Installatiewijzer Zorg - Eerder verschenen in Zorg aan bod ...

Wat is voor licht dementerenden van belang ?
Veel mensen met dementie wonen thuis, in een
woonomgeving die niet is afgestemd op het wegvallen
van hun verstandelijke vermogens. Vandaar dat er
steeds meer aandacht komt voor aanpassingen in bouw
en inrichting van woningen voor dementerenden. Ook
voor woningen voor dementerenden bestaan geen
richtlijnen of handboeken. Ouderen met dementie en
hun naasten hebben volgens experts 1 behoefte aan een
woonomgeving die:
• de zelfstandigheid ondersteunt;
• de afnemende vitaliteit compenseert;
• de draaglast van familieleden verlicht;
• vertrouwd is voor de dementerende;
• veilig is (zowel feitelijk, als in de beleving).
Aangezien dementie vooral bij ouderen voorkomt
moet rekening gehouden worden met de basiseisen
die gelden voor ouderen in het algemeen, zoals de
toegankelijkheid, doorgankelijkheid en veiligheidsvoor-
zieningen.
Een goede woonomgeving kan verwarring en opwinding
verminderen, helpt de dementerende om zich te kunnen
oriënteren en in de omgang en het contact met anderen.
Omgekeerd kan een slechte omgeving verwarring en
probleemgedrag verergeren en leiden tot nervositeit,
slapeloosheid, sociaal disfunctioneren, gevoelens van
depressie en ongelukken.
Net als voor mensen met visuele beperkingen speelt
voor dementerenden het binnenmilieu (geluid, reuk,
temperatuur, luchtkwaliteit en verlichting) dus een
belangrijke rol. Dit komt doordat bij dementerenden
de zintuigen langer goed blijven functioneren dan
de mentale en fysieke vaardigheden. De zintuiglijke
aspecten kunnen zowel positief (bijvoorbeeld gerust-
stellend) als negatief (bijvoorbeeld harde, schelle
geluiden) uitwerken.
1 Hoof, van J. en H. Kort (2007), Een veilige haven, aangepast wonen voor mensen
met dementie, in Denkbeeld 2007: 19(1): p. 22-25. Zie ook: Behoeftenonderzoek
naar woningaanpassing voor mensen met dementie, OTIB 2008.
Verlichting (type en sterkte) bijvoorbeeld speelt een
belangrijke rol bij het voorkomen van depressies en
een verbetering van de slaap. De hoeveelheid daglicht
die binnenvalt is van belang voor het reguleren van de
biologische klok van de dementerenden.
Dit betekent dat de eerder (zie: visuele beperkingen)
genoemde publicatie ‘Bewust bouwen voor mensen
met een visuele en verstandelijke beperking’ en het
bijbehorende supplement uit de Bartiméus reeks 2 ook
voor de groep dementerenden veel aanknopingspunten
biedt. De bruikbaarheid wordt nog extra vergroot omdat
hierin rekening is gehouden met beperkte cognitieve
functies van mensen met een verstandelijke beperking.
Ook dementerenden hebben te lijden onder afnemende
verstandelijke vermogens.
Een belangrijk verschil is, dat mensen met een verstan-
delijke beperking nog wèl iets nieuws kunnen leren en
onthouden en (licht) dementerenden juist daar grote
moeite mee hebben.
Licht dementerenden en hun partner kunnen baat
hebben bij installatietechnische voorzieningen
en domotica-oplossingen. Bij het ontwerpen van
technologische hulpmiddelen voor dementerenden
rekening moet worden gehouden met de volgende
uitgangspunten 3 :
• er moet hiervoor geen enkele vorm van leren nodig
zijn;
• de nieuwe technologie moet er bekend en vertrouwd
uitzien;
• de hulpmiddelen moeten niet de controle wegnemen
van de gebruiker;
• er is een minimum aan interactie nodig met de
gebruiker;
• de toepassing (o.a. de interface) moet de gebruiker
geruststellen.
2 Wildenberg, M. van den, Marjo van Welbergen en Chrétienne van den Burg
(2002), Bewust bouwen voor mensen met een visuele en verstandelijke
beperking, Bartiméus, Doorn.
3 Hoof, van J. en H. Kort (2007), Een veilige haven, aangepast wonen voor mensen
met dementie, in Denkbeeld 2007: 19(1): p. 22-25.
19