Protocollaire behandelingen in de ambulante geestelijke ... - Springer

Ten geleide
In de laatste twintig jaar zijn bij universiteiten en specialistische behandelcentra
psychologische behandelingen ontwikkeld die worden uitgevoerd aan de hand
van een protocol. Dit protocol behelst een stapsgewijze beschrijving van de behandeling
zoals die van sessie tot sessie door de therapeut wordt uitgevoerd. De
reden om een behandeling in details uit te schrijven had te maken met wetenschappelijk
onderzoek. Om een uitspraak te kunnen doen over de resultaten van
een behandeling zochten onderzoekers naar mogelijkheden om de uitvoering
van een behandeling ook precies zo te laten verlopen als de bedoeling was. Het
gebruik van behandelprotocollen leverde dus een methodologische verbetering
op in het therapie-effectonderzoek. Als het daarbij was gebleven had het behandelprotocol
alleen tot vakkennis van onderzoekers behoord, wat feitelijk ook
langere tijd het geval is geweest, en was de relevantie voor de praktijk bescheiden
gebleven. Maar het is daar niet bij gebleven.
Protocollaire behandelingen bleken over een aantal opvallende eigenschappen te
beschikken. Zo biedt bij goed onderzochte protocollaire behandelingen een diagnose
niet alleen een indicatie voor behandeling maar ook een prognose. Als na
het stellen van een diagnose besloten wordt tot een goed onderzochte protocollaire
behandeling, dan kan aan de patie«nt bij afsluiting van de diagnostische fase
betrouwbare informatie gegeven worden over de verbeteringskans, de kans op
drop-out en vaak ook over de resultaten op de langere termijn.
Een andere eigenschap van protocollaire behandelingen is het gefocuste karakter.
Als na het stellen van een diagnose besloten wordt tot een protocollaire behandeling,
dan biedt het protocol een behandeling die zich krachtig focust op juist die
stoornis. Het protocol houdt de behandelaar bij de les. Uitstapjes naar andere
onderwerpen tijdens de behandeling worden ontmoedigd. De stoornis staat centraal.
De trend tot stoornisspeci¢eke behandelingen was binnen de cognitieve
gedragstherapie al eerder ingezet. Protocollaire behandelingen zijn echter de
meest expliciete stap binnen deze trend. In de regel waren de ontwikkelaars
van behandelprotocollen dan ook specialisten juist op het gebied van de betreffende
stoornis.
Een derde eigenschap van protocollaire behandelingen is het gedetailleerde karakter.
Dit gedetailleerde karakter vergroot de transparantie van de behandelingen
en maakt dat therapeuten goed in de behandelingen te trainen en te superviseren
zijn. Tevens nemen door de training en door het protocol de verschillen
tussen therapeuten in de uitvoering van de behandeling af. Het protocol leidt tot
standaardisatie.
Een vierde eigenschap van protocollaire behandelingen is dat het effectonderzoek
VII