ON VAN HEENVLIET - De Hoge Heerlijkheid Heenvliet - Nieuwesluis

nog steeds erfpachten en grondrenten betaalde aan ..Heer en Vrouwe".
Evenzo inden zij nog steeds de tienden en trokken zij inkomsten uit de
verpachting der veren. daar de materialen hun eigendom waren. Heer
en Vrouwe en de bevolking zelf bleven dit als een ..heerlijk recht"
beschouwen. Zo was de positie van Vrijheer en Vrijvrouwe van
Heenvliet ook in de Franse tijd een zeer bijzondere. die nog alle égards
vergde. welke hun voorgangers rechtens toekwamen.
De overheidsrechten echter werden uitgeoefend door baljuw en
,schepenen in naam der verschillende centrale bestuursorganen. die
over Voome achtereenvolgens hebben gefungeerd. Vóór de omwente~
ling telde de hoge vierschaar 5 tot 7 leenmannen en de civiele
rechtbank 7 schepenen. Na 1795 werden die organen omgezet. Voor
het burgerlijk bestuur werd er een municipaliteit van 7 schepenen
gevormd, waarvan de baljuw voorzitter was. Drie der schepenen waren
commissarissen over de gemene middelen. Villerius werd bovendien
bijgestaan door twee burgemeesters. Wat de rechterlijke organisatie
betrof werd de criminele vierschaar gespannen door 5 tot 7 leen~
mannen. Enige jaren later vormde het college van 5 schepenen zowel
de criminele als de civiele rechtbank. Over leenmannen werd niet meer
gerept. Het reglement van 4 December 1804 van het departementaal
bestuur van Holland bevestigde dit aantal en bepaalde. dat de baljuw
in criminele zaken de rechtbank zou voorzitten. In civiele zaken moest
hij dat doen als schout~civil. Ditzelfde college vormde ook het burger~
lijk bestuur sedert 28 November 1803. Villerius deed trouw zijn plicht
en zond bij vacatures onder de bedienden der ..gemeente" Heenvliet
steeds de voordrachten van hem en schepenen aan het centraal
bestuur.
De vestiging van het Koninkrijk Holland bracht in Heenvliet
geen verandering. Villerius. de zeer bedaagde en bijna legendarische
figuur. ondervond bovendien weinig last van de bevolking. Men schikte
zich geheel. Zelfs kon hij in 1809 rapporteren. dat hij de laatste vijf
jaar geen gevangenen te Heenvliet had behoeven te detineren. De
enige overtreding. waaraan de bewoners van Heenvliet zich wel eens
schuldig maakten. was het schieten op hazen en konijnen" contra het
reglement op de jacht in het Koninkrijk Holland". en het jagen op
otters. die toen dus nog bij Heenvliet voorkwamen.
Op het tijdstip der inlijving stierf Villerius. die zich steeds een
onkreukbaar ambtenaar getoond had, doch over wiens politieke sym~
pathieën wij in het duister tasten. Een baljuw werd niet meer benoemd.
De Prins Generaal~Stadhouder benoemde op 2 Januari 1811 J. W.
;Broecx. commis bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. tot schout
en secretaris van Heenvliet. De bevolking zelf zuchtte in de jaren der
Franse overheersing onder requisities en inkwartiering. terwijl zij her~
247