ON VAN HEENVLIET - De Hoge Heerlijkheid Heenvliet - Nieuwesluis

zijn, toch mag in het kader van deze beschrijving hiervoor zeer weinig
plaats worden ingeruimd. Ook daarom kan dit hoofdstuk slechts kort
zijn.
Over het jaar van de "omwenteling" te Heenvliet geven de archiefstukken
even weinig uitsluitsel als over de patriottentijd, die volgens
de legende daar ter plaatse nogal woelig moet zijn geweest 1).
Zoveel is echter zeker, dat het jaar 1795 voor Heenvliet weinig
practi5che wijzigingen met zich mede bracht. Vanzelfsprekend was de
publicatie der provisionele representanten van het volk van Holland
van 6 Maart 1795, waarbij voorlopig een einde gemaakt werd aan de
uitoefening van de heerlijke rechten in de ruimste zin, voor Heenvliet
van historisch belang. Toch veranderde dit zeer weinig aan de
werkelijke toestand. Immers, in 1793 was de Vrijheer, Pieter Graafland
van Heenvliet, overleden, en de baljuw, Jan Jacob Villerius, had
feitelijk reeds het overheidsgezag, vóór dien door de Vrijheer uitgeoefend,
in handen. Toen nu op 1 April 1795 de provisionele
representanten op voordracht van schepenen van Heenvliet J. J.
Villerius als baljuw continueerden, ,.daar hij steeds op de hand
gewee5t was van het huidige bewind", bleef de toestand, zoals hij
ettelijke jaren vóór 1795 reeds bestond. Er was natuurlijk dit belangrijk
verschil, dat Villerius, die reeds sedert 1770 het ambt van baljuw
bekleed had, thans niet meer door de Vrijheer benoemd werd, doch dit
maakte voor de bevolking weinig verschil. Daar er bovendien geen
Vrijheer meer was en de kinderen Graafland, hoewel zij de meerder~
jarige leeftijd naderden, zelfs geen zwak protest konden uiten tegen
een ontneming van rechten, die zij in de practijk nog niet hadden uit~
geoefend, voltrokken zich de meest ingrijpende wijzigingen voor de
bevolking van Heenvliet zeer geleidelijk en bijna onmerkbaar. Artikel
24 van de Burgerlijke en Staatkundige Grondregels der Staat5regeling
van 1798 bezegelde kort daarop de opheffing der heerlijke rechten,
zowel de eigenlijke, de overheidsrechten, als de oneigenlijke heerlijke
rechten, zonder de gedupeerden enige schadevergoeding toe te kennen.
Van een revolutionnair enthousiasme, dat thans de kinderen van de
vroegere Vrijheer verguisde, bemerken wij in deze plattelandsgemeenschap
niets. De waardering van de bevolking bleef onveranderd.
Jonkheer Pieter en Jonkvrouwe Comelia Graafland bleven op
het Herenhuis wonen. De baljuw bleef met de prediKant de voogdij
uitoefenen. De bevolking bleef die jonge "aristocraten" beschouwen
als waren zij nog de toekomstige gezagsdragers. Verwonderlijk i5 dit
niet, daar reeds in 1801 een reactie intrad. waar het de volledige afschaffing
der heerlijke rechten betrof. Het collatierecht mocht weer
1) Pieter Graafland was een bekend patriot.
.
245
~