Spilliaert - Extra-edu.be

2 0
1 0
1 0
1
b e e l d e n
t e k s t e n
g e d i c h t e n
l e v e n
koninklijke musea voor schone kunsten van belgie

Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België
Regentschapsstraat 3
1000 Brussel
www.expo-spilliaert.be
22.09.2006 - 04.02.2007
© 2006
Niets uit deze uigave mag worden verveelvoudigd zonder voorafgaandelijke toestemming van de uitgever en de samenstellers.
Illustraties: SABAM, Bruxelles, 2006. Gedicht Maeterlinck: Van Goitsen Hoven - Maeterlinck L.M.
Wetenschappelijke leiding: Anne Adriaens-Pannier
Samenstelling: Raffaela Palanga
Vormgeving: Piet Bodyn
Publicatie van de Educatieve Dienst en Service éducatif et culturel van de KMSKB, onder leiding van Jan Florizoone en
Brigitte de Patoul. Gedichten: Marianne Knop (M.K.). Teksten: Rosemarie Albrecht-Michel (R.A.M.), Géraldine Barbery (G.B.),
Emmanuelle Chantraine (E.C.), Serge Núñez Tolin (S.N.T.), Isabelle Rombeau (I.R.), Jean-Philippe Theyskens (J.P.T.), Veronique
Vandamme (V.V.). Vertaling teksten naar het Nederlands door Irène Smets.
Deze publicatie is er gekomen dankzij de steun van Bridgestone.
Druk: Sint Joris, Merendree. Cover en back zijn gedrukt op Furioso, het binnenwerk op CyclusOffset (100% gerecycleerd papier).
Verantwoordelijk uitgever: Michel Draguet, Museumstraat 9, 1 000 Brussel.
de ontdekking van boeiende en verbaZingWekkende
kunstWerken, de ontmoeting met een intrigerende
en ongrijPbare Persoonlijkheid, een betovering
door het eigen beeldvocabularium en de uiterst
sobere technieken... dit alles maakt deel uit van
de belevenis die Wij jullie Willen aanreiken.
maar eerst en vooral is er jullie nieuWsgierigheid,
jullie WeerZin en aantrekking, jullie blik die Zich
laat vangen en meevoeren door de emotionele
deining die de comPosities van de kunstenaar lÉon
sPilliaert oProePen.
hij heeFt Zijn Weg niet gekoZen. Zijn Werken
Zijn het antWoord oP de Wil het alledaagse te
ontvluchten, Zijn dromen te vertolken en Zijn
mislukkingen te overWinnen. indien hij er door Zijn
eigenZinnige creaties in slaagt jullie gedachten
even te beroeren, dan Zal hij de uitdaging van Zijn
kunstenaarschaP Waar gemaakt hebben.
ANNE ADRIAENS-PANNIER, COMMISSARIS VAN DE TENTOONSTELLING

contemPlatie
1900
In een vlak Vlaams landschap staat een rij indrukwekkende, kale en knoestige boomstam-
men aan de verlaten, dorre bermen van een kanaal, met daarboven een immense lucht. De
stronken, die versteende menselijke vormen of reusachtige beenderen lijken, roepen louter
droefheid, weemoed en doodsgedachten op.
'' v i s i o e n ''
Léon Spilliaert was amper negentien jaar oud toen hij deze tekening maakte. Hij bewoog zich
in literaire kringen en verdiepte zich in de filosofie van Friedrich Nietzsche en het zielenleed
van de mysterieuze helden van Maurice Maeterlinck.
Als tekenaar en illustrator werkte hij met penseel in Oost-Indische inkt en lavis (met water
verdunde verf of inkt), in nuances van grijs met soms een beetje blauwe aquarelverf. Zo ver-
beeldde hij een ongrijpbare werkelijkheid, het onzichtbare achter de zichtbare wereld.
Enkele grote thema’s van Spilliaert zijn hier al herkenbaar: de breuk met de klassieke ruimte,
de geometrische synthese, de gemetamorfoseerde boom. (R.A.M.)
de Windstoot
1904
het meisje laat de wind verschijnen
want links wordt ze groter
haren en jurk zoeken de horizon
maar wat de wind bovenal meedraagt
zien we niet
weg van het meisje waait haar stem
die zich mengt met het universum
en daardoor alles vertelt
wat er over zo’n mensje te vertellen valt
(M.K.)

Ik zie dromen in mijn ogen
En mijn ziel onder glas besloten
Die haar rusteloze serre verlicht
En met blauw haar ruiten kleurt
Maurice Maeterlinck, Serres chaudes, 1889
(Vrije vertaling KMSKB)
serres chaudes i
1917
De titel van deze tekening verwijst naar een dicht-
bundel van Maurice Maeterlinck en getuigt van
de nauwe banden tussen Léon Spilliaert en de
literaire wereld. Vanaf zijn eerste werken liet de
kunstenaar zich inspireren door de melancholi-
sche visie van François-René de Chateaubriand,
de hallucinante wereld van Lautréamont en de
afgrondelijke diepte van Nietzsche, zonder naar
een expliciete illustratie van hun teksten te stre-
ven. Hij verluchtte daarentegen wel dichtbundels
en toneelstukken van de Belgische Franstalige
schrijvers Maeterlinck en Verhaeren, in opdracht
van uitgever Edmond Deman, voor wie hij van 1903
tot 1904 werkte.
De kunstenaar verzaakte al snel aan dit soort
werk: “Ik ben een slecht vertolker van andermans
dromen, want ik heb er zelf te veel”. Toch knoopte
hij in 1917 nogmaals aan bij de symbolistische we-
reld van Maeterlinck, maar nu met een zelfstandig
werk.
Hij evoceerde de poëzie van Serres chaudes door
een motief te kiezen dat doet denken aan het kruid
‘paardenstaart’. In de besloten ruimte van een ser-
re woekeren de planten met hun tentakelachtige
bewegingen in soepele meanders van zwarte inkt.
De ronde uitsparing van de maan laat het licht-
bruine papier zichtbaar. Door het irreële schijnsel
van het maanlicht verandert het banale onkruid in
een onrustwekkende exotische vegetatie.
De strakke kadrering, de perspectivische vervor-
ming van de glaspanelen, de spookachtige plan-
tensilhouetten die op grote zwarte spinnen lijken,
hebben meer met Spilliaerts eigen fantasmago-
rische wereld te maken dan met de suggestieve
sfeer van Maeterlincks werk. (G.B.)
'' m a e t e r l i n c k ''
maeterlinck theatre
1902 - 1903
een zwart landschap is zwaar
ondanks de leegte en enkele openingen
er is veel bodem en weinig lucht
in het eerste loop je verloren
het tweede kan je niet redden
het theater van de angst
een leven dat je liever niet leefde
of enkel voor even
de tijd van de opvoering
(M.K.)

doZen voor een sPiegel
1904
Vader Spilliaert, een welgestelde Oostendse
middenstander, bezat een parfumerie en een
kapsalon. Tijdens de rustige winterperiode ontwierp
hij dozen en flacons voor de schoonheidsproducten
en parfums die hij soms ook zelf creeerde.
Befaamd was onder andere het door hem
samengestelde parfum ‘Brise d’Ostende’ dat in
zijn winkel werd verkocht.
Tussen 1904 en 1909 koos Léon Spilliaert dikwijls
die luxueuze, glanzende objecten als model voor
zijn werk. Hij zette de helder gekleurde dozen en
donkere flessen op de schoorsteenmantel, voor
een spiegel of tussen twee spiegels om de ruimte
te vermenigvuldigen en een gezichtsbedrog
te doen ontstaan. Werkelijkheid en weerkaatsing
spelen op elkaar in en vermengen zich.
In deze compositie uit 1904, één van de allermooiste,
heeft de tekenaar ook een uurwerk
'' r e F l e c t i e ''
onder een stolp opgenomen. Dit object keert in
verscheidene werken terug, onder meer in een
zelfportret.
Het mysterie van inhoud en vorm, de werkelijkheid
en haar weerspiegeling, de onbeweeglijkheid,
de stilte en het besef van tijd waren geliefkoosde
thema’s van Spilliaert, waarmee hij
aansloot bij een eeuwenoud genre in de schilderkunst:
het stilleven. De zachte, nevelige textuur
van het pastelkrijt doet denken aan de lichtheid
en transparantie van het zijdepapier waarin
de kostbare parfumflesjes en cosmeticadoosjes
werden verpakt. (V.V.)
de blauWe teil
1907
hoe vang je de maan
misschien door zelf maan te zijn
iets dat opdoemt in de duisternis
en het licht verzamelt
maar een teil is geen maan
want ze kleurt haar rechterzijde zwart
schaduw zet je met de voeten op de grond
(M.K.)

ZelFPortret
2 november
1908
'' v e r s c h i j n e n ''
ik zet mezelf tussen de dingen
en probeer even roerloos te zijn
met ogen als kleine deksels
afgekeken van de potjes voor mij
met een kraag die me omsluit
en haren die me ontvluchten
zoals de tijd opgesloten in een getal
maar steeds voortvluchtig
hier zelfs verdwenen uit mijn blik
(M.K.)
ZelFPortret voor de sPiegel
1908
Tussen zijn zes- en zevenentwintigste maakte Spilliaert een reeks zelfportretten met het interieur
van het ouderlijk huis als decor. De portretten ontstonden ’s nachts, onder het licht van een lamp of
van de maan, wat een contrastrijk en vervormend spel van schaduwen en lichtvlekken teweegbracht.
De kunstenaar gebruikte de spiegel, die hij vanzelfsprekend nodig had om zichzelf te observeren en
af te beelden, ook om de ruimte te structureren en een oneindige diepte te creëren.
Van alle zelfportretten is het raadselachtige Zelfportret voor de spiegel het meest fascinerende. Spil-
liaert doemt onherkenbaar op, met zijn rug naar de spiegel gekeerd. Is dit nog wel een zelfportret?
Zijn mond is een gapend gat, een zwarte inktvlek waarin een angstkreet gesmoord is. Zijn mis-
vormde oog kondigt een naderend moment van ontbinding en metamorfose aan, het uurwerk onder
de stolp telt de seconden af. De vertrouwde voorwerpen in de kamer veranderen tijdens die nacht in
vreemde spookverschijningen.
Dit werk zou een illustratie bij één of ander bovennatuurlijk verhaal kunnen zijn. Weliswaar zijn the-
ma’s zoals het spiegelbeeld, de nacht, de eenzaamheid, de ‘ziel der dingen’ typisch voor het sym-
bolisme, maar de vervormingen, de kikvorsperspectief, de terugwijkende lijnen in de achtergrond
die zich als een ravijn lijkt te openen en de hele sfeer van het werk wijzen al in de richting van het
expressionisme. (G.B.)

meisje in het Wit
1912
de absintdrinkster
1907
Een vrouw met lange donkere haren die met
het zwart van haar jurk versmelten, kijkt de toe-
schouwer doordringend aan. Zij lijkt wel een
zombie, met haar opengesperde ogen, holle
wangen en bleke teint. Niets in de voorstelling
verwijst naar haar identiteit, tenzij haar kleding.
Tippelaarster, bedroefde prostituee, nachtvlin-
der, deze blauwe engel van Oostende verdrinkt
als het ware in haar overdadige opsmuk: haar
hoed, boa en halssnoeren.
De stijve houding van de vrouw met haar magere
vuist in een rechte hoek, verraadt haar wankele
toestand. Met een laatste restje kracht probeert
zij overeind te blijven in het leven. Zij verschijnt
door haar broosheid, haar kleding en verwil-
derde uitdrukking als het symbool bij uitstek
van een door drank, ether snuiven en seksueel
misbruik ondermijnde mens.
Aan het einde van de 19de eeuw behandelden
verscheidene dichters en beeldende kunste-
naars, onder wie Félicien Rops, het thema van
de absintdrinkster. In Spilliaerts werk wordt
deze schadelijke likeur, die toen erg in trek was,
niet expliciet afgebeeld. De nadrukkelijke ver-
ticaliteit, de smalle en hoekige vormen en de
het meisje lacht
want ze staat tussen de lijnen
ze ontsnapt aan de loop der dingen
wijdbeens en wit
brengt ze het beeld tot rust
en verslaat de verte met haar jurk
zoals de roze strik de vluchtende kromme
ver en dichtbij heel even samen
(M.K.)
'' l e v e n s l o o P ''
gelaatsexpressie roepen het werk van Edvard
Munch en Gustav Klimt voor de geest. (I.R.)

i o g r a F i e l É o n s P i l l i a e r t
1881 › 1904 lÉon sPilliaert Wordt oP 28 juli 1881 geboren in oostende, Waar Zijn
vader een bekende ParFumWinkel heeFt. na Zijn studietijd en een korte Periode van
oPleiding aan de academie van brugge vindt hij als tWeeËntWintigjarige Zijn eerste
baan: een betrekking bij de brusselse uitgever edmond deman. hij droomt echter
van andere horiZonten… hij verlaat brussel en trekt naar Parijs Waar hij met het
kunstenaarsmilieu kennis maakt. hij leest veel en deZe lectuur, van nietZsche tot
maeterlinck en verhaeren, beÏnvloedt Zijn Werken uit die tijd, Waarin grijstonen in
oost-indische inkt domineren.
1904 › 1909 sPilliaert Zegt over deZe Periode: “ik ben rusteloos en koortsachtig
en voel een enorm geWicht oP mijn schouders. t-ot nog toe is mijn leven eenZaam
en droevig voorbijgegaan met een immense kilte om mij heen”. tijdens Zijn vele
nachtelijke Wandelingen in oostende laat hij Zich insPireren door de altijd
aanWeZige Zee. hij evoceert Plekken en voorWerPen die doordrongen Zijn van de
sFeer van het ouderlijk huis. in 1909, na tWee jaren van intense creativiteit, Waarin
onder andere Zijn krachtigste ZelFPortretten tot stand kWamen, stelt sPilliaert
voor het eerst tentoon oP het lentesalon van brussel.
1909 › 1915 er verschijnen nieuWe onderWerPen die beantWoorden aan
nieuWe ervaringen en ontmoetingen Zoals het leven van de vissers, van de
vissersvrouWen en hun kinderen, de ProeFvlucht van een luchtschiP in oudergem,
schoolmeisjes, baadsters en bijbelse thema’s.
1915 › 1922 deZe belangrijke jaren in het Priveleven van sPilliaert brengen ook
een ommekeer in Zijn Werk. in 1916 trouWt hij met rachel vergison en in 1917 Wordt
Zijn dochter en enige kind madeleine geboren. het geZin vestigt Zich in brussel.
van dan aF verandert sPilliaerts stijl. Zijn Palet Wordt kleuriger en hij Waagt
Zich aan de olieverFschilderkunst. hij ontdekt andere thema’s Waarin hij uiting
kan geven aan Zijn verbeelding: nu hij ver van oostende Woont, verWijdert hij Zich
ook van het beeldrePertoire van ZeegeZichten.
1922 › 1937 in 1922 keert sPilliaert met vrouW en kind terug naar oostende.
de herstelde relatie met de Zee krijgt vorm in een reeks bijna abstracte
marines in contrasterende kleuren en ook in geZichten oP de havendokken en
scheePsWerven.
1937 › 1946 sPilliaert Woont sinds 1935 Weer in brussel en ontdekt de Parken
en bossen in de omgeving van de hooFdstad. hij maakt een reeks tekeningen rondom
het thema van de boom: ragFijne beelden, Zorgvuldig uitgeWerkt met Pen en oostindische
inkt oP een transParante achtergrond van aQuarelverF. het Zijn de laatste
Werken van de oostendse kunstenaar die in 1946, oP vijFenZestigjarige leeFtijd,
overlijdt. (G.B.)

'' e i n d e ''
duiZeling
1908
de traP
1909
De kunst van Spilliaert “deelt voornamelijk de bedwelming van de oneindigheid mee”.
Fr. Jollivet-Castelot, 1912
Léon Spilliaert schildert de diepte van een duizelingwekkend, bodemloos
ravijn. Het monumentale trapvormige bouwwerk heeft iets irreëels, het beeld
is haast abstract. Door de nauw aansluitende kadrering en het vreemde
perspectivische effect drukt het zowel de onweerstaanbare aantrekking van de
diepte uit als een opwaarts stuwende kracht.
Bovenaan staat een vrouw tussen de afgrond en de top. Zij heeft haar opgaande
beweging even onderbroken en kijkt achterom in de leegte, alsof zij luistert. De
treden van de steile trap zijn fel belicht maar de opstaande boorden zijn donker
en brengen een sterk contrast in het beeld. Met haar wapperende halsdoek
lijkt de in het zwart geklede figuur een evocatie van de wind, die bij valavond
over een onwerkelijk landschap waait. De lange schaduwen van haar eenzaam
silhouet versterken de monumentaliteit van dit grandioze visioen. (S.N.T.)
ik sta beneden en zie twee keer het einde
het witte verleidt me tot een horizontale wandeling
een verte die doet glimlachen
want het lijkt iets te beloven
het zwarte einde lonkt me naar omhoog
elke trede brengt me dichter bij waar ik niet wil zijn
een afgrond in de linkerbovenhoek
wit of zwart
nooit was een dilemma zo tastbaar (M.K.)

de slaaPkamer
1908
'' n a c h t ''
vier muren waarbinnen je de slaap zoekt
je ogen sluiten zich
je bent enkel nog ademend lichaam
een eiland van oplichtende warmte
dat de nacht rondom zich verzamelt
of is het de kamer die ademt
en je toedekt met de zwaarte van een deken
(M.K.)
de nacht
1908
Omstreeks 1908 schilderde Léon Spilliaert verscheidene nachtgezichten van het strand en de dijk
van Oostende. Hij verkende de plastische mogelijkheden van dit thema met steeds wisselende
invalshoeken en belichtingen. Niet de Koningin der Badsteden voerde hij ten tonele, maar een
donker en verlaten Oostende. Omdat hij leed aan een maagzweer die hem het slapen belette,
maakte hij ’s nachts lange wandelingen waardoor hij zich wat beter voelde. Zo ontdekte hij een
ongewoon beeld van zijn geboortestad. Spilliaert raakte gefascineerd door het vreemde en
mysterieuze voorkomen van de dingen in de nacht. Hij vond in de duisternis, hoe beangstigend zij
ook was, een toevluchtsoord.
Dit beeld met zijn romantische sfeer herinnert aan de Hymnen an die Nacht van de Duitse dichter
Novalis. Midden in het landschap staat een figuur bij de colonnade van de Koninklijke Galerijen. Is
hij een eenzame wandelaar die van de nacht geniet, of een lichtelijk aangeschoten voorbijganger die
houvast zoekt? Zijn wat speelse- voorkomen verzacht het onrustwekkende van deze plek.
Het subtiele gebruik van blauw pastel accentueert het tegenlicht rondom het silhouet. De lantaarns,
die hun lichtschijnsels als witte strepen op de natte bestrating werpen, vormen een echo van de
zuilen. De erg donkere kleuren vergroten de zeggingskracht van deze tekening. (I.R.)

aadster
1910
baadster voor de Zee
1910
staan tussen twee werelden
een vaste en een vloeibare
bestaan tussen gisteren en morgen
en ‘nu’ is steeds die smalle strook
waar je netjes je voeten op plaatst
je hielen vinden nog even houvast in wat geweest is
je tenen zoeken de weg naar wat voor je ligt
magisch om even grens te zijn
(M.K.)
'' a l l e e n ''
De obsessionele, bijna onheilspellende fascinatie
die van de zee uitgaat, was omstreeks 1910 een van
de geliefkoosde thema’s van de kunstenaar. Hier
stelde hij een baadster voor, op de rug gezien, ter-
wijl zij naar de sierlijke kronkelingen van de golven
zit te kijken. De mysterieuze picturale ruimte heeft
niets natuurlijks meer: het beeld van de werkelijk-
heid is omgezet in een compositie met vreemd con-
trasterende lijnen, vormen en kleuren. De massieve
stenen trap vormt de laatste zekerheid tegenover
de obsederende arabesken van het altijd rusteloze
water, een weerspiegeling van de kronkelige paden
van de ziel.
De golvende vormen van het vrouwenlichaam
harmoniëren met het vloeibare natuurelement en
lijken ermee te willen versmelten. Terwijl het waak-
zame hondje een luchtig accent aan de compositie
toevoegt, verhoogt het verfijnde kleurgebruik de
bevreemdende sfeer van het werk.
Om subtiele nuanceringen in het zwart te verkrij-
gen, bracht de kunstenaar verschillende lagen over
elkaar aan. Hij omzoomde de grillige lijnen van de
golven met blauw en liet hier en daar de rozige kleur
van het papier doorschemeren. (R.A.M.)

gele en Paarse marine
1923
Na zijn verblijf in Brussel werd Spilliaert enkel
door de zee geboeid, zonder enige allusie op de
stad Oostende. Hij koos voor een frontale compo-
sitie, een gezichtspunt dat hij al sinds het begin
van de eeuw in zijn marines toepaste, maar toen
in zwarte en gedempte kleuren. In dit werk uit 1923
gebruikte hij een schitterend geel. Deze heldere
kleur komt in verschillende zeegezichten uit die
periode voor.
De kunstenaar bracht op meesterlijke wijze twee
felle, complementaire kleuren in een contrasteren-
de combinatie samen. Waar het strand, het water
en de lucht zich bevinden, blijft in het ongewisse.
Deze vaagheid verleent aan de schijnbaar een-
voudige marine een bijzondere rijkdom. Door de
tegenstelling tussen de brede, horizontale banden
boven- en onderaan en de fijne afwisseling van
geel en blauw daartussenin – het oorspronkelijke
paars heeft zich gewijzigd – krijgt het geheel een
sterk ritme. De nuances en sporen van het penseel
voegen daar nog een eigen expressiviteit aan toe.
Als gevolg van het mysterieuze ineenvloeien van
zand, zee en lucht zou het zonder Spilliaerts signa-
tuur moeilijk zijn om dit abstract aandoende werk
zijn juiste positie te geven. (E.C.)
marine met WeersPiegeling
1907
'' h o r i Z o n ''
het water neemt zijn taak ernstig
en grijpt zoveel mogelijk maan
het geeft daarvoor heel wat prijs
donkerte bijvoorbeeld die verbleekt
en diepte die plots oppervlakte wordt
als een laagje glazuur
dat broos wacht op verdwijning
(M.K.)

'' a a n W e Z i g ''
beukenstammen
1945
Lange wandelingen in het Zoniënwoud en
de Brusselse parken inspireren de laatste
landschappen van de kunstenaar. Het thema
van de boom gaat mettertijd alles overheer-
sen, vaak in de gedaante van majestueuze
boomstammen, die roerloos en vertrouwen-
wekkend verschijnen als evocaties van het
bos.
Hun zware massa’s, soms zonder wortels,
staan achter elkaar in de ruimte, als stille
onwerkelijke wezens. Nu eens lijken de
stronken bekleed met een soepel omhulsel
vol scheuren en plooien, dan weer ver-
schijnt in de barsten en knoesten van de
schors een gedeukt gezicht. In de heldere
ruimte tussen deze ‘zuilen’ is de lucht zicht-
baar. Spilliaert verlevendigt die witte zones
met de gebogen lijnen van fijn getekende
jonge scheuten en hun iele gebladerte.
In zijn laatste jaren maakte hij meer gebruik
van de zachte schakeringen van aquarel-
verf.
Om de tekening reliëf te geven en te detail-
leren – iets wat hij voordien nooit belangrijk
vond – overdekte hij het oppervlak met een
dicht netwerk van uiterst fijne, nauwkeurige
lijntjes in inkt. Zo evoceert hij de ruwe bast
van het hout, de fluwelige zachtheid van het
mos, de malse grond die, onmerkbaar, door
een lichte nevel in de lucht overgaat.
‘Er is op aarde niets mooiers dan een grote
boom,’ vond de kunstenaar. In dit zeer
beheerste winterse beeld weerspiegelt zich
een uitgepuurde contemplatie. Spilliaert
fluistert hier zijn laatste geheimen als een
vanzelfsprekende waarheid. (J.P.T.)
dikke boom
1945
zoveel takken die het blad verlaten
alsof ze reiken naar meer
toch pronken ze met minder
want ze schuwen het eigen blad
de bomen worden hun knoestige zelf
iets dat eeuwig is
en de sporen van de seizoenen wist
(M.K.)

ibliograFie / over sPilliaert: LÉon SpiLLiaert, brussel,
kmskb, ludion, 2006 • a. adriaens-Pannier, SpiLLiaert,
de bezieLde bLik, ludion, 2006 • LÉon SpiLLiaert, kunstschriFt
oPenbaar kunstbeZit, Februari-maart 2006,
50ste jrg., nr 1; P. 2-46 • bert PoPelier, SpiLLiaert, mijn
vreemde naam, Pandora, 1996 • LÉon SpiLLiaert, tekst
en scenario door johan boonen brussel: brtn-tv2, 1996
1 videocassette, 45’ 58’’: kleuren, geluidsFilm over tekenkunst:
s. van bellingen, meeSterwerken op papier:
van romantiek tot abStractie, oPenbaar kunstbeZit in
vlaanderen, oktober-december 1996, 34ste jrg., nr. 4; P.
3-43 • j. camP, de kunSt van het tekenen, uitgeverij j.h.
gottmer / h.j.W. becht bv 1995 over FilosoFie: m. tanner,
nietzSche, lemniscaat, 2000 over moderne kunst: m. gibson,
SymboLiSme, taschen, 2006 • m. draguet, het SymboLiSme
in beLgië, mercatorFonds, 2004 • a. demPseY,
encycLopedie van de moderne kunSt: StijLen, SchoLen,
Stromingen, Waanders, 2002 • e. lucie – smith, beeLdende
kunSt in de twintigSte eeuw, könemann, 1999 •
van reaLiSme tot SymboLiSme: de beLgiSche avant-garde,
de Facto, 1995 verhalen en PoeZie: o. Wilde, het portret
van dorian gray, ooievaar, 1999 • e. a. Poe, verhaLen, Pandora,
2003 • s. van den bremt (samenstelling, vertaling
en inleiding), bLoemLezing uit de poëzie van maurice
maeterLinck (reeks dichters van nu 15), PoËZiecentrum,
2002 Film : vertigo, a. hitchcock, 1958, usa, dvd universal
- collection hitchcock enkele titels Zijn te verkrijgen
in de museumshoP van de kmskb
CONTEMPLATIE
1900
Oost-Indische inkt, gewassen, pen, aquarel op papier
154 x 199 mm
Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet, Brussel
DE WINDSTOOT
1904
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, aquarel, gouache op papier
510 x 410 mm (dag)
Museum voor Schone Kunsten, Oostende
SERRES CHAUDES I
1917
Contépotlood, Oost-Indische inkt, penseel, pen, kleurkrijt op
lichtbruin papier
661 x 498 mm (dag)
Privéverzameling
MAETERLINCK THEATRE
1902-1903
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, pen, pastel op papier
372 x 249 mm
Koninklijke Bibliotheek van België, Prentenkabinet, Brussel
DOZEN VOOR EEN SPIEGEL
1904
Pastel, houtskool op papier
585 x 401 mm
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel
DE BLAUWE TEIL
1907
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, aquarel, kleurpotlood op
papier
485 x 635 mm (dag)
Museum voor Schone Kunsten, Oostende
ZELFPORTRET 2 NOVEMBER
1908
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, kleurpotlood, pastel,
gouache op papier
490 x 638 mm (dag)
Privéverzameling
ZELFPORTRET VOOR DE SPIEGEL
1908
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, aquarel, kleurpotlood op
papier
485 x 631 mm (dag)
Museum voor Schone Kunsten, Oostende
MEISJE IN HET WIT
1912
Oost-Indische inkt, penseel, pastel, gouache, kleurpotlood op
karton
895 x 705 mm (dag)
Privéverzameling
DE ABSINTDRINKSTER
1907
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, gouache, aquarel, kleurkrijt
op papier
1050 x 770 mm (dag)
Privéverzameling
DUIZELING
1908
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, kleurpotlood op papier
637 x 476 mm (dag)
Museum voor Schone Kunsten, Oostende
DE TRAP
1909
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, (witte) gouache, (blauw,
rood) kleurpotlood op papier
487 x 713 mm (dag)
Privéverzameling
DE SLAAPKAMER
1908
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, aquarel, kleurpotlood op
papier
634 x 484 mm (dag)
Museum voor Schone Kunsten, Elsene
DE NACHT
1908
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, pastel op papier
480 x 630 mm
Verzameling van de Belgische Staat, in tijdelijk depot, Museum
voor Schone Kunsten, Elsene
BAADSTER
1910
Oost-Indische inkt, penseel, pastel op papier
649 x 504 mm
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, België
BAADSTER VOOR DE ZEE
1910
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, kleurpotlood op papier
634 x 484 mm (dag)
Privéverzameling
GELE EN PAARSE MARINE
1923
Aquarel, gouache, pastel op papier
535 x 616 mm
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel
MARINE MET WEERSPIEGELING
1907
Oost-Indische inkt, gewassen, penseel, vetkrijt, kleurpotlood op
papier
533 x 688 mm (dag)
Privéverzameling
BEUKENSTAMMEN
1945
Aquarel, Oost-Indische inkt, pen op papier
590 x 480 mm (dag)
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel
DIKKE BOOM
1945
Aquarel, Oost-Indische inkt
602 x 484 mm (dag)
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen

lÉon sPilliaert
eXPo 22.09.2006 04.02.2007
koninklijke musea voor schone kunsten van belgie
open
gesloten
tickets
9 euro
6,5 euro
2,5 euro
gratis
rondleidingen
Regentschapsstraat 3
1000 Brussel
T 02/508 33 33 F 02/508 32 32
spilliaert@fine-arts-museum.be
www.expo-spilliaert.be
dinsdag – zondag, 10:00 – 17:00, nocturne: vrijdag tot 21:00
01.11.2006, 11.11.2006, 11.01.2007, maandag
volwassenen
senioren, studenten, groepen ( >15 personen)
schoolgroepen per leerling
vrienden van de KMSKB en kinderen onder de 13 jaar begeleid door een ouder
de tickets geven recht op het bezoek aan de Musea op dezelfde dag
enkel door de Musea georganiseerd, T 02/508 34 50