Richtlijn Niet-maligne pleuravocht Richtlijn Niet ... - Kwaliteitskoepel

aanbeveling
Niveau 4
Het is aan te bevelen bij pleuravocht van onbekende oorsprong te denken
aan een geneesmiddelbijwerking. Een acuteel overzicht wordt gegeven op
www.pneumotox.com.
Mening van de werkgroep
geneesmiddelgeïnduceerde lupus
Geneesmiddelgeïnduceerde lupus (drug-induced lupus, DIL) is de meest voorkomende oorzaak
van geneesmiddelgeassocieerde pleurale effusie. 6 In tegenstelling tot bij SLE zijn bij DIL de
afwijkingen omkeerbaar, is sprake van een milder klinisch beloop en geen sprake van geslachts-
voorkeur. Meer dan 70 geneesmiddelen zijn geassocieerd met DIL, van enkele geneesmiddelen
staat de relatie min of meer vast: procaïnamide, hydralazine, isoniazide, methyldopa en chloor-
promazine. 59,60 Pleurale effusie (meestal bilateraal) is de meest voorkomende afwijking. Het
pleuravocht bij DIL is een exsudaat waarvan de ANA-ratio pleuravocht/serum $ 1 kan zijn.
Sporadisch worden LE-cellen gezien. In het serum is de ANA-titer verhoogd.
Procaïnamide geeft bij circa eenderde van de patiënten een pleuritis in het eerste jaar na start
van de medicatie, maar kan tot 12 jaar na start van de therapie optreden. 6 Volgens Cush et al 61
komen pleurale aandoeningen in meer dan de helft van de gevallen voor en worden bij 40%
patchy infiltraten gezien. Hydralazine geeft in een zeer klein percentage pleurale manifesta-
ties. 6
Isoniazidegeïnduceerde lupus is uitzonderlijk en is moeilijk te onderscheiden van toename van
het pleuravocht door een paradoxale respons op de tuberculostatische therapie. 62-70
liteRatuuR
1. Kalomenidis IT. In: Light RW, Gary Lee YC (eds). Textbook of Pleural Diseases. Arnold, London 2003:382-93.
2. Rosenow EC 3rd. Drug-induced bronchopulmonary pleural disease. J AIlergy Clin Immunol 1987;80:780-7.
3. Cooper JA, White DA, Matthay RA. Drug-induced pulmonary disease. Am Rev Respir Dis 1986;133:488-505.
4. Holmberg L, Boman G. Pulmonary reactions to nitrofurantoin: 447 cases reported to the Swedish adverse
drug reaction committee, 1966-1976. Eur J Respir Dis 1981;62:180-9.
5. Geller M, Flaherty DK, Dickie HA, Reed CE. Lymphopenia in acute nitrofurantoin pleuropulmonary reactions.
J Allergy Clin Immunol 1977;59:445-8.
6. Morelock SY, Sahn SA. Drugs and the pleura. Chest 1999;116:212-21.
7. Martin WJ, Rosenow EC 3rd. Amiodarone pulmonary toxicity. Chest 1988;93:1067-74.
8. Pollak PT. Clinical organ toxicity. of antiarrhythmic compounds: ocular and pulmonary manifestations.
Am J Cardiol 1999;84:37R-45R.