Richtlijn Niet-maligne pleuravocht Richtlijn Niet ... - Kwaliteitskoepel

en geven een interactie met T- helpercellen, hetgeen resulteert in een delayed type hypersensitivity-
reactie met ophoping van pleuravocht als gevolg. Zowel de toegenomen permeabiliteit van
de pleurale capillairen voor serumeiwitten (toename oncotische druk in pleuravocht) als de
verminderde klaring door de lymfbanen werkt deze accumulatie van pleuravocht in de hand.
Pleuravocht ten gevolge van tuberculose is veelal een zelflimiterende ziekte, die meestal met of
zonder antituberculeuze medicatie binnen zes tot 16 weken verdwijnt. 5 Na het doormaken van
een pleuritis tuberculosa normaliseert de X-thorax of is diffuus verdikte pleura als resultaat
van de ontstekingsreactie zichtbaar. Deze laatste bevinding is geassocieerd met initieel hoge
spiegels van lysozyme, TNF-a (tumor necrosis factor-a), lage pH en een laag glucosegehalte in
het pleuravocht. 6
4.2.2 klinisch beeld
In Nederland is tweederde van de patiënten met pleuritis tuberculosa jonger dan 45 jaar (mede-
deling KNCV). Bij ouderen kan echter ook pleuritis ontstaan, al dan niet door reactivering van
eerder door gemaakte tuberculose. 7 Tuberculeuze pleuritis heeft geen karakteristiek klinisch
beeld. Het beeld varieert van een acute pleuritis met symptomen als koorts, nachtzweten,
kortademigheid, pleurale pijn, algemene malaise en gewichtsverlies tot een ziektebeeld met
geen of nauwelijks klachten. 8 De laatste categorie komt vaak pas in beeld na het maken van
een routine X-thorax, het ontstaan van een bronchopleurale fistel of het ontwikkelen van een
empyema necessitatis (uitbreiding van de infectie naar thoraxwand). 9,10 Het ontstaan van een
bronchopleurale fistel heeft meestal een acuut beloop met koorts, dyspnoe en opgeven van
grote hoeveelheden purulent sputum. Empyema necessitatis ontstaat als de pleura parietalis
scheurt en de empyeeminhoud zich naar de weke delen verspreidt, resulterend in een pleu-
rocutane fistel. Ook kan het empyeem doorbreken naar viscerale organen als oesophagus,
wervelkolom, retroperitoneum en pericard.
4.2.3 diagnostiek
Radiologisch onderzoek
Pleuravocht als gevolg van pleuritis tuberculosa is bijna altijd unilateraal en de hoeveeheid
vocht is weinig tot matig. 7,11 Een enkele maal presenteert een patiënt zich met een volledig
gesluierde hemithorax. 7,12 Bij eenderde van de patiënten zijn naast pleuravocht ook parenchy-
mateuze afwijkingen zichtbaar. 7 In een onderzoek bij 14 patiënten met enkel pleuravocht op de
X-thorax werden door middel van CT-onderzoek bij zeven patiënten holtevorming en bij vier
andere patiënten infiltratieve afwijkingen geconstateerd. 13 Het pleuravocht is in die gevallen
bijna altijd gelokaliseerd aan dezelfde zijde als de infiltratieve afwijkingen.
4