Installatiewijzer Zorg - Eerder verschenen in Zorg aan bod ...

3 .4 Mensen met visuele
beperkingen
Visuele beperkingen kunnen worden ingedeeld op basis
van twee aspecten van het zien: de gezichtsscherpte
(ofwel ‘visus’) en het gezichtsveld.
De gezichtsscherpte of ‘visus’ is een maat voor het zien
van details. Het is een decimaal getal, dat aangeeft
op welke afstand twee punten nog kunnen worden
onderscheiden en contouren zichtbaar zijn. De normale
scherpte is 1,0 of hoger, bij totale blindheid is de visus
0,0. Iemand met een visus van 0,5 moet twee keer zo
dichtbij staan om dezelfde details te kunnen zien.
Het gezichtsveld is het gebied dat in één oogopslag
zichtbaar is. Dit wordt uitgedrukt in graden, waarbij
per oog zijdelings (naar buiten) 90˚, neuswaarts (naar
binnen) 60˚, bovenwaarts 60˚ en neerwaarts 70˚ per oog
als ‘normaal’ wordt beoordeeld.
Visuele beperkingen:
Iemand is slechtziend als de gezichtsscherpte
van zijn beste oog, ondanks optimale bril- of
lenscorrectie, 0,3 of minder is en/of zijn gezichts-
veld 300 of minder is. We spreken van blindheid
bij een gezichtsscherpte van minder dan 0,05 en/
of een gezichtsveldbeperking tot minder dan 10˚.
Mensen die blind zijn oriënteren zich door het gebruik
van de tast en gehoor. De taststok wordt hierbij als
verlengde van het lichaam gezien. Oplossingen in de zin
van adequate verlichting, het vermijden van hinderlijk
daglicht en het werken met helderheids- en kleurcon-
trasten hebben voor blinde mensen geen toegevoegde
waarde. Voor hen zijn vooral oriëntatieondersteuning in
de zin van akoestische toepassingen en het gebruik van
(natuurlijke) tastcontrasten zinvol.
Circa 630.000 mensen hebben visuele beperkingen, ca.
600.000 van hen zijn slechtziend en ca. 30.000 van hen
zijn blind. Het grootste deel daarvan is ouder dan 65 jaar.
Wat is voor mensen met visuele beperkingen van
belang ?
Echte eisen of richtlijnen ontbreken voor de woonomge-
ving van mensen met een visuele beperking. Om goed
en zelfstandig te kunnen functioneren moet de eigen
woning volgens de experts aan zeer specifieke eisen
voldoen. De publicatie ‘Bewust bouwen voor mensen
met een visuele en verstandelijke beperking’ en het
bijbehorende supplement uit de Bartiméus reeks 1
bieden veel informatie en aanknopingspunten daarvoor:
1. Licht (daglicht en kunstlicht): mensen die slecht-
ziend zijn kunnen zich, op basis van hun restvisus,
alleen een redelijk beeld van de ruimtelijke omge-
ving vormen als er optimale lichtcondities zijn.
2. Kleurcontrasten: het verschil in kleur en helderheid
tussen een bepaald voorwerp en zijn achtergrond
vormt het contrast. Mits goed toegepast in de
afwerking (bijvoorbeeld het toilet tegen de wand of
de deur in de muur) en de inrichting (bijvoorbeeld
meubels) van ruimten kunnen contrasten een
slechtziend persoon helpen bij de oriëntatie.
3. Tactiele informatie (voelen): voorzieningen die het
gebruik van de tast helpen of zelfs uitlokken kunnen
de oriëntatie ondersteunen.
4. Geluid: van belang voor de oriëntatie is dat iemand
betekenisvol geluid goed kan horen. Dit betekent
dat hij het geluid kan herkennen en de richting en
herkomst van het geluid kan bepalen. Onbelangrijk
geluid moet juist zoveel mogelijk worden beperkt.
5. Indeling van de woning: een logische omgeving
helpt bij de oriëntatie, daarvoor moeten aspecten
als herkenbaarheid, overzichtelijkheid en veiligheid
voorop staan. Voldoende bergruimten en goede
verkeersruimten (gang, hal en trappenhuis) zijn
hierbij cruciaal.
1 Wildenberg, M. van den, Marjo van Welbergen en Chrétienne van den Burg
(2002), Bewust bouwen voor mensen met een visuele en verstandelijke
beperking, Bartiméus, Doorn.
17