Red de berm(bis) - Natuurpunt Land Van Reyen

Red de berm(bis)
18 september 2011
Kort : naar aanleiding van de plannen R11bis door Mortsel vraagt Natuurpunt
Land van Reyen:
• Het behoud van de berm langs de Krijgsbaan en Vredebaan te Mortsel; dus
geen afgraven van de berm voor de tunnel R11bis.
• Het integrale behoud van natuurgebied Klein Zwitserland ; dus geen afgraven
van het natuurgebied voor de tunnel R11bis.
• Het behoud van de open ruimte, landschap en natuur in de Koude Beekvallei;
dus geen verbindingsweg tussen de R11 en de N10 (Provinciesteenweg
Boechout) door de vallei en door het Sportlandschap Cantincrode.
Situatieschets
PERSBERICHT
De Vlaamse Regering heeft in het kader van het Masterplan Antwerpen 2020 grootse
plannen om een autosnelweg door het centrum van Mortsel aan te leggen! De
autosnelweg met de naam R11bis zou weliswaar in een tunnel komen, maar om die
tunnel in te graven zou men de groene oude spoorwegberm naast de
Krijgsbaan/Vredebaan helemaal afgraven en vervangen door een langgerekt
kunstmatig en plat ‘parkje’. Ook een belangrijk deel van het Mortsels natuurgebied
Klein-Zwitserland, beheerd door Natuurpunt, zou afgegraven worden voor de tunnel.
Het wordt trouwens een hele werf van Merksem over Wijnegem, Wommelgem en
Borsbeek, tot in Wilrijk: alles gaat op de schop. Men zou woonwijken,
kasteeldomeinen, parken en natuurgebieden omwoelen. Ter hoogte van de startbaan
van de luchthaven van Deurne zou men minstens op 2 niveaus gaan werken: de
huidige R11 in een tunnel voor de veiligheid van de luchthaven, de R11bis eronder en
dan nog een spoortunnel voor de 2 de spoorontsluiting van de Antwerpse haven. Hoe
men dit alles gaat realiseren weet men nog niet, maar dat dit grenst aan
(grootheids)waanzin staat vast. Men weet trouwens ook nog niet waar men de centen
voor dit alles zal halen. Maar een goede verstaander begrijpt dat men hiervoor
uiteindelijk bij ‘Jan en Mieke met de belastingbrief’ zal aankloppen!
Natuurpunt Land van Reyen • Boomkensstraat 20, 2531 Vremde • tel 03.455.82.89
email bert.andries@landvanreyen.eu • www.landvanreyen.eu

Actie
Natuurpunt Land Van Reyen blijft niet bij de pakken zitten en start meteen de actie Red
de Berm(bis). In 1978 was de groene berm al eens in gevaar. Toen wou men een
autosnelweg OP de berm leggen. Gelukkig kon dit door stevig Mortsels protest van
onze groene voorlopers ongedaan worden gemaakt.
In juli 2003 keurde de gemeenteraad van Mortsel unaniem het ‘Bermproject’ goed. Er
zou een groene verbindingsweg worden gerealiseerd met wandel- en fietsbruggen van
Wilrijk tot Deurne. Er was een wedstrijd voor projectsubsidies vanuit het
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Afdeling Bos en Groen. Het doel was:
"Voorbeeldstellende en vernieuwende groenprojecten in verstedelijkte
omgeving (in het kader van Harmonisch Park- en Groenbeheer) met als thema
groene verbindingen". Van de 23 ingediende natuurverbindingsprojecten werden
uiteindelijk 7 geselecteerd, waaronder Mortsel. De geldprijs was ongeveer 100.000€. In
2005 werd echter plots door de Vlaamse Regering beslist de middelen voor andere
doeleinden te gebruiken. Bijzonder jammer, zeker in het licht van de huidige evolutie.
De steeds wijzigende plannen van de Vlaamse Regering wijzen ook niet op veel
standvastigheid, nog minder op vooruitziend beleid.
De R11bis zou er onder andere moeten komen om de Antwerpse ring te ontlasten. Dit
kan terecht lijken. Maar wij vrezen dat het autoverkeer op de R11bis binnen enkele
jaren ook zal stilstaan, zeker als men geen bijkomende maatregelen neemt om meer
mensen op de fiets, de trein, de bus en de tram te krijgen, en meer vracht op trein en
schip! Er moet een grondige mentaliteitswijziging komen in verband met mobiliteit en
transport, ook al met het oog op de klimaatwijziging.
Als het niet anders kan: boren die tunnel!
Als(!) de R11bis toch verkeerstechnisch absoluut noodzakelijk blijkt, eisen wij dat de
tunnel onder Mortsel GEBOORD wordt van Borsbeek tot Wilrijk! Natuurpunt Land van
Reyen treedt hier de burgemeester van Borsbeek Leo Vlaeymans bij: ‘Als men toch
een tunnel wil, willen we hem niet zien, niet horen en niet ruiken, niet tijdens en niet na
de werken!’ Mortsels burgemeester Ingrid Pira deelde ons op 29 augustus het
unanieme standpunt van het stadsbestuur mee: ‘deze plannen lossen het
mobiliteitsprobleem van de Zuidoostrand niet op. Nochtans werd ons dat in den
beginne wel zo verkocht, maar het ziet ernaar uit dat we een kat in een zak kochten.’
Duidelijke taal toch, aan het adres van de Vlaamse Regering.
Heeft men er al eens bij stil gestaan wat een chaos het wordt als men in het centrum
van Mortsel gedurende enkele jaren een mega-werf inricht om de tunnel in te graven
en terug toe te dekken, de zogenaamde ‘cut&cover’? De werken aan de
Liersesteenweg zijn in vergelijking een peulschil. De maatschappelijke en milieukosten
zijn enorm. Als men met alle kosten rekening houdt, zal de ‘cut&cover’ veel duurder
zijn dan een geboorde tunnel!

Minder verkeer bovengronds? Integendeel!
Dromen dat een tunnel het bovengrondse verkeer op de R11 zou doen afnemen zijn
bedrog. In tegendeel, de huidige plannen zullen een sterk aanzuigeffect veroorzaken.
Natuurpunt eist dan ook –in het tunnelscenario- dat er ingrepen gebeuren opdat de
Krijgsbaan/Vredebaan alleen maar voor plaatselijk verkeer en fietsers en wandelaars
zou voorzien worden, zodat de mensen in deze straten eindelijk rust gegund wordt na
tientallen jaren een drukke verkeersas voor hun deur.
Verlenging van de startbaan luchthaven Deurne: niets staat nog in de weg.
Met de tunnel steekt ook de dreiging van de verlenging van de startbaan van Deurne
weer de kop op. De Krijgsbaan vormt een fysieke barrière tegen de verlenging. Met
een tunnel valt die weg. Enkele jaren geleden zijn de bomen op Fort 3 al gerooid. Niets
zou dan de verlenging van de startbaan in de weg staan. Verloren geld voor een
failliete luchthaven.
Natuurgebied Klein-Zwitserland: beheerd door Natuurpunt voor iedereen!
Ons natuurgebied Klein-Zwitserland afgraven is uiteraard helemaal onbespreekbaar.
Het enige natuurgebied in Mortsel moet integraal behouden blijven, dat spreekt. Grote
graafwerken zouden onder andere het einde van de hazelwormpopulatie betekenen.
Hazelworm is een pootloze hagedis en komt voor op de Rode Lijst (sterk met
uitsterven bedreigd). Het Hazelwormpad van Natuurpunt op Klein-Zwitserland werd
nog bekroond door de Culturele Raad. Natuurgebied Klein-Zwitserland en De Berm
halen hun natuurwaarde juist uit het reliëf: dat creëert een microklimaat waardoor de
schuine taluds bulken van het leven. In het Gemeetenlijk Ruimtelijk Structuurplan
(goedgekeurd in 2006) staat volkomen terecht dat Klein Zwitserland en de
spoorwegbermen bijna de enige biologisch waardevolle gebieden zijn in het
verstedelijkte Morstel. Hun behoud is dan ook essentieel voor de natuurbeleving in
eigen buurt van de Mortselaar, voor het vangen van fijn stof, als geluidsisolatie en niet
in het minst voor het behoud van de biodiversiteit. Deze doelstellingen worden nooit
gehaald door een plat, kunstmatig aangelegd parkje, met een snelweg onder (de
R11bis) en naast (de R11). De inwoners van Mortsel hebben recht op een
natuurgebied in de buurt waar ze van rust, stilte en groen kunnen genieten. Pittig
detail: onder het kerkhof Cantincrode zou men wel een tunnel willen boren, om de
doden niet te verontrusten. Met de levenden uit de buurt houdt men geen rekening.
Met de natuur al helemaal niet. 2010 was het Internationaal Jaar voor de Biodiversiteit,
maar dat is men blijkbaar al vergeten.

Verbindingsweg R11-N10: steeds opduikend monster
En dat is nog niet alles: ook het steeds opnieuw opduikende monster van de
verbindingsweg R11-N10 (Provinciesteenweg in Boechout) steekt de kop weer op.
Deze weg is helemaal onzin. Provincie en Vlaamse Regering doen al jaren hun best
om de N10 te ‘downgraden’ naar een meer lokale weg onder andere om de ring rond
Lier te ontlasten en geen sluipverkeer van de E313 aan te trekken. Nu gaat men dus
terug meer verkeer naar de N10, de R11 én de R11bis loodsen, zodat we op den duur
overal stilstaan. Begrijpe wie kan. Deze verbindingsweg zou de open ruimte en het
natuurverbindingsgebied Koude Beekvallei definitief teniet doen, alsook de voor de
vleermuizen zo belangrijke verbinding tussen de forten. Net nu Borsbeek, Mortsel,
Boechout en Kempens Landschap zoveel inspanningen doen om de natuur in deze
mooie beekvallei te bewaren en te herstellen. Er staat een Ruimtelijk Uitvoeringsplan
(RUP) Koude Beekvallei in de steigers in Boechout om deze open ruimte te vrijwaren
en een natuurverbinding te creëren. Men houdt ook absoluut geen rekening met het
RUP Sportlandschap waarmee de stad Mortsel heel wat sportterreinen had voorzien
op het tracé van deze verbindingsweg! De rust van gans de woonwijk Savelkoul is
definitief voorbij met een weg in de achtertuin. Ook hier stelt Natuurpunt: als het toch
echt moet, ook in een tunnel die baan en als het even kan natuurcompensaties in de
Koude Beekvallei.
Red de Berm(bis): remember 1978!
Natuurpunt Land van Reyen start dus de actie Red de Berm(bis). Daarom hebben we
een speciaal e-mail adres gecreëerd waarop alle reacties gebundeld worden: red-deberm.bis@landvanreyen.eu.
We starten ook met een petitie Red de Berm(bis) op
papier en on-line om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen tegen deze
nefaste plannen.
In 1978 hebben we zulk mega-project door Mortsel al kunnen tegen houden, in 2011
doen we het nog eens over. Mortsel en zijn inwoners verdienen beter.
Griet Lambert
Voorzitter Kern Morstel
Natuurpunt Land van Reyen
Bert Andries
Voorzitter Natuurpunt Land van Reyen
Bijlagen: Foto’s Berm en natuurgebied Klein Zwitserland
Schematische weergave geplande tunnel door natuurgebied Klein Zwitserland

kaartje R11bis door natuurgebied Klein Zwitserland