natuurlijk gedrag van varkens - Raad voor Dierenaangelegenheden

Het natuurlijke gedrag van een dier is het resultaat van een evolutionair selectieproces waarin dieren overleven die
het best “aangepast” zijn (de meeste vruchtbare nakomelingen produceren). Dieren hebben zich daarbij zo
ontwikkeld dat hun gedrag nauwkeurig is afgestemd op de beperkingen en de mogelijkheden van hun omgeving.
In de in dit advies gekozen benadering van natuurlijk gedrag is bij gebrek aan wetenschappelijke gronden niet
gekozen voor het prioriteren van afzonderlijke gedragselementen uit het complexe natuurlijk gedragrepertoire van
varkens. Dit is eenvoudigweg onmogelijk. De motivatie van dieren om op een zeker moment gedurende een
bepaalde tijd specifiek gedrag uit te voeren hangt immers af van de mate van bevrediging van tal van behoeftes.
Een belangrijk deel van deze behoeftes is bij de geboorte in aanleg aanwezig. Doordat vanaf de geboorte
behoeftes worden bevredigd groeien behoeftes naar hogere bevredigingsniveaus en komen er tijdens de
ontwikkeling ook andere behoeftes voor in de plaats (spelgedrag wordt ingeruild voor seksueel en agonistisch
gedrag en zuiggedrag voor kauwen). Sommige delen van het “natuurlijke gedragsrepertoire” zijn echter zo
belangrijk voor de "evolutionaire fitness” van een soort, dat ze “intrinsiek belonend” zijn. Dat wil zeggen dat de
uitvoering van die gedragingen belangrijk (“belonend”) voor een dier is ongeacht de directe functionele
consequenties van die gedragingen. Omdat die gedragingen zo “belonend” zijn, zullen de dieren die gedragingen
onder allerlei omstandigheden willen blijven uitvoeren. Dieren ondervinden een slecht welzijn wanneer ze deze
gedragspatronen niet kunnen vertonen. Als substituut ontwikkelen dieren dan afwijkende gedragingen
(gedragspathologieën). Bij de meeste gedragingen is het echter zo, dat niet de uitvoering van het gedrag zelf
positieve of negatieve gevoelens oproept, maar dat vooral de consequenties van dat gedrag positieve of negatieve
gevoelens oproepen.
De vraag in welke mate aan de behoefte van dieren om natuurlijk gedrag te vertonen moet worden voldaan, heeft
naast een biologisch kader een duidelijk ethisch kader. Dat betekent dat gedragsdeskundigen weliswaar kunnen
aangeven welke behoeftes dieren van nature hebben en in welke vormen van houderij deze in hun expressie
worden belemmerd, maar de afweging tot op welk niveau wij dieren toestaan om specifieke behoeftes te
bevredigen een zorgvuldige afweging vraagt van de behoeftes van dieren ten opzichte van andere belangen.
Bron: Bijdrage onderzoekers WUR en Faculteit Diergeneeskunde Utrecht
12