groep. Baken een
beginpunt en een eindpunt af op ongeveer 15 meter van elkaar.
Spelverloop
Ga met z‟n allen aan het beginpunt staan.
Jullie moeten dit „moeras‟ oversteken door gebruik te maken van de eilandjes. Indien een eilandje
niet wordt gebruikt – dus wanneer het niet aangeraakt wordt door een lichaamsdeel - (ook al is dit
maar een seconde) dan ben je het kwijt.
De opdracht is pas geslaagd als iedereen veilig aan de overkant is geraakt.
Tip
Je kan tijdens de oefening „handicaps‟ invoeren: sommigen worden blind (blinddoek) of mogen nog
maar 1 been gebruiken.
17

Benodigdheden
blinddoeken, dik touw van ongeveer 10 meter
Opdracht voor de groep
SCHAPEN EN HERDERS
Zo dadelijk gaan jullie geblinddoekt en verspreid in de ruimte zitten. Jullie zijn vanaf dan zogezegd
schapen die niet kunnen praten en geen taal verstaan. Daarna wordt ergens een stal gemaakt (met
touw) en wordt van 1 schaap de blinddoek afgenomen. Dit wordt de herder. Deze herder heeft zijn
been gebroken en kan zijn plaats dus niet verlaten. De herder moet nu proberen alle schapen in de
stal te krijgen, maar mag ook niet praten.
Jullie hebben eerst wat tijd om een tactiek af te spreken. Je mag wel bepaalde geluiden gebruiken
(bijv. handen klappen of fluiten).
Opstelling en spelverloop
Je legt eerst de opdracht uit.
De groep heeft wat tijd om een strategie af te spreken.
Iedereen wordt geblinddoekt en verspreidt zich over de ruimte.
De begeleider plaatst het touw ergens in de ruimte in een cirkel, met een opening van 1 meter. Dit is
de stal.
De begeleider neemt de blinddoek van 1 deelnemer af. Deze is vanaf nu de herder.
De herder tracht alle schapen in de stal te krijgen zonder zijn plaats te verlaten en zonder te praten
(geluiden maken mag wel).
18

Raadsels en puzzels
TANGRAM
Tangram is een Chinese puzzel in de vorm van een vierkant, dat uit zeven stukken bestaat –vijf
driehoeken, een vierkant en een parallellogram - die in talloze vormen gerangschikt kunnen worden.
Figuratieve afbeeldingen zoals mensen, dieren, planten, boten en huizen, maar ook geometrische
figuren en vormen zijn mogelijk.
Het is aan jullie om de silhouetten te leggen door gebruik te maken van de zeven puzzelstukken -niet
meer, maar ook niet minder. Je zal zien, dat is allerminst eenvoudig.
De puzzel is uitgesproken democratisch. Hij spreekt alle mogelijke mensen aan, op alle niveaus. Een
tangram samen spelen is een gezond groepsactiviteit, die banden versterkt.
Benodigdheden
de zeven puzzelstukken,
fiches met figuren
Tips
- twee grote driehoeken
- twee kleine driehoeken
- één middelgrote driehoek
- één vierkant
- één parallellogram
In de koffer is het nodige materiaal aanwezig voor twee tangrampuzzels. De sets zijn te
onderscheiden door de kleurmerken. Ook alle fiches zitten er twee maal in. Dit schept de
mogelijkheid om twee groepen tegen elkaar te laten puzzelen. Om ter snelst een bepaalde figuur
maken.
Het is mogelijk dat kinderen onder de zeven of acht jaar nog niet de vereiste concentratie kunnen
opbrengen om een goede oplossing te vinden.
19

ENIGMA VAN EINSTEIN
Naar verluidt bedacht Einstein deze quiz. Volgens hem kan 98 % van de wereldbevolking de
oplossing niet vinden. Het is geen strikvraag, je kunt door logisch redeneren tot de oplossing
komen.
Benodigdheden
15 fiches met tips, 25 fiches met afbeeldingen
Het raadsel
Er zijn 5 huizen in 5 verschillende kleuren.
Elk huis wordt bewoond door een persoon van een verschillende nationaliteit. Elke persoon drinkt
een bepaalde drank, is verzot op een bepaald soort fruit, en houdt een huisdier.
De Brit woont in een rood huis.
De Zweed heeft een hond als huisdier.
De Deen drinkt thee.
Het groen huis staat links van het witte huis.
De eigenaar van het groene huis drinkt koffie.
De persoon die peren eet, kweekt vogels.
De eigenaar van het gele huis is verzot op appelen.
De bewoner van het middelste huis drinkt melk.
De Noor leeft in het eerste huis.
De persoon die bananen eet woont naast de persoon die katten heeft.
De persoon die paarden houdt woont naast de persoon die appelen eet.
De eigenaar die sinaasappelen eet, drinkt bier.
De Duitser eet iedere dag een kiwi.
De Noor woont naast het blauwe huis .
De persoon die bananen eet heeft een buur die water drinkt.
De vraag: Wie heeft vissen ?
Tips
De voorgaande tips vind je allemaal op aparte fiches. De te rangschikken afbeeldingen vind je
eveneens in de koffer.
Geef de tips aan de ene helft van de groep, de afbeeldingen aan de andere helft. Of deel alles
gewoon kriskras uit. En puzzelen maar! Tracht in groep het antwoord te vinden op de volgende
vraag: “Wie houdt er vissen?”.
20

VERBORGEN VIERKANTEN & STOEIEN MET STOKJES
Bij deze raadsels krijg je telkens een opgave met vierkanten die je kan neerleggen met stokjes. Je
krijgt dan de opdracht om door een aantal stokjes weg te nemen meer of minder vierkanten te
maken.
Benodigdheden
Fiches met raadsels
stokjes
Tips
Alle raadsels met vierkanten en stokjes zijn terug te vinden in één van de kaftjes in de koffer. Je kan
elke groep telkens een raadsel geven en de nodige hoeveelheid stokjes. Hou er wel rekening mee
dat niet elk raadsel even moeilijk is.
In de koffer is het nodige materiaal aanwezig voor twee groepen. Ook alle fiches zitten er twee maal
in. Dit schept de mogelijkheid om twee groepen tegen elkaar te laten strijden. Om ter snelst het
antwoord vinden.
Vierkantraadsel 1
Hier zie je zes gelijke vierkanten.
Kun je hier drie vierkanten van overhouden door vijf stokjes weg te nemen?
21

Vierkantraadsel 2
Vierkantraadsel 3
Kun je twee volledige vierkanten overhouden door twee
stokjes weg te nemen uit het patroon hiernaast?
Hier zie je vijf gelijke vierkanten. Kun je hier drie vierkanten van overhouden door slechts drie
stokjes weg te nemen?
Stoeien met stokjes 1
Zestien stokjes vormen 8 gelijke driehoeken.
Kun je vier van deze driehoeken overhouden door vier stokjes weg te nemen?
22

Stoeien met stokjes 2
De negen stokjes hieronder vormen drie gelijke driehoeken.
Hoe kun je hier vier gelijke driehoeken van maken door slechts twee stokjes te verleggen?
Stoeien met stokjes 3
Kun je vijf driehoeken maken door de negen stokjes hieronder te herschikken?
Stoeien met stokjes 4
Stormschade! Boerin Janneke houdt zes varkens in zes hokken van dezelfde grootte, die gemaakt
zijn van dertien houten hekken (zie figuur). Op een nacht was er een hevige storm waarbij één van
de hekken onherstelbaar beschadigd werd. Janneke heeft de overgebleven hekken zo gerangschikt
dat de zes varkens nog steeds elk een eigen hok hebben van gelijke grootte.
Hoe heeft ze dit gedaan?
23

Stoeien met stokjes 5
De twaalf stokjes hieronder vormen een zeshoekige figuur met zes driehoeken.
Kun je hiervan drie driehoeken maken door vier stokjes te verplaatsen?
Stoeien met stokjes 6
De twaalf stokjes hieronder vormen een zeshoekige figuur met zes driehoeken.
Kun je vier gelijke ruiten maken door precies drie stokjes te verplaatsen?
Stoeien met stokjes 7
De twaalf stokjes hieronder vormen een zeshoekige figuur met zes driehoeken.
Kun je vier gelijke ruiten maken door vier stokjes te verplaatsen?
24

Oplossingen
BINNENSTE BUITEN 1
De ganse groep moet tussen twee personen in , onder hun armen lopen.
BINNENSTE BUITEN 2
De ene helft van de kring gaat zo laag mogelijk tegen de grond hangen of zitten. De andere helft moet
over hen proberen te kruipen.
TANGRAMMEN
Indien het leggen van het vierkant niet lukt kunnen volgende tips
gegeven worden:
- Het vierkant(je) ligt niet in een hoek.
- De twee grootste driehoeken vormen samen een driehoek.
25

ENIGMA VAN EINSTEIN
Het juiste antwoord is: “de Duitser heeft vissen”.
De combinaties:
Gele huis - Noor - Kat - Appel- Water
Blauwe huis - Deen - Paard - Banaan - Thee
Rode huis - Brit - Vogel - Peer - Melk
Groene huis - Duitser - Vis - Kiwi - Koffie
Witte huis - Zweed - Hond - Sinaasappel – Bier
Hieronder vind je van welk land welke vlag is.
Duitsland Zweden
26

Denemarken Groot Brittanië
Noorwegen
VERBORGEN VIERKANTEN
Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3
VERBORGEN VIERKANTEN
Vraag 1 Vraag 2
27

Vraag 3 Vraag 4 stormschade
4 kleine driehoeken
en 1 grote driehoek
Vraag 5 Vraag 6
Vraag 7
28

Achtergrondinformatie
HET LEIDEN VAN EEN TEAM
Als teamleider heb je de hoofdrol in het proces dat het team doorloopt. Je stuurt, ruimt hindernissen
uit de weg, creëert uitdagingen en stuurt bij waar het nodig is.
Een succesvolle teamleider heeft de rol van coach en stelt zijn teamleden in staat steeds hoger te
klimmen, groepsopdrachten vlotter uit te voeren, beter te overleggen in groep,… . Alles bij elkaar een
hele klus. Ben jij verantwoordelijk voor het leiden van het team of de groep? Neem dan volgende lijst
met taken en tips voor de teamleider door.
Richting geven en structureren:
- De eerste stap is duidelijkheid scheppen over de doelstelling van de activiteit.
- Het formuleren van de inspirerende uitdagingen die alleen met gezamenlijke inspanning te
bereiken zijn.
- Richting geven is geen soloactie! Door met de teamleden te brainstormen en discussiëren
Structureren:
komt men tot inspirerende en gedragen doelstellingen.
- Wanneer de koers en de doelstelling van de activiteiten vastliggen, moet men knopen
doorhakken over de werkwijze.
- Deze structurerende taak van de leider neemt af naarmate de teamspirit toeneemt.
- Laat anderen taken uitvoeren die eigenlijk op jouw bordje als teamleider liggen. Zo geef je
Luisteren:
anderen de kans te laten zien wat ze waard zijn.
- Essentieel voor teambuilding is dat teamleden onbevreesd hun bijdrage kunnen leveren en
dat ze problemen of hindernissen onbelemmerd kunnen uiten. M.a.w. als teamleider heb je
voortdurend oog en oor voor de teamleden.
- De teamleider zorgt ervoor dat iedereen gehoord wordt. Stel je democratisch op.
- Als teamleider moet je kunnen omgaan met kritiek.
- Belangrijk is de wisselwerking van geven en ontvangen van feedback. Creëer momenten van
reflectie.
Ondersteunen:
- In eerste instantie gaat dit over immateriële ondersteuning. Vaak zijn dit dan ook zaken die
met communicatie te maken hebben.
- Zorgen dat de onderlinge relaties soepel verlopen.
- Teamleden stimuleren om constructief samen te werken.
- Erop toezien dat mensen feedback krijgen op hun functioneren.
- Ervoor zorgen dat prestaties gezien en gewaardeerd worden.
29

- Eventuele conflicten oplossen. Conflicten omzetten in productieve discussies, waardoor
Ontwikkelen:
betere prestaties worden neergezet.
- Een team ontstaat niet vanzelf. Het model van Tuckman laat zien dat een team tijdens zijn
ontwikkeling verschillende fasen doormaakt. In elke fase speelt de teamleider een andere rol.
teamvorming is geen lineair proces. Door allerlei factoren kan een goed functionerend team
weer terugvallen in een vorige fase. Soms zijn de verschillen zo groot of de voorwaarden zo
slecht dat het team de prestatiefase niet eens bereikt.
Fase teamontwikkeling Rol teamleider
Vormfase de groep wordt gevormd, een
eerste kennismaking
Stormfase fase van conflict en chaos;
verschillen komen aan de oppervlakte; het
ik-gevoel is nog veel sterker aanwezig dan
het wij-gevoel
Normfase groepsnormen worden
duidelijk; leden beginnen hun rol als
teamlid te accepteren; samenwerking
komt op gang
Prestatiefase teamleden communiceren
open met elkaar, spreken conflicten uit en
voorzien elkaar van constructieve
feedback
Autoriteit tonen en laten gelden;
De aandacht van de groep is vooral gericht op
deze centrale persoon
Afstaan van autoriteit en macht aan de groep
Richten en sturen
Andere zaken waar een teamleider rekening mee moet houden:
Ondersteunen, ontwikkelen en coachen
- Roep persoonlijke aanvallen een halt toe. Deze ondermijnen het onderling vertrouwen.
- Heb oog voor jaloezie, cynisme en negativisme. Maak daarom de verschillen tussen de
teamleden niet te groot.
- Zorg voor humor en lol. Juist door eens te lachen en je eigen rol te relativeren, schep je een
aangename sfeer.
- Zorg voor een goede afsluiter. Doe een korte nabespreking of verwerking. Deze is belangrijk
om te benadrukken wat we uit het samenwerken geleerd hebben. Bespreek wat goed ging en
wat niet. Houd hierbij in het achterhoofd dat kritiek geen constructieve feedback vormt.
30

Materiaallijst
ARTIKEL AANTAL PRIJS/STUK IN €
Handleiding (32 pagina‟s) 1 10
Spelbal 2 5
Tennisbal 4 2
Lang touw 2 35
Trektouw 10m 1 60
Groen touw 1 11
Oranje touw 5 1
Hoepels 3 6,5
Blinddoeken in zak 30 1,5
Linten om voeten/handen samen te binden 25 1
Paars deken 1
Placemats 15 1
Bamboe stokjes 41 1
emmer 1 2,5
Stukken van tangram 7 3
Map “raadsels stokjes” met 20 fiches 1 5
Map “Tangrammen” met 12 fiches 1 5
Map “Einstein” met 15 + 25 fiches 1 7,5
Boek “Energizer 2” 1 16
Boek “Ander spel” 1 11
Boek “Door spelen” 1 10
Afbakeningsschijven 40 stuks 1 35
Scheidsrechterfluitje 1 5
31