Download nu - Vlaanderen Vakantieland

Overnachten in
Scheldeland?
Het kan!
Bekijk alle
mogelijkheden op
www.scheldeland.be
Publicaties
Fietskaart ‘Scheldeland langs Schelde en Dender’
Dankzij de knooppunten doorkruis je probleemloos en langs
aangename wegen de regio tussen Gent, Temse (Waasland) en
Ninove. Je krijgt er gratis een folder bij met adressen van alle
fietsvriendelijke horecazaken op en in de buurt van het netwerk.
(€6)
Fietskaart ‘Scheldeland langs Schelde en Rupel’
Met deze kaart stippel je aan de hand van knooppunten zelf je
route uit tussen Antwerpen, Lier (Antwerpse Kempen), Mechelen
en Hamme. Inclusief boekje met alle fietsvriendelijke horeca in
de buurt van en op het netwerk. (€5,95)
€ 8
Inspiratieboekje
wandelnetwerk
‘In het Land van Stille Waters’
Antwerpen
Antwerpe
Antwerpen
De Rupelstreek
Hamme
Klein-Brabant
Gent
Mechelen
Dendermonde
Buggenhout
Aalst
Ninove
· 6 suggestielussen
· Informatie over Scheldeland
· Meer beleven onderweg
· Service voor de wandelaar
Langs Schelde, Dender en Rupel
Wandelkaart ‘In het land van Stille Waters’
Kaart van het wandelnetwerk dat zich over Klein-Brabant-
Scheldeland en delen van Buggenhout, Dendermonde en
Hamme uitstrekt. Net zoals het fietsnetwerk is ook het wandelnetwerk
een netwerk op basis van knooppunten. (€6)
Wandelkaart ‘Rivierenland’
Wandelaars met een hart voor het landschap mogen zich
verheugen op een nieuw wandelaanbod in Rivierenland! In de
gemeente Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen en Sint-
Katelijne-Waver kan je nu wandelen op knooppunten. (€8)
Scheldelandroute
De Scheldelandroute loopt van Wetteren over Temse tot
Mechelen. Lus 1 Schelde en Rupel en lus 2 Schelde en
Durme zijn elk ongeveer 100 km lang. In de brochure is
extra info opgenomen voor mensen met een beperking
(€2,50). Ook verkrijgbaar met een luisterCD (€2,50 extra).
Infomap Dagtrips Groepen
Infomap met gebundeld aanbod dagtrips voor groepen in
Scheldeland, waaronder Aalst, Dendermonde, Ninove, Klein-
Brabant en Rupelstreek-Vaartland. (gratis)
Al deze publicaties kunnen besteld worden
via 09 269 26 00 en www.scheldeland.be.
www.scheldeland.be
Voor meer informatie over Scheldeland
kan je terecht bij:
Toerisme Aalst
Molenstraat 45
9300 Aalst
T: 053 73 22 70
toerisme@aalst.be
www.aalst.be/toerisme
Toerisme Berlare
Infokantoor Donkmeer
Donklaan 123
9290 Berlare
T: 09 342 92 40
toerisme@berlare.be
www.berlare.be
Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland
‘Het Landhuis’,
Boomstraat 1
2880 Bornem
T: 03 899 28 68
info@tkbs.be
www.toerismekleinbrabant.be
Toerisme Dendermonde
Stadhuis
Grote Markt
9200 Dendermonde
T: 052 21 39 56
F: 052 22 19 40
toerisme@dendermonde.be
www.dendermonde.be
Cultuur & Toerisme Erpe-Mere
Oudenaardsesteenweg 458
9420 Erpe-Mere
T: 053 60 34 00
toerisme@erpe-mere.be
www.erpe-mere.be
Toerisme Gent
Sint-Veerleplein 5
9000 Gent
T: 09 266 56 60
visit@gent.be
www.visitgent.be
VVV/Toerisme Hamme
Gemeentehuis
Marktplein 1
9220 Hamme
T: 052 47 56 05
toerisme@hamme.be
www.hamme.be
Toerisme Mechelen
Hallestraat 2-4-6
2800 Mechelen
T: 070 222 800
toerisme@mechelen.be
www.toerismemechelen.be
VVV/Toerisme Ninove
Stadhuis
Centrumlaan 100
9400 Ninove
T: 054 31 32 85
toerisme@ninove.be
www.ninove.be
Toerisme Wetteren
Markt 23
9230 Wetteren
T: 09 366 31 04
toerisme@wetteren.be
www.beleefwetteren.be
Toerisme Rupelstreek-Vaartland
Infokantoor ‘Het Sashuis’
Sasplein 18
2830 Willebroek
T: 03 886 22 66
toerisme@TRVL.be
www.trvl.be
Toerisme Scheldeland is een interbestuurlijk samenwerkingsverband tussen:
de steden, de gemeenten en lokale VVV’s uit de regio Scheldeland,
Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland vzw en Toerisme Rupelstreek-Vaartland vzw.
toeristische
gids www.scheldeland.be

fietsen op dijken langs Schelde,
Dender en Rupel!
Verantwoordelijke uitgever
Paul Stockman
Voorzitter Toerisme Scheldeland vzw
Hemelstraat 133A
9200 Dendermonde
waterkant...Colofon
rustig wandelen door kleine dorpjes
aan de
Fotograe
Fototheek Toerisme Scheldeland, FotoNiel,
Toerisme Gent, F. Bruyninckx, L. Aerts,
Danny Kerremans & Ivan Deleus, Dave
Geukens, Joseph Lyssens, Geert Goiris,
Stadsarchief Aalst, Gemeentebestuur
Kruibeke, Heemkring Berlare, Historisch
documentatiecentrum Dendermonde en
Fotoclubs in Scheldeland.
Cartograe
Aquaterra, Tele Atlas
Info en eindredactie
T. Corijn, S. Palmaers, I. Stevens
Legende & Toppers
T1 Bloemenstreek
T2 Kastelen in Laarne en Destelbergen
T3 Donkmeer in Berlare
T4 Denderende steden: Ninove, Aalst en Dendermonde
T5 Buggenhoutbos in Buggenhout
T6 Stille waterdorpen Mariekerke en Sint-Amands
T7 Land van de Schelde in Klein-Brabant
T8 Steenbakkerijen in de Rupelstreek
T9 Fort van Breendonk in Willebroek
Copywriting S. Cloostermans
Concept, opmaak & druk
concept & opmaak: Graffito
druk: Geers Offset
Deze gids is met de grootst mogelijke zorg
samengesteld door Toerisme Scheldeland,
met medewerking van de steden en
gemeenten uit de regio Scheldeland,
Toerisme Klein-Brabant-Scheldeland
en Toerisme Rupelstreek-Vaartland. De
opgenomen informatie is verzameld in
oktober 2012.
De verantwoordelijke uitgevers kunnen op
geen enkele manier aansprakelijk gesteld
worden voor fouten, onnauwkeurigheden of
veranderingen.
Volgende editie
Om de volgende editie te verbeteren doen we graag een beroep op jou.
Ontbreekt er volgens jou iets, is er een fout in deze pocket geslopen?
Laat het ons weten.
Je kan met je verbeteringen steeds terecht op het nummer 052 33 89 25 of
via mail naar info@scheldeland.be. Dank bij voorbaat.
Depotnummer: D/2012/0332/21
Sch elde
Schelde
Dender
Durm e
E17
Bazel Hemiksem
E19
Steendorp
Rupelmonde
V
Weert
Eikevliet
Hamme V
Ruisbroek
V
Branst KLEIN- BRABANT
Klein-Willebroek
S
T6 Oppuurs
R4
E17
Zele
Puurs
Moerzeke
Willebroek
Mariekerke
Grembergen
V
Liezele
Sint-
Sint-Amandsberg
V
Overmere
T9
T3
Amands Lippelo Breendonk
GENT
Destelbergen
Donkmeer
V
S
S
Gentbrugge
T4
S
T2 T1
Kalken
Baasrode
Tisselt
V Appels Berlare
Opdorp
Ledeberg
BLOEMENSTREEK
Heusden
Dendermonde
Laarne
Uitbergen
V
Oudegem Sint-Gillis
Schellebelle
T5
Buggenhout
S
Schoonaarde Denderbelle
Melle
S
Wetteren Wichelen
Zwijnaarde
Mespelare Lebbeke
Merelbeke
E40
Gontrode
Serskamp
Massemen
Gijzegem
Wieze
A12
Schelderode
Bottelare
Melsen
Munte
Westrem
Wanzele
Smetlede
Oordegem
Impe Lede
Erondegem
Vlekkem
Ottergem
Erpe
Hofstade
T4
Aalst S
Herdersem
FALUINTJES-
Baardegem
Moorsel STREEK
Meldert
GROENE GORDEL
Gent
VLAAMSE
ARDENNEN
Antwerpen
Mechelen
Brussel
Bruxelles
Oost-Vlaanderen
Nederland
België/Belgique
France Grand-
Duché de
Luxembourg
Deutschland
Erpe-Mere
Bambrugge
Burst
Mere
Haaltert
Nederhasselt
Aspelare Outer
Nieuwerkerken Erenbodegem
T4
Welle
Aaigem Kerksken
Heldergem DENDERSTREEK
Denderhoutem Iddergem
Voorde
Okegem
Ninove
Appelterre-
Eichem S
Pollare
Meerbeke
Neigem
Denderwindeke
Lieferinge
Denderleeuw
S
S
Elversele
Waasmunster
WAASLAND
Temse
Tielrode T7
V
Bornem
E40
Vlaams-
Brabant
Zwijndrecht
Kruibeke
V
S V
Wintam
Hingene
T1
S
V
V
Niel
Rupel
Burcht
Schelle
R0
LEGENDE
Topper
Infokantoor
Sluis
Voet- en fietsveer
Schelde
Kanaal
Brussel-Schelde
R1
RUPELSTREEK-
VAARTLAND
T8
Reet
Boom
Terhagen
Heindonk
Blaasveld
BRUSSEL
ANTWERPEN
Antwerpen
Leest
Rumst
Dijle
S
Heffen
Hombeek
S
Zenne
Nete
Walem
MECHELEN
N
0 1 5 km
E19

Welkom in
Scheldeland
Scheldeland waar ligt dat?
Scheldeland is centraal gelegen in Vlaanderen tussen de steden Gent, Antwerpen en
Brussel. Het strekt zich uit over delen van de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen.
De regio omvat negentien Oost-Vlaamse en elf Antwerpse gemeenten en heeft haast
300 kilometer aan bevaarbare waterwegen. Scheldeland is een van de vijftien Vlaamse
toeristische regio’s van Vlaanderen.
Scheldeland één land
Scheldeland vormt een geografische eenheid door zijn talrijke rivieren en waters. Met maar
liefst 277 kilometer bevaarbare waterwegen en ontelbare grote en kleine waterplassen is
Scheldeland veruit de meest waterrijke regio van Vlaanderen. Een trip naar Scheldeland
staat – hoe kan het ook anders – vaak in het teken van water.
Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een
landschap van groene oevers en unieke slikken en schorren. Ter hoogte van Dendermonde
krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender en ter hoogte van Schelle
voegt de verrassende Rupel zich bij de machtige Schelde.
Langs Schelde, Dender of Rupel
Aan de oevers van de waterkant liggen vele pittoreske dorpjes. Ze zijn met elkaar verbonden
door de voor Scheldeland zo typische veerboten. Schrijvers, dichters en beeldhouwers
lieten zich de voorbije eeuwen inspireren door de aantrekkelijke muze van de stroom. Maar
het leven aan het water gaf ook aanleiding tot de karakteristieke palinggastronomie. Van
de menselijke nijverheid op de stroom getuigt het maritieme erfgoed van de scheepsbouw.
Ook de steden langs de rivieren, Ninove, Aalst en Dendermonde bezitten een rijk
patrimonium en historisch waardevol erfgoed.
Meedrijven op de stroom
Sinds eeuwen oefenen de rivieren van Scheldeland een magische aantrekkingskracht uit
op de bewoners. De oerkracht van de rivier is groots, tijdloos en onbedwingbaar. De
oeverbewoners hebben dit al lang begrepen. Als geen ander verstaan ze de kunst om zich
te laten meedrijven op de stroom van het leven. Genietend, onbezorgd en gemoedelijk.
Hun joviale warmte en uitbundige natuur komt het best tot uiting op de vele stemmige
markten, feesten en evenementen waar folklore en gastronomie nooit ver weg zijn.
De rivier bedwingen
Maar rivieren kunnen ook een bedreiging zijn. Verwoestende overstromingen, ondergelopen
gebieden; Scheldeland kreeg in het verleden zijn portie te verwerken en ook vandaag
ben je beter alert. Om daaraan te verhelpen is er het Sigmaplan. Dit plan vergroot de
veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken, maar heeft tegelijk aandacht
voor natuurherstel en de toegankelijkheid van het gebied. Met dijkversterkingen en de
aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden tracht men de kracht van het water
te beheersen.
3

Scheldeland Toeristische gids
4
Inhoudsopgave
Bat tenbroek,
Mechelen
fietsen en genieten
van Scheldeland!
Welkom in Scheldeland .................. 3
Inhoudsopgave ........................4-5
Typisch Scheldeland! .................. 6-9
Op het water ........................ 10-17
Fietsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-25
Wandelen ........................... 26-31
In het wiel van Eddy Merckx ......... 32-33
Op pad met een plus .................34-35
Groote Oorlog 2014-2018 ............ 36-37
Sigma voor de Schelde ................38-39
Toppers in Scheldeland ............. 40-65
Bloemenstreek ........................ 40
Kastelen in Laarne en Destelbergen ..... 42
Donkmeer in Berlare ................... 44
Denderende steden: Ninove, Aalst en
Boskapel, Buggenhout
Dendermonde ..................... 47-53
Buggenhoutbos in Buggenhout ......... 54
Stille watersdorpen Mariekerke
en Sint-Amands ....................... 56
Land van de Schelde in Klein-Brabant ... 59
Steenbakkerijen in de Rupelstreek ...... 62
Fort van Breendonk in Willebroek ....... 65
Erfgoed en Cultuur ....................66-75
In steden en dorpen .................. 66
Kunst en musea ...................... 70
Kleine, fijne dingen ................... 71
Verhalen en dichtkunst ................ 72
Tradities en legendes ................. 73
Processies ............................ 75
Uit in Scheldeland ....................76-93
Eten en drinken ...................... 76
Evenementen ......................... 84
Shopping ............................ 92

Steden en dorpen
van Aalst tot Zwijndrecht .......... 94-128
Aalst ................................ 94
Berlare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Boom ................................ 97
Bornem .............................. 98
Buggenhout .......................... 99
Denderleeuw ....................... 100
Dendermonde ...................... 101
Destelbergen ....................... 102
Erpe-Mere .......................... 103
Gent ............................... 104
Haaltert ........................... 105
Hamme ............................ 106
Hemiksem .......................... 107
Kruibeke (Waasland) ................ 108
Laarne ............................. 109
Lebbeke ............................ 110
Lede ............................... 111
Mechelen .......................... 112
Melle .............................. 113
Merelbeke .......................... 114
Niel ............................... 115
Ninove ............................. 116
Puurs .............................. 117
Rumst ............................. 118
Schelle ............................. 119
Sint-Amands ....................... 120
Temse (Waasland) .................. 121
Wetteren ........................... 122
Wichelen ........................... 124
Willebroek .......................... 125
Zele ............................... 126
Zwijndrecht ......................... 127
Speciaal in Scheldeland ........... ...........129-133 129-133
Index ......... 134
Veer Schellebelle
Heen en weer
met het veer
5

Scheldeland Toeristische gids
6
Typisch
Scheldeland!
“Schattig die kleine dorpjes met hun
kerktorentje. Elk dorp heeft wel iets: een
dichter, een streekmuseum, een typisch
volksgebruik … Maar straks toch eerst een
terrasje doen, hé schat. Ik sterf van de dorst!”
Van dorp naar dorp
Wandelkades om te flaneren en lekker te tafelen
Historisch erfgoed van monumenten, musea en industriële archeologie
Typische oeverevenementen en gezellige markten
Verken de dorpen van Scheldeland op www.scheldeland.be

“De veerman komt al aangevaren. We rijden
onze fietsen op de veerboot en zetten ons
tochtje aan de overkant voort. Wat een
relaxdag. De veerman geef ik straks een fooi!”
Schipper mag ik overvaren?
12 veren over Schelde, Durme en Rupel; dagelijks en gratis
1.000 kilometer bewegwijzerde fietspaden
600 kilometer wandelnetwerk
Veerdiensten, routes en stopplaatsen? Bereid je trip voor op www.scheldeland.be
7

Scheldeland Toeristische gids
8
“Ik eet hem het liefst ‘in ’t groen’. Mijn
vrouw kiest meestal voor de gebakken paling.
Doorspoelen doen we met een streekbiertje.
Schol!”
Beentjes onder tafel
Brede waaier van smakelijke streekproducten
Groot aanbod streekbieren
Zeven restaurants met één of twee Michelinsterren
Meer dan 20 restaurants met een beoordeling van Gault Millau
Neem een voorproefje van de streekproducten op www.scheldeland.be/uit

“Een schitterende toren! Behoort tot het
Werelderfgoed heb ik gelezen. Vanop een
terras luisteren we naar beiaardmuziek en
drinken we een lekker glas. Jan trakteert!”
Denderende Steden
Rijk historisch patrimonium van kerken, musea, begijnhoven en stadhuizen
Gezellig tafelen en shoppen in het stadscentrum
Grootse tradities van het Ros Beiaard in Dendermonde en het Aalsterse Carnaval
Verdiep je in de Denderende Steden op www.scheldeland.be
9

Scheldeland Toeristische gids
10
Op het water
Schelde, Dender en Rupel,
de blauwe aderen
van Scheldeland
LANGS SCHELDE …
Van Gent tot Antwerpen slingert de
Schelde zich in verleidelijke bochten
een weg door een landschap van groene
oevers, unieke slikken en schorren en
pittoreske dorpen zoals Sint-Amands
en Mariekerke. De typische fiets- en
voetveren over Schelde, Durme en
Rupel zijn het symbool bij uitstek van
Scheldeland. Zij varen het hele jaar
door en zijn helemaal gratis. De talrijke
natuurgebieden lonen zeer de moeite
en zijn uniek in Vlaanderen.
DENDER …
Ter hoogte van Dendermonde krijgt de
Schelde het gezelschap van de wispelturige
Dender. Die heeft er dan al een
reis langs de denderende stadjes Ninove
en Aalst opzitten. De drie steden kijken
elk terug op een boeiend en woelig verleden
waarvan de resten nog duidelijk
zichtbaar zijn in het straatbeeld. Om
over het rijke winkel- en horeca-aanbod
nog maar te zwijgen.
EN RUPEL
De verrassende Rupel voegt zich ter
hoogte van Schelle bij de machtige
Schelde. De steenbakkerijnijverheid die
al eeuwenlang op de rechteroever van
de Rupel wordt beoefend, heeft duidelijke
sporen nagelaten. In de verschillende
steenbakkerijmusea kom je meer
te weten over deze nijverheid. De oude
kleiputten zijn ondertussen veranderd
in uitgestrekte natuurgebieden.
ER ZIJN NOG MEER GROTE WATERLO-
PEN IN HET LANDSCHAP TE SPOTTEN:
DURME, ZENNE, DIJLE, NETE, KANAAL
BRUSSEL-SCHELDE (OOK WEL ZEEKA-
NAAL GENOEMD), KANAAL LEUVEN-
DIJLE EN DE OUDE SCHELDE.

Waterrijke belevenissen
voor kinderen
Schipper, mag ik meevaren?
Geen betere manier om Scheldeland te
ontdekken dan van op het water. Tijdens
een boottocht op Schelde, Dender
of Rupel leer je de regio van een heel
andere kant kennen. Je leeft niet langer
op het ritme van de klok, maar op dat
van eb en vloed, van sluiswachters en
Gewoon genieten!
Varen in Scheldeland, dat is:
277 kilometer waterweg om te ontdekken;
fraaie aanlegsteigers bij steden en dorpen;
goed uitgeruste jachthavens;
zomerboottochten met individuele ticketverkoop;
meerdaagse vaarvakanties;
oeverhoppen dankzij veren, gratis en het hele jaar door!
Scheldeland,
ten voeten uit!
bruggenmannen. Groene oevers, pittoreske
dorpjes en bruisende steden
glijden langzaam aan je voorbij. Met
een beetje zon is genieten op het dek
ronduit zalig. De ultieme vorm van
onthaasten!
11

Scheldeland Toeristische gids
12
TOERISTISCHE BOOTTOCHTEN
voor iedereen!
Van april tot oktober worden op
Schelde, Dender en Rupel zo goed als
dagelijks boottochten georganiseerd
door verschillende rederijen. Je kan
hiervoor op voorhand of op de dag zelf
het gewenste aantal tickets aankopen.
Belangrijke vertrekplaatsen voor de
boottochten zijn: Aalst, Antwerpen en
Temse. Maar ook vanuit Brussel, Boom,
Dendermonde, Sint-Amands en Mechelen
is er een mooi aanbod.
Inschepen en weg!
Prachtige rondvaarten
Je kan zowel individueel als in groepsverband
deelnemen aan boottochten in
Scheldeland. Iedere organisator heeft
een eigen programma, werkwijze, prijzen
en voorwaarden. Om de gedetailleerde
programma’s te bekijken, neem
je best contact op met een van onderstaande
organisatoren of je bekijkt hun
website.
GROTE SCHELDEHAPPENING
OP 1 APRIL 2013!
BOOTJE VAREN VOOR 2 EURO!
Aan wal worden heel wat activiteiten en
randanimatie voorzien rond het thema
‘Vissen naar ...’. Vanaf de zuidelijke rand
rond Antwerpen tot Dendermonde staan
ook talrijke bezienswaardigheden langs de
Schelde en Rupel open voor het publiek.
Deelname: €2 per rondvaart, gratis
(begeleide) fietstochten, wandelingen,
bezoeken.
Hou de website www.scheldehappening.be
in het oog voor het hele programma!
Rivertours
Vertrekplaatsen: Hemiksem, Schelle,
Mechelen, Willebroek, Temse, Sint-
Amands, Dendermonde, Baasrode,
Schellebelle, Aalst
Contact: 053 72 94 40,
info@rivertours.be, www.rivertours.be
Jan J Plezier
Vertrekplaats: Antwerpen
Contact: 0475 69 68 80, 80,
info@janplezier.be, www.janplezier.be
Riverstar
Vertrekplaatsen: Boom, Mechelen,
Temse, Sint-Amands
Contact: 03 722 13 10,
info@riverstar.be, www.riverstar.be
Rodimo
Vertrekplaatsen: Aalst, Denderleeuw,
Dendermonde, Gent
Contact: 0475 23 33 80,
info@rodimo.be, www.rodimo.be
Flandria
Vertrekplaats: Antwerpen
Contact: 03 231 31 00,
info@flandria.nu, www.flandria.nu

KIES VOOR EEN THEMATOCHT!
Je kan je boottrip niet alleen kiezen
op basis van een bepaald traject, maar
ook op basis van thema’s. Een greep
uit het aanbod: Aspergeboottochten,
Barbecuetochten, Brunchtochten,
Candlelightcruises, Palingboottochten,
Pannenkoekenboottochten, Stille Waterstochten
en Vaar- en fietsboottochten.
Voor meer informatie raadpleeg je
best de rederijen.
Toeristische infokantoren die boottochten
met ticketverkoop uitwerken:
Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland
Contact: 03 899 28 68, info@tkbs.be,
www.toerismekleinbrabant.be
Boottochten voor groepen op de Schelde.
Toerisme Rupelstreek-Vaartland
Contact: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be
Boottochten voor groepen op Zeekanaal
Brussel-Schelde, Rupel en Schelde.
Wist je dat Scheldeland
een mobiele
website heeft? Via
deze QR-code (p. 134) ga
je op verkenning langs de
Dendervallei.
EEN MEETING OF FEESTJE
OP EEN BOOT
Feesten op een boot? Het spreekt steeds
meer mensen aan. Je gezelschap blijft
hetzelfde, je decor verandert voortdurend!
Van een volledig uitgewerkte namiddag
met familie en vrienden op het water, al
dan niet met gids en/of culinaire verwennerij,
tot meerdaagse tochten waarbij je
elk hoekje van Scheldeland verkent; de
bootverhuurders die actief zijn in Scheldeland
en de directe omgeving helpen je
met veel plezier verder.
Benelux Rederij
Contact: 09 225 15 05,
info@benelux-rederij.com,
www.benelux-rederij.com
De Gentse barge
Contact: 0473 48 26 59,
denise@gentsebarge.be,
www.gentsebarge.be
V-zit
Contact: 03 213 22 51,
info@v-zit.be, www.v-zit.be
Riverside
Contact: 03 888 14 88,
boten@sacchettis.be,
www.sacchettis.be
Unieke bezienswaardigheden tijdens
boottochten in Scheldeland:
Denderende steden:
Dendermonde, Aalst en Ninove!
Scheepsbouwtraditie op Schelde
en Rupel
Veren die altijd varen
Sigmawerken
13

Scheldeland Toeristische gids
14
MEERDAAGSE BOOTTOCHTEN
Voor wie het allemaal wel iets langer
mag duren, bestaat de mogelijkheid om
een vaarvakantie te boeken. Geef toe,
overnachten op een ‘hotelschip’, heeft
wel iets. Je hebt je eigen kapitein ter
beschikking en je kan samen met familie
en vrienden een aantal dagen uitvaren
om Scheldeland te ontdekken. Een unieke
belevenis voor iedereen en voor ieders
budget, want een minicruise hoeft
niet duur te zijn.
Vier rederijen bieden de overnachtingsmogelijkheid
op een schip aan. Voor
prijzen en voorwaarden neem je best
met hen contact op.
TOLERANT ‘DEN BRUINEN’
Historisch houten zeilschip! Slapen
doe je hier op je eigen luchtmatras
op het dek, knus onder een groot
zeildoek.
Contact: 03 637 50 50,
www.tolerant.be
VAREN MET VEREN!
Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers
en wandelaars het hele jaar door
gratis van de ene oever naar de andere
brengen. Eén veer (De Vliegende Geit
ter hoogte van Wintam - Rupelmonde)
vaart enkel tijdens het hoogseizoen uit.
Alle veren worden in opdracht van de
Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door
zelfstandige veermannen en -vrouwen!
De geschiedenis van veel veren gaat
een eind terug in de tijd. Het veer met
de oudste vermelding is dat over de
Schelde van Berlare naar Appels (1253).
De veren zijn de belangrijkste schakels
voor het wandel- en fietstoerisme langs
Schelde, Durme en Rupel. De overtocht
DE 4 VAARGETIJDEN
Voormalig vrachtschip, volledig
heringericht met 4 gerieflijke kajuiten
voor 2 personen met eigen sanitair.
Contact: 0477 69 63 62,
www.de4vaargetijden.com
VDM SERVICE ‘SPRING RIVERCRUISER’
Voormalige politie- en proviandboot,
herbergt nu 4 comfortabele kajuiten
voor 2 personen en 1 kajuit voor maar
liefst 4 personen.
Contact: 0479 77 76 90,
www.spring-rivercruise.be
UNITEAM ‘BLUE WATER’
Luxejacht met als voormalige
thuishaven Saint-Tropez, met 3
kajuiten voor 2 personen.
Contact: 0473 68 96 51,
www.uniteam.be
met een veer
vormt een
aangename
afwisseling
tijdens een
fietstocht. Voor de al-
Heen en weer
met het veer
lerkleinsten is de overtocht een hele
belevenis. In Scheldeland kan je dankzij
de veren ‘oeverhoppen’. Van linker- naar
rechteroever, zoveel je maar wilt. Door
de getijden ziet het landschap er immers
altijd een beetje anders uit.
Wist je trouwens dat het veer in Schellebelle
het enige in Scheldeland is waar
je aan een bel moet trekken om de

Goed
gezelschap
veerman te roepen? Aan alle andere
veerpontjes wacht je gewoon even, ieder
half uur (behalve om 12u30 want dan
luncht de veerman of -vrouw) word je
overgezet.
JACHTHAVENS en PLEZIERVAART
Goed uitgeruste jachthavens en vriendelijke
havenmeesters staan garant voor
een goed onthaal en sterke dienstverlening
voor de individuele pleziervaarders
en toervaarders die Scheldeland aandoen.
Op de meest strategische punten in de
regio is er een jachthaven waar sowieso
altijd een paar plaatsen voor passanten
worden vrijgehouden.
Over specifieke reglementeringen…
Als bestuurder van een plezierboot ben
je maar beter goed op de hoogte van de
vaarreglementering. In de brochure ‘De pleziervaart
op de bevaarbare waterwegen in
Vlaanderen. Een beknopt overzicht van de
reglementering’, worden de belangrijkste
punten met betrekking tot de reglementering
van de pleziervaart in Vlaanderen toegelicht.
Naast deze brochure is er ook een
‘Vademecum van de pleziervaart in België’
met een overzicht van de belangrijkste reglementen.
Daarnaast zijn vanzelfsprekend
ook het ‘Algemeen Politiereglement voor de
Scheepvaart op de Binnenwateren’ en het
‘Algemeen Reglement der Scheepvaartwegen’
van toepassing. Deze reglementering
geldt voor alle bevaarbare waterwegen
in geheel België. Daarnaast is er ook nog
een aantal reglementen die heel specifiek
van toepassing zijn op waterwegen in
Scheldeland.
Een gedetailleerd overzicht van alle
veerdiensten vind je op de website van
Waterwegen en Zeekanaal:
www.wenz.be. Meer informatie over de
waterwegbeheerder vind je bij Speciaal
in Scheldeland. Je kan ook de Toeristische
Kaart Scheldeland raadplegen
voor de locaties, uurregelingen en
overzetperiodes.
Meer informatie over al deze publicaties
kan je terugvinden op de website
www.waterrecreatie.be.
Een overzicht van de jachthavens vind je
ook op de Toeristische Kaart.
TOERISTISCHE VAARKAARTEN
Zelf varen op de Scheldelandse
wateren gaat nog vlotter vlotter met
de nieuwe gratis gratis vaarkaarten
‘Zeeschelde en Rupel’ Rupel’ & ‘Dender’
aan boord. Als pleziervaarder
krijg je niet alleen
relevante info over de water-
weg zelf, maar met telkens
een aanlegplaats of jachthaven
als uitvalspunt, worden
de omgeving en de bezienswaardigheden
bondig
beschreven en krijg tips en
weetjes over bezienswaardigheden
en aangename stops onderweg.
Naast deze vaarkaarten bestaat er ook
een vaarkaart Leie & Schelde en een
vaarkaart Gent. Deze kaarten geven
je een gedetailleerde weergave van de
Gentse wateren en hun aansluitingen
naar de Leiestreek (via de Leie), Scheldeland
(via de Schelde) en het Meetjesland
(via het kanaal Gent-Terneuzen) en
zijn te bestellen via de website www.tov.
be. Deze vaarkaarten vullen de (betalende)
technische vaarkaarten van Promotie
Binnenvaart Vlaanderen aan.
15

Scheldeland Toeristische gids
16
GEDREVEN DOOR WATER
Laat je liever het roer over aan iemand anders? Geen probleem!
Maar weet dat hét centrum van de pleziervaart in Scheldeland
‘Vaart.Rupel’ (lees: VaartPuntRupel) is. Gelegen aan het waterrijke
grensgebied tussen Boom en Willebroek en centraal op het
toervaartnetwerk van de Benelux. In de info-pocket ‘Gedreven door
Water’ maak je kennis met de troeven en mogelijkheden van Vaart.
Rupel. Vraag deze publicatie aan bij Toerisme Rupelstreek-Vaartland
via de website www.TRVL.be.
HENGELEN
Bijna 60.000 hengelaars slaan hun hengel
uit in Vlaamse openbare wateren.
Vlaanderen telt 1.150 km bevaarbare en
12.450 km onbevaarbare waterlopen.
Samen vormen die ruim 18.000 hectare
hengelplezier voor jong en oud. Het
Agentschap voor Natuur en Bos probeert
al deze activiteiten in goede banen te
leiden.
In Scheldeland heb je heel wat locaties
om te hengelen. Om te mogen hengelen
in openbaar water heb je een visverlof
nodig. Dit wordt verkocht in elk postkantoor
en is een kalenderjaar lang geldig in
heel Vlaanderen. Je kan je visverlof ook
online aanvragen op de website van het
Agentschap voor Natuur en Bos: www.natuurenbos.be
(thema openbare visserij).
Eenmaal je visverlof op zak kan je ondermeer
hengelen aan het Donkmeer in
Berlare, domein Breeven te Bornem, aan
de Oude Schelde in Bornem, Walenhoek
in Niel en het Broek Blaasveld in Willebroek.
De watersportbaan Hazewinkel
en De Bocht in Heindonk herbergen een
grote variëteit aan vissoorten. Wie liever
een lijntje uitgooit op een stromende
rivier, kan terecht op de Dender, dankzij
de zuiveringsprogramma’s weer een
geliefd viswater! De meest voorkomende
vissoorten zijn baars, bittervoorn, blankvoorn,
brasem, paling, giebel, karper,
snoek, snoekbaars, zeelt en zonnebaars.
Ook in het Provinciaal Domein De Schorre
in Boom kan je hengelen.
Voor een volledig overzicht van de viswaters
raadpleeg je best de Provinciale
Visserijcommissie van de provincies Oost-
Vlaanderen (T: 267 78 02) en Antwerpen
(T: 03 240 64 39). Daar kan je ook terecht
voor het bestellen van hengelkaarten. De
hengelkaarten vermelden ook de meest
voorkomende vissoorten per hengelwater.
Een aanrader voor elke visser!

SPORTIEF OP HET WATER
Scheldeland, dat is bovenal waterpret.
Sportieve waterliefhebbers kunnen ondermeer
terecht in het recreatiedomein
Nieuwdonk in Berlare, op de waterplassen
van Hazewinkel in Heindonk of de
zwembaden van de Warande in Wetteren.
Het Bloso Centrum Hazewinkel heeft
met zijn watersportbaan internationale
faam verworven voor de kajak- en
roeisport. Vele nationale en internationale
ploegen vinden het de ideale
trainingsplaats. Jaarlijks wordt er ook
een aantal nationale en internationale
kampioenschappen georganiseerd.
Naast de topsport is er uiteraard plaats
voor de recreatieve watersportverenigingen.
Alle verenigingen geven
opleidingen voor beginnelingen. Hier
kan je terecht voor kanoën, kajakken,
roeien, windsurfen en zeilen!
In café De Zwarte Flesch in Pollare bij
Ninove kan je een kano of kajak huren
om op de Dender te peddelen. Je kan
ook (iets minder sportief) genieten
van het Donkmeer in Berlare dankzij
elektrische motorboten. Of toch liever
je eigen spierkrachten gebruiken?
Geen probleem want je kan er ook terecht
voor de huur van waterfietsen,
roeiboten en kano’s.
Recreatiedomein
De Warande Wet teren
Watersport voor iedereen!
Waterratten en zwemliefhebbers
springen beter niet in
Schelde, Dender of Rupel. Dat is
verboden. Je neemt best een frisse
duik in het openluchtzwembad van
de Warande in Wetteren. In Berlare
kan je je zwemvliezen en snorkel
uitproberen in de plas van recreatiedomein
Nieuwdonk.
Voor een overzicht van de mogelijkheden
in Scheldeland, raadpleeg
je de Toeristische Kaart of
de website www.scheldeland.be/
ophetwater.
Veel watersportplezier!
Bloso Centrum Hazewinkel
17

Scheldeland Toeristische gids
18
Fietsen
Scheldeland is … zorgeloos en veilig
trappen door een adembenemend rivierenlandschap.
De kilometerslange autovrije
en verharde dijkwegen en jaagpaden
vormen een gedroomd kader voor
urenlange etstochten. De 12 veren over
Schelde, Durme en Rupel en verschillende
etsbruggen over Dender, Nete en
Dijle zorgen ervoor dat je probleemloos
van de ene oever naar de andere kan.
De veren in Scheldeland mogen trouwens
enkel door wandelaars en etsers
gebruikt worden, ze varen het hele jaar
door en zijn ook nog eens helemaal gratis.
Voor wie houdt van etsen is het
goed toeven in Scheldeland!
Scheldedijk, Sint-Amands
Fietsen op knooppunten
Fietsen in Scheldeland, dat is:
bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd;
kilometerslange autovrije en verharde jaagpaden en dijkwegen;
12 veren over Schelde, Durme en Rupel die dagelijks en gratis
heen en weer varen;
fietsvriendelijke cafés en restaurants om even halt te houden;
verblijfsmogelijkheden waar jij en je fiets met open armen worden
ontvangen!

Fietsen op knooppunten
Dankzij het fietsnetwerk kan je alle
uithoeken van Scheldeland per fiets
verkennen. Voor de bewegwijzering van
het netwerk wordt gebruik gemaakt van
het knooppuntensysteem. Je stippelt
zelf je fietstocht uit, zo lang of zo kort
je maar wilt. Het enige wat je nodig
hebt, is een fietskaart van de regio. Je
noteert de knooppunten waarlangs je
wilt fietsen en volgt de bordjes die je
van het ene knooppunt naar het andere
loodsen. Met de fietskaart bij de hand,
kan je ook onderweg je traject nog aanpassen,
als je dat wil.
In Scheldeland ligt er bijna 1.000 kilometer
fietsnetwerk en steeds in twee
richtingen bewegwijzerd. Fietsen via
knooppunten kan je in Scheldeland
aan de hand van twee fietskaarten:
Langs Schelde en Dender (hoofdzakelijk
provincie Oost-Vlaanderen) en Langs
Schelde en Rupel (hoofdzakelijk provincie
Antwerpen). Beide knooppuntennetwerken
sluiten naadloos op elkaar aan.
Ingenieus netwerksysteem
19

Scheldeland Toeristische gids
20
Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’ is goed voor 840
km fietsplezier langs de oevers van
de Schelde en de Dender, langs unieke
zoetwaterslikken en -schorren, over
landelijke wegen en door de Denderende
steden Ninove, Aalst en Dendermonde.
Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’ laat je niet enkel
kennismaken met de Schelde maar ook
met de Rupel, Durme, Nete, Zenne,
Gezellig samen
langs de waterweg
Dijle, het kanaal Leuven-Dijle en het
Zeekanaal Schelde-Brussel. Dit gebied
telt heel wat monumenten-met-eenverhaal:
de Sint-Bernardusabdij in
Hemiksem, het Fort van Breendonk en
de oude steenbakkerijsites van de Rupelstreek.
De fietskaarten zijn verkrijgbaar bij
alle toeristische infokantoren in Scheldeland.
Je kan de kaarten ook online
bestellen via www.scheldeland.be/publicaties.
GEEN FAN VAN KAARTMATERIAAL?
GA ONLINE!
Met de online routeplanner gaat het
nog gemakkelijker. Je stippelt eenvoudig
en snel jouw persoonlijke tocht uit
via www.scheldeland.be/routeplanner.
Daarna print je de wegbeschrijving of
download je alles naar je GPS en je
bent klaar om de mooiste plekjes in
Scheldeland te ontdekken. Wie liever
niet van achter het computerscherm
een fietstocht uitstippelt, wordt op zijn
wenken bediend. Je kan nu ook fietsroutes
ontvangen als SMS op je GSM.
Of wat denk je van fietsen met GPS? De
Zonnekeszandroute in Klein-Brabant is
zo’n route waar je onderweg land- en
tuinbouwbedrijven passeert en het cultuurhistorisch
erfgoed van de streek ontdekt.
Op de website www.scheldeland.be/
fietsen kan je een hele reeks fietstochten
in gpx-bestand downloaden.
FIETSEN PER SMS!
Op een aantal punten langs het fietsnetwerk
Scheldeland vind je fietsinrijpunten
met parkings waar je je auto
kwijt kan. Aan elk inrijpunt staat een
infobord dat je wegwijs maakt en
waarop je de nodige uitleg vindt over
de SMS-dienst. Door een SMS te sturen
met het gewenst aantal kilometer,
ontvang je een SMS terug met daarin
een routevoorstel. Op het scherm verschijnt
een reeks getallen, die de nummers
aangeven van de opeenvolgende
knooppunten. Je kan meteen op weg.
De voorgestelde route is altijd lusvormig,
waardoor je terugkomt aan je vertrekpunt.
Een SMS versturen en ontvangen
kost € 0,50. Dit betekent dat je voor
slechts 1 euro een route ontvangt.
In Scheldeland vind je fietsinrijpunten
met infobord op volgende locaties:
Aalst – Frans Blanckaertdreef
Boom - Schommelei 1 / De Schorre
Dendermonde – De Bruynlaan
Hamme – Hamveer
Laarne – Mellestraat
Merelbeke – Dijsegemwegel
Ninove – Dr. Frans Hemmeryckxplein /
Denderpad
Berlare – Donklaan / Donkmeer
Rumst – park ingang langs Markt
Wetteren – Wegvoeringstraat / Den
Blakken

Thematische fietstochten
Scheldeland verkennen per fiets kan
ook met lusvormige thematische routes.
Deze fietstrajecten variëren tussen
30 en 60 kilometer en geven je ook een
heleboel achtergrondinformatie mee. Je
kan om het even waar op het traject
starten en komt steeds bij je vertrekpunt
terug. De routes maken gebruik
van de groen-witte knooppuntbewegwijzering
van het fietsnetwerk of van
zeshoekige borden.
De brochures met kaarten zijn verkrijgbaar
bij de toeristische infokantoren
in Scheldeland. Je kan de brochures
ook bestellen via www.scheldeland.
be/publicaties.
Van een aantal routes kan je op de website
een gratis plannetje downloaden
in pdf-formaat. GPS-gebruikers kunnen
sommige van deze routes gratis in gpxformaat
downloaden.
Tip: Je vindt alle info over deze routes op de Toeristische Kaart.
Wandel- en fietsbrug
Denderleeuw
Fietsbrug ter hoogte van
het drie rivierenpunt, Rumst
21

Scheldeland Toeristische gids
22
Fietsvriendelijk onthaal!
Onderweg even halt houden om iets
te drinken of te eten hoort er vanzelfsprekend
bij. In de fietsvriendelijke cafés
en restaurants worden fietsers met
open armen ontvangen en levert de
uitbater ook nog eens extra inspanningen
om het fietsers extra naar de zin te
maken. Er zijn natuurlijk een heleboel
goede cafés en eetgelegenheden langs
en in de buurt van het netwerk, maar
die laten we je liever zelf ontdekken.
MET DE FIETS BLIJVEN SLAPEN?
Wil je enkele dagen uittrekken om te
fietsen in Scheldeland? Dan kunnen we
je onze fietsvriendelijke logies aanbevelen.
Het gaat zowel om hotels met
2, 3 of 4 sterren als gezellige gastenka-
mers, groepsverblijven en een camping.
Wat deze logies zo uniek maakt? Extra
comfort voor fietsers en een sportieve
gastheer of -vrouw die je met veel plezier
de weg wijst. Alleen de logies die
aan een aantal specifieke criteria voldoen,
kunnen namelijk het label ‘fietsvriendelijk
logies’ krijgen.
Een overzicht van deze logies vind je op
www.scheldeland.be/overnachten.
Fietsverhuur
Je wenst te komen fietsen in Scheldeland,
maar je hebt geen eigen fiets of
je ziet het niet zitten om je fiets mee te
zeulen? Geen probleem! Je kan terecht
bij de plaatselijke fietsverhuurders voor
kwaliteitsvolle fietsen, extra toeristische
informatie én goede raad. Op de
Toeristische Kaart en op www.scheldeland.be/fietsen
vind je alvast heel wat
verhuurdiensten.

Lange afstandsfietsroutes = LF-routes
Deze landelijke fietsroutes, die verschillende
landen doorkruisen, bezorgen je
dagen fietsplezier. De trajecten, vooral
bestemd voor meerdaagse fietsvakanties,
zijn zoveel mogelijk uitgestippeld over
autovrije en in elk geval veilige wegen.
Langs de trajecten kom je op regelmatige
afstanden overnachtingsmogelijkheden
tegen. Vooral trekkershutten vormen
een ideale formule voor de rondtrekkende
fietser. De LF-routes, die door de
LF-werkgroep van Grote Routepaden worden
uitgestippeld, zijn bewegwijzerd met
geelblauwe tekens, naar analogie met de
witrode wandelbewegwijzering. Meer informatie
op www.groteroutepaden.be.
Mountainbike
Meer in voor avontuur en snelheid?
Waag je dan aan een van de mountainbikeroutes.
Bloso tekende een aantal
routes uit, allemaal bewegwijzerd en
bestaande uit verschillende lussen die
variëren in moeilijkheidsgraad. Een
overzicht van de mountainbikeroutes
vind je op www.bloso.be. In Z-O Vlaanderen
ligt een mountainbikenetwerk
van 490 km met enkele kuitenbijters
uit de Ronde van Vlaanderen. Het om
vat de gemeenten Aalst, Denderleeuw,
Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert,
Herzele, Lede, Ninove, Sint-Lievens-
Houtem en Zottegem. Het mountainbikenetwerk
Schelde-Durme telt 405
km en omvat de gemeenten Berlare,
Buggenhout, Dendermonde, Destelbergen,
Gent, Laarne, Lebbeke, Lochristi,
Melle, Merelbeke, Oosterzele, Wetteren,
Wichelen en Zele.
Kickbiken
Een kickbike? Nooit van gehoord. Een
step daarentegen, ken je wel.
Scheldeland ontdekken per kickbike? Het
Volgende LF-routes doorkruisen Scheldeland:
LF2 Stedenroute
337 km tussen Amsterdam en Brussel
via Boom en Mechelen
LF5 Vlaanderen Fietsroute
300 km tussen Brugge en Thorn (NL) via Gent,
Wichelen, Dendermonde, Temse en Boom
LF30 Schelde-Deltaroute
100 km tussen Wachtebeke en Ruien via
Laarne, Melle en Gent
LF38 Dender-Waaslandroute
100 km tussen De Klinge en Geraardsbergen
via Temse, Sint-Amands, Dendermonde,
Aalst en Ninove
is een zaligheid om steppend langs het
water te bollen én zonder zadelpijn!
Voor meer informatie over kickbiken in
de streek kan je terecht bij Toerisme
Rupelstreek-Vaartland, tel. 03 886 22 66.
Routedokter nodig?
Problemen tijdens tijdens je trip? Met tientallen
fiets- en wandelroutes, kilometers
fietsnetwerk en tal van andere, andere, recreatieve
routes routes onder de hoede van
Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme
Provincie Antwerpen is het een hele
uitdaging om het onderhoud ervan te
garanderen. Ontbreekt er ergens een
bewegwijzering, heb je suggesties of
opmerkingen om de kwaliteit van een
fiets- of wandelroute te verbeteren?
Breng dan gewoon de routedokter op
de hoogte via www.tov.be/routedokter.
Ook wegenwerken kunnen je fietstocht
danig in de war sturen. Voor een overzicht
van de wegenwerken - waarvan
wij op de hoogte zijn - en waarbij de
doorgang voor fietsers wordt bemoeilijkt
of zelfs onmogelijk is, neem je een
kijkje op www.scheldeland.be/fietsen.
23

Scheldeland Toeristische gids
24
Met de fiets op het veer!
VEERDIENSTEN,
EEN BROKJE GESCHIEDENIS
In de Romeinse tijd bestonden in onze
streken reeds veren op plaatsen waar
de heirwegen rivieren kruisten. Dit
gebeurde doorgaans op doorwaadbare
plaatsen, maar oeverbewoners hielden
een bootje klaar voor het geval het
waterpeil te hoog stond. Zo begonnen
de eerste veermannen heen en weer te
varen.
De oudste vermelding van een veer dat
nu nog bestaat, dateert uit 1253. Het
ging om de verkoop van het veer Appels-Berlare
over de Schelde. Veerpacht
bracht immers geld in het laatje van
adellijke oeverbezitters of van abdijen.
Heden worden de meeste veren in opdracht
van de Vlaamse Gemeenschap
uitgebaat door zelfstandige veermannen
en -vrouwen.
Op de autovrije jaagpaden en dijkwegen
in Scheldeland proef je als fietser
van het rivierenlandschap en het wondermooie
panorama. Zeg nu zelf: wat
geeft je op een vrije dag meer rust en
voldoening dan je te laten meedrijven
op het ritme van de rivier? Geen jachtige
verkeersaders, maar bochtige oevers
waar het heerlijk rustig fietsen is.
IS HET GRAS GROENER AAN
DE ANDERE KANT?
Dan ‘fiets’ je via de veren moeiteloos
van de ene naar de andere oever. Er zijn
in Scheldeland 12 veren die fietsers en
wandelaars gratis van de ene oever naar
de andere brengen. Meevaren met de
veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke
dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel
rekening houden met de bedieningstijden.
Een gedetailleerde dienstregeling
is terug te vinden op de Toeristische
Kaart of op www.scheldeland.be.
Ook de ontelbare sluizen en bruggen -
zoals de handige fietsbruggen over de
Nete en de Dijle, de legendarische Mirabrug
in Hamme en de imposante ijzeren
constructie over de Schelde in Temse en
Bornem - brengen je in een oogwenk
naar de overzijde.

TIP:
Tussen Schellebelle en Kruibeke
zijn er nog opvallend veel actieve
veren over de Schelde. Met de
Scheldeverentocht kan je ze allemaal
uitproberen. Leuk detail: door het
succes van de Scheldeverentocht
moest de veerman van Schellebelle
een grotere boot kopen. Dit veer is
trouwens het enige in Scheldeland
waar je aan een bel moet trekken
om de veerman te roepen. Er zijn 2
tochten: Schellebelle-Dendermonde en
Dendermonde-Kruibeke. De tocht loopt
onder meer langs de dorpjes die het
decor vormden van van de tv-reeks tv-reeks Stille
Waters (63 en 71 km).
met het veer
Heen...
... en weer ...
25

Scheldeland Toeristische gids
26
Wandelen
Langs Schelde, Dender en Rupel komt een zeldzaam lint natuurgebieden voor. De
getijdenwerking waaraan de Schelde onderhevig is, zorgt er in combinatie met
het zoetwater van de rivier voor dat de natuur in Scheldeland binnen Europa
zelfs uniek is. Voeg daar de oude kleiputten in de Rupelstreek aan toe, waar de
natuur de afgelopen jaren vrij spel heeft gekregen, het lichtglooiende landschap
dat zich ten zuiden van Aalst uitstrekt en enkele mooie bossen en je komt al
vlug tot de conclusie dat Scheldeland wandelaars heel wat te bieden heeft.
DE STAPSCHOENEN AANTREKKEN
Met twee wandelnetwerken, 15 uniform
bewegwijzerde landelijke wandelroutes
tussen Schelde, Dender en Durme, 2
wandelroutes op GPS in Rupelstreek-
Vaartland en digitale wandelingen in
Sint-Amands, Mariekerke, Aalst, Dendermonde
en Wetteren zal het moeilijk
kiezen zijn. Daarnaast is er in elke stad
en gemeente een aantal routes uitgestippeld
die al dan niet bewegwijzerd
zijn.
Bat tenbroek, Mechelen
Wandelen andelen in Scheldeland, dat is:
Bijna 600 km wandelnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd;
15 uniform bewegwijzerde wandelroutes tussen Schelde,
Dender en Durme;
2 GPS-wandelroutes in Rupelstreek-Vaartland;
Digitale verhalenwandelingen in Sint-Amands, Mariekerke,
Dendermonde, Wetteren en digitale carnavalswandeling in
Aalst (scan qr-code)!
Samen op stap

Wandelen op knooppunten
Scheldeland telt twee
wandelnetwerken: ‘In
het Land van Stille Waters’
en ‘Rivierenland’.
Met een wandelnetwerk
wandel je langs veilige
paden, die met elkaar
verbonden worden tot
een netwerk. Waar twee
of meer trajecten elkaar
kruisen, ontstaat een
knooppunt. Aan de hand
van genummerde knooppunten
stippel je zelf je
wandelroute uit. De kilometeraanduiding
op de
Inspiratieboekje
wandelnetwerk
‘In het Land van Stille Waters’
· · 6 6 suggestielussen
suggestielussen
· · Informatie Informatie over over Scheldeland
Scheldeland
· · Meer Meer beleven beleven onderweg onderweg
· · Service Service voor voor de de wandelaar wandelaar
Langs Langs Schelde, Schelde, Dender Dender en en Rupel Rupel
kaarten laat je toe de lengte van je parcours
te bepalen. Het wandelnetwerk
‘In het Land van Stille Waters’ strekt
zich uit over de gemeenten Bornem,
Puurs en Sint-Amands en delen van
Buggenhout, Dendermonde en Hamme.
€ 8
Antwerpen
Antwerpe
Antwerpen
Antwerpen
De Rupelstreek
Hamme
Klein-Brabant
Gent Gent Gent Gent Gent
Mechelen
Mechelen
Mechelen
Mechelen
Dendermonde
Buggenhout
Aalst
Ninove
De gemeenten Niel, Boom, Rumst,
Willebroek, Sint-Katelijne-Waver
en Mechelen maken deel uit van
het wandelnetwerk ‘Rivierenland’,
dat door het gelijknamige Regionaal
Landschap wordt beheerd. Alles
samen ligt in Scheldeland bijna
650 km wandelnetwerk, in twee
richtingen bewegwijzerd, op je
te wachten!
De wandelnetwerkkaar
ten kan je je bestellen via
www.scheldeland.be/
publicaties of ga langs bij
Toerisme Klein-Brabant -
Scheldeland of Toerisme
Rupelstreek-Vaartland.
27

Scheldeland Toeristische gids
Gezellig...
28
Wandellussen
Wil je graag de mooiste plekjes van
Scheldeland ontdekken en de allermooiste
trajecten bewandelen?
Probeer een van de bewegwijzerde
lusvormige themaroutes uit: de Buggenhoutbosroute,
Den Dotterroute, de
Kalkense Meersenroute, de Rupelkleiroute,
in de voetsporen van Piet van
Aken zijn enkele van de talrijke routes
die Scheldeland rijk is. Zowel de ver-
De lange afstandsroutes of ‘grote routepaden’
bieden je de mogelijkheid om
gedurende meerdere dagen weg te wandelen
van de alledaagse drukte. Grote
Routepaden vzw heeft de trage wegen
in Vlaanderen bewegwijzerd met roodwitte
strepen, waardoor een aantal
lange afstandspaden of GR-paden ontstaat.
De paden doorkruisen volledige
streken en zelfs landen. Ze maken bijna
altijd gebruik
van openbare
wegen, grind-
en veldwegen,
bosdreven en
kerkwegeltjes.
kortingen als de
hoofdroutes zijn
bewegwijzerd. Je
kan om het even
waar op het traject
starten en komt
steeds bij je vertrekpunt
terug.
Eropuit met
het gezin!
Lange afstandswandelingen =
GR-paden!
... samen!
Volgende GR-paden doorkruisen Scheldeland:
GR 128 Vlaanderenroute-West:
195 km van Kemmel naar Aalst
via Ieper, Roeselare, Tielt,
Deinze, Gent, Laarne, Berlare en
Dendermonde
GR 5A Wandelronde van
Vlaanderen-Zuid:
314 km van De Panne naar Antwerpen
via Menen, Ronse, Aalst,
Dendermonde en Temse
GR12 Reynaertland:
102 km van Hulst naar Rupelmonde
via Stekene, Daknam, Lokeren,
Sinaai, Belsele, Sint-Niklaas,
Temse en Steendorp
GR 122 Scheldeland:
160 km van Hulst Hulst naar Doornik
via Moerbeke, Lokeren, Laarne,
Melle, Dikkelvenne, Zwalm, Bra
kel, Vloesberg, Ronse, Kluisber
gen, Celles Celles en Mont-saint-Aubert

Meer informatie over de Grote
Routepaden verkrijg je bij:
Grote Routepaden vzw
Beatrijslaan 72, 2050 Antwerpen
T: 03 232 72 18, F: 03 231 81 26
info@groteroutepaden.be,
www.groteroutepaden.be
Wandelgebieden
Langs broeken, meersen en polders!
Scheldeland telt heel wat gebieden
waar het heerlijk wandelen is. Zowel
bossen, natuurgebieden en -reservaten,
provinciale domeinen als de vele
dijk- en jaagpaden langs Schelde, Dender,
Rupel en Durme bezorgen je een
fijne recreatieve of actieve wandeling.
Wandelnetwerk
Rivierenland
Voor een overzicht van de wandelgebieden
raadpleeg je best best de website
www.natuurpunt.be. In samenwerking
met de Regionale Landschappen worden
op regelmatige basis wandelactiwandelactiviteiten georganiseerd.
29

Scheldeland Toeristische gids
30
Routedokter nodig?
Dendermonde
Problemen tijdens je wandeling? Met
tientallen fiets- en wandelroutes, kilometers
fietsnetwerk en tal van andere,
Wandelen met GPS
Eeuwenlang hebben steenbakkerijen
in de Rupelstreek het typische kleiputtenlandschap
gedomineerd. De hoogdagen
van de steenbakkerijnijverheid zijn
intussen voorbij. De GPS-wandeling in
Niel laat je zien dat er tot op vandaag
klei afgegraven wordt. Vele oude kleiputten
werden intussen door de natuur
heroverd. Nu zijn het waterplassen met
een rijke groei aan specifieke waterplanten.
In Niel en Klein-Willebroek kan je
starten met een GPS-wandeling. Wat je
moet doen? Surf naar www.TRVL.be en
klik door op wandelen.
Anders dan een wandeling per GPS,
maar even modern, is de digitale ver-
recreatieve routes onder de hoede van
Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme
Provincie Antwerpen is het een hele
uitdaging om het onderhoud ervan te
garanderen. Ontbreekt er ergens een
bewegwijzering, heb je suggesties of
opmerkingen om de kwaliteit van een
fiets- of wandelroute te verbeteren?
Breng dan gewoon de routedokter op
de hoogte via www.tov.be/routedokter.
Ook wegenwerken kunnen je wandeltocht
danig in de war sturen. Voor een overzicht
van de wegenwerken - waarvan wij
op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang
wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk
is, neem je best vooraf een kijkje op
www.scheldeland.be/wandelen.
halenwandeling in Mariekerke en Sint-
Amands. Via de toepassing van ‘Storynations’
laad je op voorhand een digitaal
verhaal op je MP3-speler. Daarna kan je
vertrekken en krijg je waar nodig toelichting
over de bezienswaardigheden.
Voor hen die niet over een geschikte
toestel beschikken, ligt een aantal MP3spelers
ter beschikking in het Infopunt.
Meer informatie kan je verkrijgen via
www.toerismekleinbrabant.be of bij het
Infopunt ‘Het Veerhuis’ in Sint-Amands.
In Aalst, Dendermonde en Wetteren kan
je ook genieten van een verhalenwandeling.
Meer informatie vraag je op bij
Toerisme Aalst, Toerisme Dendermonde
en Toerisme Wetteren.

Te voet
op het veer
De geschiedenis van veel veren gaat
een eind terug in de tijd. Het veer
met de oudste vermelding dat nu nog
bestaat is dat over de Schelde van
Berlare naar Appels (1253). Er zijn in
Scheldeland 12 veren actief die fietsers
en wandelaars gratis van de ene
oever naar de andere brengen. Meevaren
met de veerman (of -vrouw!)
kan trouwens elke dag van het jaar.
Natuurlijk moet je wel rekening houden
met de bedieningstijden. Een gedetailleerde
dienstregeling is terug te
vinden op de Toeristische Kaart of op
www.scheldeland.be.
12 gratis veren!
WIE BETAALT DE VEERMAN?
In Scheldeland is die vraag snel
beantwoord. Niemand! De schippers
op Schelde, Durme en Rupel
zetten je immers gratis én met de
glimlach over.
31

Scheldeland Toeristische gids
32
In het wiel van
Eddy Merckx
De herdenking van honderd jaar Ronde van Vlaanderen trekt in 2013 als een
karavaan door het Vlaamse land. Ook Scheldeland kent een rijk wielerverleden.
De streek aan de Rupel en het Vaartland liggen bezaaid met herinneringen aan
legendarische koersen en spectaculaire overwinningen. En hoe kan je die beter
gaan beleven dan op de ets?
De Rupelstreek kent iedereen van zijn
steenbakkerijverleden en in Vaartland
is het Fort van Breendonk een trekpleister
van jewelste. Maar wie wist
dat deze regio ook voor fanaten van
wielrennen en veldrijden heel wat te
bieden heeft? De Jaarmarktcross van
Niel, met jaarlijks meer dan tienduizend
supporters en illustere winnaars
als Sven Nys en Bart Wellens, viert dit
jaar zijn vijftigste verjaardag. Eric de
Vlaeminck, Roland Liboton en tal van
andere wielergoden bestegen er ooit
onder luid gejuich het erepodium. Maar
ook ex-profwielrenners zoals Ludo Peeters,
René Dillens en Johny Macharis
zijn illustere inwoners van Scheldeland.
FIETSEN
Voor recreatieve fietsers zijn er twee
nieuwe en hypermodern uitgewerkte
fietslussen die het lokale wielererfgoed
in de kijker zetten. Je mag je hand niet
omdraaien voor 40 à 50 kilometer trappen,
maar je krijgt dan wel in één klap
alle natuurschoon van de streek samen
met zijn roemrijke koershistorie op je
bord. Vertrekpunt is het toeristisch
infokantoor ‘Het Sashuis’ in Klein-Willebroek.
Je kunt het natuurlijk the old
way doen, dat wil zeggen met de fietskaart
aan het stuur en halt houdend
bij de kleurrijke infopanelen onderweg.
Maar de newbies gaan vast en zeker de
digitale toer op met de smartphone.
Daarmee scan je de streepjescodes onderweg
en zo krijg je beeld- en audio-
fragmenten doorgestuurd. Op de Rupel
dijk in Niel Niel is
er een een stukje
te zien van van
de legenda-
rischeveldcross die
daar jaarlijksplaatsvindt.
Van
Vertrek aan het
Sashuis, Klein-Willebroek

de bijzondere velodroomgeschiedenis
in Boom tot plaatselijke helden als
Rupske Lauwers, Victoire Van Huffel of
Rik Van Steenbergen, alle hoogtepunten
passeren de revue.
GROEPSARRANGEMENTEN
Ook de restaurants, musea en b&b’s
sporen in hetzelfde wiel. Zo is er een
arrangement te boeken waar ex-profwielrenners
fietsfanaten op sleeptouw
nemen en hen een eerstehandskijk geven
op de wielergeschiedenis van de
streek. Vaste stop op de route is het
restaurant Casa Grinta in Terhagen.
Daar hangt een van de grootste Belgische
privécollecties rond wielrennen.
Je telt er meer dan driehonderd gesigneerde
wielertruitjes van wielrenners
zoals Tom Boonen, Fabian Cancellara of
Lars Boom. In deze unieke setting krijg
je een eersteklas gastronomisch menu
voorgeschoteld.
Ex-profs Rene Dillen,
Ludo Peeters en
Johny Macharis
EXPO EDDY MERCKX CKX
Net over de grens van Scheldeland, in
het Sportimonium in Hofstade, is de
expo over Eddy Merckx een aanrader.
Het olympische museum trekt in 2013
helemaal de kaart van het wielrennen.
Een digitaal belevingsparcours vertelt
er het verhaal van roemrijke hoogtepunten
uit de wielersport en staat stil
bij memorabele momenten uit de carrière
van Merckx.
Info
Brochure en fietskaart te koop via www.
TRVL.be en in het toeristisch infokantoor
‘Het Sashuis’ in Klein-Willebroek.
Verkrijgbaar vanaf april. Arrangementen
via Toerisme Rupelstreek-Vaartland,
www.inhetwielvanEddyMerckx.be.
Op 25 mei 2013 bestaat de Ronde van Vlaanderen precies 100 jaar.
Noteer de datum van dit feestweekend alvast in je agenda!
Wielermuseum en restaurant
Casa Grinta, Terhagen
33

Scheldeland Toeristische gids
34
Op pad
met een plus
Een uitstapje naar Scheldeland niet weggelegd voor wie minder mobiel is? Goed
mis. Ook rolstoelgebruikers en gezinnen met kinderwagens kunnen vrij comfortabel
heel wat bijzondere plekjes bezoeken. Haal de speciale brochures ‘met een plus’ in
huis, bekijk de toegankelijkheidsches op het web en je bent zo vertrokken.
DONKMEERROUTE BERLARE
Deze 5 kilometer lange ‘wandeling met een
plus’ is uitstekend geschikt voor rolstoelgebruikers
en kinderwagens. Je maakt kennis
met het prachtige natuurgebied rond het
Donkmeer, een van de grootste toeristische
trekpleisters van Oost-Vlaanderen. Bij
het vertrek aan het toeristisch infokantoor
Donkmeer kun je de auto kwijt op een
ruime aangepaste parkeerplaats. De paden
langs het traject zijn merendeels verhard en
gemakkelijk te bewandelen met rolwagens.
De meeste brugjes zijn vlak en op tijd en
stond kun je even uitrusten op een comfortabele
zitbank.
Er is ook cultuur op te snuiven. Het museum
Donkmeer-Klim naar democratie en
het openluchtmuseum over de traditionele
vangst van wilde eenden doen de lokale
geschiedenis herleven. Je vindt ter plaatse
aangepast en ruim sanitair en een leuke
speeltuin. En uiteraard staat de vermaarde
paling van het Donkmeer op de kaart in de
gezellige eetgelegenheden in de omgeving.
Erg handig is dat je er zowel te voet als met
de wagen geraakt. Meer info in de brochure
‘Wandelen met een +, 5 toegankelijke wandelroutes
in Oost-Vlaanderen’.
FIETSLUS IN DE SIERTEELTSTREEK
Deze toegankelijke fietslus door de Oost-
Vlaamse sierteeltstreek is gloednieuw. Je
vertrekt in het provinciaal domein Den
Blakken in Wetteren, aan de promotietuin
voor sierteeltgewassen. Sommige thematuinen
worden momenteel heraangelegd,
maar het domein blijft de moeite waard.
Alle stops op de route, zoals het pittoreske
veer van Schellebelle of de Warandeduinen
in Wetteren, maar ook cafeetjes en restaurants
werden gescreend op toegankelijkheid.
Je kunt de lengte van de fietstrip
bovendien gemakkelijk aanpassen door
verkortingen te nemen op de fietsknooppunten.
Meer info in de brochure ‘Fietsen

met een +, 5 toegankelijke fietsroutes in
Oost-Vlaanderen’. Verkrijgbaar vanaf maart.
SCHELDELAND-AUTOROUTE
Is de auto voor jou het meest aangewezen
vervoermiddel? Trek er dan op uit langs
de Scheldeland autoroute. Deze route bestaat
uit twee lusvormige trajecten van elk
ongeveer 100 kilometer. Lus één brengt
je door het Antwerpse Scheldeland. Van
Klein-Brabant met zijn authentieke landschap
en bewoners naar de Rupelstreek tot
in cultuurstad Mechelen. Lus twee verkent
de Oost-Vlaamse kant van de Schelde, langs
Dendermonde, Wetteren en de waterplas
van het Donkmeer. Bij de brochure hoort
ook een luister-cd. Een must voor mensen
met een visuele beperking.
JE TRIP VOORBEREIDEN
De brochures van deze routes zijn te koop
via www.scheldeland.be of in de toeristische
infokantoren. Aan de hand van gekleurde
pictogrammen zie je in een oogopslag hoe
toegankelijk de faciliteiten langs de weg
TOEGANKELIJK OVERNACHTEN?
Aalst: B&B La vie en Roses
Buggenhout: B&B Mettes
Lede: B&B Mirabella
Merelbeke: Jeugdverblijf Ten Berg
Meer toegankelijke logies in de brochure
‘All-in - Toegankelijke vakantieverblijven
in Vlaanderen en Brussel’, verkrijgbaar
bij infopunt Toegankelijk Reizen,
www.toegankelijkreizen.be.
zijn. Musea, toerismekantoren, restaurants
en tavernes kregen een groen, groenplus
of oranje label. Op www.tov.be/toegankelijkheid
kun je bovendien gedetailleerde
toegankelijkheidsfiches downloaden. De
toegankelijkheidsscreening werd verzorgd
door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving)
en CTPA (Centrum voor Toegankelijkheid
Provincie Antwerpen).
Info
Brochures te koop
via www.scheldeland.be
35

Scheldeland Toeristische gids
36
Groote Oorlog
2014-2018
100 jaar Groote Oorlog
Het is vaak vergeten, maar in Scheldeland
werd verbeten gevochten in 1914. Net
na de inval en de Duitse verovering van
Brussel, trokken de Duitse legers door het
land van Schelde en Dender in hun opmars
naar Parijs. Resultaat was een drie maanden
durende bloedige guerilla-oorlog.
Bruggen worden opgeblazen, spoorlijnen
gesaboteerd. Gevechten, plundering en
brandstichting zaaien angst en paniek bij
de bevolking. Ook de daaropvolgende vier
jaren van bezetting laten diepe sporen na.
STADSWANDELING
In Aalst zal je in een
beklijvende themawandeling
de plaatsen
kunnen aandoen
die herinneren aan
de oorlog. Zo kom
je te weten dat het
In 2014 is het honderd jaar geleden dat de Eerste
Wereldoorlog uitbrak. Ook Scheldeland pakt uit met
zijn oorlogsverleden. Vanaf 2014 zullen thematische
etslussen en stadswandelingen het oorlogsverhaal
reconstrueren. Ze tonen hoe zwaar de Groote Oorlog
het landschap en het leven van de gewone mens
tekende.
Belfort, Aalst
stadspark - het grootste van Vlaanderen
- zo groot werd omdat de aanleg een afleidingsmanoeuvre
was om dwangarbeid
te omzeilen. De aangereikte informatie
onderweg, in print en digitaal, zal je orienteren
door heden én verleden.
De martelaarsstad Dendermonde werd
platgebrand door de Duitsers. Ook deze
stad zal het verhaal van de oorlog tonen
aan de hand van verhalen en getuigenissen.
Zo onthullen plaatsen als de Oude
Kazerne of de militaire begraafplaats
op een haast intuïtieve manier ook in
beeld en geluid hun oorlogsverleden.
De ideale uitvalsbasis voor een
stadswandeling in Dendermonde is
het toeristisch infokantoor dat in
2014 volledig vernieuwd zal zijn.

FIETSEN DOOR
DE SLAGVELDEN
Hoe de oorlog huishield in het hinterland
kun je het beste gaan ontdekken
per fiets. Er komen zomaar eventjes drie
nieuwe fietslussen op het netwerk van de
fietsknooppunten. Een eerste lus zal het
buitengebied rond Dendermonde aandoen.
Je komt alles te weten over oorlogsdaden
aan de Scheldeboorden in Appels, Schoonaarde,
Zele en Berlare in het kader van de
gedenkwaardige slag van Berlare waar in
vier dagen tijd alleen al aan Belgische
zijde 64 soldaten sneuvelden. Uiteraard
bezoek je ook het oorlogsmonument bij
de Sint-Martinuskerk in Berlare en stoot je
op de begraafplaatsen her en der met hun
oorlogsslachtoffers.
Een tweede lus in Klein-Brabant zal cirkelen
tussen Puurs, Bornem en Sint-Amands.
Net zoals de twee andere lussen kent ook
die een digitale variant. Wat wil zeggen
dat je tijdens je fietstocht op een mp3toestel
of smartphone het verhaal van
de streek kunt beluisteren. De forten
van Liezele en Bornem worden verplichte
Oorlogsmonument
Sint-Martinuskerk, Berlare
stopplaatsen. Spoorlijnen, stations en
bruggen herinneren aan de heldendaden
van de gewapende burgerwacht tegen de
Duitse verkenners.
Een derde lus legt de verbinding tussen
de steden Aalst en Dendermonde, via Lebbeke,
Buggenhout en de Aalsterse deelgemeenten.
In de kleuterschool van Opdorp
en de Patattenmolen speelden zich
bijzondere oorlogsgebeurtenissen af. Alle
aandacht gaat hier naar het verhaal van de
gewone man of vrouw in oorlogstijd. Weinigen
weten nog dat Aalst en zijn deelgemeenten
destijds echte grensgemeenten
waren, gelegen op de grens tussen twee
bezettingsregimes!
Info
De fiets- en wandelroutes zijn operationeel
vanaf 2014. Hou www.scheldeland.be
in de gaten voor actuele
informatie.
37

Scheldeland Toeristische gids
38
Sigma voor
de Schelde
Sigmaplan logo monochroom met baseline
Sigmaplan logo monochroom zonder baseline
Sigmaplan logo full colour met baseline
Bij een dagje uit langs het water, bots je wel eens op grootschalige graafwer-
Sigmaplan logo full colour zonder baseline
ken. Je ziet baggermachines in volle actie aan de oever of stapels gerooide
boomstammen versperren je de doorgang. Wandelaars en etsers moeten een
omleiding volgen. Allemaal maatregelen die kaderen in het Sigmaplan, een
plan dat Scheldeland nog mooier moet maken dan het al is.
In 2013 gonst Scheldeland van Sigmaactiviteit.
Het Sigmaplan moet Vlaanderen
beter beschermen tegen overstromingen
uit de Schelde en haar zijrivieren. Tegelijk
beoogt het ook om de prachtige natuur in
ere te herstellen. De economische rol van
de Schelde, waarin toerisme een belangrijke
plaats inneemt, is een derde niet te
verwaarlozen element. In totaal zijn een
zeventigtal Vlaamse gemeenten betrokken
en in Scheldeland alleen al vind je zeven
projectgebieden.
KALKENSE MEERSEN
In het gebied van de Kalkense Meersen
rond Laarne en Berlare worden langs de
Schelde dijken verhoogd of gebouwd. Zo
beschermt men de regio van Gent tot Dendermonde
tegen wateroverlast in geval
van stormvloed. Maar een echt duurzame
oplossing vraagt nog meer. Daarom legt
men ook een overstromingsgebied
aan. Bij hoge waterstand
loopt het
water zo’n gebied
binnen en krijgt tijdelijk
extra ruimte.
Kalkense Meersen
Ook ontpoldering, waarbij men het land
voorgoed teruggeeft aan de rivier, staat
hier op het programma. Deze ingrepen beschermen
de inwoners en zorgen tegelijk
voor het ontstaan van een prachtig natuurgebied:
zo maar eventjes 950 hectare
getijdengebied met slikken en schorren en
zogenaamde wetlands.
Meer info: Steden en dorpen van A tot Z:
Berlare, Laarne, Wetteren, Wichelen.
DURMEVALLEI
Verder stroomopwaarts in de Durmevallei
vinden soortgelijke werken plaats. De
Durme mondt uit in de Schelde ter hoogte
van Hamme. In de loop der eeuwen is
de typische fauna en flora grotendeels
verdwenen. In het getijdengebied dat
ontstaat door Sigma zullen steltlopers,
eenden en ganzen hun voedsel vinden. Typische
planten als lamsoor
en zeekraal kunnen bloeien
op de drogere schorren. Op
andere plekken herstelt
men de typische meersen
of waterrijke gronden.
Daar, in moeras en elzen-

oekbosjes, vinden vogels een nest- en
schuilplaats. Ook de typische bloemrijke
graslanden zie je weer opduiken, vol zoemende
libellen, kikkers en weidevogels.
Meer info: Steden en dorpen van A tot Z:
Hamme, Temse, Zele.
DIJLEMONDING
De vele fiets- en wandelbruggen op het
Drie Rivierenpunt, waar de Dijle en de Nete
de Rupel vormen, zijn erg geliefd bij toeristen.
Hier op de grens tussen Willebroek
en Mechelen worden drie overstromingsgebieden
aangelegd om het land beter te
beschermen tegen opkomend water. Ook
wordt er een kunstmatig getijdengebied
gecreëerd. Een indrukwekkend project dat
de zeldzame zoete getijdennatuur weer
leven inblaast. Tegelijk moeten zo veel
mogelijk mensen van al die natuurpracht
kunnen genieten. Daarom krijgen ook recreatie
en erfgoed een volwaardige plaats
in het plan voor de Dijlemonding.
Info: Steden en dorpen van A tot Z:
Rumst, Willebroek.
Andere projectgebieden zijn Bastenakkers
(Wetteren), Vlassenbroek en Wal-Zwijn
(Dendermonde), Lippenbroek (Hamme) en
de regio Kruibeke-Bazel-Rupelmonde.
Info
www.sigmaplan.be
De infopunten Scheldelei in Kruibeke
(veer Hoboken) en Taverne Kallebeek
(veer Hemiksem) hebben een tentoonstelling
en film over het Sigmaplan.
Fietsbruggen Rumst
39

Scheldeland Toeristische gids
40
Toppers
in Scheldeland
Bloemenstreek
Golvende zeeën van begonia’s, hartstochtelijke rozen en rijen sierstruikjes tot
aan de horizon. Een dagje tussen de bloemen maakt je vrolijk. Stappen of trappen,
genieten van de gastvrijheid van de kwekers of logeren in een voormalige
bloemisterijvilla. Je kan het niet mooier zeggen dan … met bloemen.
ZOMERSE BLOEMENPRACHT
Begoniavelden
Je ooit afgevraagd waar de bloemenpracht
van de Gentse Floraliën vandaan
komt? In de omgeving van Wetteren,
Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen
zijn meer dan tweehonderd gespecialiseerde
sierteeltbedrijven geves-
Nuttige adressen:
zie Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
tigd. Zij verbouwen samen maar liefst
tweeduizend verschillende boomkwekerijproducten.
Specialiteiten zijn de
teelt van rozenstruiken, sierheesters,
coniferen, sier- en fruitbomen, begonia’s
en azalea’s.
De geschiedenis van de sierteelt gaat
terug tot het midden van de 19de eeuw,
wanneer Adolf Papeleu een boomkwekerij
start in Wetteren. De bijzondere
eigenschappen van de bodem en de
typisch Vlaamse weersomstandigheden
zorgen ervoor dat jonge plantjes hier
vlug groeien en gehard zijn om waar
dan ook ook te gedijen. Vandaag heeft de
sierteelt internationale internationale bekendheid en
gooien sierteeltbedrijven, plantencentra
en boomkwekers regelmatig regelmatig de deudeuren wagenwijd voor je open.

DEN BLAKKEN: HET HART VAN DE ROOS
Het Provinciale Domein Den Blakken in
Wetteren is uitgebouwd als promotietuin
voor de sierteeltgewassen die in
de Bloemenstreek worden verbouwd.
Vanaf het terras van de statige villa Les
Mélèzes, die nu dienst doet als taverne,
heb je een schitterend uitzicht op het
domein. Den Blakken bestaat uit een
aantal thematuinen waarin je netjes
alle informatie over de planten voorgeschoteld
krijgt.
Villa Les Melezes in Provinciaal
Domein Den Blakken
Sommige thematuinen worden momenteel
heraangelegd, maar Den Blakken
blijft de moeite waard. Vanuit Den Blakken
vertrekken twee fietslussen van de
Floraliëntocht. Die nemen je mee door
de groene en kleurrijke velden van de
siertelers. Van mei tot september kan
je ook met een gids meefietsen door
het kleurrijke landschap van de Bloe-
menstreek. Kijk op www.floralientocht.
be voor de exacte data.
VAN DE BLOEMETJES EN DE BOOMPJES
Rozentuin in Provinciaal
Domein Den Blakken
In Destelbergen vind je het Provinciaal
Proefcentrum voor Sierteelt. Daar worden
nieuwe teeltwijzen en -technieken
wetenschappelijk onderzocht en in de
proeftuin en het proefstation uitgetest.
In de kleurrijke Hydrangea-kijktuin van
de Hydrangeum vzw krijg je een mooi
overzicht van een rijk plantengeslacht
hortensia’s. Ook Laarne, Melle, Lochristi
en Serskamp zetten graag de bloemetjes
buiten. Al fietsend langs de Floralientocht
is een bezoek aan de serres van
een van de vele bloemisterijen zeker
een aanrader (op afspraak en in groep).
Zo krijg je een zicht op de wereld achter
de schermen van een modern sierteeltbedrijf.
In deelgemeente Flora in
Merelbeke - de naam Flora verwijst naar
de bloementeelt - zie je nog enkele opvallende
bloemistenvilla’s van weleer.
Rondleiding in Provinciaal
Domein Den Blakken
41

Scheldeland Toeristische gids
42
Kastelen in Laarne
en Destelbergen
Aan de oevers van de Schelde rond Gent vonden rijke industriëlen destijds een
prachtige omgeving om riante buitenverblijven op te trekken. De streek is vandaag
bezaaid met kastelen, maar het middeleeuwse kasteel van Laarne blijft het
pronkstuk.
MIDDELEEUWS KASTEEL VAN LAARNE
Kasteel van Laarne
Het Het kasteel kasteel van Laarne is een van de
best bewaarde waterburchten in België.
Het imposante poortgebouw en de
oude ophaalbrug voeren je meteen terug
naar de 13de eeuw, de bouwperiode
Nuttige adressen: zie
Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
van deze burcht. De originele vijfhoekige
vorm en de vijf stenen torens zijn
intact gebleven, maar het kasteel werd
ingrijpend verbouwd in de tweede helft
van de 17de eeuw. In die periode kwam
er een nieuwe toegang, de oude woonvertrekken
werden gemoderniseerd en
er werd een vleugel bijgebouwd. In
de periode van de heksenvervolgingen
deed het kasteel trouwens dienst als
gevangenis voor vermeende heksen.
Met een bewegwijzerd heksenpad en
het speciale bier Toverhekske houdt de
heksengilde van Laarne de herinnering
levend (www.heksengilde.be).
Het kasteel wordt momenteel nog
steeds bewoond en bezoekers kunnen

in de publiek toegankelijke vertrekken
een rijke verzameling kunstvoorwerpen
en kostbaar meubilair bewonderen.
Sommige vertrekken, zoals de
keuken, zijn ingericht zoals het ooit
moet geweest zijn. Terwijl je door
ridderzalen, donjon of kapel dwaalt,
roepen rijke wandtapijten, kandelaars
en schilderijen het tot de verbeelding
sprekende kasteelleven van vroeger
tot leven. De rijke zilvercollectie
D’Allemagne is uniek in Europa. Buiten
heb je een prachtig zicht op het
dorp van Laarne. De statige Kasteeldreef
met zijn recent heraangeplante
eiken verbindt het kasteel met het
dorpsplein. Af en toe tooit het kasteel
zich met de alom gekende begonia’s
van de Bloemenstreek
(www.slotvanlaarne.be).
LUSTHOVEN VAN DESTELBERGEN
Van de kastelen en lusthoven die de
Gentse bourgeoisie in Destelbergen en
Heusden liet optrekken, zijn er maar
Kasteel Crabbenburg,
Destelbergen
liefst twaalf bewaard gebleven. Waan
je een rijke burgerjuffer of industrieel
uit de vorige eeuw voor één dag te
midden van imposante kasteeltorens,
elegante zalen en lommerrijke parken.
Een ideale manier om een totaalbeeld
te krijgen is de kastelen verkennen per
fiets. De Kastelenroute vertrekt aan
het gemeentehuis van Destelbergen en
zo kun je meteen het eerste kasteel
van je lijstje afstrepen. Het gemeentehuis
zelf is immers het voormalige
kasteel Van Acker. Het huisvest ook
een museum met een waardevolle archeologische
collectie.
43

Scheldeland Toeristische gids
44
Donkmeer in Berlare
Spiegelglad of met driftige schuimkopjes, het Donkmeer laadt je batterijen weer
op. Spelevaren op het water, een verfrissende plons in Nieuwdonk of je verdiepen
in de geschiedenis van de eendenkooi of de roemrijke Boerenkrijg. Knorrende
maag? Stillen met een overheerlijke paling, zó typisch voor Scheldeland.
Donkmeer in Berlare
VAREN VA V REN NAAR DE EENDENKOOI
Op zomerse dagen heerst er een gezellige
drukte aan het Donkmeer. Je kan
peddelen in een bootje of de benen
losmaken op een waterfiets. Of waag
je wat verder en neem de houten
pendelboot voor een bezoekje aan de
eendenkooi. Deze traditionele vanginstallatie
voor wilde eenden werd ge-
Nuttige adressen:
zie Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
renoveerd tot een openluchtmuseum
over de eendenvangst. Je komt er alles
te weten over het geheimzinnige verdwenen
ambacht van de kooiman en
zijn eenden. Ook de kinderen komen
aan hun trekken, zij kunnen ravotten
in de speeltuin of spelen met de
hoevedieren.
Hoe een wilde eend zich laat vangen
om een smakelijk stukje vlees op je
bord te worden? Kom de prachtige
maquette van de eendenkooi bewonderen
in het Natuureducatief Bezoekerscentrum
Donkmeer. Een aantrekkelijke
tentoonstelling schetst hoe het
Donkmeer ontstond uit een oude site
voor turfwinning aan een afgesneden
meander van de Schelde, hoe fauna en
flora volop gedijde en er vandaag aan
natuurbeheer wordt gedaan.

Scheldeland Toeristische gids
46
ALS DE PALING BIJT …
Je hengel uitgooien in het Donkmeer om
paling, snoekbaars of voorn aan de haak
te slaan? Het kan, maar een abonnement
of dagvergunning is nodig (zie Op het
water-hengelen). Aan de ticketautomaten
ter hoogte van de Brielstraat en het Brugsken
kun je een dagvergunning kopen.
Het Donkmeer is trouwens erg bekend
voor de palinggastronomie. In het begin
van de 20ste eeuw al kwamen de Gentenaars
met de stoomtram naar het Donkmeer
voor een lekker bord paling. De palingvissers
van het Donkmeer serveerden
hun vangst in eigen eethuisjes aan de
rand van het meer. In tal van die eethuisjes
wordt vandaag nog altijd paling geserveerd.
Nu komt de paling uit het buitenland,
in speciaal uitgeruste tankwagens
met zuurstofvoorziening. De beestjes
ondergaan dan eerst nog een waterkuur
in het daarvoor geschikte water van het
Donkmeer, om daarna vers en panklaar te
verhuizen naar de restaurantkeukens.
IN EN OM HET INFOKANTOOR
Het infokantoor Donkmeer is een prettige
uitvalsbasis om het meer te ontdekken.
Het kantoor herbergt ook het
interactieve museum Donkmeer - Klim
naar democratie. Daar reis je terug
naar de 18de en 19de eeuw om er de
heroïsche Boerenkrijg te herbeleven.
Deze historische omwenteling was een
belangrijke stap in de ontwikkeling van
onze hedendaagse democratie.
Na een leerrijke rondleiding kun je de
trappers op voor een fietstochtje. In
het infokantoor kun je een fiets huren
om Berlare en omstreken te verkennen.
Voor de liefhebbers is er I-Bike Berlare,
een uitgestippelde fietsroute ingesproken
op een MP3-speler. Samen met
vrienden of familie een partijtje minigolven
kan ook, het minigolfterrein ligt
op wandelafstand van het infokantoor.
Wie zich in de zompige moerasbossen
rond het meer wil wagen, kan onder
begeleiding van een gids de reservaatzone
Donkmeer intrekken. In dit waardevolle
natuurgebied nestelen de aalscholver
en de blauwe reiger en vinden
zeldzame broedvogels als de wielewaal
en de nachtegaal een thuis.
WATERPRET EN WATERFEESTEN
Daagt al dat water uit tot een onvermijdelijke
plons? Zwemmen in het
Donkmeer mag niet, maar is des te
verkwikkender in het recreatiedomein
Nieuwdonk. Surfers en kajakkers kunnen
zich hier sportief uitleven. De Zweedse
speeltuin op het strand lokt heel wat
kinderen, terwijl de ouders kunnen genieten
van de ligweide. Elke twee jaar
strijkt het openluchtspektakel Festivaria
neer aan de oevers van het Donkmeer,
nabij de Festivalhal. Het eerste weekend
van augustus zijn er de jaarlijkse Waterfeesten.
Het grootse vuurwerk boven
het meer zorgt telkens weer voor ‘ohs’
en ‘ahs’.
Waterpret
Nieuwdonk, Berlare

Denderende Steden
De Denderstreek ontleent haar naam aan de grillige, kronkelende Dender die
op haar weg een schat aan natuur ontvouwt. Vier Denderende steden verbinden
de stroom als een rode draad met elkaar: Dendermonde, Aalst, Ninove en
Geraardsbergen dat deel uitmaakt van de toeristische regio ‘de Vlaamse Ardennen’.
Ze kijken elk terug op een boeiend verleden, waarvan de hedendaagse
bezoeker met alle zintuigen gespitst kan genieten. Voelen, proeven, kijken en
luisteren met vrienden of het gezin: klaar voor een Denderende Stedentocht?
Denderende stad Ninove
Met een rijk textielverleden en in twee gespleten door
de Dender, is Ninove een gezellig provinciestadje waar
de beiaard vrolijk zijn klanken over de stad strooit. Met
gepaste trots draagt het de ‘eretitel’ van ‘oudste, stoutste
en wijste’ van alle steden.
Abdijkerk Ninove
DE SCHEVE TOREN VAN NINOVE
De scheve toren van de Onze-Lieve-Vrouw
Hemelvaartkerk is dé blikvanger van
Ninove. Het barokke interieur is ronduit
Wist je dat Scheldeland
over een
mobiele website beschikt
om via je smartphone de
drie steden langs de Dender
nu al te verkennen?
Nuttige adressen:
zie Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
schitterend. De houten lambrisering en
het monumentale hoofdaltaar springen
meteen in het oog. Het reliekschrijn van
Sint-Cornelius en Sint-Cypriaan, naast
Onze-Lieve-Vrouw, de patroonheiligen van
de abdij, behoort tot de meest bijzondere
stukken. Na de buitenrestauratie wordt nu
ook het interieur volledig gerestaureerd.
De kerk maakte ooit deel uit van het
indrukwekkende gebouwencomplex van
een machtige Norbertijnenabdij. Van de
abdijgebouwen rest niet veel meer, maar
in de archeologische tuin naast de kerk
ontwaar je nog een deel van de fundamenten.
Andere tastbare overblijfselen
zijn de vroegere ziekenboeg, de watermolen
en het poortgebouw dat toegang gaf
tot het neerhof.
47

Scheldeland Toeristische gids
48
Brouwerij van
de Witkapbieren!
Het opvallende Oud Stadhuis heeft
een charmante lantaarntoorn op het
dak, die een beiaard herbergt. Om het
kwartier weerklinkt een van de vele
Ninoofse volksmelodieën over de stad.
Wie door de stad dwaalt, komt vast
langs de recent volledig gerestaureerde
gotische Koepoort, de enige van de vier
stadspoorten die overeind bleef, en
langs het beeld van de Twijnster op de
Graanmarkt. Dit mooie beeld herinnert
aan het verleden van Ninove
als textielstad en aan de armoede.
Met het twijnen - in elkaar draaien
van gesponnen draden - probeerden
Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw
een centje bij te verdienen.
Bierliefhebbers moeten zeker brouwerij
Slaghmuylder met een bezoek
vereren (op afspraak en in groep).
De brouwerij bestaat sinds 1860 en
in 1979 begon men hier de Witkapbieren
te brouwen. Door kenners worden
de bieren geprezen voor hun bijzondere
en authentieke smaak. De brouwerij
herbergt een interessant museum met
een collectie oude foto’s, brouwersattributen
en reclameborden. De stoommachine
en de vooroorlogse bottelmachine
zijn unieke stukken industriële
archeologie.

LEVENDIG STADJE
MET HET OEVERSTEKSE
De Dender deelt het centrum van Ninove
in twee. Vroeger zorgde het drukke
vrachtverkeer op de rivier voor welvaart.
Vrachtschepen varen er nu nauwelijks
meer, maar jaar na jaar is er wel meer pleziervaart.
De moderne fietsers- en voetgangersbrug
’t Oeverstekske verbindt de
Ninoofse linker- en rechteroever met elkaar
en legt de link tussen het historische stadscentrum
en het stadspark. De naam Oeverstekske
is niet alleen een woordspeling op
het woord ‘oversteek’, maar verwijst ook
naar de luciferindustrie - lucifers worden in
het Ninoofs dialect ‘stekskes’ genoemd - die
in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid
verschafte in de streek.
Wie op zoek is naar leuke kleding of een
tof cadeau moet naar het winkelcomplex
Ninia of naar een van de vele winkels in
Denderende stad Aalst
Wie Aalst zegt, denkt aan satirische carnavalsparades
en smakelijke vlaaien. Maar de tweede stad van Oost-
Vlaanderen én zijn landelijke omstreken hebben nog
heel wat meer te bieden.
Carnaval in Aalst
Aalst was eeuwenlang de hoofdplaats van
het Land van Aalst, een gebied dat zich
grosso modo uitstrekte tussen Schelde en
Dender. In het 19de-eeuwse Aalst zwaai-
gerestaureerde
Koepoort, Ninove
het stadscentrum. Het
beeldje op het plein
voor het winkelcomplex
aan de rechteringang
wordt het Wortelmanneke
genoemd en zou
het allereerste carnavals
monument in België zijn. Want niet alleen
in Aalst wordt carnaval uitbundig gevierd,
het weekend na het Aalsterse carnaval is
het traditiegetrouw in Ninove feest. Het
cultuurcentrum De Plomblom aan de Graanmarkt
heeft een openluchttheater waar in
juli en augustus op donderdagavond gratis
straattheater wordt georganiseerd.
Nuttige adressen:
zie Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
den notabelen en fabriekseigenaars de
plak en Aalst groeide in die periode uit tot
een nijvere fabrieksstad.
KUNSTSCHATTEN EN ARCHITECTUUR
‘ t Oeverstekske,
Ninove
De Aalsterse Grote Markt met zijn vele
monumenten kan menig cultuurliefhebber
bekoren. Het Oud Schepenhuis is het
oudste bewaard gebleven schepenhuis van
de Lage Landen en de belforttoren is door
de UNESCO erkend als Werelderfgoed. Bij
Aalstenaars is de toren beter bekend als
de ‘tettentoren’.
49

Scheldeland Toeristische gids
50
Borse van Amsterdam
De Borse van Amsterdam met zijn opvallende
zuilengalerij verwijst als vroegere
afspanning naar de oude handelsroute
tussen Rijsel en Amsterdam, die over Aalst
liep. Het Stadhuis geeft via een gekasseide
binnenkoer toegang tot het Landhuis.
Hier zetelden de heren van het Land van
Aalst. Op de binnenkoer van het Stadhuis
staat het beeld van Ondineke, hoofdpersonage
in de werken van Louis Paul Boon én
de naam van een lokaal bier dat verschillende
cafés op hun kaart hebben staan.
De Sint-Martinuskerk, een toonbeeld van
Brabantse gotiek, herbergt waardevolle
kunstschatten, waaronder enkele absolute
topstukken, zoals een schilderij van Rubens
in het Sint-Rochusaltaar en de zeldzame
barokke sacramentstoren van Jeroen
Duquesnoy de Oudere. Van het vroegere
Begijnhof zijn alleen nog het grondplan,
de neobarokke Sint-Antoniuskapel, de
Sint-Catharinakerk, het convent en de
vroegere pastorij overgebleven.
Het leven en werk van beroemde Aalstenaars
vormt de hoofdbrok in ’t Gasthuys
– Stedelijk Museum, dat is ondergebracht
in in het vroegere middeleeuwse hospitaal.
Standbeeld Dirk Martens
voor het Oud Schepenhuis
Priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul
Boon, schilder Valerius De Saedeleer en
drukker en uitgever Dirk Martens krijgen
hier de gepaste eer. Maar er is ook plaats
voor de rijke archeologische vondsten van
de voorbije 25 jaar graafwerk en een hele
verdieping is gewijd aan het door UNESCO
als immaterieel cultureel erfgoed van de
mensheid erkende Aalsterse carnaval.
Aalst per fiets ontdekken en tegelijkertijd
Louis Paul Boon leren kennen? De Boontocht
bestaat uit twee fietslussen die je
langs locaties brengen die voorkomen in
de bekende historische romans van Boon.
Zo fiets je vlot doorheen de boeken en
wordt aan de hand van de verschillende
locaties een stukje boeiende ‘Boongeschiedenis’
blootgelegd.
Stijlvolle getuigen van de bruisende 19de
eeuw zijn dan weer de vroegere danszaal
Gillade, destijds een van de bekendste
danszalen van de stad, het stationsgebouw,
naar een ontwerp van de bekende
stationsarchitect Jean-Pierre Cluysenaer
en de neogotische Sint-Jozefskerk.
HEDENDAAGS AALST
Maar ook vandaag schrijft Aalst nog geschiedenis.
Zo werken in de Carnavalwerkhallen
de Aalsterse carnavalisten
maandenlang aan de praalwagens van
het beroemde carnaval. Sinds kort staat
het Aalsters carnaval op de lijst van het
Unesco Werelderfgoed. Ook film- en televisiemakers
weten Aalst als filmdecor te
waarderen. Denk maar aan de film Daens
van Stijn Coninckx (1993) waarin priester
Daens ijvert voor betere werk- en leefomstandigheden
voor de fabrieksarbeiders.
De prent werd deels opgenomen in
Aalst en in Hollywood genomineerd voor
een Oscar. Recenter is de verfilming van
het boek De Helaasheid der Dingen door
Felix Van Groeningen. Hier treedt vooral
deelgemeente Nieuwerkerken in beeld, als
woonplaats van de dertienjarige Gunther
Strobbe en zijn bierzuipende en schaamteloos
nietsdoende familie.

In cultuurcentrum De Werf, de naam verwijst
naar de vroegere haven met scheepswerf
aan de Dender, en in het Centrum
voor Hedendaagse Kunst Netwerk vinden
tentoonstellingen, performances, voorstellingen
en optredens plaats. Je muziekhonger
stillen of een dagje shoppen? Aalst
heeft adresjes bij de vleet. In het stadspark
pik je in de zomermaanden op maandagavond
vlot een gratis concertje mee,
muzikale ambiance die een echt begrip in
de ruime omgeving is geworden.
Fietsen langs de Dender
In het hartje van de stad biedt de verkeersvrije
winkel-wandelzone soelaas voor
koop- en kijklustigen. En wie een rustpauze
nodig heeft, moet zeker Aalsterse
Vlaaien (erkend Vlaams streekproduct!) bij
de koffie nemen. En tot slot: een rivierstad
bestaat niet zonder scheepvaart. Aan het
vernieuwde Werfplein scheep je in voor
een boottochtje op de Dender.
Rustplekjes in
de binnenstad
Aalsterse Vlaaien,
smakelijk!
51

Scheldeland Toeristische gids
52
Denderende stad Dendermonde
Nuttige adressen:
zie Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
Waar de Dender in de Schelde uitmondt, ligt de ere Ros Beiaardstad Dendermonde.
De stad maakte eeuwenlang furore als vestingstad en is ondermeer bekend om zijn
Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds
kopvlees.
Het Ros Beiaard tijdens de
apotheose op de Grote Markt
OVER HET ROS BEIAARD
IN EEN OMMUURDE STAD
Het middeleeuwse Stadhuis en het vroegere
Vleeshuis zijn de blikvangers op de
Grote Markt. Het belfort van het Stadhuis
is door UNESCO erkend als Werelderfgoed.
Het Stadhuis herbergt een waardevolle
collectie van de Dendermondse Schilderschool,
waaronder een monumentaal werk
dat de Ros Beiaardommegang van 1888
uitbeeldt. De Ros Beiaardommegang is
een topevenement dat maar eens om de
tien jaar plaatsvindt (volgende editie in
2020). Dan trekt het heldhaftige paard
bereden door de Vier Heemskinderen onder
massale publieke belangstelling door
de binnenstad. Het Ros Beiaard behoort
tot het UNESCO Werelderfgoed.
Ook in het vroegere Vleeshuis kun je naast
archeologische vondsten nog elementen
uit vroegere Ros Beiaardommegangen
bewonderen. De blikvanger hier is echter
het geraamte van een mammoet, die werd
gevonden op de Sint-Onolfspolder. In het
Zwijvekemuseum wordt het verhaal van de
stad verder verteld. Dit museum is gehuisvest
in de bijgebouwen van de vroegere
cisterciënzerinnenabdij van Zwijveke.
Op de plaats van het imposante Justitiepaleis
stond ooit het kasteel van de Heren
van Dendermonde. Het Justitiepaleis werd
in zijn huidige vorm kort na de verwoestingen
van de Eerste Wereldoorlog gebouwd.
Een verwoestende brand bij het begin van
de oorlog had de Dendermondse binnenstad
immers bijna volledig in de as gelegd.
Op de spits van de 50 meter hoge toren
staat een van de drie Ros Beiaardbeelden
die Dendermonde rijk is.
Van de vroegere vestingwerken rond de
historische binnenstad zijn nog de infanteriekazerne,
enkele mooi gerestaureerde
poorten en het voormalige Bastion VIII,
heden het Natuureducatief Centrum, bewaard
gebleven.
RELIGIEUS ERFGOED
Een parel van religieus erfgoed is de
imposante Sint-Pieters- en Paulusabdij,
waar je in het Liturgisch Centrum abdijbier,
-wijn en -likeur kan kopen. In het
stemmige Sint-Alexiusbegijnhof, met
toegangspoort recht tegenover de Oude
Vest, treed je dan weer binnen in een wereld
van stilte en rust. De drukte en het
lawaai van de stad lijken kilometers ver
weg in dit stukje UNESCO Werelderfgoed.
Enkele huisjes zijn ingericht als Begijnhofmuseum
en ook de collectie van het
Volkskundemuseum vindt er onderdak.
De 13de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk
is een mooi voorbeeld van Scheldegotiek
en herbergt een rijke verzameling kunstvoorwerpen,
waarvan doeken van Antoon
Van Dyck en David Teniers en een romaanse
doopvont in Doornikse hardsteen
de topstukken zijn.

STAD VOL HEMELSE MUZIEK
In de zomermaanden bruist de Grote Markt
als geen ander. Alleen wordt de champagne
op zijn Dendermonds vervangen door
een lokaal gebrouwen abdijbiertje of een
authentieke Ros Beiaardjenever op een
van de gezellige terrasjes. Er is terrasanimatie
op donderdagavond, op zaterdagnamiddag
kun je mee met de Ros Beiaardboot
en op zondagnamiddag kun je mee
voor een stadsritje met de koets.
Dendermondenaren laten hun aanleg tot
feesten en uitbundigheid zien op de talrijke
zomerevenementen, zoals de internationale
taptoe en het muziekfestival naar
aanleiding van de Vlaamse feestdag op
11 juli. Wie op de laatste donderdag van
augustus in de stad vertoeft, ziet de Gildereuzen
aantreden in de Reuzenommegang
Katuit, weerom een groots evenement
dat een massa volk op de been brengt.
De stadsbeiaardier speelt elke zondag- en
maandagvoormiddag een heerlijk beiaardconcert.
Voor nog meer muziek, maar ook theater
of dans, kun je een voorstelling meepikken
in het Cultuurcentrum Belgica, het kloppende
hart van het rijke culturele leven in
Dendermonde. En wie de jazz in het hart
gesloten heeft, moet beslist eens in de
Honky Tonk Jazz Club en het nabije Jazz
Centrum langskomen. Na die cultuurboost
krijg je wellicht honger en kun je binnenstappen
in een
van de gezellige
eethuisjes.
Sint-Alexiusbegijnhof
Fonteinen op het Heldenplein
53

Scheldeland Toeristische gids
54
Buggenhoutbos
Het bulkt er van O 2 , het dak biedt in de zomer verkoeling, en voor de té gehaaste
mens is dit geen place to be. Bovendien ligt het in Scheldeland. Ra ra ra, wat is
dat? Dat moet het Buggenhoutbos wel zijn.
Het Buggenhoutbos is het 212 hectare
groot gemengd loofbos in Buggenhout.
Het ligt bijna op het punt waar de provincies
Antwerpen, Vlaams-Brabant en
Oost-Vlaanderen elkaar raken en is het
uithangbord bij uitstek van de gemeente
Buggenhout. Het woud wordt beheerd
door het Agentschap voor Natuur en Bos
van de Vlaamse overheid en is een absolute
aanrader voor alle natuurliefhebbers.
EEN BOS MET FAAM
In de 12de eeuw behoorde Buggenhoutbos
tot het 1.000 hectare grote Beuckenhoudtwoud.
Aan dit uitgestrekte woud ontleent
de gemeente Buggenhout haar naam. Vroeger
overheersten beuken dit bos, maar die
hebben ondertussen plaats moeten ruimen
voor de wintereik. Nergens in Vlaanderen
Nuttige adressen: zie
Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
vind je meer wintereiken dan hier. Het wintereikenbestand
is erkend als zaadbestand,
dat wordt opgekweekt tot ‘bosplantsoen
appellation contrôlée Buggenhoutbos’.
Het bos herbergt een bonte variatie aan
fauna en flora. Zo biedt het een schuilplaats
voor talrijke broedvogels, waaronder de
bosuil, buizerd, sperwer, wielewaal, boomklever
en zwarte specht. In de herfst vind je
er een heel grote variatie aan paddenstoelen.
Het oostelijke gedeelte van het bos ligt
in de Hollebeekvallei waar je een glimp kan
opvangen van de zeldzame vuursalamander.
De hazelworm, in de volksmond ook bospaling
genoemd, verkiest de schrale, zonnige
plekken in het bos. Jaarlijks is er op de
derde zondag na Pasen de novene ter ere
van Onze-Lieve-Vrouw van smarten. Deze
processie wordt Bosbegankenis of Bosschijning
genoemd.

UITSTAP VOOR DE HELE FAMILIE
Een bezoek aan het 1,5 hectare grote arboretum
is een echte aanrader. Je komt er
alles te weten over de verschillende boomsoorten
die voorkomen in het bos. Sporten
kan in de omgeving van de Konijnenberg,
waar ook een grote speelzone is. Voor een
moment van bezinning, ga je naar de Boskapel.
De kapel met gedenksteen en moerboog
herinnert aan het tragische jachtongeval
van Jan De Rijcke in 1504.
Aan de Boskapel vertrekken vier uitgestippelde
wandelingen. De Buggenhoutbosroute
is 11 km lang en start aan het administratief
centrum van Buggenhout. Je kan
ook zelf je wandeling uitstippelen, maar
je moet steeds op de daartoe aangeduide
wegen blijven. Even uitblazen doe je in
een van de schuilhutten en de infoborden
maken je wegwijs. Wie op de fiets door het
bos wil, kan de Ros Beiaardroute volgen,
die ook de Vlassenbroekse polder, Wieze en
Dendermonde aandoet. Parkeren kan op de
2 ruime parkings in de Kasteelstraat.
Boskapel Buggenhout
55

Scheldeland Toeristische gids
Scheldeland Toeristische gids
56
Stille
Watersdorpen
Nuttige adressen: zie
Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
In het land van Klein-Brabant slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg
tussen groene oevers, slikken en schorren en de pittoreske dorpen Sint-Amands en Mariekerke.
De plaatsjes vormden het decor voor de populaire ctiereeks Stille Waters die
in 2001 op tv te zien was. De heroïsche strijd tussen een machtige industrieel, rol voor
Jo De Meyere, en de jonge vrouw Jana Meyer, gespeeld door Antje De Boeck, die op zoek
gaat naar de oorzaak van haar vaders dood, zorgde voor een mysterieus drama langs
de boorden van de Schelde. De reeks hield meer dan een miljoen Vlamingen in de ban.
Dagjestoeristen of lange verblijvers in Mariekerke of Sint-Amands kunnen zich helemaal
onderdompelen in de dromerige atmosfeer van Stille Waters. Wandelingen en
etsroutes voeren je langs de lmlocaties en er is zelfs een heuse boot-en-bustocht,
met aandacht voor alle bezienswaardigheden van de streek. Ook het nabije gehucht
Buitenland, paviljoen De Notelaer in Hingene en volkscafé Het Koningsrek ‘bij Zates’
aan de dijk in Branst gureren gureren gureren in de reeks en zijn beslist een bezoekje waard.
Veer Sint-Amands
Sint-Amands
Het uitzicht over de Schelde vanop de kaai
is adembenemend. Verpozen in dit authentieke
Scheldedorp in zijn groene oase
geeft je het zalige gevoel er even helemaal
tussenuit te zijn.
De charmante Sint-Amandse kaai aan de Schelde is het
vertrekpunt voor een dagje vol cultuur en wandel- of
etsgenot langs de waterkant. Een unieke vaartrip met
het veer uit Stille Waters mag niet ontbreken.
Graf Emile Verhaeren
aan de Schelde

DORP VAN DICHTER VERHAEREN
Op de kaai bevindt zich het levensgrote
standbeeld van de charismatische dichter
Emile Verhaeren (1855-1916). Met dit
beeld en het monumentale praalgraf van
de dichter houdt Sint-Amands de herinnering
aan haar beroemdste zoon levendig.
Hier aan het water vindt Verhaeren, samen
met zijn echtgenote Marthe Massin, zijn
laatste rustplaats. Vlakbij, in de Marthe
Massintuin, staat het beeld Liefdesgetijden
van kunstenaar Jan Mees.
Het beeld De Veerman, nabij het veer, is geinspireerd
door Verhaerens gedicht Le Passeur
d’Eau (De Veerman). Wie er echt alles
over wil weten, moet even het Provinciaal
Museum Emile Verhaeren, gevestigd in het
Dorpshuis, binnenstappen. Het leven en
werk van de dichter en kunstcriticus wordt
er op een hedendaagse en overzichtelijke
wijze uit de doeken gedaan, aan de hand
van zelden of nooit getoonde manuscripten,
brieven, foto’s en kunstwerken.
OEVERHOPPEN MET EEN BIJZONDERE
VEERMAN
Aan de openbare aanlegsteiger leggen
passagiers- en plezierboten aan voor een
bezoek aan het dorpje. Er is een mooi aanbod
boottochten voor wie zich graag laat
meedrijven op de ruisende stroom. Hét
symbool van Scheldeland zijn echter de typische
fiets- en voetveren over de Schelde.
Zij varen het hele jaar door en zijn gratis.
Vanuit Sint-Amands en ook Mariekerke vaar
je in een oogwenk naar de groene polder
van Moerzeke aan de overkant. Veerman
Ronny Van Hemelrijck is een opvallende
persoonlijkheid. Hij leerde de personages
in Stille Waters met de veerboot varen. In
de boot van het Mariekerkse veer lag Ronny
op de grond aan de voeten van Jan Decleir
of Antje De Boeck om instructies te geven,
onzichtbaar voor de camera’s. De veerboot
van Sint-Amands voer parallel mee, hierop
stonden de camera’s. Vraag de veerman gerust
naar zijn filmervaring!
57

Scheldeland Toeristische gids
58
EEN SNUIFJE KUNST
In kunstatelier ‘Onder den blooten hemel’
op den Dam van Sint-Amands maak
je kennis met het werk van beeldhouwer
Joris Maes. Het basismateriaal voor zijn
beelden zijn … stenen uit de Sahara. Het
atelier ligt vlakbij het Toots Thielemansstraatje,
dat deel uitmaakt van de Schelde
Internationale Muziekstroom-route die in
Klein-Brabant ontwikkeld wordt. In het
Molenmuseum kom je dan weer alles te
weten over de geschiedenis van molens
Gratis veer Mariekerke
Mariekerke
in Vlaanderen. Een leuke opsteker zijn de
spreuken die iets met molens of het leven
van de molenaar te maken hebben.
In de dramaserie Stille Waters staat Mariekerke bekend als
het dorpje Terhaven. Of doet ‘paling’ nog sneller een belletje
rinkelen? Het dorp is het centrum van de palinggastronomie
aan de Schelde.
VISSERS EN
HUN JOLLEN
Op een boogscheut van Sint-Amands ligt
het schilderachtige dorpje Mariekerke, een
deelgemeente van Bornem. Vanaf de kaai
van Sint-Amands zie je het voormalige vissersdorp
aan de rechterkant opduiken. In de
vroege middeleeuwen was Mariekerke een
van de vier kerkdorpen van het domein Baasrode.
Het maakte deel uit van het Land van
Dendermonde en vanaf de 12de eeuw viel het
onder het Land van Bornem van de Gentse
burggraven.
Al in de 13de eeuw bezat Mariekerke twee
aanlegplaatsen voor vissersboten en tot de
Eerste Wereldoorlog was de Scheldevisserij
vrij belangrijk. Met hun typische kleine jollen
gingen de Mariekerkse vissers op vangst,
vooral stroomafwaarts richting Antwerpen.
De vis werd daarna door leurders verkocht.
Door de verbetering van de kwaliteit van het
Scheldewater zit er weer heel wat vis in de
Schelde maar de commerciële visserij komt
Provinciaal Museum Emile
Verhaeren
niet meer terug. Het Scheepvaartmuseum in
de Omgangstraat geeft een beeld van de binnenscheepvaart
en de visserij vroeger en nu.
KLEIN DORP, GROTE FEESTEN
In Mariekerke kun je aangenaam wandelen of
fietsen langs de oevers van de Schelde. Het
veer Mariekerke-Moerzeke voert je gratis naar
de overkant. Een digitale MP3-wandeling
met startpunt in Sint-Amands brengt je langs
de veren van de beide Stille Watersdorpen.
Drukker wordt het hier tijdens het jaarlijkse
Palingfestival in het pinksterweekend en de
Vis- en Folklorefeesten in juni. Deze evenementen
lokken telkens duizenden toeristen
en inwoners van de ruime omgeving naar
Mariekerke. Naast een gastronomisch festijn
met ‘paling in ’t groen’ als typische specialiteit,
zijn deze volksfeesten ook een ode
aan de schilderachtige regio en aan oude en
nieuwe volkskunsten. Nog een topper is de
vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel
Christus aan de Schelde.

Land van de Schelde
in Klein-Brabant
Nuttige adressen: zie
Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
De tijdloze en machtige Schelde oefent sinds jaar en dag een mysterieuze aantrekkingskracht
uit op de mens. Een dag vertoeven in dit getijdengebied verjaagt spanning
of zorgen. Laat je meedrijven op het ritme van de stroom en geef je volmondig
over aan ontspannend wandelen, varen, etsen of tafelen. De oeverbewoners zullen
je met de hun kenmerkende gemoedelijkheid hartelijk ontvangen. Je kan hier
overheerlijke paling smullen en in de toeristische infopunten vind je kaarten van
bewegwijzerde wandel- of etsroutes, inclusief overzet bij de talrijke veren. Een
natuurwandeling met een gids in groep, een themaroute - dit is trouwens het land
van Stille Waters -, of van knooppunt naar knooppunt etsen, kies maar uit. Zet je
schrap voor een prachtige tocht langs rustige dijken, besloten kreken, schitterende
dotterbloemen en statige monumenten.
Het getijdengebied van Driegoten
Aan het jachthaventje van Driegoten in de gemeente Hamme heb je een fantastisch
uitzicht op de Schelde en het weidse slikken- en schorrenlandschap.
Je kan het tijdloze spel dat eb en vloed
met de machtige Schelde spelen hier goed
volgen. Op de overgang van land en water
zie je de modderige, onbegroeide slikken
en de hoger gelegen schorren die begroeid
zijn met wilgen, riet en vloedbosjes. De
slikken komen bij hoogwater tweemaal
per dag onder water te staan. Het veer
van Driegoten verbindt de plaats met het
dorpje Weert aan de Oude Schelde.
De naam Driegoten verwijst naar de bressen
die de lokale bevolking hier vroeger
in de dijk sloeg bij overstromingsgevaar.
Zo werden de achterliggende gebieden
gecontroleerd onder water gezet, zodat
de huizen in de ruime omgeving gevrijwaard
bleven van overstroming. De bevolking
sprak over ‘drie gaten’, wat in het
plaatselijke dialect klinkt als ‘drie goten’.
Nu zet men moderne technologie in met
hetzelfde doel in het vlakbij gelegen Lippenbroek,
Gecontroleerd Gereduceerd Getij
(GGG), uitgerust met een speciale inwateringsluis.
Lees meer over het Sigmaplan op
pagina 38.
59

Scheldeland Toeristische gids
60
De Oude Schelde in Weert
Het gezellige dorpje Weert in Bornem is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker
bord paling. Het plaatsje ligt ingesloten tussen de huidige Schelde en de Oude Schelde.
Weert maakte gedurende eeuwen een
uniek fenomeen mee. De Schelde baande
zich langzaam maar zeker een andere weg
rond het dorpje. Wat vandaag overblijft is
een ‘nieuw’ en een ‘oud’ deel van de rivier.
De beide rivierbeddingen raken elkaar
net niet aan de Scheldebrug van Temse en
Bornem, aan het Sas van Pedro Coloma.
De streek leefde jaren van de mandenmakerij.
Het telen van zogenaamde wissen of
wijmen is een typisch landbouwgebruik.
Wijmen zijn twijgen van wilgen, die in de
waterrijke gebieden rondom Weert overvloedig
groeien. Ze worden in het najaar
gekapt, waarna ze bewerkt en verwerkt
worden tot manden.
Vlechtmuseum De Zilverreiger is hoofdzakelijk
gewijd aan de traditionele mandenmakerij,
maar ook andere oude ambachten zoals
de visserij, de kuiperij (vervaardigen van
Het kasteel van Bornem
Het sprookjesachtige kasteel van Marnix de
Sainte Aldegonde aan de Oude Schelde is de
absolute blikvanger van Bornem.
Het kasteel werd eind 19de eeuw gerenoveerd
door architect Hendrik Beyaert. Hij
bewaarde de proporties van het prachtige
Renaissancekasteel, gebouwd door de
Spaanse edelman don Pedro Coloma. De
geschiedenis van het kasteel gaat terug
tot de 9de eeuw. Sinds 1780 is het domein
in handen van het geslacht van Marnix,
heren van Sainte Aldegonde. Het kasteel
van Bornem en zijn koetshuis met 40 oude
koetsen is een echt ‘Loirekasteel in Vlaanderen’.
Oude Schelde
kuipen), de vlasbewerking en de klompenmakerij
krijgen er een plaats. In de bruine
kroeg en herberg kun je van het plaatselijke
Slijkneusbier proeven en oude volkssporten
beoefenen. Er zijn ook fietsen te huur. Het
nabijgelegen veer op de dijk verbindt Weert
met Driegoten in Hamme.
Kasteel van Marnix de
Sainte Aldegonde
Het kasteel, bewoond door graaf John en
gravin Amélie de Marnix de Sainte Aldegonde,
stelt rijke verzamelingen schilderijen,
meubilair uit de 18de eeuw, gravures,
kant en porselein uit China tentoon. Het
is een ‘bewoond museum’ met prachtig
geschilderde plafonds en aandacht voor
de rijke geschiedenis dankzij de tentoonstelling
over Marnix van Sinte Aldegonde
(1540-1598). Er zijn verschillende formules
om het kasteel te bezoeken.

Jachtpaviljoen De Notelaer
De Notelaer in Hingene werd beroemd als de elegante woning van Alexander Vorlat in
de tv-serie Stille Waters. Historisch gezien is het de vroegere schuil- en rustplaats van
de adellijke bewoners van het Kasteel d’Ursel in Hingene.
Het paviljoen werd door zijn adellijke
eigenaars en hun gasten gebruikt voor
stijlvolle diners en gezelschapsspelen.
Het plekje bovenin de dakkoepel was gereserveerd
voor de muzikanten. De Notelaer
werd op het eind van de 18de eeuw
ontworpen naar de plannen van de Franse
architect Charles de Wailly. De naam van
het gebouw verwijst naar de notenbomen
die destijds de dijken sierden en waarvan
notenlikeur werd gestookt.
Binnen loopt een permanente tentoonstel
ling over de typische landschapselemen
ten van het Scheldegebied en de schrijvers
en dichters die zich erdoor lieten inspire
ren. Op de dijk is ook een literair pad uitgestippeld
met werken uit hun oeuvre. Bij
mooi weer kun je op het terras genieten
van de overheerlijke Notelaerentaart. Van
op het hoger gelegen dakterras heb je een
prachtig weids uitzicht. Waag beslist ook
een wandeling tot aan het nabijgelegen
statige Kasteel d’Ursel in de dorpskern van
Hingene. Het ligt in een schitterend park
waar men geregeld culturele activiteiten
organiseert.
Historisch interieur
De Notelaer, Hingene
61

Scheldeland Toeristische gids
62
Steenbakkerijen in de Rupelstreek
Nuttige adressen: zie
Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
Eeuwenlang zorgde de baksteennijverheid voor welvaart en werk in de Rupelstreek.
In centrumgemeente Boom en de steenbakkersdorpen Hemiksem, Schelle,
Niel, Terhagen en Rumst zijn de kleiputten, ovens en schoorstenen sporen van
het harde labeur van destijds.
Kleiput, Rupelstreek

INDUSTRIËLE ARCHEOLOGIE
IN NOEVEREN
Tussen Boom en Niel ligt de indrukwekkende
archeologische steenbakkerijsite Noeveren-
Hellegat. Op dit uitgestrekte terrein vind
je de actieve erfgoedpolen Ecomuseum en
Archief van de Boomse Baksteen (EMABB),
‘t Geleeg-Steenbakkerij Frateur en The New
Belgica die samenwerken onder de naam
‘Erfgoed Noeveren’. Wandelend tussen de
ovens, werkmanshuizen en droogloodsen
kom je alles te weten over het leven en
werk in de steenbakkerijnijverheid.
Opvallend op de site zijn de monumentale
schoorsteen en de verschillende soorten
ovens: klampoven, ringoven en paapoven
hebben elk een eigen bakprocedé met
verschillende soorten baksteen als resultaat.
De authentieke arbeiderswoningen
en meesterwoningen zijn letterlijk ín de
kleiputten gebouwd en steken slechts met
hun bovenverdieping boven de straat uit.
De ‘averechtse root’ is een straatje waar de
huizen met hun achterkant naar de straat
gekeerd staan. De bakstenen werden traditioneel
gedroogd in droogloodsen of ‘luzzes’.
In heel de Rupelstreek stonden rond
1950 wel 120 km ‘luzzes’, allemaal loodrecht
op de Rupel georiënteerd.
Het insteekdok herinnert aan de scheepsbouw
die nauw samenhing met de steenbakkerijnijverheid.
Een omwegje langs het
Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek
levert je het verhaal van de steenschuiten
en het nautisch erfgoed van de streek op.
EMABB, Noeveren, Boom
63

Scheldeland Toeristische gids
64
In steenbakkerijmuseum ’t Geleeg-Steenbakkerij
Frateur kregen oude
machines en gereedschappen, maar ook
beeld- en archiefmateriaal een plaatsje.
Het museum heeft ook een openluchtafdeling
in Rumst. Van het werk in de
steenbakkerijen kreeg men trouwens
best wel dorst. De stemmige steenbakkerskroeg
Café Koophandel is als enige
overgebleven in zijn soort. Je kan er
proeven van het lokale Klinkaertbier. Op
de New Belgicawerf wordt een replica gebouwd
van de ‘Belgica’ waarmee Adrien
de Gerlache in 1897-1899 de eerste ontdekkingsreis
ondernam naar Antarctica.
Museum Rupelklei, Rumst
DOOR HET LAND VAN DE KLEIPUTTEN
De baksteenindustrie heeft in de loop
van de eeuwen gezorgd voor een typisch
kleiputtenlandschap. De klei werd eerst
afgegraven door kleistekers met steekschopjes
en later met machinale baggers.
Ook vandaag wordt er nog klei afgegraven.
Van het uitkijkpunt in de Hoogstraat
in Terhagen heb je een mooi uitzicht op
het geheel. Vele van de oude kleiputten
zijn ondertussen dichtgespoten of veranderd
in uitgestrekte groene natuurgebieden.
Het wereldmuziekfestival Mano
Mundo, dat elke lente duizenden fans
naar Boom lokt, vindt trouwens plaats in
een reusachtige kleiput in het Provinciaal
Recreatiedomein De Schorre.
In het nabije Rumst liggen nog enkele
steenbakkerijen en kleiputten die ontgonnen
worden. Hier bevindt zich het
steenbakkerijmuseum Rupelklei, waar je
een goed beeld krijgt van de artisanale
steenbakkerijnijverheid en te weten komt
hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich
hebben gevormd. In het openluchtgedeelte
van museum ’t Geleeg-Steenbakkerij
Frateur zie je een reconstructie van
een 19de-eeuwse steenbakkerij. In Niel
herinnert het beeld Het Afdraagstertje
aan eeuwenlang zwoegen en labeur;
kinderarbeid was toen een alledaags gegeven.
Een andere getuige van het baksteenverleden
kun je vinden op Hellegat
met zijn vele arbeidershuisjes. Meer informatie
over projecten op Noeveren vind
je op www.erfgoednoeveren.be.
SNUIF DE RUPEL OP
Word zo licht als een veer als je aan de
39 km van de Baksteenroute begint! Deze
fietsroute loopt voor een groot deel over
dijken van Schelde en Rupel en brengt je
langs alle steenbakkerijdorpen. De mooie
kaai met wandelesplanade in Boom geeft
je een schitterend uitzicht over de Rupel
en het veer brengt je gratis naar het
stemmige Klein-Willebroek. In Rumst
kunnen wandelaars de Rupelkleiroute, in
de voetsporen van Piet Van Aken, eens
uitproberen met vertrek in de Kardinaal
Cardijnstraat in Terhagen. Genoemd
naar de Terhaagse sociaal geëngageerde
schrijver Piet Van Aken, Aken, brengt deze trip
je langs unieke stukjes natuur en gehuch
ten die verdwenen zijn zijn onder onder de bagger
molens.
Ringoven ‘ Geleeg
Noeveren Boom

Nuttige adressen: zie
Toeristische Kaart
Meer info: Steden en
dorpen van A tot Z.
Fort van Breendonk
In het Fort van Breendonk in Willebroek voerden
de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog
een gruwelijk beleid. Het fort is momenteel
een Nationaal Gedenkteken en een bezoek is
een pleidooi voor tolerantie en respect.
Even buiten het centrum van Willebroek
aan de A12 ligt het Fort van Breendonk. Het
fort maakt deel uit van de derde fortengordel
rond Antwerpen, waartoe ook het Fort
van Liezele behoort, die de stad moest beschermen
tijdens de Eerste Wereldoorlog. De
fortengordel werd vanaf 28 september 1914
aangevallen door het Duitse leger. Op 8 oktober
gaf het fort zich over …
Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte
de Duitse bezetter het fort als gevangenis en
doorvoerkamp voor politieke gevangenen en
verzetslui. Hier werden gitzwarte bladzijden
uit de Belgische geschiedenis geschreven.
Een gevangene verbleef hier gemiddeld een
drietal maanden voor hij of zij naar de concentratiekampen
in Duitsland, Oostenrijk of
Polen gedeporteerd werd. Vanuit Breendonk
werden 2.330 gevangenen naar Duitse
concentratiekampen en gevangenissen
gebracht. Het kampregime verschilde nauwelijks
van dat van een concentratiekamp.
Ondervoeding, dwangarbeid en mishandelingen
waren dagelijkse kost.
Fort van Breendonk
AANGRIJPEND BEZOEKERSPARCOURS
De dwangarbeid die de gevangenen moesten
verrichten, bestond uit het weggraven
van de 285.000 ton aarde die bij de
aanleg van de grachten in de beginjaren
op het fort werd gegooid. Op deze manier
werd het Fort van Breendonk weer
zichtbaar vanuit de lucht. In 1947 werd
het fort tot Nationaal Gedenkteken uitgeroepen.
De herinnering aan wat in SS Auffanglager
Breendonk gebeurd was, moest
en zou blijven leven.
Het volledig gerenoveerde bezoekersparcours
geeft op indrukwekkende en aangrijpende
wijze de gruwel van het naziregime
weer. Een bezoek is een absolute must om
het pleidooi voor tolerantie, respect en
menselijke waarden ook aan de volgende
generaties door te geven. Begeleide bezoeken
zijn mogelijk, maar ook individueel
kun je met de audiogids de geschiedenis
van het Fort van Breendonk achterhalen.
65

Scheldeland Toeristische gids
Aalst Caraval
66
Erfgoed
en Cultuur
Erg goed erfgoed
in steden en dorpen
UNESCO WERELDERFGOED
De Dendermondse Gildereuzen
Indiaan, Mars en Goliath
In Aalst alst zijn zowel de de belforttoren als
de overblijfselen van het Begijnhof door
UNESCO erkend. Aalst carnaval is recent
toegevoegd aan de ‘Representatieve Lijst
van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van
de Mensheid’. De fiere, levenslustige Ros
Beiaardstad Dendermonde kijkt terug op
een rijk verleden.
Naast het belfort van het Stadhuis zijn ook
het Sint-Alexiusbegijnhof, de Gildereuzen
Indiaan, Mars en Goliath en het Ros Beiaard
en hun ommegangen als Werelderfgoed
erkend.
Zowel Zwijnaarde, Ledeberg, Gentbrugge
als Sint-Amandsberg zijn fysiek nauw verweven
met de Gentse binnenstad. Troeven
van Sint-Amandsberg zijn het erkende
begijnhof en Campo Santo, de bekendste
begraafplaats van Gent. In Mechelen behoort
het Groot Begijnhof tot het UNESCO
Werelderfgoed. Het is ook de enige stad
met twee erkende torens: de Sint-Romboutstoren
en de toren van het stadhuis.
De traditie van ommegangreuzen behoort
tot de ‘Meesterwerken van het Oraal en
Immaterieel Erfgoed van de Mensheid’.
Bekijk via deze QR-code (p.134)
een filmpje over Aalst Carnaval dat
je een korte impressie geeft van
alle aspecten in de digitale carnavalswandeling.
Meer informatie over het UNESCO
Werelderfgoed in Vlaanderen vind
je op www.unesco-vlaanderen.be.

‘DRAAIEND’ ERFGOED IN DE
MOLENGEMEENTEN
De molen speelt een hoofdrol in de
geschiedenis van de mens, zowel op
sociaal als op economisch en technologisch
vlak. Vandaag de dag zijn het
fel gegeerde bezienswaardigheden. Bij
MOLA, het molenerfgoedcentrum in het
kasteel Puyenbrug in het Provinciaal
Domein Puyenbroeck (Wachtebeke), is
een molenkaart verkrijgbaar (T: 09 342
42 40, mola@oost-vlaanderen.be).
Erpe-Mere mag zich met recht en reden
watermolengemeente noemen. De
gemeente telt op haar grondgebied
maar liefst negen watermolens waarvan
er drie maalvaardig zijn: de Gotegemmolen
in Mere, de Cottemmolen in Erpe
en de Watermeulen in Ottergem. De
Kruiskoutermolen in Mere is een van
de twee Oost-Vlaamse ‘driezolders’ en
sinds 2006 ingrijpend gerestaureerd. De
molens worden regelmatig in werking
gezet, ondermeer op de Oost-Vlaamse
Molendag en de Open Monumenten-
Kruiskoutermolen, Mere
dag. De Fauconniersmolen in Lede is
een stenen graanmolen, opgetrokken
in 1845 en 100 jaar later beschermd.
De Wildermolen en de Molen ter Zeven
Wegen in Ninove zijn beschermd sinds
respectievelijk midden jaren zeventig
en tachtig. In Sint-Amands vind je
ook het Centrum voor Molinologie. Je
geraakt er ongetwijfeld gefascineerd
door de ontelbare spreekwoorden en
zegswijzen.
67

Scheldeland Toeristische gids
68
‘ROLLEND’ ERFGOED DANKZIJ
DE STOOMTREIN
Je kan meesporen met de authentieke
stoomtrein, die tijdens de zomermaanden
op regelmatige basis op de museumspoorlijn
tussen Dendermonde en
Puurs rijdt. Een ritje met de stoomtrein
is een hele belevenis. Je waant
je in een andere periode. De geur, geluiden,
het denderen over de sporen.
Het station van Baasrode-Noord vormt
de uitvalsbasis van de stoomtrein.
Hier wordt gewerkt aan de restauratie
van imposant rollend spoorerfgoed
(www.stoomtrein.be).
Interieur stoomtrein
Dendermonde-Puurs
INDUSTRIEEL ERFGOED
Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid
voor welvaart en werk in Boom.
Stenen bakken behoort vandaag niet
meer tot de economische activiteiten,
maar de sporen van het verleden zijn nog
steeds duidelijk zichtbaar in het landschap.
De gaaf bewaarde steenbakkerijsites
op Noeveren met de typische ‘luzzes’,
werkmanshuizen, klamp- en ringovens
zijn echte pareltjes.
De opvallende Mirabrug (een driedelige
metalen brug over de Durme) in Hamme
is een ander pareltje. De brug kreeg haar
naam door de verfilming uit 1971 van het
boek De Teleurgang van de Waterhoek
van Stijn Streuvels. De Mirabrug vormt
een ideale uitvalsbasis om de prachtige
Durmevallei te verkennen. Willebroek,
ooit een welvarende industriegemeente,
is rond het Zeekanaal (Brussel-Schelde)
gebouwd. Niet te verwonderen dat het

pronkstuk van de gemeente de ijzeren
brug over het kanaal is. De Vredesbrug
of ‘Brug der Zuchten’ wordt door Wannes
Vande Velde bezongen als ‘het monster
van ijzer en staal’.
Het Centrum voor Hedendaagse Kunst
Netwerk in Aalst vindt onderdak in
een oude passementerie (passementen
zijn textielversieringen). Er vinden op
regelmatige basis tentoonstellingen, performances,
voorstellingen en optredens
plaats. In het Museum Zeels Erfgoed kom
je meer te weten over het textielverleden
van Zele en het Zeels kantwerk. Jaarlijks
wordt in Zele een internationale Hand- en
Kantwerkmarkt georganiseerd.
Het beeld van de Twijnster op de Graanmarkt
vlakbij de Koepoort herinnert aan
het verleden van Ninove als textielstad.
Met het twijnen (in elkaar draaien van minderwaardige
draden) probeerden Ninoofse
vrouwen in de 19de eeuw een centje bij
te verdienen. De naam van de brug ‘t Oeverstekske
is trouwens is niet alleen een
woordspeling op ‘oversteek’ maar verwijst
ook naar de luciferindustrie (‘stekskes’) die
in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid
in de streek verschafte.
MARITIEM ERFGOED
In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek
in Boom maak je kennis met
de geschiedenis van de scheepsbouw in
de Rupelstreek in relatie tot de steenbakkerijen.
Het centrum is opgebouwd in en
rond de steenschuit Clotilde, de laatste
zeilende klipperaak. In de aula in de vorm
van een grote silo krijg je een audiovisuele
voorstelling van de betekenis van rivieren
voor waterrecreatie, riviertoerisme en
-transport. Het centrum is de ideale startplaats
voor een bezoek aan de Rupelstreek
en het Vaartland.
Aan de oevers van de Schelde in Mariekerke
vind je het Scheepvaart- en
Visserijmuseum dat handelt over de
binnenscheepvaart en -visserij. Op de
vroegere scheepswerf CNR in Rupelmonde
Clotilde
(Kruibeke) wordt naarstig gewerkt aan het
behoud en de restauratie van ons varend
erfgoed. Je komt er in het Centrum Nautisch
Rupelmonde meer te weten over
het verleden van de Schelde en de natuur
op en langs de rivier. Wandel ook eens
langs het Zonnewijzerpad.
Het Scheepvaartmuseum Baasrode (Dendermonde)
is gevestigd in de authentieke
meesterwoning van de vroegere werfeigenaar
Van Damme. De collectie van het
scheepvaartmuseum geeft een globaal
beeld van de scheepsbouw in Vlaanderen
tijdens de laatste twee eeuwen. Er is een
permanente tentoonstelling met tientallen
scheepsmodellen, gereedschappen en een
uitgebreide verzameling scheepsuitrusting.
De scheepswerf achter het museum
wordt gerestaureerd.
GEESTELIJK ERFGOED
Sint-Bernardusabdij, Bornem
Het monumentale gebouwencomplex
van de voormalige Sint-Bernardusabdij
van Hemiksem, met de imposante klokkentoren,
is een onmiskenbaar herkenningspunt
op de rechteroever van de
Schelde. De voormalige cisterciënzerabdij
kende een rijke en woelige geschiedenis,
die teruggaat tot 1244. Vandaag is het
gemeentehuis erin ondergebracht. In de
benedenzalen van de middenvleugel vind
je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum,
met een bijzondere keramische collectie.
Heemmuseum Heymissen is in de noordelijke
vleugel ondergebracht.
De Sint-Bernardusabdij in Bornem, die
door don Pedro Coloma (heer van Bornem)
in 1603 werd gesticht, herbergt een schitterende
bibliotheek. Ook de Romaanse
crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegariuskerk
is een pareltje.
69

Scheldeland Toeristische gids
70
Kunst en musea
Het aanbod kunst en musea in Scheldeland
is groot. Voor een volledig
overzicht raadpleeg je best de website
www.scheldeland.be. Of gebruik de Toeristische
Kaart, praktisch en heel overzichtelijk.
Een greep uit het aanbod:
De rijke collectie van ‘t Gasthuys -
Stedelijk Museum in Aalst is ondergebracht
in het Oud Hospitaal. In het
museum wordt het leven en werk van
priester Adolf Daens, schrijver Louis
Paul Boon, schilder Valerius De Saedeleer
en drukker en uitgever Dirk Martens
belicht, allen geboren Aalstenaars.
Andere zalen tonen archeologische
vondsten en geven een goed beeld van
het Aalsterse carnaval.
Dendermonde telt 6 musea! Het Begijnhofmuseum,
het Museum voor
Volkskunde, het Vleeshuismuseum,
het Jazz Centrum Vlaanderen en het
Zwijvekemuseum liggen op wandelafstand
van elkaar. Tip: In het Stadhuis
zijn schilderijen te bewonderen van
de Dendermondse Schilderschool. In
Baasrode kan je ook het Scheepvaartmuseum
bezoeken. In het Provinciaal
Museum Emile Verhaeren in
Sint-Amands, kortweg Verhaerenmuseum,
nodigt de opvallende, hedendaagse
inrichting de bezoekers uit om zich te
verdiepen in de figuur Emile Verhaeren
en zijn werk. Op het plein aan de Kaai
staat ook een levensgroot standbeeld
van de dichter en in de Scheldebocht
aanschouw je zijn graftombe.
Scheepvaartmuseum, Baasrode

Kleine,
fijne dingen
OVER ‘KABALLEN’
Ter gelegenheid van de Ruisbroekjaarmarkt
in Puurs (laatste zaterdag
van november) wordt echte ‘kaballenkoek’
gebakken, een koek die zijn
naam dankt aan de (oude) bijnaam
van Ruisbroekenaars. Kaballen zijn
oude, versleten paarden.
GROENE DUVEL?
JA, GROENE DUVEL!
De Kleine of Groene Duvel (gefilterde
Duvel zonder droesem, blond, 7,5%) is
te verkrijgen in Puurs en de omliggende
gemeenten Willebroek en Londerzeel. De
bijnaam Groene Duvel heeft het bier te
danken aan het groene etiket op de flesjes.
Ook daarin verschilt de Kleine Duvel
van de originele. Er zit immers maar 25
cl in een flesje. Op uw gezondheid!
SLIJKNEUS IS HIER GEEN
SCHELDWOORD
Een ‘slijkneus’ is de spotnaam voor de
inwoners van Weert (Bornem), die al
wroetend in de grond hun brood moesten
verdienen. Er moesten wijmen gekapt
worden als grondstof voor onder
meer de mandenmakerij. De harde werkers
veegden hun druipneus al eens af
aan hun beslijkte mouwen of handen
Asperges, het wit te goud!
en liepen rond met slijk in de neus.
Vandaar ‘slijkneus’. Het lokaal biertje,
‘Ne Slijkneus’ is van hoge goesting en
enkel te verkrijgen in de herberg van
Vlechtmuseum De Zilverreiger. Bekijk
er zeker de 15 groenmarmeren beeldjes
op de binnenkoer. Ze vereeuwigen de
spotnamen van Klein-Brabant. Je kan
hier trouwens ook fietsen huren!
WEETJE OVER HET WITTE
GOUD VAN KLEIN-BRABANT
De fijne ‘Asperges de Calfort’ zijn
wereldwijd bekend en hebben
een lange geschiedenis achter
zich. Omstreeks 1870 werden de
eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant
in het Hof van Coolhem
in Puurs. De teelt van asperges
vormde een nieuwe bron van inkomsten
voor de inwoners van
Klein-Brabant. De asperge was
vooral bij de Franse en Belgische
elite geliefd. Tijdens de
jaren 50 kende de productie ervan
een hoogtepunt. Vandaag is
niet zozeer het productieaantal,
maar wel de kwaliteit de belangrijkste
troef van de koningin der
groenten.
71

Scheldeland Toeristische gids
72
Verhalen en dichtkunst
Louis Paul Boon (Aalst, 15 maart
1912 – Erembodegem, 10 mei 1979)
was een Vlaams schrijver, kunstschilder
en dichter. Kenmerkend voor Boon was
zijn volkse aard. Zijn meesterwerk is
ongetwijfeld De Kapellekensbaan. In
het boek Mijn Kleine Oorlog (1946)
verwerkte hij zijn oorlogservaringen
van de meidagen van 1940. De Kapellekensbaan
en Menuet zijn Boons meest
vertaalde romans. In 1971 verscheen
Pieter Daens, over de sociale ontvoog-
dingstrijd aan het einde van de 19de
eeuw in Aalst. Deze documentaire
roman over de sociale strijd van de
Aalsterse priester Adolf Daens werd in
1992 door Stijn Coninx verfilmd onder
de titel Daens.
Jan Hammenecker (Mariekerke, 2 oktober
1878 - Westrode, 13 juni 1932) was een
Vlaams schrijver. Na een tijdlang leraar en
onderpastoor te zijn geweest in Londerzeel,
werd hij in 1927 tot pastoor benoemd
in Westrode. Hij was Vlaams gezind en had
een voorliefde voor de Scheldestreek. De
gehechtheid van de priesterdichter aan de
Schelde komt tot uiting tijdens de vijfjaarlijkse
opvoering van het Passiespel Christus
aan de Schelde in Mariekerke (2015).
dingstrijd aan het einde van de 19de Vlaams schrijver schrijver Filip De Pillecyn, ge
boren in Hamme eind 19de eeuw was was
actief in de strijd om de emancipatie
van het Vlaamse Volk. Zijn bekendste
boek Monsieur Monsieur Hawarden werd zelfs verfilmd.
Ter nagedachtenis werd een mo- monument
opgericht aan de monding van
EEmile
Verhaeren de Durme. Het bestaat uit drie perso-
(Sint-Amands, 21 mei nages: de pestlijder Rochus in liggende
1855 – Rouen, 26 no
houding met een hond die zijn wonden
vember 1916) was een
likt, boven hem de statige soldaat Jo-
Franstalige Vlaamse
han die richting Hamme kijkt en langs
dichter. Hij huwde
de waterkant Leda en de veerman uit De
met de Luikse kunste Veerman en de Jonkvrouw. Je kan kennares
Marthe Massin, nismaken met het werk en het leven van
zij gaf tekenles aan Filip De Pillecyn dankzij de themaroute
de kinderen van graaf Fietsen en wandelen in het Land van De
Marnix de Sainte Al- Pillecyn. De fietsroute start aan de Miradegonde.
Hun geluk brug en neemt je via een traject van 40
weerspiegelde zich in km mee langs het fietsnetwerk Schelde-
drie bundels liefdesland. De wandelroute brengt je langs de
poëzie die de dich- Hamse dorpsstraten. Dertien tekstplaten
ter aan zijn vrouw ondersteunen de wandeling die start aan
wijdde: Les Heures Claires
(1896), Les Heures d’Après-midi (1905)
en Les Heures du Soir (1911). Als pacifist
klaagde hij in schrijnende verzen
de waanzin van de Eerste Wereldoorlog
aan en gaf voordrachten. Zo ook op 26
november 1916 te Rouen. De volgende
dag trachtte de 61-jarige dichter voor
het stilstaan van de rijtuigen aan
boord te gaan van de trein naar Parijs.
Hij verloor het evenwicht, gleed onder
de trein … en overleed ter plaatse.
het Tweebruggenplein (5 km).
Beeld dichter
E. Verhaeren
F. De Pillecyn monument

Piet van Aken geboren in Terhagen
(1920-1984) was een sociaal geëngageerd
schrijver die, vanuit de werkelijkheid
die hij om zich heen zag in de gelagen
van de Rupelstreek, de verhalen die
hij hoorde en de geschiedenis waarvoor
Tradities en legendes
HEKSEN IN LAARNE
In de donjon van het Kasteel van
Laarne bevindt zich de kapel die versierd
is met 14de-eeuwse muurschilderingen.
In enkele vertrekken van de
donjon wordt het verhaal verteld van
de heksenprocessen die in 1607 in
Laarne gehouden werden. Het kasteel
deed tijdens de processen dienst als
gevangenis van de vermeende heksen.
Met een bewegwijzerd heksenpad, het
heksenbier Toverhekske en verschillende
andere heksenproducten houdt de
heksengilde in Laarne de herinnering
levend (www.heksengilde.be).
POTJES IN SCHELLEBELLE
Op het dorpsplein van Schellebelle
(Wichelen) wordt naar aloude traditie
jaarlijks in juni de Potjesmarkt georganiseerd.
Het volksfeest verwijst naar
de verkoop van potten uit aardewerk
die gebruikt werden om voedingswaren
in te bewaren. Ook het veer van
Schellebelle heeft een hoog legendegehalte!
Het veer vormt de verbinding
tussen de dorpskern van Schellebelle
en de wijk Den Aard en is het enige
waar je aan een bel moet trekken om
de veerman te roepen.
hij zich interesseerde, boeiende romans
schreef over echte mensen. Je kan kennis
maken met het leven en werk van
Piet van Aken dankzij de wandelroute
‘Rupelkleiroute, in de voetsporen van
Piet van Aken’.
ROS BEIAARD IN DENDERMONDE
Aymon, Heer van Dendermonde, leefde
jarenlang in ruzie met Karel de
Grote. Er kwam verzoening toen Aymon
huwde met Adelheid, een nicht
van Karel de Grote. Het echtpaar
kreeg vier zonen, waaronder Reynout.
Hun vader sloeg hen tot ridder
en gaf ze elk een paard. Reynout
was zo sterk dat hij keer op keer zijn
rijpaard velde. Aymon bracht daarop
zijn zoon naar een burcht waarin het
door iedereen gevreesde Ros Beiaard
zat opgesloten. Na een gevecht werd
Reynout meester over het dier. Tijdens
een discussie aan het hof van
Karel de Grote onthoofdde Reynout
met een slag van zijn zwaard Karels
zoon Lodewijk.
Ros Beiaard, Dendermonde
73

Scheldeland Toeristische gids
74
De Vier Heemskinderen (verbastering
van Aymonskinderen), gezeten op het
Ros Beiaard, sloegen op de vlucht. Intussen
was Aymon in handen van Karel
de Grote gevallen. Karel wilde enkel vrede
sluiten als het duivelse Ros Beiaard
aan hem werd uitgeleverd. Het Ros werd
naar de Dendermonding gebracht, kreeg
een aantal zware molenstenen rond de
nek en werd in het water gestort. Het
Ros verbrijzelde tot tweemaal toe de
stenen en zwom hinnikend naar de
oever waar Reynout stond. Het tragische
schouwspel werd Reynout te
machtig en hij wendde het hoofd af.
Het Ros Beiaard dat voor een derde
keer boven water
kwam, dacht dat
zijn meester hem
verloochende en
verdronk.
Deze legende
wordt om de tien
jaar onder mas
sale sale belangstel
ling uitgebeeld
tijdens de Ros
Beiaard ommegang.
Het Ros
wordt door de
stad gedragen
door de gilde
van de Vrije Pijnders. Geheel volgens
de legende nemen dan vier jeugdige
broers uit Dendermonde, de Vier
Heemskinderen, op het Paard plaats,
getooid in ridderuitrusting. Hun fysieke
prestatie is al even bewonderenswaardig
als die van de Pijnders,
gezien hun positie op de brede rug
van het paard en de duur van de
ommegang. Bij de tienjaarlijkse ommegang
heeft de keuze van de Vier
Heemskinderen heel wat voeten in de
aarde. De selectiecriteria zijn niet min:
Tafereel uit de Ros
Beiaardommegang
Het moeten vier opeenvolgende
broers zijn, zonder meisje ertussen;
Ze moeten in Dendermonde geboren
zijn;
De ouders en de grootouders moeten
in Dendermonde geboren zijn;
Ze moeten tussen de 7 en 21 jaar
zijn op de dag van de ommegang;
Ze moeten woonachtig zijn in Dendermonde
of een deelgemeente.
Het Dendermondse
paard is een doorn
in het het oog van de
Aalstenaars. Ja-
loerse Aalstenaars
vinden het nogal
een triest schouwspel
en vinden dat
er te veel ophef
wordt gemaakt
over een paard
dat één keer om
de zoveel tijd
‘rondjes’ maakt
en daarbij heel
wat volk tot tranen
toe beweegt.
Bovendien is het Dendermondse paard
van hout, terwijl dat van Aalst van balatum
gemaakt is. De Dendermondse
carnavalisten spreken dan ook smalend
over ‘Ros Balatum’. Het is bij de Aalstenaars
een sport geworden om - vooral
tijdens carnaval - de spot te drijven
met dat paard, tot grote verontwaardiging
van de Dendermondenaren. Ieder
jaar rijdt met carnaval het ‘Ros Balatum’
door de straten van Aalst. Bijgevolg
is er al jaren een ‘vete’ tussen de
Ajuinen van Aalst en de Kopvleesfretters
van Dendermonde.
Romaanse crypte, Bornem
De legende van het Ros Beiaard is ontegensprekelijk
de meest levendige in
Scheldeland. Het Ros komt opnieuw
buiten in 2020.

VOOR EEN GOEDE ZWANGERSCHAP
EN VLOTTE BEVALLING …
… moet je naar de Romaanse crypte in
de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegariuskerk
in Bornem, een kleine overwelfde
kapel met dikke zware zuilen en pijlers
in Doornikse hardsteen. Het gewelf
werd in de 19de eeuw met geometrische
en plantvormige motieven beschilderd.
In een zijnis zie je de marmeren
graftombe van Pedro Coloma. Vooral
zwangere vrouwen hebben baat bij een
bezoek aan de crypte. Het zou hen een
goede zwangerschap en vlotte bevalling
garanderen.
GOOIEN MET BROOD?!
De Brooikensworp in Reet (Rumst) herinnert
aan een gebruik waarmee in de
17de eeuw werd begonnen en ook aan
de grondslag ligt van de vijfjaarlijkse
Brooikensdag (2016, 2021, …). Aan
de kerk werden destijds tarwebroodjes
uitgedeeld aan het samengestroomde
Processies
MARIALE PROCESSIE IN LEDE
De Mariale Processie in Lede trekt om
de twee jaar (2014, 2016,…) op de
tweede zondag na Pinksteren door de
straten. De processie vormt het sluitstuk
van een negendaagse ommegang,
waarvan de ‘kaarskesprocessie’ en de
‘paardenommegang’ (op de tweede zondag
van de negendaagse) andere hoogtepunten
zijn. De geschiedenis van de
processie gaat terug tot het begin van
de 15de eeuw. Ter gelegenheid van de
600 jaar Mariaviering gaat de processie
in 2014 door op vier mei.
volk. Nu worden de broodjes (eind juni,
begin juli) van op de kerktoren over het
volk geworpen.
VLAAMSE GAAIEN IN HAMME
De inwoners van Hamme zijn in de
wijde omgeving bekend als Wuitens.
Wuiten is een synoniem voor gaai. De
Hammenaars danken die bijnaam aan
een legende waarin verteld wordt dat
de Vikings tijdens hun rooftochten in
de streek een sprekende wuiten hebben
meegenomen uit Hamme. De vogel
werd verkocht maar sprak geen woord.
Pas wanneer de vogel met z’n nieuwe
eigenaar langs Hamme voer, riep hij
plots: Kwek, kwek, k’hein Ham gezien.
De vogel bleef maar doorratelen. Wanneer
Hammenaars de legende vertelden
deden ze ongewild aan deze ratelende
vogel denken en werden ze Wuitens genoemd.
De legende van de Hamse Wuiten
wordt levendig gehouden tijdens de
jaarlijkse Wuitensfeesten en de driedaagse
Wuitensmarsen (september).
MARIA-OMMEGANG EGANG IN KALFORT
Rond 1600 trokken de Kalfortenaren
voor het eerst in processie door hun
dorp met het beeld van Onze-Lieve-
Vrouw ten Traan, dat in de plaatselijke
kapel werd vereerd en aangeroepen
tegen oogziektes en heesheid. Vierhonderd
jaar later is de traditie nog altijd
springlevend. In 1988 werd de processie
volledig vernieuwd en omgevormd
tot een stijlvolle Maria-Ommegang, rijk
en afwisselend van inhoud. De Maria-
Ommegang vindt elk jaar plaats op de
tweede zondag na 15 augustus. Vanaf
de vrijdag ervoor tot de zondag erna
komen nog steeds duizenden bedevaarders
naar Kalfort (Puurs).
75

Scheldeland Toeristische gids
76
Uit in
Scheldeland
Eten en Drinken
Diep gewortelde culinaire tradities
maken van tafelen in Scheldeland
een boeiende ontdekkingstocht. Het
aantal goede, gezellige eethuizen
in Ninove, Aalst en Dendermonde is
niet op de vingers van wel tien handen
te tellen. De genereuze gezelligheid
weet jnproevers en smulpapen
sterk te bekoren. Je ontdekt daarbij
ook meteen het grote aanbod aan
streekproducten. Denk maar aan de
palinggastronomie langs de Schelde,
de rijke biercultuur, hop in de Faluintjesstreek,
de wereldvermaarde asperges
van Kalfort of paardenvlees in
Dendermonde, Hamme en Willebroek.
TIP: Bij verschillende toeristische
infokantoren kan je
manden met streekproducten laten
samenstellen. Vraag naar de mogelijkheden,
prijzen en voorwaarden.
Smakelijk!
STREEKGASTRONOMIE
Naast een hele reeks streekbieren,
waarvan sommige internationale bekendheid
genieten, heeft Scheldeland
een gevarieerd en verrassend aanbod
streekproducten.
Paling
Paling is hét gerecht van Scheldeland.
Dender, Schelde en Rupel waren in het
verleden rijke viswaters. De vis vond
vlot zijn weg naar de lokale keuken en
elke hobby- of beroepskok ontwikkelde
zijn eigen palingspecialiteit. Restaurants
en recepten gaan vaak over van
generatie op generatie. De kruiden die
daarbij gebruikt worden komen vaak
uit de vrije natuur. In Klein-Brabant
is Mariekerke het centrum van de visverwerking,
in heel Vlaanderen gekend
voor het jaarlijkse Palingfestival en de
Vis- en Folkloredagen.

Palinggastronomie!
Waar?
Aan het Donkmeer in Berlare, in
Schoonaarde bij Dendermonde, in de
regio Klein-Brabant (Mariekerke, Sint-
Amands, Driegoten in Hamme, Weert),
Temse in het Waasland
Proeven?
Het aantal restaurants dat in Scheldeland
paling op het menu heeft staan, is
bijna niet te tellen. Het gladde beestje
wordt op wel 101 verschillende wijzen
klaargemaakt. Er is paling in ’t groen,
gebakken, Provençaals, met kampernoelie,
op zijn Donks, Mariekerks,
Hams, enzovoort.
Weetje!
In het begin van de 20ste eeuw kwamen
de Gentenaars met de stoomtram
naar het Donkmeer in Berlare voor
Paling, het topproduct van Scheldeland
een lekker bord paling. De palingvissers
van het Donkmeer serveerden hun
vangst in eigen eethuisjes aan de rand
van het meer. Nu komt de paling uit
het buitenland in speciaal uitgeruste
tankwagens met zuurstofvoorziening.
De beestjes ondergaan een waterkuur
in het Donkmeer, om daarna vers
en panklaar te verhuizen naar de
restaurantkeukens.
77

Scheldeland Toeristische gids
78
Hop
De landelijke Faluintjesstreek ten oosten
van Aalst was ooit een belangrijk
centrum voor de hopteelt in Europa.
Het waren de monniken van de Abdij
van Affligem die de teelt introduceerden.
In de 17de eeuw produceerde de
streek meer dan de
helft van alle hop
in Europa. Ook nu
wordt er nog hop
verbouwd, welis
waar op veel kleine- kleine
re schaal schaal dan vroe
ger. Verschillende
chef-koks verwer
ken hopscheuten
in hun gerechten.
Sommige brouwers
gebruiken de bloemetjes
om er het
typisch Aalsterse
bier Ondineke, ook Oilsjtersen Tripel
genoemd, of Witkap en Affligem mee
te brouwen. Op het jaarlijkse oogst- en
folklorefestival ‘Pikkeling’ eind juli kan
je proeven van typische streekproducten
op basis van hop.
Handvol hopscheuten
Waar?
Faluintjesstreek rond Aalst: Meldert,
Herdersem, Baardegem, Moorsel en
Affligem
Proeven?
In nagenoeg elke horecazaak in de omgeving
van Aalst kan je de streekbieren
Ondineke, Witkap of Affligem bestellen.
Hopscheuten proeven kan in vele horecazaken
tijdens het seizoen (maart/april).
Kopen?
Hoppralines kan je kopen bij chocolatier
Mergan in Aalst-Meldert. Voor
hopjenever kan je terecht bij dranken
VDS in Aalst.
Bezoektip!
Spring op de fiets en ontdek
de nog overblijvende hopvelden in
de landelijke deelgemeenten van
Aalst aan de hand van de Hoppetocht.
Of wandel langs de vele
stadsgezichten in ‘het centrum van’
Aalst die herinneren aan het rijke
hopverleden, met toenmalige brouwerijen,
mouterijen en immense
hopmagazijnen. De brochure met 4
wandellussen in de Faluintjesstreek
is een aanrader voor wandelaars.

Asperges
De fijne Kalfortse asperge heeft een
lange geschiedenis. Omstreeks 1870
werden de eerste ‘Asperges de Calfort’
aangeplant in het Hof van Coolhem in
Puurs. Vandaag is de kwaliteit de belangrijkste
troef van het ‘witte goud’
van Klein-Brabant. De asperge staat bij
zowat elke Puursenaar in de moestuin
en bij heel wat tuinbouwbedrijven
wordt deze delicatesse professioneel
gekweekt. Het Hof van Coolhem vormt
jaarlijks (van half april tot eind juni)
het decor voor het Asperge festival, dat
aan de asperge gewijd is.
Waar?
Regio Klein-Brabant: Puurs en Kalfort
Proeven?
In het aspergeseizoen, van half april/
begin mei tot 24 juni (Sint-Jansfeest),
staat de asperge centraal op de kaart in
de Klein-Brabantse restaurants.
Bezoektip!
De bakermat van de asperge,
het Hof van Coolhem in Puurs, is
een 13 hectare groot parkdomein
waar je geniet van natuur en milieu
in een uniek historisch kader. Er zijn
tentoonstellingen, een wandelparcours
in het parkbos en een infopad
langs leerrijke infopanelen.
Asperges de Calfort
Paardenvlees
Paardenvlees was lang gekend als het
vlees van de arme man. In de 19de
eeuw kwam het vlees van oude paarden
van boerderijen en oude scheepstrekpaarden.
Sommige beenhouwerijen
groeiden uit tot heuse paardenvleesverwerkers.
Zij bereidden onder meer
gedroogde en verse paardenworsten,
Boulogne en gerookt paardenvlees. Nu
zijn Boulogne, ook wel zwarte of vierkante
worst genoemd, en gerookt paardenvlees
typische en gesmaakte streekproducten
uit Hamme. Willebroekse
‘schep’ is stoverij van
paardenvlees waarbij
het vlees in heel kleine
stukjes gesneden is.
Ook Dendermonde is
gekend om zijn paar-
denworsten, die gaar
worden gestoofd met
een uitje, bier, vleesbouillon
en kruiden.
Waar?
Dendermonde,
Hamme en Willebroek
Culinair genieten in
Scheldeland
Proeven?
Schep kan je smullen
in Willebroekse eethuizen en cafés. Het
wordt vaak met frietjes geserveerd,
maar is ook lekker met brood en een
glas bier. Op de lokale jaarmarkt in
oktober is schep heel populair. In
Dendermonde hebben vele horecazaken
klaargemaakte paardenworsten op de
kaart staan.
Kopen?
In de streek van Hamme en Dendermonde
kan je bij verschillende slagers
paardenvlees, paardenworsten en Boulogne
krijgen.
79

Scheldeland Toeristische gids
80
STREEKBIEREN
Scheldeland heeft een rijke biercultuur
en telt heel wat brouwerijen. Je zou
haast geloven dat elk dorp zijn eigen
bier brouwt. Niks smaakt beter dan een
lekker streekbiertje op een zomers terrasje
of in een winterse bruine kroeg.
Schol!
Tripel Karmeliet en
Pauwel Kwak
Tripel Karmeliet (donkerblond, 8,4%) is
een driegranenbier gebrouwen volgens
een oud karmelietenrecept, een uniek
bier dat door zijn fruitigheid iedereen
kan bekoren. Pauwel Kwak (amber,
8,4%) was oorspronkelijk een koetsiersbier,
vandaar het opvallende glas.
Het is een bier met een evenwichtige
smaakopbouw: de zachtzoete aanzet is
perfect uitgebalanceerd door de mildbittere
afdronk.
Brouwerij: Bosteels in Buggenhout
Andere: DeuS, Brut des Flandres
Malheur
Malheur is een goudblond doordrinkbier
dat bestaat in 6%, 8%, 10% en 12%,
en de speciale Malheur Brut. Door zijn
subtiele bitterheid valt het bijzonder in
de smaak bij bierkenners die een milde
bitterheid weten te appreciëren.
Brouwerij: De Landtsheer in Buggenhout
Ondineke
Ondineke of Oilsjtersen Tripel (donkerblond,
8,5%) is het stadsbier van Aalst.
De onbevruchte bloemen van de hopplant
worden erin verwerkt.
Brouwerij: De Glazen Toren in Erpe-Mere
Andere: Saison d’Erpe-Mere, Canaster
en Jan De Lichte
Te verkrijgen: Verschillende cafés in
het centrum van Aalst hebben Ondineke
op hun kaart staan. Aan de poort van
de brouwerij kan je het bier op zaterdag
kopen.
Kwibus
Kwibus Blond en Donker (beide 6,4%)
zijn karaktervolle bieren met een
stevige schuimkraag. Er worden geen
scheikundige producten toegevoegd.
Brouwerij: Kwibus in Erpe-Mere
Delirium Tremens
Delirium Tremens (blond, 9%), het bier
met het typische roze olifantje op de
etiketten, werd in 1988 voor de eerste
maal gebrouwen. Typisch voor dit bier
is dat er drie verschillende gisten worden
gebruikt en de originele verpakking
die aan Keuls aardewerk doet denken.
Het etiket verbeeldt op een originele
manier de verschillende fasen van het
delirium.
Brouwerij: Huyghe in Melle
Andere: gelegenheidsbier La Guillotine
Nieuw: glutenvrije Mongozo Premium
Pilsener, bekroond tot beste pils van
België.
Witkap Pater
Witkap Pater is een levend bier van
hoge gisting. Het bestaat in drie varieteiten:
Stimulo (blond, 6%), Dubbel
(donker, 7%) en Tripel (donkerblond,
7,5%). De Witkapbieren zijn een erfenis
van een reeds lang verdwenen brouwerij
uit Brasschaat. De naamgeving verwijst
naar de witte hoofdbedekking van
de Premonstratenzers. Het bier heeft
een fruitig aroma, een kussenachtige
schuimkraag en is sorbetachtig op de
tong. Witkapbieren worden door kenners
geprezen om hun bijzondere en
authentieke smaak.
Brouwerij: Slaghmuylder in Ninove
Andere: Slag Pils, Helles, Ambiorix en
Slaghmuylder Kerst- en Paasbier
Bezoektip: In familiebrouwerij
Slaghmuylder wordt al sinds 1860 bier
gebrouwen. De brouwerij herbergt een
interessant museum met een collectie
oude foto’s, brouwersattributen en reclameborden.
De stoommachine en de
vooroorlogse bottelmachine zijn unieke
stukken industriële archeologie.

Duvel van brouwerij
Moortgat, Puurs
Duvel
De goddelijke Duvel (goudblond, 8,5%)
is bij iedereen bekend. De Kleine of
‘groene’ Duvel (blond, 7,5%) is dat
heel wat minder en is te verkrijgen in
Puurs en de omliggende gemeenten
Willebroek en Londerzeel. De bijnaam
‘groene Duvel’ heeft het bier te danken
aan het groene etiket op de fles. Ook
daarin verschilt de Kleine Duvel van de
echte: er zit maar 25 cl in een flesje.
Brouwerij: Duvel-Moortgat in Breendonk
(Puurs)
Andere: Vedett (witbier)
Bezoektip: De brouwerij bezoeken kan
in groep na afspraak. Het bezoek begint
en eindigt in het bezoekerscentrum.
Lam Gods
Een Wetterse Dubbel (donker, 6.8%)
of Lam Gods is een zacht bier met een
vleugje steranijs en gecarameliseerde
mouttoets.
Brouwerij: Paeleman in Wetteren
Andere: Uitzet
Abdijbier Dendermonde
Abdijbier van Dendermonde (donkerblond,
8%) wordt sinds 1997 gebrouwen
in Merchtem, maar op verzoek en
onder licentie van de paters Benedictijnen
uit Dendermonde. Een prachtig
etiket verbeeldt heel wat geschiedkundige
elementen van de abdij.
Brouwerij: De Block in Merchtem
(Peizegem)
Te verkrijgen: In de abdij op de Vlasmarkt
Vicaris
De Vicaris Tripel (blond, 8,5%),het
eerste bier van de brouwerij, is een
zacht bier met een fruitige toets.
Eveneens in het assortiment: Vicaris
Generaal (roodbruin, 8,5%), Vicaris
Tripel-Gueuze (blond, 7,5%), Vicaris
Winter (blond, 10%) en Vicaris Quinto
(goudblond, 5%). Op het etiket van
de Vicaris prijkt een paard dat wordt
bereden door vier amazones. Een
knipoog naar het Ros Beiaard?
Brouwerij: Dilewyns in Dendermonde
Bezoektip: De brouwerij bezoeken kan
in groep na afspraak. De rondleiding
door prachtige brouwinstallatie wordt
afgesloten met een proeverij van
twee bieren en de Vicaris Nootham.
Elk dorp zijn bier?
In Laarne en omstreken zul je bij verschillende
cafés nog reclameborden
van Pick-Up Pils opmerken. Dit pilsbier
wordt gebrouwen door de Laarnse
brouwerij Walrave en is enkel in de
streek te krijgen. Ook het heksenbier
Toverhekske wordt bij Walrave gebrouwen.
Vergeet in de Wastobbe niet
te proeven van een Wastobbeke.
In Kalken kan je proeven van het
donkerblonde streekbier Unkerzak.
Het Zwijntjesbier wordt speciaal
gebrouwen voor de Zwijntjeskermis,
die jaarlijks in juni in Zwijnaarde
plaatsvindt.
In Mechelen in brouwerij Het Anker
worden de Carolusbieren gebrouwen.
De Mechelse brouwerij verkoopt eind
2013 zijn eerste flessen whisky onder
de naam Gouden Carolus Single Malt.
Vaertlander is een blond streekbier
van hoge gisting dat je kan verkrijgen
in Willebroek. Klinkaertbier is typisch
voor de Rupelstreek en in Weert bij
Bornem kan je in de herberg van
Vlechtmuseum De Zilverreiger het
typische Slijkneusbier proeven.
Bornems Abdijbier of Bornemse
Tripel drink je in Bornem.
81

Scheldeland Toeristische gids
82
MOOI PALET VAN SMAKEN
Naast de alom bekende specialiteiten
zoals hop, paling of asperges, verrast
Scheldeland je ook met een overdaad
aan lokale lekkernijen zoals vlaaien,
peperkoek of kopvlees. Deze producten
worden met vakmanschap en passie bereid
door grote of kleine producenten,
vaak op basis van een lange familietraditie.
Het gebruik van natuurlijke
grondstoffen en een ambachtelijke bereidingsmethode
zijn vaste elementen.
Dendermonds kopvlees
Dendermonds kopvlees is de onbetwiste
specialiteit van de Ros Beiaardstad en
wordt gemaakt van buikspek en sappig
vlees uit de runds- en varkenskop. Deze
delicatesse laat zich het best genieten
op een stukje bruin brood bedekt met
een dun laagje straffe mosterd. Je kan
kopvlees verkrijgen bij de meeste Dendermondse
slagers.
Vlaaien bij de kofe
Aalsterse Vlaaien zijn sinds lang een
populair kermisdes
sert. Melk, suiker,
foelie, eieren, kan
dijsiroop, kaneel
en mastellen vor
men samen het
Aalsterse Vlaaien
heerlijke gebak. De
Aalsterse Vlaai is
een erkend streekproduct.
De 5 erkende vlaaienbakkers
pakken
uit met deze eeuwenoude,donker-
bruine lekkernij. Ook
de Dendermondse bevolking bakt van
oudsher vlaaien. Op basis van peperkoek,
beschuiten, makarons, melk, eieren,
kandijsuiker en kandijsiroop wordt een
deeg gemaakt dat afgebakken wordt in
een warme oven. In Wetteren krijgen
de lekkerste vlaaien het label ‘Goedgekeurd
door de Rechtvaardige Rechters’.
Je kan de vlaaien
vinden bij meerdere
Wetterse
bakkers.
Verrukkelijke
chocolade
In Lebbeke bij Dendermonde kennen ze
iets van chocolade. In deelgemeente
Wieze is de thuisbasis van chocoladereus
Barry-Callebaut gevestigd. Ook
chocolatier Dooms maakt er lekkere
pralines, die de fijnste lekkerbek bekoren.
In de trendy chocolaterie Marioca
in Merelbeke worden de vernieuwende
creaties in chocolade, marsepein en ijs
erg gesmaakt door zoetekauwen. Ook
artisanale chocolaterie Cher in Berlare
maakt chocoladecreaties die smelten op
de tong. Chantelly chocolade uit Baasrode
(Dendermonde) mag zich met zijn
handgemaakte chocoladeproducten zelfs
leverancier noemen van Harrods. In Aalst
zijn het ‘Het chocoladehuis’, chocolatier
Royal en Mergan de moeite waard.
Proost met jenever en likeur
Likeurstokerij De Klok in Serskamp (Wichelen)
geniet vooral bekendheid vanwege
haar advocaat, die op grootmoeders
wijze wordt gemaakt en ook verwerkt in
pralines, de krieken op jenever en de
huisgemaakte citroenjenever. In Aalst
laten de stokerijen zich graag inspireren
door de illustere personages uit het verleden.
Zo pakt Stokerij VDS uit met Louis
Paul Boonjenever en Faluintjesjenever en
produceert Stokerij De Moor de unieke
Daensjenever en de Jenever Dirk Martens.
Jeneverstokerij Rubbens produceert al
sinds 1817 jenever. Het productieprogramma
van de stokerij gevestigd in Wichelen
omvat vijftien verschillende soorten
kwalitatief hoogstaande jenevers. De
Rubbens O’ de Flander is een graanjenever
van 38%, de Ros Beiaardjenever heeft
een duidelijk aroma van jeneverbes en de
Vieux-Système graanjenever van 35% zit
in de traditionele witstenen kruiken.

Gastronomie in Scheldeland!
In distillerie De Stoop in Merelbeke
is de graanjenever het grote uithangbord,
maar De Stoop heeft ook een
ruim aanbod fruit- en crèmejenevers
en advocaat op grootmoeders wijze.
Zeker proberen: advocaat De Stoop en
de graanjenever met keurmerk O’ de
Flander. Nog meer jenevergenot met de
Buggenhoutse O’ de Flanderjenever van
Stokerij Thyssen en de Mariekerkse citroen-
en graanjenever, de enige echte
jenever van de Mariekerkse vissers.
Klinkaertjenever, Rupeldruppel appel-
en graanjenever en ‘Vaartwater’ drink
je dan weer in Rupelstreek-Vaartland!
Ham ham ham
De fameuze Gandaham wordt in Destelbergen
gemaakt. De smaak, de kleur en
het aroma zijn het resultaat van een
natuurlijk rijpingsproces dat meer dan
negen maanden duurt. In Buggenhout
dankt de gedroogde Superanoham
van Grega zijn fijne smaak onder meer
aan het rijpingsproces dat maar liefst
twaalf maanden in beslag neemt.
Hamse mosterd
Een gesmaakt Hams streekproduct is
de bruine graanmosterd van mosterdfabriek
Vernimmen-De Lelie. Deze
scherpe mosterd op basis van een oud
recept uit 1840 werd vroeger bereid
met zwarte en bruine mosterdzaden,
die in de streek zelf werden geteeld.
Nu worden de zaden aangevoerd vanuit
Canada, India en Hongarije.
Peperkoek en ander zoet
Bij Vondelmolen in Lebbeke wordt al
sinds kort na de Eerste Wereldoorlog
lekkere peperkoek gemaakt volgens een
familierecept uit 1867. Begin 20ste
eeuw specialiseerde bakkersfamilie
Vermeiren uit Puurs zich als speculaasbakker.
De “Traditionele speculoos” van
Vermeiren heeft zijn authentieke structuur
en smaak, licht gekruid met kaneel
en muskaatnoot, behouden. Maar ook
andere plaatsen in Scheldeland hebben
hun eigen koekjes. Denk maar aan de
Verhaerenkoekjes in Sint-Amands of
het Rupelsteentje in Boom.
Sterrenrestaurants
Met zeven restaurants
die door de
kenners van Michelin
al jaren met een
of twee sterren worden
bedacht, mag
Scheldeland zich
tot de meest culinaire
regio’s van
Vlaanderen rekenen.
De sterrenrestaurants
vormen
het neusje van de
zalm, maar zijn
ook een aanwijzing
voor het rijke
gastronomische talent dat in heel
Scheldeland schuilt.
Eten en drinken met
een ster *
Voor een maaltijd ‘met sterren’ kan je
terecht in ’t Overhamme in Aalst, Lijsterbes
in Berlare, Eyckerhof in Bornem,
’t Truffeltje in Dendermonde, A Priori in
Haaltert, Hof ter Eycken in Ninove en
Pastorale in Reet-Rumst.
Meer dan twintig restaurants in
Scheldeland hebben een mooie
beoordeling in de Gault Millau-gids:
www.gaultmillau.be.
83

Scheldeland Toeristische gids
84
Evenementen
TENTOONSTELLINGEN
Route N16
Tijdens deze open
luchttentoonstel
ling ontmoeten
actuele beelden
de kunst en ar
chitectuur elkaar
in de publieke
ruimte langs de
N16 (Mechelen-
Bornem). Zes
Vlaamse kunstenaar-archi
tectenduo’s laten het
beste van zichzelf zien en creëren ieder
een ‘shelter’ die een specifieke verbintenis
met haar locatie aangaat. Public
Shelters for Private Experience - Hedendaagse
kunst en architectuur langs de
N16 van zaterdag 15 juni tot en met 29
september 2013.
www.routen16.be
Kunst in openlucht
langs N16
Het tij keert! Reizende tentoonstelling
met watergebonden
erfgoed langs de Rupel
Het nautisch gebeuren langs en op
het water (o.a. scheepswerven, zaten,
kielen, bruggen, dijken, kaaien en watergebonden
handel, visvangst, bier en
bloem) is het algemeen thema en vormt
de rode draad doorheen deze rondreizende
tentoonstelling.
www.trvl.be/hettijkeert
STOETEN EN OPTOCHTEN
Carnaval overal
Heel wat steden en gemeenten kennen
een rijke carnavalstraditie. Van half
februari tot begin april slaat in Aalst,
Ninove, Dendermonde en nog vele andere
gemeenten de carnavalsgekte toe.
Het carnaval van Aalst is een absoluut
topevenement, bekend in binnen- en
buitenland én erkend als Werelderfgoed.
Drie dagen lang nemen uitbundige carnavalisten
de binnenstad in. Het hoogtepunt
is de kleurrijke stoet met imposante
praalwagens die op zondag de stad doorkruist.
Op maandag brengen de ‘Gilles’
hun bezemdans, gevolgd door de ajuinworp
vanaf het balkon van het stadhuis.
Daarna trekt de carnavalstoet voor een
tweede keer door de straten van Aalst. Op
dinsdag palmen de ‘Voil Jeanetten’, mannen
die paraderen in vrouwenkleding, de
straten in. Het Aalsterse carnaval wordt
traditioneel afgesloten met de popverbranding
op de Grote Markt.
Het weekend na het Aalsterse carnaval is
het traditiegetrouw in Ninove feest.
Een leuk filmpje over
Aalst Carnaval kan je
bekijken via deze QRcode
(p. 134).

En ook Hamme heeft zijn heel eigen
carnavalstraditie. Tijdens de driedaagse
Wuitensfeesten herleeft de legende van
de Hamse Wuitens. In de zondagse Wuitenscavalcade
zijn folklore en Hamse spot
troef. Op maandag is er de verbranding
van de versleten wuiten, waarna Hamme
zich in een schitterende en bruisende
carnavalsnacht stort. De grote carnavalsoptochten
trekken massaal veel volk. Wie
het graag iets minder druk beleeft, kan de
kleurrijke stoeten van Buggenhout, Denderleeuw,
Dendermonde, Gent-Ledeberg,
Lede, Merelbeke, Moerzeke, Temse, Wetteren
of Willebroek gaan bekijken.
Ros Beiaardommegang
Dendermonde
De Ros Beiaardommegang is een historisch
topevenement in Vlaanderen en Europa.
De ommegang herdenkt de legende
van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen
en vindt maar om de tien jaar
plaats (2020). Een schitterende stoet met
praalwagens en maar liefst tweeduizend
figuranten trekt door de binnenstad van
Dendermonde. In de stoet dragen trotse
Pijnders het monumentale ros, bereden
door de Vier Heemskinderen, door de straten.
Het absolute hoogtepunt is het moment
waarop het heldhaftige ros al steigerend
het ‘vuurgevecht’ aangaat op de Grote
Markt. Iedereen zingt en klapt dan mee op
de tonen van het Ros Beiaardlied. Het Ros
Beiaard en zijn ommegang zijn erkend als
Werelderfgoed. www.rosbeiaard.be
Reuzenommegang Katuit
Dendermonde
De historische Reuzenommegang Katuit
trekt jaarlijks op de laatste donderdag
van augustus door het oude centrum
van Dendermonde. Het is een historische
avondstoet die de dansende Gildereuzen
Indiaan, Mars en Goliath opvoert in
een feeërieke optocht van wel duizend
gekostumeerde figuranten. Praalwagens,
muziekkorpsen, straattheaterartiesten,
vendelzwaaiers en fakkeldragers zorgen
voor een uniek spektakel. De stoet voert
niet alleen historische of volkse taferelen
op, maar er gaat ook veel aandacht naar
eigentijdse animatie en speciale effecten.
Als afsluiter is er een muzikaal vuurwerk
op de Markt.
www.rosbeiaard.be
PODIUM
Festivaria
Donkmeer Berlare
De tweejaarlijkse openluchtopvoering
van een populaire musical eind augustus
aan de oevers van het Donkmeer trekt
telkens weer een breed en cultuurminnend
publiek. Theater, muziek en het
prachtige natuurlijke kader van het
Donkmeer versmelten tot een adembenemend
zomers avondspektakel met
prachtige zangpartijen en oogverblindende
kostuums. De doorgaans nietprofessionele
acteurs en actrices zetten
de voorbije jaren al Madame Butterfly,
Camelot en The King and I op de planken.
De regie en het muzikale luik zijn
in handen van gerenommeerde professionals.
Het evenement verwelkomt om
en bij de 30.000 toeschouwers. In 2013
brengt Festivaria een opvoering van The
Wizard of Oz.
www.festivaria.eu
Cirk! Aalst
Aalst
Cirk! Aalst trakteert bewoners en bezoekers
op een zomers openluchtfestival.
Verschillende plekken in de stad worden
ingepalmd door tal van performances,
circus en theater. Circusfanaten of toevallige
passanten, iedereen kan genieten
van dit festival.
www.cirkaalst.be
Theater aan Twater
Boom
Theater aan Twater is een jong, internationaal
theaterfestival dat elk jaar aan het
begin van de zomer de Rupelkaai in vuur
en vlam zet. De wandelesplanade wordt
een weekend lang omgetoverd tot een
boulevard waar straattheater, animatie,
stand-upcomedy, muziek en circus elkaar
85

Scheldeland Toeristische gids
86
vinden. In een avondvullend programma
kunnen de toeschouwers van de ene naar
de andere act wandelen. Het festival
nodigt befaamde straattheateracts uit,
maar ook lokaal amateurtalent krijgt een
podiumkans op of naast het water.
www.kaaimannen.be,
www.desteigerboom.be
Passiespel Christus aan de
Schelde
Mariekerke-
Bornem
Eens in de vijf
jaar (2015) in de
Paasperiode wordt
de Mariekerkse
Scheldekaai het de
cor voor een unieke
opvoering van het
lijdensverhaal van
Christus. Het klas
sieke religieuze ver
haal wordt verplaatst
naar de context van
een vissersdorp in
het begin van de 20ste eeuw. Meer
dan zeventig figuranten en acteurs,
voornamelijk lokale inwoners, vertolken
de apostelen die voor de gelegenheid
vissers, mandenvlechters, klompenmakers
en sjacheraars worden. Tegen
de achtergrond van het schilderachtige
kerkje van Mariekerke en met de
machtige Schelde in de rug genieten de
duizenden toeschouwers van een uniek
samenspel van natuur, cultuur en lokale
folklore.
www.meisvisvzw.be
©Fotoclub De Waai
Passiespel, Mariekerke
Mano Mundo
Boom
Mano Mundo is een een tweedaags festival
in mei mei met bijzondere aandacht aandacht voor
wereldmuziek en -culturen. Het Het festival
luidt jaarlijks het begin van het festi
valseizoen in. Het kleurrijke feest staat
voor alles wat mondiaal, mondiaal, intercultureel
en duurzaam is en is is kind- en familie- familie
vriendelijk. Op verschillende podia in
het groene recreatiedomein De Schorre
kan je genieten van binnen- en buitenlandse
muzikanten. Voor het jonge
volkje is er een werelddorp met doeactiviteiten.
Verder vind je er ook
Vlaanderens grootste wereldmarkt, een
cocktaillounge, een ‘speakers corner’ en
een fairtraderestaurant.
www.manomundo.be
FOLKLORE
Wereldmuziek op
Mano Mundo, Boom
Vis- en Folkloreweekend
Mariekerke-Bornem
Het pittoreske voormalige vissersdorp
Mariekerke oogt tijdens de kleurrijke
Vis- en Folklorefeesten eind juni als een
vissersdorp van weleer. Daarvoor zorgen
de vismijn, de vissersstoet en uiteraard
veel vers en lekkers uit het water. De
openbare verkoop van verse vis, volgens
het aloude principe van de ‘visafslag’, op
Vis- en Folkore, Mariekerke

de plaats waar de vismijn ooit gestaan
heeft, is een niet te missen schouwspel.
www.mariekerke.be
Smeedfestival
Niel
Tijdens de nog warme septembermaand
wordt het Sint-Hubertusplein voor twee
dagen omgetoverd tot de grootste
smidse van Europa. Dit sfeervolle openluchtspektakel
roept met zijn geur van
kolen, hitte en de typisch klinkende hamerslagen
bij heel wat mensen een nostalgisch
gevoel op. Je kan zien hoe smeden
uit binnen- en buitenland gedreven
omgaan met hamer, staal, kolenvuur
en aambeeld. Naast dit fascinerende
schouwspel zijn er ook tentoonstellingen
van smeedkunst en vindt er een
openbare verkoop van al het smeedwerk
plaats. www.niel.be
Potjesmarkt
Schellebelle-Wichelen
Elk jaar, op de tweede zondag na Pinksteren,
is het dorpsplein van Schellebelle
het decor voor de gezellige
Potjesmarkt. In het feestgedruis met
de traditionele veemarkt, de wielerwedstrijden
en tentoonstellingen valt
de potjesverkoop op door originaliteit.
Deze eeuwenoude traditie stamt uit
lang vervlogen tijden waarin schepen
aanlegden om hun aardewerk te verkopen
op het dorpsplein. In de aardewerken
potten werden vooral voedingswaren
bewaard. www.wichelen.be
Pikkeling
Faluintjesstreek Aalst`
De ‘Pikkeling’ is het traditionele oogst-
en folklorefestival eind juli in de Faluintjesstreek.
Afwisselend treedt een van
de vier Aalsterse deelgemeenten Baardegem,
Herdersem, Meldert of Moorsel
Folklorefestival De Pikkeling,
Faluintjes
87

Scheldeland Toeristische gids
88
op als gastvrouw. Bezoekers kuieren
rond tussen demonstraties van het aloude
oogstgebeuren, aangevuld met
oude ambachten zoals vlegeldorsen of
hoefsmeden en proeven van typische
streekproducten zoals hopjenever, het
Pikkelingbiertje of Faluintjeskoffie. De
laatste jaren is de ‘Pikkeling’ uitgegroeid
tot een erkend internationaal
folklorefestival waar volksdansgroepen
uit heel Europa te gast zijn.
www.faluintjes-pikkeling.be
Oogststoet
Massemen-Kortenbos (Wetteren)
De Oogststoet is een levendig en kleurrijk
zomerfeest, waarbij alle facetten
van het boeiende landelijke leven op
een authentieke wijze worden uitgebeeld
in meer dan 50 verschillende taferelen.
De stoet rijdt jaarlijks uit op de
eerste zondag van augustus.
www.oogstfeesten-kortenbos.be
GASTRONOMIE
Asperge festival
Puurs
Het prachtige parkdomein Hof van Coolhem
vormt met zijn educatieve aspergetuin
en demonstratiebermen, waar u
kan zien hoe de aspergeteelt stapsgewijs
verloopt, de centrale plaats voor dit
Hof van Coolhem, Puurs
festival. Het Asperge festival dat loopt
van half april tot eind juni (duur van
het aspergeseizoen) start met de eerste
aspergesteek. Naast gastronomische
activiteiten staan er onder meer ook
aspergewandeltochten en educatieve
activiteiten op het programma.
Een overzicht van alle activiteiten vind
je via www.puurs.be.
Palingfestival
Mariekerke-Bornem
Palingfestival,
Mariekerke
Meer dan 15.000 lekkerbekken bezoeken
jaarlijks tijdens het Pinksterweekend
het Palingfestival. Naast een
gastronomisch festijn is het ook een
ode aan de schilderachtige regio en aan
oude en nieuwe volkskunsten. In een
reusachtige tent op het Kouterplein
wordt paling in ’t groen opgediend, de
specialiteit van Mariekerke. Toeristen
kunnen deelnemen aan uitgestippelde
wandelingen en er is muzikale ambiance
en animatie voor de kinderen. Met
de ludieke toeristentram, een plezierboot
of zelfs per stoomtrein geraken
bezoekers vlot tot in de buurgemeenten
Sint-Amands of Puurs. De opbrengst
van het festival gaat naar het goede
doel. www.palingsfestival.be

Hopdag
Meldert-Aalst
Het eerste weekend van september gaat
er ter gelegenheid van de kermis in Meldert
een hopdag door. Op deze hopdag
kan je het hopproject en de demonstraties
rond de hoppeoogst bekijken. Denk
je dat je het aankunt om met de hand
hop te plukken? Dan kan je deelnemen
aan het Vlaams kampioenschap ‘hoppepluk’.
Of is het degusteren van de
heerlijke bieren die met de Meldertse
hop worden bereid meer iets voor jou?
www.aalst.be
SPORT
Dodentocht
Bornem
100 km Dodentocht,
Bornem
Begonnen in 1970 met 69 wandelaars
is de Dodentocht in augustus
uitgegroeid tot de grootste en meest
bekende 100 kilometertocht van heel
Europa. De deelnemers moeten maar
liefst 100 km te voet afleggen tussen
de start op vrijdagavond om 21 uur en
de aankomst, maximaal 24 uur later.
Onderweg zijn stops voorzien in brouwerij
Duvel-Moortgat en Palm. Bekend
(en berucht) is de sfeer bij de start
en aankomst, het prachtige parcours
over drie provincies en de combinatie
van drukke dorpskernen en rustige
plaatsjes.
www.dodentocht.be
Natourcriterium
Aalst
Het jaarlijkse Natourcriterium in juli (na
de Tour de France) lokt jaarlijks om en
bij de 70.000 bezoekers naar de Ajuinenstad.
In 2012 was het evenement
aan zijn 77ste editie toe. Toprenners
als Cancellara of Sagan komen graag
afgezakt naar deze wielerwedstrijd, die
door de centrumstraten raast. De Grote
Markt is het epicentrum van de wielergekte
en live-uitzendingen. Een heuse
publiciteitskaravaan en doorlopende
muzikale animatie zorgen ervoor dat
de toeschouwers een fantastische dag
beleven. De aanwezigheid van vedetten
en prominenten uit de sportwereld en
showbusiness maken het feest compleet.
www.criteriumaalst.be
Bollekescross Hamme-Zogge
Hamme
Elk jaar in november verzamelen duizenden
sportliefhebbers zich om het
kruim van de Belgische veldrijders te
zien strijden om de eer in de Superprestige
Cyclocross. Bij de elite zien
we bekende namen als Kevin Pauwels,
Sven Nys en Niels Albert opduiken. Ook
kampen jeugdige renners om de jeugdtrofee
voor junioren. Onder luid applaus
krijgen de winnaars de trofeeën aangereikt
en de verzamelde massa kan zich
uitleven op een spetterende muzikale
afterparty.
www.bollekescross.be
89

Scheldeland Toeristische gids
90

Jaarmarktcross Niel
Niel
De Jaarmarktcross kan telkens op een
publieke belangstelling van om en
bij de 10.000 liefhebbers rekenen. De
cross werd voor de eerste maal georganiseerd
in 1963 als onderdeel van
de jaarmarktfestiviteiten rond 11 november.
De kampioenen dingen over
een drie kilometer lang parcours van
weiland, zandweg en kasseiweg naar
de titel. Sven Nys, Eric De Vlaeminck
en Robert Vermeire zijn maar enkelen
die sinds het ontstaan als winnaar het
podium bestegen. Een groots spektakel
met spannende ontknopingen en onverwachte
wendingen, een must voor elke
liefhebber van veldritten.
www.soudal.com/soudalclassics
Duvel on tour
Puurs
Alle bierflesjes nog aan toe, den Duvel
gaat fietsen! En dat nog wel op de familiefietstocht
Duvel on tour op woensdag
1 mei 2013. Fiets mee, geniet van natuur
en cultuur onderweg en maak kans
op één jaar gratis Duvel. De befaamde
Duvelroute (50 km) is de rode draad in
het verhaal en leidt fietsers door het
mooie Scheldeland.
www.duvel.be
In het wiel van Eddy Merckx
De herdenking van 100 jaar Ronde
van Vlaanderen trekt in 2013 als een
karavaan door Vlaanderen. Ook Scheldeland
kent een rijk wielerverleden.
Rupelstreek-Vaartland ligt bezaaid met
herinneringen aan koersen en overwinningen.
Wil je ze zelf graag herbeleven
van op de fiets? Maak kennis met de
hypermodern uitgewerkte fietslussen
die samen met ex-profwielrenners het
lokale wielererfgoed in de kijker zetten
(zie foto).
www.inhetwielvaneddymerckx.be.
JAZZCLUBS
Honky Tonk Jazz Club
Dendermonde
De bunker van de Honky Tonk Jazz Club
is sinds 1965 een begrip in de Europese
jazzscène. Het hart van de club
klopt op het feestelijke ritme van de
New Orleansjazz, maar er is ook ruimte
voor rhythm-and-blues, swing of zelfs
exotischere jazz. Elke veertien dagen
is er doorgaans op zaterdagavond een
concert. Muzikanten als Memphis Slim,
Toots Thielemans, Charlie Watts en vele
anderen passeerden al de revue op de
Honky Tonk jazzfestivals. Op zondagnamiddag
kunnen liefhebbers vaak gratis
een jazzmatinee bijwonen.
www.honkytonk.be
Jazz Centrum Vlaanderen
Dendermonde
De Honky Tonk Jazz club staat mee aan
de wieg van het Jazz Centrum Vlaanderen,
dat gehuisvest is in een oud munitielaboratorium
en vlakbij de Honky Tonkbunker
ligt. De opening in 2004 zette
Dendermonde definitief op de kaart als
jazzstad. Het Jazz Centrum huisvest niet
alleen het archief van de Honky Tonk Jazz
Club, met uniek audio- en videomateriaal,
muziekliefhebbers kunnen er ook terecht
voor interessante tentoonstellingen over
jazzclubs en -muzikanten. Het centrum
organiseert verder lezingen, videovertoningen,
workshops en nog veel meer
om jong en oud te sensibiliseren voor de
traditionele jazz- en bluesmuziek.
www.jazzcentrumvlaanderen.be
Jazzclub Het Veerhuis
Klein-Willebroek
Jazzclub Het Veerhuis is sinds 1970
de vaste stek van de internationaal
geroemde Fondy Riverside Bullet Band
van de broers Van Breedam. Deze heren
zijn rasechte Bomenaars en toveren hemelse
klanken uit trompet of trombone.
91

Scheldeland Toeristische gids
92
Jazzfans uit België en de omringende
landen komen steevast op de eerste en
derde zaterdag van de maand naar Het
Veerhuis afgezakt om een concert van de
befaamde jazzband bij te wonen. Maar
ook grote namen als Louis Nelson, Thomas
Jefferson en Ernie Cagnolatti waren
al te gast.
www.fondy.be
Shopping
Verzorgde winkels, exclusieve boetieks en gezellige markten lokken heel wat
kooplustigen naar Scheldeland. Op zoek naar een souvenir of een lekker streekproduct?
Of zin om je eens helemaal over te geven aan een dagje shoppen? De
handelszaken verwelkomen je met open armen. Ook voor een leuk cadeautje kan
je terecht in de vele speciaalzaken of delicatessenwinkeltjes van de streek. Winkelen
in Scheldeland: een waar genot.
DENDERENDE WINKELSTEDEN
De winkels en handelszaken van de
Denderende steden zijn een aantrekkingspool
voor echte shoppingfanaten
en occasionele kopers. In de gezellige
straatjes van Ninove lonken de etalages
uitnodigend naar de voorbijgangers. In
het winkelcomplex Ninia vind je werkelijk
alles wat je maar kan bedenken, of
je nu op zoek bent naar een winterse
sjaal, een cd-speler of een soepterrine.
Spaarzame koper of grote consument, in
Ninove is er spek voor ieders bek. Een
Witkapbiertje in een van de vele cafés
zorgt op tijd voor verfrissing.
In winkelstad Aalst vormen de Nieuwstraat,
de Kattestraat, de Molenstraat
en de Korte- en Lange Zoutstraat het
hart van de verkeersvrije winkel-wandelzone
van de stad. Met het ruime
aanbod van voedingswaren, mode,
Fondy Riverside Bullet Band
hobby en souvenirs kom je hier werkelijk
niets te kort. En wat is aangenamer
dan na het winkelen even uit te blazen
bij een kop koffie met een lekkere Aalsterse
Vlaaien of een kom ajuinsoep?
In de Brusselsestraat, op de Oude Vest
en op de Vlasmarkt in Dendermonde is
Shoppen er ervan uitrusten
op een terras

het op zaterdag over de koppen lopen.
Winkeltjes, eethuizen en boetieks krijgen
er aandacht van de vele wandelaars
en bezoekers. Etalages bewonderen,
prijzen vergelijken, passen en testen
… gekocht!
VAN ALLE MARKTEN THUIS
De dorpen in Scheldeland leven helemaal
op tijdens de vele markten.
Op vlooienmarkten, boerenmarkten
of jaarmarkten tik je tegen aardige
prijsjes de mooiste mooiste spulletjes op de
kop. Ook voor lokale specialiteiten en
souvenirs souvenirs bieden de markten markten een ruime
keuze. keuze. Op de Potjesmarkt in Schellebelle
(Wichelen, tweede zondag na
Pinksteren) hangt een een geweldige volkse
sfeer. Je komt gegarandeerd thuis met met
een mooi potje, het typische aardewerk
van Schellebelle. Schellebelle. Op de interna- interna
tionale Hand- en Kantwerkmarkt in
Zele (jaarlijks in juni) flaneer je tussen
kraampjes waar men demonstraties
handwerken ten beste geeft, en kan je
echt Zeels kantwerk kopen.
Boekenwurmen moeten beslist eens
naar de jaarlijkse Boekenmarkt van
Sint-Amands. Je kan er snuffelen in
boeken en genieten van de Schelde
tegelijkertijd. Wees er bij in mei en
september, op de kaai. Een echte tuinklassieker
is dan weer de Nationale
Plantenbeurs van Hombeek, waar wel
tweehonderd standhouders uit binnen-
en buitenland een enorme verscheidenheid
aan tuinplanten aanbieden.
Een hele dag tuinplezier in april in
de centrumstraten van het Zennedorp.
De Rommelmarkt van Welle (Denderleeuw)
staat bekend als grootste
rommelmarkt van Vlaanderen met maar
liefst 30.000 bezoekers. Op de laatste
zondag van juni nemen haast alle inwoners
deel en verkopen hun spullen vaak
gewoon in hun garage. Je tikt hier ware
schatten op de kop.
CADEAUS EN DELICATESSEN
Wie op zoek is naar een verrassing voor
een geliefde of een verjaardagscadeau
voor een vriend of vriendin, hoeft in
Scheldeland niet met lege handen naar
huis te gaan. Grasduin eens in het
ruime aanbod lekkernijen: van wijn,
streekbier of jenever tot zoete chocolade,
echte mosterd of dagverse koekjes
en gebak. Zo doe je de uitverkorene
niet alleen een groot plezier, je laat
hem of haar ook meteen de geneug-
ten van van Scheldeland ontdekken. Voor
de enige echte hoppralines kan je in
Aalst-Meldert bij chocolatier chocolatier Mergan
terecht. In het atelier atelier van Ambarosa in
Aalst-Baardegem kan je streekpakket-
ten aankopen aankopen met daarin daarin lekkernijen
uit Aalst en omgeving. omgeving. Ben Ben je toevallig
in in Puurs in in Klein-Brabant, dan moet je
zeker een kijkje nemen bij bij Van Reeth’s
Kofebranderij. In deze koffie-, wijnen
delicatessenwinkel leeft de traditie
van het ambachtelijk koffiebranden
verder.
Delicatessen uit Scheldeland
93

Scheldeland Toeristische gids
Scheldeland Toeristische gids
94
Steden en dorpen
van A(alst) tot
Z(wijndrecht)
Aalst
Inwoners: 80.035
Oppervlakte: 78,12 km²
Deelgemeenten: Aalst, Baardegem,
Erembodegem, Gijzegem, Herdersem,
Hofstade, Meldert, Moorsel, Nieuwerkerken
Marktdag: zaterdag (Aalst) en
woensdag (Nieuwerkerken)
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
i Toerisme Aalst,
Molenstraat 45, 9300 Aalst,
T: 053 73 22 70,
toerisme@aalst.be,
www.aalst.be/toerisme
TOPPER
Het historische stadscentrum van
Aalst heeft heel wat te bieden. Lees
meer bij Topper Denderende stad Aalst.
De Faluintjesstreek stond eeuwenlang
onder de invloedssfeer van de Abdij van
Affligem. Elk jaar gaat in een van de
4 faluintjesgemeenten de ‘Pikkeling’
door, een internationaal folklorefeest
met oude oogstrituelen en streekgastronomie.
Baardegems bekendste bezienswaardigheden
zijn de 12de-eeuw-

se Sint-Margaretakerk en verschillende
kapellen en boerderijen. De plaats is
ook gekend als bedevaartsoord van de
Heilige Antonius-Abten. Bezienswaardigheden
in Herdersem zijn: de Onze-
Lieve-Vrouw Ten Beeldeken kapel, het
sashuis en de mooie beemdlandschappen
aan de oude Dender.
Op de grens met Moorsel ligt het natuurgebied
‘Biezenbroeken’. De 12deeeuwse
Sint-Martinuskerk verwijst naar
een rijk verleden. Tussen het prachtige
waterkasteel en de abdij ligt het natuurgebied
‘De Faluintjes’. In Meldert
werd het landschap vroeger bepaald
door hopaanplantingen. Nu blijft
slechts een aantal hopvelden over. Enkele
streekbieren worden met deze hop
gebrouwen. Het Levende Hopmonument
op het dorpsplein en de ‘hoplochting’
vormen een eerbetoon aan die vroeger
zo belangrijke teelt. Het dorpsplein,
een Frankische dries, de Sint-Walburga-
kerk, de Molenvijver en het Kravaalbos
zijn eveneens opmerkelijk.
De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Termuren
in Erembodegem maakte oorspronkelijk
deel uit van het Hof ten Hale en
werd vereeuwigd in De Kapellekesbaan
van Louis Paul Boon. Erembodegem is
nog een bedevaartsoord rijk: de Sint-
Amanduskapel. Het Nationaal Brandweermuseum
biedt onderdak aan niet
minder dan 130 oude brandweerwagens
en een massa brandweermateriaal. ‘De
Gerstjens’ is een natuurgebied van
52 hectare. Tussen de gemeente en
Denderleeuw liggen de Welle- en Ka- Ka
Hopvelden, Meldert
95

Scheldeland Toeristische gids
96
Heerlijk fietsen in de omgeving
rond Aalst
pellemeersen. De Sint-Martinuskerk
in Gijzegem dateert uit 1772. Op
het dorpsplein staat een authentieke
schandpaal. Het Hof in Gijzegem is een
kasteelhoeve in traditionele bak- en
zandsteenstructuur. Ernaast de toegangspoort,
de rijkelijke tuin en de
gerestaureerde orangerie.
In Hofstade is de gotische Onze-Lieve-
Vrouw Hemelvaartkerk prachtig gelegen
op een lichte hoogte en beschermd
door een geklasseerde kerkhofmuur.
De Onze-Lieve-Vrouw Kerk te Nieuwerkerken
is een heterogeen gebouw
met laatgotisch koor en vierkante torens
uit de 18de eeuw. Op de grens met
Aalst bevindt zich de ‘heerlijkheid van
Regelsbrugge’. Op de oudere fundamenten
werd in 1935 het huidige kasteel
in neotraditionele stijl opgetrokken. n
Pikkeling, Faluintjesstreek
Berlare
Inwoners: 14.571
Oppervlakte: 37,93 ha
Deelgemeenten: Berlare, Overmere,
Uitbergen
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
i Toerisme Berlare,
Infokantoor Donkmeer,
Donklaan 123, 9290 Berlare,
T: 09 342 92 40,
toerisme@berlare.be,
www.berlare.be
TOPPER
Berlare is in de eerste plaats bekend
voor het uitgestrekte Donkmeer, zijn
gastronomie en de rustgevende groene
omgeving. Lees meer bij Topper Donkmeer.
De opvallende Sint-Martinuskerk is samen
met de schandpaal voor het gemeentehuis
en het kasteel met toegankelijk kasteelpark
de meest in het oog springende
bezienswaardigheid van Berlare. Het veer
aan het gehucht Waterhoek vormt de verbinding
met Dendermonde. Op deze plaats
vond in 1971 de opname van de film Mira
of De Teleurgang van de Waterhoek plaats.

Dorpsplein, Uitbergen
Aan het Sluis aan de oever van de Schelde
ligt het kleinste museum van Vlaanderen:
‘het riekend rustpunt’. Je kan er
een permanente tentoonstelling gewijd
aan de beer- en mesthandel bezoeken,
een handel die in Berlare begon tijdens
de 17de eeuw. Het monument op het
pleintje voor de kerk van Overmere herinnert
ons aan de Boerenkrijg. De twee
mannen die uitgebeeld zijn, worden
Pa en Gijs genoemd, naar de mannen
die model stonden voor het monument
(de zonen van de opstandelingen). De
Sint-Pietersbandenkerk en het fraaie gemeentehuis
bepalen het uitzicht van het
stemmige dorpsplein van Uitbergen.
Uitbergen is een goede uitvalsbasis voor
een verkenning van de Kalkense Meersen
(zie Laarne). n
Boom
Inwoners: 17.279
Oppervlakte: 7,37 km²
Marktdag: donderdag
Deelregio: Rupelstreek-Vaartland
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘Rivierenland’
Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’ (vlakbij)
i Toerisme Rupelstreek-Vaartland,
Infokantoor Sashuis,
Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek,
T: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be,
www.TRVL.be
Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid
voor welvaart in Boom. Stenen bakken
behoort vandaag niet meer tot de economische
activiteiten, maar de sporen van het
baksteenverleden zijn duidelijk zichtbaar in
het landschap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsites
op Noeveren, met de typische luzzes,
werkmanshuizen, klamp- en ringovens
zijn pareltjes van industrieel erfgoed.
TOPPER
Noeveren en Hellegat vormen een indrukwekkende
industriële archeologische
site tussen Boom en Niel, waar je een
goed beeld krijgt van het leven en het
werk in de steenbakkerijnijverheid in de
Rupelstreek. Lees meer bij Topper Steenbakkerijen.
In het Ecomuseum en Archief van de
Boomse Baksteen (EMABB) en ’t Geleeg-
Steenbakkerij Frateur kom je alles te weten
over het harde leven van de arbeiders
van de steenbakkerijen. In het Nautisch
Bezoekerscentrum Rupelstreek krijg je
het verhaal van de steenschuiten en het
nautisch erfgoed voorgeschoteld.
Het Gemeentelijk Park (een beschermd
landschap met geometrische Franse vijvers)
herbergt prachtige beeldhouwwerken
van gerenommeerde kunstenaars zoals Rik
Wouters, George Minne en Ernest Wijnants.
De parkwoning werd recent verbouwd tot
een milieu-educatief centrum (Ecohuis).
Het openluchtzwembad zorgt tijdens
warme dagen voor de nodige verkoeling. De
mooie kaai met wandelesplanade heeft een
schitterend uitzicht over de Rupel. Het veer
brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek.
Het handelscentrum De Boomgaard
met leuke winkels en horeca bevindt zich op
wandelafstand.
Provinciaal Recreatiedomein
De Schorre
97

Scheldeland Toeristische gids
98
Adrenalinestoten in
De Schorre
In een van de oude kleiputten is het Provinciaal
Recreatiedomein De Schorre
gegroeid. Bij gunstige weersomstandigheden
kan je hier deltavliegen en
mountainboarden. De deltahelling is zelfs
uniek in Vlaanderen! Kinderen kunnen zich
uitleven in de speeltuin. Grote evenementen
zoals ‘Mano Mundo’ en ‘Tomorrowland’
vinden er plaats. n
Machinale kleiafgravingen
Met water gevulde kleiput
Bornem
Inwoners: 20.555
Oppervlakte: 45,76 km²
Deelgemeenten: Bornem, Hingene,
Mariekerke, Weert, Branst, Buitenland,
Eikevliet en Wintam
Marktdag: maandag (Bornem)
Deelregio: Klein-Brabant
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
l Wandelkaart ‘In het Land van
Stille Waters’
i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland,
Het Landhuis,
Boomstraat 1, 2880 Bornem
T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26,
info@tkbs.be,
www.toerismekleinbrabant.be
TOPPER
Bornem pronkt ondermeer met het
prachtige kasteel Marnix de Sainte Aldegonde,
de Sint-Bernardusabdij, De
Notelaer, kinderboerderij Barelhoeve en
sport-en recreatiedomein Breeven. Lees
meer bij topper Stille Watersdorpen en
Land van de Schelde.
Aan Aan het marktplein van Bornem staat
het middeleeuws ogende Landhuis, dat
het toeristisch infokantoor herbergt. In
de Onze-Lieve-Vrouw- en Leodegarius-
kerk vlakbij vind je je de Romaanse crypte
waar Don Pedro Coloma begraven ligt. ligt.
Het gezellige dorpje Weert is vooral
bekend bij liefhebbers van een lekker

kasteel d’Ursel, Hingene
bord paling. In de herberg van Vlechtmuseum
De Zilverreiger kan je van het
plaatselijke Slijkneusbier proeven. Het
pittoreske Scheldedorpje Mariekerke is
vooral bekend voor het Palingfestival
(pinksterweekend) en de Vis- en Folklorefeesten
(juni). De gehechtheid
van priesterdichter Jan Hammenecker
aan de Schelde komt in Mariekerke tot
uiting tijdens een ander evenement, de
vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel
Kristus aan de Schelde (2015).
Het museum van de Havesdonckhoeve
in Wintam is gewijd aan het landbouw-
en plattelandsverleden van Klein-
Brabant. Tussen Wintam en de Vliet
ligt het schilderachtige Eikevliet met
haar typische smalle hoofdstraat. Het
natuurgebied op het Noordelijk Eiland
in Wintam is een trekpleister voor allerhande
watervogels. In het Zeesluis
Wintam Onthaal Centrum (ZWOC)
kom je meer te weten over de werking
van de sluis en de geschiedenis van
het Kanaal Brussel-Schelde. Het statige
18de-eeuwse kasteel d’Ursel in de
dorpskern van Hingene behoorde jaren
toe aan de adellijke familie d’Ursel.
Het ligt in een schitterend park waarin
zich ook Het Laathof, het vroegere personeelsgebouw
(nu jeugdverblijfcentrum),
bevindt. Op regelmatige tijdstippen
kan je in en rond het kasteel een
tentoonstelling, concert of optreden
meemaken.
Samen met met het nabijgelegen Sint-
Amands vormde Mariekerke het decor
voor de populaire fictiereeks
Stille Wa-
ters, die in 2001 op tv te zien was. Ook
het gehucht Buitenland, De Notelaer
in Hingene en het volkse café Het Koningsrek
(bij Zates) aan de Scheldedijk
in Branst kwamen toen in beeld. Het
Reuzenhuis en het authentieke volkscafé
Sint Vadde (bekend uit Stille Waters)
zijn de twee belangrijkste bezienswaardigheden
in Buitenland. n
Buggenhout
Inwoners: 14.341
Oppervlakte: 25,25 km²
Deelgemeenten: Buggenhout, Opdorp
Marktdag: donderdag (Buggenhout)
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘In het Land van
Stille Waters’
i Gemeentebestuur Buggenhout,
Nieuwstraat 2, 9255 Buggenhout,
T: 052 33 95 12, F: 052 33 58 68,
gemeente@buggenhout.be,
www.buggenhout.be
TOPPER
Het 212 hectare grote domeinbos
Buggenhoutbos, net buiten de dorpskern,
is het uithangbord bij uitstek van
Buggenhout. Lees meer bij Topper Buggenhoutbos.
Buggenhout is een van de weinige gemeenten
in Vlaanderen die nog twee
brouwerijen rijk is. De brouwerij Bosteels
is vooral bekend voor z’n Tripel
Karmeliet en brouwerij De Landtsheer
voor Malheur. Naast bier wordt in Buggenhout
ook heel lekkere ham gemaakt.
De gedroogde Superano hammen van
99

Scheldeland Toeristische gids
100
Grega worden nog op ambachtelijke
wijze bereid. Ze danken hun fijne smaak
onder andere aan het rijpingsproces dat
maar liefst twaalf maanden in beslag
neemt. Bij het sportcentrum van Bug-
genhout staat een 12 meter hoge open-
lucht klimmuur, een van de weinige in
Vlaanderen. Je kan er terecht voor een
initiatie in de intensieve klimsport.
Hier ligt het middelpunt
van Vlaanderen!
Vlakbij het drieprovinciënpunt in Opdorp
ligt het geografische middelpunt
van Vlaanderen. Het dorpsplein is een
van de mooiste van Vlaanderen. Rond
de uitgestrekte groene Dries springen
de pittoreske parochiekerk, het gemeentehuis,
het vroegere klooster en
het kasteel, dat nu een museum huisvest,
meteen in het oog. In het voorjaar
wordt het dorpsplein opgefleurd
door de vele tienduizenden narcissen.
Van op de 29 meter hoge Hoge Jan in
Opstal heb je een mooi uitzicht op de
wijde omgeving. Bij helder weer kan
je zelfs het Atomium in Brussel zien
staan. Een oriëntatietafel helpt je een
aantal plaatsen te situeren. Via de Briel
(deelkern) is ook Buggenhout verbonden
met de Schelde. n
Denderleeuw
Inwoners: 19.228
Oppervlakte: 13,77 km²
Deelgemeenten: Denderleeuw,
Iddergem, Welle
Marktdag: vrijdag (Denderleeuw)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Denderleeuw,
A. De Cockstraat 1, 9470 Denderleeuw,
T: 053 640 640, F: 053 680 748,
gemeentebestuur@denderleeuw.be,
www.denderleeuw.be
Pastorie en Sint-Amanduskerk,
Denderleeuw
De geschiedenis van van Denderleeuw Denderleeuw is on
losmakelijk verbonden met de Dender, die
zich als een groen lint door de gemeente
slingert. Het autovrije jaagpad is erg in
trek bij fietsers en wandelaars. De fiets- en
voetgangersbrug Schiptrekkersbrug verbindt
het jaagpad met de dorpskern. Die
wordt gedomineerd door de opvallende
Sint-Amanduskerk. Vlakbij is de beschermde
pastorie met de bijhorende ommuurde
tuin. Hier start ook de bewegwijzerde
Schiptrekkersroute voor fietsers.
Het Hof Ter Leeuwe bevindt zich
aan de voet van de Schiptrekkersbrug. Je
kan er minigolf spelen en er is een speeltuin.
Ook het eilandje in de Dender, dat
ter hoogte van de sluis van Huissegem
wordt gevormd door een stuwarm en de
eigenlijke loop van de rivier, is een ideale
stopplaats voor fietsers en wandelaars.
Denderleeuw is een belangrijk knooppunt
op het Belgische spoorwegennet. Het kasteeltje
tegenover het station is de startplaats
voor de bewegwijzerde Welle- en
Kapellemeersenroute voor wandelaars.
Het neoclassicistische Kasteeltje en aanpalende
Koetshuis vormen het kloppende
hart van het verenigingsleven. Er worden
regelmatig tentoonstellingen georganiseerd
en tijdens de zomermaanden kan
je in de tuin concerten en andere evenementen
bijwonen. Wandelaars kunnen het
cultureel-historisch erfgoed en de idyllische
en bijna vergeten plekjes ontdekken
met de wandelkaart ‘Denderleeuw anders
bekeken’.
De ‘Wellemeersen’ is een uniek natuurgebied
en ecologisch een van de meest waar-

Uniek natuurgebied
Wellemeersen
devolle in België. Verschillende informatie-
en interpretatieborden maken je wegwijs.
Er worden regelmatig geleide wandelingen
georganiseerd. De kouter, een prachtig
stukje open ruimte tussen Iddergem en
Welle, is eveneens een geliefd wandel- en
fietsgebied, ook voor mountainbikers dankzij
de 34 km lange Leweroute. Op de rand
van de kouter in Iddergem ligt het Hof Ten
Henne, een moderne melk- en vleesveeboerderij
die je kan bezoeken.
Eind juni kan je in Denderleeuw jaarlijks
komen proeven van het multiculturele feest
Denderleeuw Kleurt!.
In Welle vindt ook ieder jaar op de laatste
zondag van juni een van de grootste rommelmarkten
van Vlaanderen plaats. De 24
uren van Welle is een bijzonder fiets- en
wandelevenement dat jaarlijks in september
plaatsvindt. n
Dendermonde
Inwoners: 44.488
Oppervlakte: 55,67 km²
Deelgemeenten: Appels, Baasrode,
Dendermonde, Grembergen, Mespelare,
Oudegem, Schoonaarde, Sint-Gillis
Marktdag: maandag (Dendermonde) en
zondag (bloemen)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
l Wandelkaart ‘In het Land van
Stille Waters’
iToerisme Dendermonde,
Stadhuis - Grote Markt,
9200 Dendermonde,
T: 052 21 39 56, F: 052 22 19 40,
toerisme@dendermonde.be,
www.dendermonde.be
Veer Appels-Berlare
Appels is met het Dendermondse
stadscentrum verbonden door de Sint-
Onolfspolder. Kenmerkend voor dit
natuurgebied is de wirwar van sloten
tussen laaggelegen hooilanden met her
en der nog restanten van broekbos. Het
veer Appels-Berlare over de Schelde
zorgt voor de verbinding met De Waterhoek,
waar delen van de legendarische
film Mira of De Teloorgang van de Waterhoek
naar het boek van Stijn Streuvels
zijn gefilmd.
TOPPER
De fiere, levenslustige Ros Beiaardstad
kijkt terug op een rijk verleden en
is bekend om het Ros Beiaard, de folklore
van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie
en het Dendermonds kopvlees.
Lees meer bij Topper Denderende stad
Dendermonde en Erfgoed en Cultuur.
In Schoonaarde serveren de verschillende
palinghuizen de lekkerste palinggerechten.
Langsheen de linkeroever
van de Schelde ligt Grembergen, waar
vooral de toren van de Sint-Margarethakerk
opvalt: een klokkenhuis in de
vorm van een peperdoos. ‘Grembergen
Broek’ is met zijn 8,77 hectare een van
de grootste zoetwaterschorren in Scheldeland
en is bij vogels heel geliefd.
Te midden van de Vlassenbroekse Polder
ligt het aantrekkelijke gehucht Vlassenbroek
(Baasrode). Deze oase van rust is
101

Scheldeland Toeristische gids
102
Sint-Gertrudiskerkje, Vlassenbroek
vooral bekend als kunstenaarsdorpje.
Het charmante Sint-Gertrudiskerkje,
de Scheldedijk, de kunstgalerijen en
de terrasjes zijn geliefd bij wandelaars
en fietsers. Een andere toeristische
trekpleister in Baasrode is het Scheepvaartmuseum
(zie Erfgoed en Cultuur).
Sint-Gillis laat zich begin september
van haar fleurigste kant zien: al meer
dan 50 jaar trekt de bloemencorso er
door de straten.
Oudegem en Mespelare, gelegen te
midden van de Dendervallei, bieden
een opvallend historisch verleden. Oudegem
heeft de Onze-Lieve-Vrouwekerk
met vroeggotische toren en is bekend
dankzij het humoristisch boek De Filosoof
van Haaghem van Jef Scheirs.
Mespelare bezit de vroeggotische Sint-
Aldegondiskerk, de beschermde arduinen
Heerlijkheidspaal (symbool van de
‘heerlijkheidsrechten’ van een belangrijke
familie) en het Spaans Hof dat
als woonplaats diende voor de Spaanse
bevelhebber. n
Sint-Aldegondiskerk, Mespelare
Destelbergen
Inwoners: 17.222
Oppervlakte: 26,26 km²
Deelgemeenten: Destelbergen,Heusden
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
i Gemeentebestuur Destelbergen,
Dendermondesteenweg 430,
9070 Destelbergen,
T: 09 228 33 09, F: 09 228 06 34,
info@destelbergen.be,
www.destelbergen.be
Destelbergen ligt in de Oost-Vlaamse
sierteeltregio (zie Topper Bloemenstreek).
Onder meer de internationaal
gekende zadenproducent Raes en het
Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt
zijn hier gevestigd. In de kleurrijke
Hydrangea kijktuin van de Hydrangeum
vzw krijg je een mooi overzicht
van een rijk plantengeslacht hortensia’s.
Het Damvalleimeer is een pleisterplaats
voor talrijke watervogels. ‘De
Damvallei’ is een moerassig natuurgebied.
De Schelde maakte hier ooit een
grote bocht, maar de meander werd
afgesneden en verveende. Op het Damslootmeer
in Heusden wordt gezeild.
Regelmatig worden er wedstrijden en
zeillessen georganiseerd.
Het Familiepark Harry Malter
in Heusden is een ideale bestemming
voor een gezellig dagje uit met het

hele gezin. De dieren en attracties kunnen
de allerkleinsten zeker bekoren. De
ambachtelijk bereide, minimum negen
maanden gerijpte, natuurlijk gedroogde
Ganda hammen worden in Destelbergen
gemaakt. Ganda ham leent zich uitstekend
om in de meest uiteenlopende recepten
te worden gebruikt. Verschillende
topkoks geven het goede voorbeeld.
De Gallische Hoeve moet je gezien hebben.
De enige waarheidsgetrouwe reconstructie
van een landelijke nederzetting
uit de late ijzertijd. De Gallische Hoeve is
uniek in Vlaanderen. Je kan er zien hoe
onze verre voorouders leefden en werkten.
Op de site vind je een hoeve en een kleine
graanschuur met verhoogde vloer (spieker).
De re-enactementgroep Menapil laat
de Gallische hoeve op regelmatige basis
tot leven komen. De gemeente telt ook
heel wat kastelen, die je per fiets kan
ontdekken door de Kastelenroute te volgen
(zie Topper Kastelen). n
Erpe-Mere
Inwoners: 19.477
Oppervlakte: 34,03 km²
Deelgemeenten: Aaigem, Bambrugge,
Burst, Erondegem, Erpe, Mere,
Ottergem, Vlekkem
Marktdag: woensdag (Mere)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iToerisme Erpe-Mere, Gemeentehuis,
Oudenaardsesteenweg 458,
9420 Erpe-Mere,
T: 053 60 34 00, F: 052 60 34 01,
toerisme@erpe-mere.be,
www.erpe-mere.be
Erpe-Mere mag zich met recht en reden
watermolengemeente noemen.
De molens worden onder andere op
de Oost-Vlaamse Molendag en op Open
Monumentendag in werking gesteld. De
Kruiskoutermolen in Mere is een houten
molen van het type staakmolen en
uniek in zijn soort, doordat de molen
geen twee (wat gebruikelijk is) maar
drie zolders telt. De molenaars zijn bijna
elk weekend op post. Of de molen kan
draaien, hangt af van de wind.
Vlakbij de kerk van Erpe ligt een van de
best bewaarde en grootste kasteelmottes
(kunstmatig aangelegde aarden heuvel)
van België en Nederland. De Mereminnenweg
in Mere is een poëzieroute, die langs
de mooiste plekjes van Mere leidt. Onderweg
staat een aantal borden met gedichten
uit de dichtbundel Het Mere dat ik min
van de lokale dichter André De Graeve. Een
bijzonder rustpunt op de Mereminneweg is
de Dikke Kapel in Mere. Deze kapel, omgeven
door 12 grote lindebomen, werd in
1640 opgetrokken en is het oudste monument
van Mere. Vermaard beeldhouwer en
designer Herman De Somer werd in Vlekkem
geboren. Het atelier van de in 2008
overleden kunstenaar bevindt zich op een
steenworp van het kerkje van Vlekkem en
is op afspraak te bezichtigen.
Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich
uit over de twee oevers van de Molenbeek
op de grens van Aaigem en Heldergem
(Haaltert). Het gebied dankt zijn naam
aan de vele gele dotterbloemen die er in
maart en april groeien. In de hoeve Van
den Bossche op de Aaigemdries kan
je van een lekker huisgemaakt hoeve-ijsje
genieten. Het natuurgebied ‘Honegem’
op de grens van Erpe, Lede en Hofstade
(Aalst) omvat weiden, meersen, enkele
bosjes en oude turfputten.
In de kleinbrouwerij Den Glazen Toren
brouwen drie bierliefhebbers sinds 2004
hun eigen bieren met respect voor de
grondstoffen, typische smaken en traditionele
brouwmethoden. Huisbrouwerij
Kwibus brouwt een blond en donker bier
van 6,4%. n
103

Scheldeland Toeristische gids
104
Gent
Inwoners: 243.144
Oppervlakte: 157,78 km²
Deelgemeenten in Scheldeland:
Gentbrugge, Ledeberg, Sint-Amandsberg,
Zwijnaarde
Marktdag: vrijdag en zaterdag (Vrijdagmarkt,
Gent), maandag (Gentbrugge)
en zondag (Ledeberg)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
∫Fietskaart ‘Gent en omgeving’
iVisit Gent,
Sint-Veerleplein 5, 9000 Gent,
T: 09 266 56 60,
visit@gent.be,
www.visitgent.be
De Schelde stroomt Gent binnen via
Zwijnaarde. Op het stemmige dorpsplein
staat een authentieke kiosk uit
1903, waarrond tijdens de Zwijntjeskermis
uitbundig gefeest wordt (juni).
Speciaal voor deze kermis wordt het
Zwijntjesbier gebrouwen. Vlakbij de
dorpskern bevindt zich het neoclassicistische
kasteel. Het kasteeldomein doet
dienst als golfterrein en in het kasteel
zelf kan je tijdens de week lunchen en
brunchen. Ook de Molen Sonneville
(windmolen van het type bergmolen)
aan de Heerweg heeft een herbestemming
als horecazaak gekregen, zonder
afbreuk te doen aan de authentieke
charme van de molen.
De Ringvaart rondom Gent wordt onder
andere door de Schelde gevoed. De
Ringvaart werd aan het eind van de ja-
Gravensteen, Gent
ren 1960 aangelegd als een antwoord
op de mobiliteitsproblemen die in de
Gentse binnenstad waren ontstaan,
door de combinatie van druk scheepvaartverkeer,
toegenomen autogebruik
en talrijke overstromingen. Het sluizencomplex
van Merelbeke zorgt ervoor dat
van de getijdenwerking van de Schelde
in Gent niets meer te merken is.
De imposante achtergevel van de
Sint-Pietersabdij is het eerste
wat opvalt wanneer je de Gentse binnenstad
via de Schelde binnenkomt.
Gent dankt haar groei trouwens grotendeels
aan deze Sint-Pietersabdij en
aan de Sint-Baafsabdij, die op de samenvloeiing
van Leie en Schelde ontstaan
is. De imposante, robuuste torens
van het Belfort, de Sint-Niklaaskerk
en de Sint-Baafskathedraal zijn de
meest opvallende monumenten van de
Gentse binnenstad. Het middeleeuwse
Gravensteen en het schilderij
Het Lam Gods van de Gebroeders van
Eyck (Sint-Baafskathedraal) zijn zonder
meer de belangrijkste attracties.
Rond 21 juli wordt het stadscentrum
ter gelegenheid van de Gentse Feesten
omgetoverd tot een groot volkscafé,
met muziek en animatie op en rond het
water. Ook het openingsfeest van het
Festival Van Vlaanderen in september
maakt muzikaal gebruik van Leie, Lieve
en Schelde.

Waar de Schelde de Gentse binnenstad
weer uitstroomt, zorgt een moderne
brug ervoor dat fietsers en wandelaars
zich makkelijk tussen de Gentse binnenstad
en de deelgemeenten Gentbrugge
en Ledeberg kunnen bewegen. De neogotische
Sint-Simon en Judaskerk van
Gentbrugge ligt heel mooi aan de brede
bocht die de Schelde hier maakt en
die onder invloed van getijdenwerking
staat. Het uitgestrekte meersengebied
dat zich op de rechteroever uitstrekt,
is een van de vele natuurparels langs
de Schelde tussen Gent en Antwerpen.
Deze ‘Gentbrugse Meersen’ laten zich
best te voet ontdekken. Het autovrije
pad op de dijk komt hierbij zeer goed
van pas. n
Haaltert
Inwoners: 17.655
Oppervlakte: 30,30 km²
Deelgemeenten: Denderhoutem,
Haaltert, Heldergem, Kerksken
Marktdag: vrijdag (Haaltert)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Haaltert,
Hoogstraat 41, 9450 Haaltert,
T: 053 85 86 00, F: 053 85 86 20,
gemeente@haaltert.be,
www.haaltert.be
Den Dot ter in Haal tert
Het beeldrijke Haaltert en elk van haar
deelgemeenten is de trotse eigenaar van
een beeld dat naar de lokale geschiedenis
refereert. In het gemeentehuis staat
het bronzen beeld De Kantwerkster, dat
herinnert aan de kantwerksters die Haaltert
op het einde van de 19de eeuw tot
het centrum van de kantnijverheid in de
Denderstreek maakten.
Het Driekoningenbeeld in Denderhoutem
eert de Driekoningentraditie, die er nog
steeds sterk leeft en teruggaat tot de 16de
eeuw. Denderhoutem was eeuwen geleden
een bosrijk gebied. De armsten vielen
daarbij buiten het genot van het houtgebruik,
maar ze mochten wel de turflaag
ontginnen. De Denderhoutemnaren kregen
dan ook de spotnaam ‘Turfboeren’, wat in
het gelijknamige beeld terug te vinden is.
Het beeld van de Jeneverdrinker in
Kerksken verwijst naar de bijnaam van de
Kerkskenaren (jeneverdrinkers) en naar
de weefnijverheid. In Heldergem staat
het beeld van de Seizoenarbeider of de
Fransman. Hij staat symbool voor de vele
inwoners die aan het eind van de 19de
en begin van de 20ste eeuw hun brood
verdienden als loonarbeider in de Franse
suikerbietindustrie en landbouw. Met het
beeld de Kaatser in Terjoden wordt hommage
gebracht aan de kaatssport en aan
de Terjodenaren die de sport groot hebben
gemaakt. Nu nog behoren de Terjodenaren
tot de topploegen in België.
105

Scheldeland Toeristische gids
106
In het centrum van Haaltert bevindt zich
het Warandepark, waar je de beelden
Hermafrodiet, De boekentoren en Tussen
hoop en vertwijfeling kan ontdekken.
Van in het Warandepark heb je een
mooi zicht op de 52 meter hoge toren
van de neogotische Sint-Gorikskerk, die
een beiaard met 44 klokken telt. Het
WOII-verzetsmuseum ‘Le Perdreau-
De Patrijs’ in de kelderverdieping van
het Warandegebouw bevat een unieke
collectie voorwerpen en foto’s over de
meest geheime organisaties tijdens
WOII. Het museum is elke eerste zondag
van de maand geopend.
Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich
uit over de twee oevers van de Molenbeek
op de grens van Heldergem en Aaigem
(Erpe-Mere). Het gebied dankt zijn naam
aan de vele gele dotterbloemen die er in
maart en april bloeien. Voor toeristische
informatie kan je terecht in het bezoekerscentrum
met infopunt. Het centrum
in de Bruulstraat is geopend op vrijdagvoormiddag,
zaterdag en zondag. In het
Mini Mussenzele Museum wordt ‘De tijd
van toen’ gereconstrueerd. Het museum
belicht vijf thema’s uit de periode 1940,
‘50 en ‘60. n
Hamme
Inwoners: 24.557
Oppervlakte: 40,21 km²
Deelgemeenten: Hamme, Kastel,
Moerzeke, Sint-Anna, Zogge
Marktdag: zaterdag en zondag
(rommelmarkt)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
l Wandelkaart ‘In het Land van
Stille Waters’
iVVV Hamme, Gemeentehuis,
Marktplein 1, 9220 Hamme,
T: 052 47 56 05,
toerisme@hamme.be,
www.hamme.be
Hamme ligt aan de samenvloeiing van
Schelde en Durme. Op deze plaats herinnert
een monumentaal beeldhouwwerk aan
de Hamse schrijver Filip De Pillecyn, die
op deze plek zo vaak inspiratie vond voor
zijn literaire werken. Het monument beeldt
verschillende personages uit de romans van
De Pillecyn uit. De gemeente is een oase
van groen en water. Het natuurgebied
‘Den Bunt’ ligt in de hoek die Schelde en
Durme vormen. Het is een uniek natuurgebied,
met uitzonderlijke zoetwaterslikken
en -schorren, gegroeid uit de veelvuldige
overstromingen van de Durme en uit de
ontgonnen turfputten. Die putten zijn nu
visrijke vijvers.
Hamme mag ook pronken met zijn historische
gebouwen. Het marktplein wordt gedomineerd
door de Sint-Pietersbandenkerk.
Het Museum Van Bogaert-Wauters herbergt
een waardevolle collectie kunstvoorwerpen
en artefacten, die zich uitstrekken
van de prehistorie tot de 17de eeuw. De
Grote Napoleon is een monumentale windmolen
en de laatst overgebleven molen van
de 33 die Hamme ooit gekend heeft. De opvallende
Mirabrug (een driedelige metalen
brug over de Durme) is een pareltje van industrieel
erfgoed. De inwoners van Hamme
zijn in de omgeving bekend als Wuitens (zie
Erfgoed en Cultuur).
Veer Hamme-Driegoten

In Moerzeke werd een moderne grafkapel
gebouwd ter ere van de zalig verklaarde
Priester Poppe. Die houdt, samen met de
ommegang rond de parochiekerk en het
Priester Poppe Museum in het klooster, de
herinnering aan de priester levendig. In het
gehucht Kastel vind je ongeveer 24 hectare
serres voor groenteteelt, daarom terecht
het ‘glazen dorp’ genoemd. n
Hemiksem
Inwoners: 10.589
Oppervlakte: 5,44 km²
Marktdag: woensdag
Deelregio: Rupelstreek-Vaartland
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’ (vlakbij)
iToerisme Rupelstreek-Vaartland,
Infokantoor Sashuis,
Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek,
T: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be,
www.TRVL.be
De Sint-Bernardusabdij met de monumentale
klokkentoren is een voormalige
cisterciënzerabdij en kent een rijke en
woelige geschiedenis, die teruggaat
tot 1244 toen de monniken met de
bouw van de abdij begonnen. In de
middeleeuwen was ze een religieus en
cultureel centrum. Door de verhuur
van gronden kochten geestelijken kerkmeubilair
en kunstobjecten. Veel ervan
ging verloren tijdens de Beeldenstorm
(16de eeuw). Ongeveer 100 jaar later
vernielde een brand de pas gerestaureerde
abdij.
Nadien veranderde de abdij in een gevangenis
en graanopslagplaats. Jaren
later werd de Sint-Bernardusabdij opnieuw
gesticht door toedoen van Pedro
Coloma en de Sint-Bernardusabdij van
Bornem. Tijdens de Tweede Wereldoorlog
fungeerde de abdij als Luchtmachtcentrum.
Nog tot 1977 deed het
gebouw dienst als militair depot en in
1988 werd de gemeente Hemiksem eigenaar.
In de benedenzalen van de middenvleugel
van de abdij vind je het Gilliot- en
Roelants Tegelmuseum. Met een bijzondere
collectie keramisch werk voor binnen-
en buitenlandse kerken en kleine
en grote werken voor particulieren
verwierf Joseph Roelants wereldfaam.
Het museum van de Heemkundige
Kring Heymissen bevindt zich in de
noordelijke vleugel. Het museum herbergt
ondermeer een grote maquette
van het abdijcomplex. Voor de vroegere
abdijgebouwen wordt begin augustus
jaarlijks het Casa Blanca muziekfestival
georganiseerd. n
Gilliot- en Roelants
Tegelmuseum
107

Scheldeland Toeristische gids
108
Kruibeke (Waasland)
Inwoners: 16.233
Oppervlakte: 33,59 km²
Deelgemeenten: Bazel, Kruibeke,
Rupelmonde
Marktdag: woensdag (Kruibeke),
maandag (Rupelmonde)
∫Fietskaart ‘Waasland’
iToerisme Kruibeke,
Nederstraat 2, 9150 Rupelmonde,
T: 03 744 10 13, F: 03 744 10 13,
toerisme.kruibeke@skynet.be,
www.kruibeke.be
Kruibeke was in het verleden een burgerlijk
bolwerk, waarvan de prachtige herenhuizen
rond de kerk getuigen zijn. Midden
op het dorpsplein domineert de gotische
Onze-Lieve-Vrouwekerk de omliggende,
meestal 19de-eeuwse, architectuur. Aan
het veer dat Kruibeke met Hoboken verbindt
staat een Infokeet waar je meer
informatie krijgt over de ontwikkeling
van het gecontroleerde overstromingsgebied
van Kruibeke-Bazel-Rupelmonde,
dat alles samen zo’n 600 hectare groot
is. De inrichting van het overstromingsgebied
moet de kans op overstromingen
in het Scheldebekken gevoelig verlagen
(lees meer pagina 38).
De belangrijkste bezienswaardigheid van
het pittoreske Scheldedorpje Bazel is
zonder twijfel het kasteel Wissekerke.
Het kasteel werd vroeger bewoond door
Standbeeld Gerardus
Mercator
de adellijke families Vilain XIIII en De
Felz, maar staat nu open voor het grote
publiek. Het park rondom het kasteel
is een lust voor het oog, zeker nu het
park heraangelegd is in Engelse stijl en
de hangbrug gerestaureerd werd. Op de
vroegere scheepswerf Chantier Naval de
Rupelmonde (CNR of nu Centrum Nautisch
Rupelmonde) wordt gewerkt aan
het behoud en de restauratie van ons
varend erfgoed (zie Erfgoed en Cultuur).
De wijk het Schelleke met zijn oude vissershuisjes
is gezellig om doorheen te
kuieren. Jaarlijks wordt in deze oude vissers-
en schipperswijk Schellekeskermis
gevierd.
Mercator, de bekendste
Rupelmondenaar
Het gezellige Rupelmonde kijkt terug
op een heel lange en rijke geschiedenis.
De bekendste Rupelmondenaar is
en blijft cartograaf Gerardus Mercator.
Op en rond het Mercatoreiland verwijzen
tal van monumenten en bouwwerken
naar zijn leven en werk. Centraal op
het marktplein staan de barokke Onze-
Lieve-Vrouwkerk en het standbeeld van
Mercator. Ter ere van de 500ste verjaardag
van Mercator liet de gemeente
een Jonge Mercator maken zoals die in
Rupelmonde moet geleefd hebben. Het
Mercatoreiland wordt omringd door
de Schelde, de kasteelwal en de Vliet
of het Molenwater. Het eiland wordt
gedomineerd door de Graventoren, een
bakstenen toren die werd gebouwd op
de restanten van de imposante middeleeuwse
waterburcht. De tentoonstel-

ling in de Graventoren is gewijd aan het
leven en werk van Mercator. Verderop
staat de unieke 16de-eeuwse getijdenmolen.
Hij draait op de kracht van
de getijden van de Schelde en is uitgerust
met het grootste binnenwaterrad
van België. n
Laarne
Inwoners: 12.307
Oppervlakte: 32,07 km²
Deelgemeenten: Kalken, Laarne
Marktdag: vrijdag (Laarne)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Laarne,
Dorpsstraat 2, 9270 Laarne,
T: 09 365 46 25, F: 09 366 29 70,
toerisme@laarne.be,
www.laarne.be/toerisme
TOPPER
Het uithangbord van Laarne is zonder
twijfel het middeleeuwse kasteel.
Lees meer bij Topper Kastelen.
Bij het kasteel heb je een prachtig
zicht op Laarne-dorp. Het kasteel en
het dorpsplein zijn met elkaar verbon-
den door de Kasteeldreef, Kasteeldreef, die met vier
rijen eiken beplant beplant is. Een Een van de meest
statige gebouwen aan het dorpsplein
van Laarne is het uit 1767 daterende
Oud Gemeentehuis. Laarne is een echte
heksengemeente. Het is volgens de
geschiedenisboeken een van de gemeenten
die het meeste ‘toovereers en
tooveressen’ opleverde.
In Kalken drukt de Sint-Denijskerk met
indrukwekkend orgel haar stempel op
het dorpsuitzicht. Het dorp vormt een
ideale uitvalsbasis voor een bezoek
aan de Kalkense Meersen, een van de
meest uitgestrekte meersengebieden
langs de Schelde, die gekenmerkt wordt
door open grasvlakten doorkerfd door
sloten en grachten. Het symbool van
de Kalkense Meersen is de Grutto, een
sierlijke steltloper die er half maart zijn
intrede doet om te broeden. Doorheen
het 800 hectare grote gebied lopen
verschillende verharde en onverharde
wegen waarop je vrij kan wandelen.
Om de mooiste hoekjes te ontdekken
zijn er drie wandellussen uitgestippeld.
Ruimte, water, groen en rust vormen de
belangrijkste troeven.
Kalkense Meersen aan de Schelde
In paardenmelkerij ’t Kattenheye
leer je alles over het melken van paarden.
Daar hoort ook een degustatie van paardenmelk
en paardenmelklikeur bij. In The
Old Horse Lodge in de Mellestraat genieten
paarden in alle rust rust van van hun oude dag. In
het kaarsenatelier Laetus kan je dan weer
zien hoe op ambachtelijke wijze kaarsen
worden gemaakt. Een tocht langs de ser-
109

Scheldeland Toeristische gids
110
res van de vele bloemisterijen die Laarne
rijk is, is zeker een aanrader. De Floralientocht
laat je per fiets met de Bloemenstreek
kennismaken (zie Topper Bloemenstreek).
n
Lebbeke
Inwoners: 18.388
Oppervlakte: 26,92 km²
Deelgemeenten: Denderbelle,
Lebbeke, Wieze
Marktdag: zaterdag (Lebbeke)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Lebbeke,
Stationsstraat 23, 9280 Lebbeke,
T: 052 25 08 12, F: 052 08 14,
cultuurdienst@lebbeke.be,
www.lebbeke.be
Het centrum van Lebbeke, met het gemeentehuis
en de statige dekenij, wordt
gedomineerd door de opvallende Onze-
Lieve-Vrouwekerk in zwierige Borrominiaanse
stijl. De kerk heeft die gevel te
danken aan Rombout Rommens uit Destel-
bergen. Hij liet zich bij de verbouwingen
inspireren door de Carolus Borromeuskerk
in Antwerpen. Enkele statige herenhuizen,
waaronder het Huis Blancquaert in
de Laurierstraat en het brouwershuis van
de voormalige brouwerij Du Bois in de Leo
Duboisstraat, vervolledigen het interessante
erfgoed.
Wieze heeft een zeer pittoresk dorpsplein,
dat wordt gedomineerd door de gotische
Sint-Salvatorkerk. De hele dorpskern
is sinds 1981 beschermd als waardevol
dorpszicht. Er staat ook een merkwaardige,
oude zomereik van zo’n 23 meter hoog en
met een omtrek van bijna 4 meter, bekend
als ‘den dikken eik’. De Oktoberhallen in
Wieze hebben een heel omvangrijke geschiedenis.
Doorheen de jaren bezochten
heel wat mensen het nostalgische gebouw
tijdens de Oktoberfeesten, ook wel Bierfeesten
genoemd. Wieze is eveneens de
thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut
en van chocolatier Dooms.
Tussen de Dender, Wieze en Denderbelle
strekt zicht een open meersen- en broekenlandschap
met hoge natuurwaarde
uit. De natuurgebieden ‘Wiestermeersch’
en ‘Denderbellebroek’ doen bij hoge waterstanden
dienst als overstromingsgebied
van de Dender en herbergen een opmerkelijke
fauna en flora. Het dorpje Denderbelle
ligt tussen de twee natuurgebieden in en
vormt een goede uitvalsbasis voor de verkenning
van de groene Dendervallei. n
Prachtige broekgebieden in Lebbeke

Lede
Inwoners: 17.882
Oppervlakte: 29,69 km²
Deelgemeenten: Impe, Lede,
Oordegem, Smetlede, Wanzele
Marktdag: dinsdag (Lede)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Lede,
Markt 1, 9340 Lede,
T: 053 60 68 61, F: 053 80 33 09,
cultuurdienst@lede.be,
www.lede.be
De laatgotische Sint-Martinuskerk en
het imposante 19de-eeuwse gemeentehuis
zijn de belangrijkste blikvangers
aan het stemmige marktplein
van Lede. De kerk kent een rijke
traditie als Maria bedevaartsoord.
De tweejaarlijkse Mariale Processie
vormt het hoogtepunt van de verering
van het Mariabeeld. Aan een
parkje vlakbij het marktplein staat de
vroegere constateurfabriek La Lédoise.
Constateurs werden gebruikt door
Fauconniersmolen in Oordegem
duivenmelkers om de tijd te registreren
waarin hun duiven een vlucht
hadden afgewerkt. De productie in de
fabriek staakte alle activiteiten in
1972. Sindsdien is er in de fabriek
niets veranderd.
Aan de rand van Lede strekt zich het
natuurgebied ‘Honegem’ uit, een
gebied op de grens van Lede, Erpe en
Hofstade (Aalst), dat bestaat uit een
opeenvolging van weiden, meersen
enkele bosjes en oude turfputten.
Het Bloso Centrum Putbos in Oordegem
is internationaal bekend voor de
uitstekende atletiekinfrastructuur. De
stenen, witgekalkte Fauconniersmolen
in Oordegem is van het type
bovenkruier, wat betekent dat enkel
het kapdak kan gedraaid worden in
de richting van de wind. Aan de voet
van de molen strekt zich een afwisselend
landschap uit, dat wordt gekenmerkt
door een opeenvolging van
bossen, weiden en boomkwekerijen.
Een landschap dat wordt onderbroken
door de landelijke dorpen Smetlede,
Wanzele en Impe, waar de kerk nog in
het midden staat en er minstens één
dorpscafé is. n
111

Scheldeland Toeristische gids
112
Mechelen
Inwoners: 81.840
Oppervlakte: 33,71 km²
Deelgemeenten in Scheldeland: Heffen,
Hombeek, Leest, Walem
Marktdag: zaterdag (Mechelen)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘Rivierenland’
iToerisme Mechelen,
Hallestraat 2-4-6, 2800 Mechelen,
T: 070 222 008,
toerisme@mechelen.be,
www.toerismemechelen.be
De natuur in de benedenvalleien van
Nete, Dijle, Zenne en Rupel creëert
een langgerekt, groen lint. In het buitengebied
van Mechelen vind je een
unieke mix van cultuur en natuur: het
Zennegat met bijna evenveel water
als land. Bij deze ‘groene poort’ van
Mechelen vloeien de Zenne en het 250
jaar oude kanaal Leuven-Dijle, ook Leuvense
Vaart genoemd, in de Dijle. De
omgeving van het Zennegat vormt een
beschermd dorpszicht. De pleziervaart,
woonboten, bruine kroeg en charmante
huisjes vormen een sfeervolle plek.
De niet-bevaarbare Zenne stroomt rakelings
langs de dorpskern van Heffen. effen.
Op Op de verharde rivierboorden is het zaliglig
fietsen en wandelen. wandelen. Iets voorbij het
Zennegat, aan het Drie Rivierenpunt
met met de populaire populaire voet- en fietsbruggen,
vormen Dijle en Nete samen de Rupel.
Met 12 km is de Rupel Rupel de kortste rivier
van van België. De groengebieden in de
buurt verwennen natuurliefhebbers. In
‘Den Battelaer’, ten westen van Battel,
werden al meer dan 120 verschillende
vogels gespot. Door het overvloedige
water kreeg de natuur in Battenbroek,
aan de monding van Nete en Dijle, alle
kansen. De polder van Battenbroek telt
ook twee waterplassen waarop je kan
waterskiën. Je kan het Mechelse buitengebied
per fiets verkennen met de
Dijlevalleiroute en de Carolusroute of
te voet langs het wandelnetwerk Rivierenland.
Toren uit boven de stad
Hét symbool van Mechelen is ongetwijfeld
de imposante Sint-Romboutstoren .
Van op de skywalk heb je een adembenemend
uitzicht over de stad.
Kunstschilder, beeldhouwer én Mechelaar
Rik Wouters liet ondanks zijn korte artistieke
carrière een uitgebreide collectie
meesterwerken na. De meeste stukken
zijn in het bezit van het Koninklijk Museum
voor Schone Kunsten in Antwerpen,
die ze voor langere tijd uitleent. Bewonder
ze, samen met werken uit de collectie
van de Stedelijke Musea Mechelen, in het
Museum Schepenhuis.
‘ t Zennegat, Mechelen

Naast historische blikvangers tref je in Mechelen
ook hedendaagse architectuur aan:
splinternieuwe woonsites, prachtige renovaties
en andere architecturale pareltjes.
Het beste bewijs dat Mechelen lééft. En de
nieuwste blikvanger? Kazerne Dossin, van
de hand van bOb Van Reeth.
Laat je verleiden door waterpartijen en
kuier op het drijvend Dijlepad. Ook de Melaan,
één van de vlietjes in het hart van de
stad, is een absolute aanrader.
Even buiten het centrum kan je in het
Speelgoedmuseum je jeugdherinneringen
weer tot leven wekken. In
Technopolis® , het Vlaamse doecentrum
voor wetenschap en technologie,
zet je zelf een vliegtuig aan de grond. En
Planckendael , dat veel meer is dan
een dierenpark, verwelkomde olifantje Kai
Mook. Die woont er nu al een aantal maanden!
Zeker een uitstap waard. n
Melle
Inwoners: 11.058
Oppervlakte: 14,34 km²
Deelgemeenten: Gontrode, Melle
Marktdag: vrijdag (Melle)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Melle,
Gemeenteplein 1, 9090 Melle,
T: 09 252 10 23, F: 09 252 23 70,
cultuurdienst@melle.be,
www.melle.be
Kasteeldomein De Bueren
Melle wordt doorkruist door door de Ringvaart
en de Schelde. Het station, gelegen aan
het Gemeenteplein, is één van de oudste
bakstenen station (1837) van België
en is een beschermd monument. Op het
plein vind je enkele mooie monumenten:
de 18de-eeuwse schandpaal, het beeld
Lieveke van de Melse beeldhouwer Jules
Vits en het monument ter nagedachtenis
van de gesneuvelde Franse vlootfusiliers,
die hier vochten tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Het Gemeentelijk Museum herbergt een
aanzienlijke collectie laatmiddeleeuws
aardewerk en tal van heemkundige voorwerpen.
Het museum doet ook dienst als
documentatiecentrum voor genealogisch
onderzoek in Vlaanderen. Wie op zoek is
naar sporen van zijn voorouders, is hier
aan het goede adres. De geschiedenis
van brouwerij Huyghe gaat terug tot de
17de eeuw. In het brouwerijmuseum kom
je er meer over te weten. Het succesbier
van de brouwerij is zonder twijfel Delirium
Tremens, het bier met het typische
roze olifantje op de etiketten.
In de 19de eeuw was Melle geliefd bij
Gentse industriëlen om er hun buitenverblijf
op te trekken. Verschillende van die
kasteeltjes zijn bewaard gebleven. Een
fraai exemplaar is het kasteeldomein De
Bueren in de Kalverhaegestraat. Bij de
aanleg van de bermen voor de spoorlijn
Gent-Brussel in het begin van de 20ste
eeuw werden resten van prehistorische
Je krijgt meer informatie
over toerisme
in Melle via deze
QR-code.
113

Scheldeland Toeristische gids
114
paalwoningen gevonden. De uitgegraven
putten raakten stilaan opgevuld met water
en zijn nu erg geliefd bij hengelaars.
De putten maken deel uit van het sport-
en recreatiecentrum Kouterslag ,
dat ook een grote speeltuin heeft.
Het Kunst- en Vormingscentrum Ovenveld
werd vooral bekend door de vele
beelden die Oost-Vlaamse kunstenaars
er uit Balegemse steen kapten. Ook vandaag
kan elke geïnteresseerde er terecht
voor activiteiten op het vlak van keramiek,
beeldhouwkunst of ambachtelijk
pottendraaien. Melle telt heel wat sierteeltbedrijven
en twee grote scholen:
Tuinbouwschool Melle en de Hogeschool
Gent, dat er een departement voor Professionele
Bachelors in landschaps- en
tuinarchitectuur en agro- en biotechnologie
huisvest. Ontdek de planten- en
bloemenpracht met de Floraliëntocht.
(zie Topper Bloemenstreek) n
Merelbeke
Inwoners: 23.502
Oppervlakte: 36,65 km²
Deelgemeenten: Bottelare, Lemberge,
Melsen, Merelbeke, Munte, Schelderode
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Merelbeke,
Hundelgemsesteenweg 353, 9820
Merelbeke,
T: 09 210 32 80, F: 09 210 32 39,
info@merelbeke.gov.be,
www.merelbeke.be
Merelbeke heeft een erg gevarieerd
uitzicht. De noordelijke kernen
(Flora en Merelbeke-centrum) zijn
eerder verstedelijkt en sluiten aan
bij de stedelijke uitlopers van Gent.
Ten zuiden van het centrum is het
landschap groen en open. De naam
Flora verwijst naar de bloemisterijen
die er ooit waren gevestigd (zie Topper
Bloemenstreek). Behalve enkele
opvallende bloemistenvilla’s en een
prieeltje waar vroeger bloemen werden
verkocht, blijft niets over van deze activiteit.
Geallieerde bombardementen
op het rangeerstation van Merelbeke
aan het eind van de Tweede Wereldoorlog
eisten een verschrikkelijke tol.
Op een boogscheut van het Liedermeerspark
bevindt zich distillerij De
Stoop, waar al sinds 1868 jenever
wordt gestookt. Nabij het op- en afrittencomplex
van de R4 en de E40 bevindt
zich de trendy chocolaterie Marioca.
De vernieuwende, verse en seizoensgebonden
creaties in chocolade,
marsepein en ijs worden erg gesmaakt
door zoetebekken. Het indrukwekkende
sluizencomplex van Merelbeke,
op de Ringvaart rond Gent, vormt een
belangrijk herkenningspunt langs de
E40. De getijdenwerking op de Schelde
is tot hier, zo’n 160 kilometer van de
monding in Vlissingen, zichtbaar. Na
de sluis stopt het afwisselende spel
van eb en vloed. Het complex vormt
een belangrijk knooppunt voor de
scheepvaart in Vlaanderen.

De ‘Merelbeekse Scheldemeersen’ vormen
een langgerekt natuurgebied, met
als meest zuidelijke punt het dorpje
Melsen. Bij het Gemeenschapscentrum ’t
Groenendal staat een infopaneel dat bezoekers
wegwijs maakt in het gebied. De
statige, gerestaureerde en maalvaardige
Schelderodemolen in het gelijknamige
dorp Schelderode dateert van 1907. De
stenen molen van het type beltmolen
heeft altijd dienst gedaan als korenmolen.
De molen kan na afspraak bezocht
worden. Als de wind goed zit, wordt er
gemalen.
Het landelijke dorpje Munte is een authentiek
Vlaams dorpje zoals er niet veel
meer zijn. Het vormt een prima uitvalsbasis
voor een verkenning van het zachtglooiende,
groene landschap. Kinderboerderij
’t Bakkershof is vlakbij. Van
hier uit worden rondritten met de huifkar
en natuurtochten georganiseerd. Het
provinciaal domein Het Gentbos in Bottelare
is een natuur- en wandelbos. Typische
kenmerken van een natuurbos zijn de
grazige open plekken en de aanwezigheid
van dood hout. De infohut aan de parking
in de Poelstraat biedt informatie over het
natuurlijk beheer van het bos. n
Wandelen in Gentbos
Niel
Inwoners: 9.562
Oppervlakte: 5,27 km²
Marktdag: dinsdag en zaterdag
Deelregio: Rupelstreek-Vaartland
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘Rivierenland’
Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’ (vlakbij)
i Toerisme Rupelstreek-Vaartland,
Infokantoor Sashuis,
Sasplein 18, 2830 (Klein-)
Willebroek,
T: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be
Het beeld het Afdraagstertje, nabij het
gemeentehuis, herinnert aan het harde
labeur in de steenbakkerijnijverheid
en waarbij kinderarbeid een alledaags
gegeven was. Het beeld stelt een
meisje met een baksteenvorm in de
hand voor. Een andere getuige van
het steenbakkerijverleden kan je
vinden op Hellegat. Noeveren en
Hellegat vormen een indrukwekkende
industriële archeologische site tussen
Boom en Niel, waar je een goed beeld
krijgt van het leven en het werk in de
steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek
(zie Topper Steenbakkerijen). In
Walenhoek kon de natuur na de
stopzetting van de kleiontginning
ongestoord haar gang gaan. Het
resultaat is een landschap met grote
115

Scheldeland Toeristische gids
116
vijvers, poelen, rietkragen en struwelen.
In de Paardenstal, het ontmoetingshuis
van Natuurpunt kom je meer te weten
over de streekgeschiedenis en de fauna
en flora in Walenhoek.
In het Niels Broek wandel je door
broekbossen, langs natte graslanden,
oude vlasrootputten en enkele wielen,
restanten van dijkdoorbraken uit het
verleden. Aan het WZC Maria Boodschap
start het bewegwijzerd wandelpad door
en langs het Niels Broek.
Hellegat is bekend van de gelijknamige
speelfilm uit 1980 en ook van
buitenopnamen voor de speelfilm Koko
Flanel. Het Suske en Wiske stripverhaal
De Hellegathonden speelt zich hier ook
gedeeltelijk af. Hellegat is een woonkern
die helemaal heropleeft en vooral
bestaat uit arbeidershuisjes, ontstaan
rond steenbakkerijen aan de Rupel. Je
hebt een prachtig uitzicht aan de Gloriëtte,
een voormalig steenbakkerkasteeltje
gelegen op de Rupeldijk vlakbij
het Hof van Moriau. Het driehoekige
Sint-Hubertusplein met Onze-Lieve-
Vrouwkerk is een beschermd dorpszicht.
In september wordt op het plein
een internationaal smeedtreffen
georganiseerd. Deze ‘Smidse’ zet Niel
letterlijk en figuurlijk in vuur en vlam.
Ook de jaarmarkt in november is een
groot succes. n
Natuurgebied Walenhoek, Niel
Ninove
Inwoners: 37.270
Oppervlakte: 73,14 km²
Deelgemeenten: Appelterre-Eichem,
Aspelare, Denderwindeke, Lieferinge,
Meerbeke, Nederhasselt, Neigem,
Ninove, Okegem, Outer, Pollare, Voorde
Marktdag: dinsdag (Ninove)
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
i Toerisme/VVV Ninove,
Centrumlaan 100, 9400 Ninove,
T: 054 31 32 85, F: 054 32 38 49,
toerisme@ninove.be,
www.ninove.be
TOPPER
Ninove is een gezellig provincie-
stadje dat dat met gepaste gepaste trots zijn
eretitel van van ‘oudste, stoutste en en wijste’
van alle steden draagt. Het levendige
centrum, aan de voet van de monumen
tale Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk,
telt telt nog nog een aantal historische gebou
wen en monumenten die die een bezoek
zeker waard zijn. Lees meer bij Topper
Denderende stad Ninove. Ninove.
Het groene buitengebied van Ninove
biedt prachtige landschappen en ver
gezichten. Talrijk Talrijk zijn zijn de pittoreske
boerenhoven en kapellen. kapellen Volgende
kapelletjes zijn zijn een omweg waard: de
Wegom te Denderwindeke, de de Beuken- Beuken

oomkapel te Voorde, de Lourdeskapel te
Nederhasselt en de kapel van Bevingen in
Neigem. Vlakbij de Wegom staat de gerestaureerde
Molen ter Zeven Wegen, een
9,5 meter hoge stenen korenwindmolen.
In de 19de eeuw raakte Appelterre-
Eichem bekend als hét tabaksdorp. In
de schaduw van de Sint-Gertrudiskerk
herinnert het bronzen beeld van de
Tabaksplanter aan de plant die hier jarenlang
voor welvaart zorgde. Nu blijft
van die tabaksnijverheid weinig of niks
over. Ook de fraai gerestaureerde Wildermolen,
een houten korenwindmolen,
heeft hier sinds 1801 zijn plaats.
Pollare is gelegen op een steile helling
van de Dendervallei, wat zorgt voor een
uniek uitzicht. Wie van industriële archeologie
houdt, vindt aan het einde
van de Schuitstraat een pareltje: de
ijzeren voetgangersbrug over de Dender,
gelegen aan de vroegere Zwarte
Flesch, een afspanning waar schippers
en paarden konden bekomen van de geleverde
inspanningen. Nu kan je er op
zondag van een fris glas Zwarte Flesch
bier proeven.
Van 1973 tot 2011 lag in Meerbeke de
aankomst van de wielerklassieker de
Ronde Van Vlaanderen. Typisch voor de
monumentale, barokke Sint-Pieters en
Sint-Berlendiskerk is de achthoekige
klokkentoren.
Neigem is vooral bekend om het Neigembos,
dat zich eigenlijk voor het
overgrote deel op grondgebied Meerbeke
bevindt. Tegenwoordig zo’n 65 hectare
groot, is dit natuurreservaat een
uniek restant van het Grote Kolenwoud
dat zich in de Romeinse tijd over onze
contreien uitstrekte. Bevingen, aan de
ingang van het Neigembos, is een oord
van rust en devotie door zijn stemmige
kapel. Tussen Outer en de wijk Lebeke
vind je rust in de historische kouter.
Hier ligt ook het Galgenveld, de
plaats waar misdadigers terechtgesteld
werden. De Galgenveld wandelroute
loopt door dit prachtige open kouter-
landschap met de als natuurgebied
beschermde ‘Diepe Straten’. In Okegem
werd in 1893 de Christene Volkspartij
van Priester Adolf Daens opgericht. Het
kleine pittoreske kasseidorp Lieferinge
en het groene Aspelare maken de cirkel
rond. n
Puurs
Inwoners: 16.538
Oppervlakte: 33,41 km²
Deelgemeenten: Breendonk, Kalfort,
Liezele, Puurs, Ruisbroek
Deelregio: Klein-Brabant
Marktdag: donderdag (Puurs)
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel
l Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’
i Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland,
Het Landhuis,
Boomstraat 1, 2880 Bornem,
T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26,
info@tkbs.be,
www.toerismekleinbrabant.be
De belangrijkste bezienswaardigheid
van Puurs-centrum is de Sint-Pieterskerk.
Deze kerk is ongetwijfeld een van
de mooiste en grootste parochiekerken
uit de wijde omgeving. De plaatselijke
bevolking spreekt zelfs van ‘de kathedraal
van Klein-Brabant’. Het oud station
is het eindpunt van de stoomtrein,
117

Scheldeland Toeristische gids
118
die tijdens de zomermaanden tussen
Dendermonde en Puurs rijdt.
Het Fort van Liezele maakte samen met
het Fort van Breendonk deel uit van de
derde fortengordel rond Antwerpen. In
Liezele krijg je een goed beeld van hoe
de soldaten in een fort leefden. Verschillende
ruimtes werden ingericht zoals ze
er ooit hebben uitgezien. Enkele zalen
zijn ingericht als museum. Het Fort van
Liezele deed ook dienst als opnamelocatie
voor de tv-reeks De Smaak van de
Keyser. De Sint-Pietersburcht of de Redoute
de Puers maakte deel uit van de
derde fortengordel rond Antwerpen. Op
het domein van de Sint-Pietersburcht is
een grote speeltuin aangelegd.
Een deel van het domein is ingericht als
natuurgebied en het gebouw zelf doet
dienst als vleermuizenreservaat.
Puurs is vooral bekend voor haar schitterende
natuurdomeinen die met elkaar
verbonden worden door de Domeinenfietsroute.
Het Arboretum van Puurs is
voor liefhebbers van bloemen en planten
een niet te missen afspraak. Zeer
bijzonder zijn de talrijke bamboevarieteiten.
Andere groene oasen zijn het
Tekbroek en Hof ter Zielbeek. Ook het
Hof van Coolhem speelt met een kruiden-,
bijen- en aspergetuin in op het
groene karakter van de gemeente. Het
Hof van Coolhem vormt jaarlijks (van
half april tot eind juni) het decor voor
het Asperge festival, dat aan de Puurse
asperge gewijd is.
Ruisbroek werd in januari 1976 geteisterd
door een grote overstroming. Het
water stond toen op enkele plekken tot
drie meter hoog en het dorp was dagenlang
van de buitenwereld afgesloten.
Deze overstromingen waren de concrete
aanleiding voor de opmaak en uitvoering
van het Sigmaplan. Dit plan moet
de veiligheid tegen overstromingen in
het Scheldebekken vergroten (lees meer
pagina 38).
Ssst… hier fietst den Duvel. Weinig
mensen weten het, maar in Puurs wordt
de enige echte Duvel gebrouwen. Dit
goddelijke vocht stroomt al decennia
lang uit de brouwketels van de brouwerij
Duvel-Moortgat. De 50 km lange
Duvelfietsroute laat je kennismaken
met het brouwproces. n
Rumst
Inwoners: 14.887
Oppervlakte: 19,9 km²
Deelgemeenten: Reet, Rumst, Terhagen
Marktdagen: woensdag (Rumst)
Deelregio: Rupelstreek-Vaartland
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘Rivierenland’
Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’ (vlakbij)
i Toerisme Rupelstreek-Vaartland,
Infokantoor Sashuis
Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek,
T: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be
Rumst ligt aan de samenvloeiing van de
Nete en de Dijle, die samen de Rupel vormen
aan het zogenaamde Drie Rivierenpunt.
De Rupel (12 km) heeft dus geen
echte bron en is daarmee uniek in België.
Dankzij fiets- en wandelbruggen over
Nete en Dijle en iets verderop over de
Zenne kom je probleemloos op de andere

Museum Rupelklei, Terhagen
oever en kan je de natuurpracht ontdekken.
Vlakbij het centrum van Rumst ligt
de Oude Nete-arm, een natuurgebied dat
beheerd wordt door Natuurpunt. Infoborden
en een bewegwijzerd wandelpad leiden
je door dit mooie natuurgebied.
De watertoren in de Rumstsestraat, uitgebouwd
tot een toeristisch uitkijk- en
informatiepunt, is het ideale startpunt
voor de ontdekking van de Rupelstreek.
In Terhagen kan je op het einde van
de Hoogstraat van op een uitkijkpunt
het fascinerende kleiputtenlandschap
aanschouwen. Bij helder weer kan je
van hieruit zelfs de Mechelse Sint-Romboutstoren
en het Brusselse Atomium
zien.
In het steenbakkerijmuseum Rupelklei
in Terhagen krijg je een goed beeld
van de artisanale steenbakkerijnijverheid
die in de Rupelstreek werd beoefend en
kom je te weten hoe de kleilagen in de
Rupelstreek zich hebben gevormd. Het
museum herbergt ook een rijke collectie
fossielen. Die zijn allemaal tijdens de
eeuwenlange kleiafgravingen in de streek
gevonden. De levensgrote poppen in het
museum beelden verschillende ambachten
uit die met steenbakkerijnijverheid
te maken hebben. Bekende figuren uit
de streek stonden model voor de gezichten.
De Rupelkleiroute, in de voetsporen
van Piet Van Aken, komt hier voorbij.
Het openluchtgedeelte van steenbakkerijmuseum
’t Geleeg-Steenbakkerij
Frateur is een reconstructie van
een 19de-eeuwse steenbakkerij. Het binnengedeelte
herbergt een uitgebreide
collectie gereedschap, machines, unieke
documenten en beeldmateriaal. (zie Topper
Steenbakkerijen)
Het landelijke Reet staat in contrast met
het meer verstedelijkte Rumst en Terhagen.
Het stemmige dorpsplein van Reet
wordt gedomineerd door de neogotische
Sint-Magdalenakerk. Van op de toren
van de kerk worden op de zondag van de
jaarlijkse dorpsfeesten broodjes in het
publiek gegooid. n
Schelle
Inwoners: 8.202
Oppervlakte: 7,8 km²
Marktdag: maandag
Deelregio: Rupelstreek-Vaartland
∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘Rivierenland’ (vlakbij)
Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’ (vlakbij)
i Toerisme Rupelstreek-Vaartland,
Infokantoor Sashuis
Sasplein 18, 2830 (Klein-)
Willebroek,
T: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be
De bezienswaardigheid bij uitstek is de
scheve toren van de Sint-Petrus en
Pauluskerk. De toren van de kerk staat
maar liefst 1,20 meter uit het lood. De
toren staat al eeuwen zo en niemand
weet of hij verkeerd gebouwd werd of
nadien begon te hellen. Om de drie jaar
worden de Scheve Torenfeesten georganiseerd.
In het museum Bystervelt krijg
119

Scheldeland Toeristische gids
120
je een overzicht van het verleden van
de gemeente en de verscheidene facetten
van het vroegere volksleven. Aan
het tolhuis kan je een wandeling maken
langs de Rupeldijk, door het Niels Broek
of je kan de gratis veerboot nemen naar
het vogelrijke Noordelijk eiland.
De vroegere electriciteitscentrale Interescaut
aan de monding van de Rupel
is een echt baken in het Scheldelandschap.
Vlakbij de site bevinden zich het
Laarhof en de nabijgelegen Laarkapel.
Van het oorspronkelijke Laarhof is behalve
de monumentale toegangspoort
niets meer overgebleven. Naast de toegangsdeur
van de Laarkapel staat de
opmerkelijke tekst ‘Al degenen die hier
een offerande geven tot behoef van reparatie
van deze kapel, zullen verdienen
den aflaat begrepen in de bulle van
Rome, 800 dagen aflaat’. Het kan dus
zeker geen kwaad even langs te lopen
om een offer te brengen. n
Sint-Amands
Inwoners: 8.127
Oppervlakte: 15,58 km²
Deelgemeenten: Lippelo, Oppuurs,
Sint-Amands
Marktdag: dinsdag (Sint-Amands)
Deelregio: Klein-Brabant
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
l Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’
iToerisme Klein-Brabant - Scheldeland,
Het Landhuis,
Boomstraat 1, 2880 Bornem,
T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26,
info@tkbs.be,
www.toerismekleinbrabant.be
TOPPER
De kaai en directe omgeving, met
het praalgraf van de internationaal
geroemde dichter Emile Verhaeren en
de openbare aanlegsteigers zijn dé
trekpleisters van Sint-Amands. Lees
meer bij Topper Stille Watersdorpen en
Land van de Schelde.
Het vroegere woonhuis van Romain De
Saegher doet nu dienst als Gemeentelijk
Kunsthuis. In het kunsthuis worden
wisselende tentoonstellingen met
werk van De Saegher georganiseerd.
Het opvallende monument op het
pleintje aan de Fok is opgericht naar
aanleiding van 200 jaar Boerenkrijg.
De leider van het opstandelingenleger,
dat zich in 1798 tegen de Franse
bezetter keerde, was Emmanuel Rollier
uit Sint-Amands. Ter hoogte van het
vroegere station is een stopplaats van
de stoomtrein, die tijdens de zomermaanden
op regelmatige basis tussen
Dendermonde en Puurs rijdt. In de kinderboerderij
De Cuytegemhoeve
kunnen de allerkleinsten kennismaken
met verschillende boerderijdieren en de
vernieuwde speeltuin. Het historische
hoevecomplex De Steenovens wordt
uitgebouwd tot cultuurhistorisch en
milieueducatief centrum.
Het Lippelobos, in het gelijknamige
dorpje Lippelo, vormt een interessant

onderdeel van het wandelnetwerk. Aan
de rand van het bos staat het Hof te
Melis (niet te bezoeken). Het dorpje
Oppuurs ligt midden het typische cultuurlandschap
van Klein-Brabant. Het
dorp heeft zijn landelijk karakter goed
weten te bewaren. Er is nabij Oppuurs
een halte van de eerder genoemde
stoomtrein tussen Dendermonde en
Puurs. n
Temse (Waasland)
Inwoners: 28.878
Oppervlakte: 39,91 km²
Deelgemeenten: Elversele, Steendorp,
Temse, Tielrode
Marktdag: vrijdag en zondag (Temse)
∫Fietskaart ‘Waasland’
iToerisme Temse, Gemeentehuis,
Markt 1, 9140 Temse,
T: 03 771 51 31, F: 03 771 94 34,
toerisme@temse.be,
www.temse.be
Temse is onlosmakelijk verbonden met
de twee monumentale bruggen over
de Schelde, die Temse met Bornem
verbinden. De eerste brug, ontworpen
door Gustave Eiffel, werd in mei 1940
om strategische redenen gedynamiteerd
door de Franse en Belgische genietroepen.
De tweede brug werd in
1955 in gebruik genomen. In 2009
kwam er een brug bij. De nieuwe brug
brengt het verkeer van Temse naar Bornem,
de brug van 1955 leidt het verkeer
van Bornem naar Temse. Van op
de Wilfordkaai heb je een schitterend
uitzicht over de Schelde. Vanaf de aanlegsteiger
vertrekken tijdens de zomermaanden
op regelmatige basis schepen
voor een tocht op de Schelde. Het beeld
van De Kaailopers op de kaai herinnert
aan de scheepsladers en -lossers die tot
de Tweede Wereldoorlog een vertrouwd
beeld waren op de kaai.
De torens van de kerk en het gemeentehuis
zijn heel bekende bakens langs
de Schelde. In het Gemeentemuseum
wordt de geschiedenis van Temse en
de Schelde verteld aan de hand van
foto’s, documenten, kunstwerken, archeologische
voorwerpen, oude kaarten,
maquettes enz. Op de terreinen
van de vroegere Boelwerf (in Temse
beter bekend als De Zaat) wordt een
volledig nieuw stadsgedeelte ontwikkeld
met bedrijven, woningen, winkels
en een jachthaven. Ook het gemeentelijk
administratief centrum heeft hier
z’n stek gevonden. Een oude kraan
houdt de herinnering aan de vroegere
scheepswerf levend.
Het ‘Tielrodebroek’ is een gecontroleerd
overstromingsgebied vlakbij het
veer dat Tielrode met Hamme verbindt.
Het ‘Schousselbroek’, dat zich tussen
De Kaailopers, Temse
121

Scheldeland Toeristische gids
122
het centrum van Temse en Steendorp
uitstrekt, is een 145 hectare groot poldergebied.
Het vormt een belangrijke
biotoop dankzij de afwisseling van akkers,
weiden, wissencultuur, bos en
wielen (grote plassen ontstaan door
dijkdoorbraken). Steendorp dankt zijn
naam aan de steenbakkerijen die er
ooit waren. De kleiputten nabij het Fort
van Steendorp met de Roomkouter en
het Gelaagpark groeien uit tot een heus
park- en natuurgebied. n
Wetteren
Inwoners: 24.118
Oppervlakte: 36,68 km²
Deelgemeenten: Massemen, Westrem,
Wetteren
Marktdag: donderdag en zondag
(Wetteren)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iToerisme Wetteren,
Markt 23, 9230 Wetteren,
T: 09 366 31 04, F: 09 369 27 84,
toerisme@wetteren.be,
www.beleefwetteren.be
TOPPER
Wetteren telt heel wat sierteeltbedrijven,
die zich gespecialiseerd
hebben in het kweken van bomen,
struiken en heesters. Lees meer bij
Topper Bloemenstreek.
Wetteren is (inter)nationaal bekend
als sierteeltcentrum. In het
Provinciaal Domein Den Blakken is
een promotietuin aangelegd, die de
bezoekers telkens weer verrast. Sommige
thematuinen worden momenteel
heraangelegd, maar Den Blakken blijft
de moeite waard. Achter Den Blakken
ligt het natuurgebied De Stuifduinen,
een van de best bewaarde stuifduinmassieven
langs de Vlaamse Schelde.
Wetteren wordt door de Schelde
in twee verdeeld. Het levendige
marktplein wordt gedomineerd door
twee 19de-eeuwse monumenten: het
gemeentehuis en de monumentale
Sint-Gertrudiskerk. In het gemeentehuis
kan je de Wetterse reuzen
bezichtigen. Beide reuzen dateren
van het begin van de 17de eeuw en
behoren daarmee tot de oudste reuzen
van het land. Onder de pui van
het Gemeentehuis is de toegang van
het Heemkundig Museum, waarin de
rijke geschiedenis van de gemeente
weer tot leven komt.
De Sint-Gertrudiskerk is de vermeende
schuilplaats van het in 1934 gestolen
paneel De Rechtvaardige Rechters
van het wereldberoemde schilderij
Het Lam Gods (Hubert en Jan Van
Eyck). De verdachte Arsène Goedertier
was jarenlang organist en koster
van de kerk en kende het gebouw als
zijn broekzak. De kerk is al meermaals
grondig doorzocht, tot nu toe zonder
resultaat. Wie het mysterie van de
Rechtvaardige Rechters wil meebeleven,
komt in Wetteren zeker aan zijn
trekken. De diefstal van het paneel

Posthotel, Wet teren
vormt de rode draad doorheen boeiende
wandelingen, waaronder een
digitale wandeling ‘Op stAPP met de
Rechtvaardige Rechters’, en verrukkelijke
gerechten. Het Lam Godsstoofpotje
is een streekgerecht om duimen
en vingers bij af te likken.
Tussen de Markt en het station ligt
een aantal uitnodigende winkelstraten
waar het bij momenten gezellig
druk kan zijn. Als je naar boven kijkt,
bemerk je trouwens verschillende
Art Deco en Art Nouveau-gevels,
onder andere van de Gentse architect
Geo Henderick. Het loont zeker de
moeite even binnen te wippen in het
beschermde Posthotel tegenover het
station (enkel mogelijk op vrijdag,
zaterdag of zondag). Het rijkelijk
gedecoreerde interieur is een echte
attractie. In de Wegvoeringstraat
staat de Sint-Jozefkapel, een van
de meest opmerkelijke religieuze realisaties
uit het interbellum. De veelkleurige
mozaïeken en glasramen, de
muurschilderingen en het verhoogde
koor met galerij en indrukwekkende
koepel doen de kapel triomfalisme
uitstralen.
Het openluchtzwembad in het sport-
en recreatiedomein De Warande
lokt op warme dagen heel wat volk.
Op het Zeshoekplein wordt van mei
tot september op zondagnamiddag
een rommelmarkt georganiseerd. Een
beeldje op het plein symboliseert
de verbondenheid van de inwoners
van deze buurt. Wandelaars komen
in Wetteren absoluut aan hun trekken
met de vele trage wegen die de
gemeente rijk is, onder andere in de
Kalkense Meersen (zie Laarne) en in
de twee deelgemeenten Massemen en
Westrem.
Op het pittoreske dorpsplein van Massemen
staat een indrukwekkende,
eeuwenoude lindeboom en het beeld
De Her-Steller van Stefaan Van Biesen.
Hier wordt jaarlijks de oogststoet georganiseerd.
De recent gerestaureerde
Van Hauwermeirsmolen is een maalvaardige
watermolen op de Molenbeek.
Westrem ligt enkele kilometers verder
en presenteert zich als een klein idyllisch
dorp met een eeuwenoud plattelandskerkje.
n
De Warande, Wet teren
123

Scheldeland Toeristische gids
124
Wichelen
Inwoners: 11.141
Oppervlakte: 22,84 km²
Deelgemeenten: Schellebelle,
Serskamp, Wichelen
Marktdag: zondag (Schellebelle)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
iGemeentebestuur Wichelen,
Oud Dorp 2, 9260 Wichelen,
T: 052 43 24 09, F: 052 43 04 24,
cultuurdienst@wichelen.be,
www.wichelen.be
Wichelen is gelegen aan een heel
mooie bocht van de Schelde, waar
je van op verschillende plaatsen
een schitterend zicht hebt op de
Wichelse Sint-Gertrudiskerk. Het Oud
Gemeentehuis wordt met zijn pui
en fraaie trapgevel de trots van het
‘oud dorp’ genoemd. Het gebouw was
oorspronkelijk de vergaderplaats van
de schuttersgilde Sint-Sebastiaan.
Op het kerkhof zijn de resten van
de oorspronkelijke parochiekerk te
vinden.
In Jeneverstokerij Rubbens wordt
jenever gestookt met onder andere de
Vieux-Système graanjenever van 35°
in de traditioneel wit-stenen kruiken
en een graanjenever van 38° die het
keurmerk O’ de Flander meekregen.
(opening nieuw gebouw in de loop van
2013)
Rondom het groene, driehoekige
dorpsplein van Schellebelle staan
een aantal merkwaardige monumenten:
het Oud Gemeentehuis, de
Pastorie en de opvallende Sint-Jan-
Onthoofdingskerk met de imposante
14de-eeuwse westertoren. Het kleine,
witte gebouw voor de kerk, dat door
de plaatselijke bevolking ’t Kot wordt
genoemd, is vermoedelijk een vroegere
gevangenis. Op het dorpsplein
wordt naar aloude traditie eind juni
de Potjesmarkt georganiseerd.
Het veer van Schellebelle vormt de
verbinding tussen de dorpskern en
de wijk Den Aard. Het veer vormt een
toegangspoort tot het uitgestrekte
natuurgebied Kalkense Meersen
(zie Laarne). Aan het veer staat een
infobord waarop de verschillende
wandelroutes staan. Het landelijke
Serskamp ligt midden de boomkwekerijen
en bloemenvelden. Likeurstokerij
De Klok geniet vooral
bekendheid vanwege haar advocaat
Bel aan het veer van Schellebelle

op grootmoeders wijze, de advocaatpralines,
de krieken op jenever
en de huisgemaakte citroenjenever.
Alle lekkernijen zijn te koop in het
winkeltje van de stokerij. n
Willebroek
Inwoners: 25.014
Oppervlakte: 27,41 km²
Deelgemeenten: Blaasveld, Heindonk,
Tisselt, Willebroek
Marktdag: woensdag (Willebroek)
Deelregio: Rupelstreek-Vaartland
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
l Wandelkaart ‘Rivierenland’
l Wandelkaart ‘In het Land van Stille
Waters’ (vlakbij)
iToerisme Rupelstreek-Vaartland,
Infokantoor Sashuis
Sasplein 18,
2830 (Klein-)Willebroek,
T: 03 886 22 66,
toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be
Willebroek oefent een grote aantrekkingskracht
uit op watersporters en
natuurliefhebbers. De gemeente ligt
aan het Zeekanaal Brussel-Schelde
en is er helemaal rond gebouwd. Niet
te verwonderen dat het pronkstuk de
ijzeren Vredesbrug, ook wel ‘Brug
der Zuchten’ of ‘monster van ijzer en
staal’ (Wannes Vande Velde) genoemd.
De Sint-Niklaaskerk met romaanse en
gotische elementen vormt een tweede
blikvanger in het levendige centrum.
In Willebroek bevindt zich ook het
Herman De Cuyper Museum, met
werk van de Blaasveldse beeldhouwer.
Vlakbij ligt het Kasteeldomein Bel-
Air, waarin een aantal monumentale
beeldhouwwerken van onder meer De
Cuyper staat tentoongesteld.
In het noorden van Willebroek bevindt
zich het vissersgehucht Klein-
Willebroek. Met zijn idyllische
jachthavens en quasi ondoordringbare
natuurgebieden wordt het wel eens
het ‘Willebroekse Friesland’ genoemd.
Het waterrecreatiecentrum Vaart.Rupel
is nog in volle ontwikkeling. De drie
sfeervolle jachthavens vormen een
populaire halte voor pleziervaarders.
Infopocket ‘Gedreven door
Water’ voor de toervaarder
Booteigenaars kunnen dankzij de infopocket
kennismaken met dit bruisend
knooppunt voor pleziervaart.
De gids kan aangevraagd worden bij
Toerisme Rupelstreek-Vaartland.
Het voormalige Sashuis in Klein-
Willebroek is beschermd en fungeert
als toeristisch infokantoor. Je leert
er meer over de Willebroekse Vaart
en de lokale geschiedenis. Het Sashuis,
de gezellige terrasjes en het
historische ophaalbruggetje ogen
erg aantrekkelijk. Je kan er ook het
veer over de Rupel naar Boom nemen
en daar flaneren op de fraaie
wandelboulevard.
TOPPER
Het Fort van Breendonk is een
Nationaal Gedenkteken en schetst
op een beklijvende manier het harde
leven op de site tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Lees meer bij Topper
Fort van Breendonk.
125

Scheldeland Toeristische gids
126
Willebroek koestert zijn verleden. De
standbeelden van De Schippersvrouw
en Het Schippersgezin vormen een
stil eerbetoon aan de hardwerkende
binnenschippers en hun familie. Nog
meer geschiedenis: op de Rupeldijk
bots je op een gereconstrueerde
Amerikaanse Shermantank. Het Harmonium
Art museuM is helemaal gewijd
aan het harmonium, een bijzonder
muziekinstrument dat de laatste
jaren een beetje in de vergetelheid is
geraakt (ook wel traporgel genoemd).
Alleen vredige taferelen in het
Provinciaal Groendomein Broek De
Naeyer. Het 66 hectare groot domein
bestaat voor een groot deel uit water
en serveert een mozaïek van diverse
biotopen, met een rijke fauna en
flora. Heel wat zeldzame vogels komen
hier broeden. Nog meer water
en groen in het Domeinbos Broek
Blaasveld, een aantrekkelijk wandelbos
van circa 675 hectare met talrijke
vijvers. Je kan er kiezen uit vier bewegwijzerde
wandelpaden. Niet ver
van het Broek De Naeyer ontdek je
kasteel De Bocht met de nabijgelegen
zeilvijver. De waterplas van het Bloso
Watersportcentrum Hazewinkel is
nog indrukwekkender. De olympische
roeibaan vormt regelmatig het toneel
voor internationale wedstrijden
roeien, kano of kajak.
Sinds 2010 distilleert Brouwerij Het
Anker in de 17de-eeuwse familiehoeve
in Blaasveld de Gouden Carolus
Single Malt. Het eerste resultaat
van deze Belgische whisky kun je
proeven in december 2013. n
Zele
Inwoners: 20.540
Oppervlakte: 33,06 km²
Deelgemeenten: Avermaat, Durmen,
Heikant, Huivelde, Zele
Marktdag: dinsdag (Zele)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Dender’
i Gemeentebestuur Zele,
Markt 50, 9240 Zele,
T: 052 45 98 10, F: 052 45 98 18,
toerisme@zele.be, www.zele.be
Het marktplein van het nijvere Zele
wordt gedomineerd door de laatbarokke
recent gerestaureerde Sint-Ludgeruskerk
met imposante achthoekige
toren. Het gemeentehuis met een
speelse lantaarntoren op het dak en
een Hertecantklok aan de zijgevel is
vlakbij. Naast de kerk telt de gemeente
nog enkele beschermde gebouwen.
Er is de Kapel Onze-Lieve-Vrouw van
Zeven Weeën met een weelderig barok
interieur in de wijk Kouter, de dekenij,
een fabrikantenwoning uit 1931 in de
voor die periode revolutionaire Internationale
Stijl van Huib Hoste in de

Pracht in Zele!
Stationsstraat, een villa in de wijk Dijk
en het Hof ten Goede in de wijk Hoek.
In het Museum Zeels Erfgoed in de
Lokerenbaan kom je meer te weten
over het textielverleden en het Zeels
kantwerk. Jaarlijks wordt een internationale
Hand- en Kantwerkmarkt
georganiseerd die herinnert aan het
rijke verleden als textielcentrum. De
Schelde- en Durmemeersen vormen
een van de rustige hoekjes die uiterst
geschikt zijn om te voet of per fiets
te verkennen. De Zeelse kunstschilder
Pieter Gorus liet zich in zijn werk
inspireren door het open landschap
dat de Schelde gecreëerd heeft. In
het Museum Zeels Erfgoed kan je
enkele van zijn werken bewonderen.
Zele Feest! Het Pinksterweekend staat
volledig in het teken van verschillende
festiviteiten met als hoogtepunt de
Roparun-doortocht. Roparun groeide
uit tot de langste estafette ter wereld
en heeft tot doel zoveel mogelijk geld
in te zamelen voor de zorg voor mensen
met kanker.
Naast het vroegere huis van Pieter
Gorus telt Zele-Dijk nog een aantal
opmerkelijke gebouwen die herinneren
aan de bedrijvigheid op de Schelde.
Het opvallende art nouveau kasteel
werd opgetrokken op de plaats waar
vroeger een kleine scheepswerf was.
De vroegere tiendschuur (opslagplaats
voor belastingen van pachters) pachters) van de
abdij, abdij, de naastgelegen naastgelegen Scheldeschuur
Scheldeschuur
met merkwaardige merkwaardige dakconstructie, dakconstructie, de
ijskelder ijskelder en pakhuizen boden boden in de 19de
eeuw de nodige opslagruimte opslagruimte voor de
goederen die die via de Schelde aan- en
afgevoerd werden. Zele-Dijk is bekend
bij lekkerbekken lekkerbekken voor de restaurantjes.
jes De economische bedrijvigheid aan
de Schelde heeft ter ter hoogte van Costa
Zela Z plaats gemaakt voor watersportieve
activiteiten. Langs de Durmeboorden
wandelroute staan afbeeldingen van
kunstwerken van de lokale kunstenaar
André Bogaert. Een borstbeeld in de André
Bogaertstraat houdt de herinnering
aan de kunstenaar levend. n
Zwijndrecht
Inwoners: 18.458
Oppervlakte: 18 km²
Deelgemeenten: Burcht
Marktdag: maandag (Burcht)
∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs
Schelde en Rupel’
i Gemeentebestuur Zwijndrecht,
Administratief centrum
Binnenplein 1, 2070 Zwijndrecht
T: 03 250 48 00, F: 03 250 48 09
info@zwijndrecht.be,
www.zwijndrecht.be
127

Scheldeland Toeristische gids
128
Beeldende kunst in
Zwijndrecht
Zwijndrecht is als enige Antwerpse gemeente
op de linkerscheldeoever letterlijk
en figuurlijk een grensgeval. De westelijke
gemeentegrens loopt van noord naar zuid
langs drie forten van de gekende Antwerpse
fortengordel: het fort Sint-Marie
(dat momenteel dienstdoet als zeevaartschool),
het fort van Zwijndrecht en het
fort van Kruibeke. Tussen het fort van Sint-
Marie en het fort van Zwijndrecht ligt de
Defensieve Dijk, als waterkering van een
overstromingsgebied. Op deze dijk ligt ook
het Half Maan, een schans die omstreeks
1870 gebouwd werd. Dit stukje beschermd
natuurgebied vormt met zijn polderlandschap
een ideale achtergrond voor enkele
lokale wandel- en fietsroutes.
Aan de grens met linkeroever vind je
het Vlietbos, dat ontstaan is na de baggerwerken
van de Schelde voor en na de
Tweede Wereldoorlog. Dit bos sluit aan op
het Vredesbos, dat werd aangeplant in het
kader van het Zwijndrechtse engagement
in Mayors For Peace, waarbij steden en
gemeenten over de hele wereld ijveren
om kernwapens te bannen. Eveneens een
ideale omgeving voor een ontspannende
wandeling of een aangename fietstocht.
Het centrum van Zwijndrecht laat zich opmerken
door enkele markante gebouwen.
Naast de gotische Heilige Kruiskerk met
binnenin fraaie staaltjes barokkunst, trekken
vooral twee 18de-eeuwse gebouwen
de aandacht: de Oude pastorij is een beschermd
monument met vlak daarnaast het
Tassynshuis. Jan-Baptist Tassyns was één
van de leiders uit de Boerenkrijg tijdens
de Franse bezetting en annexatie op het
einde van de 18de eeuw. In deelgemeente
Burcht staat, in de schaduw van de Sint-
Martinuskerk, ook de openluchtbeiaard die
in 1967 werd geplaatst. Zwijndrecht heeft
iets met kunst. De wiegen van schilders
Alfred Ost en Fred Bervoets stonden in
Zwijndrecht en Burcht. Je vindt hun werken
in het Administratief Centrum én in
het straatbeeld tref je eveneens twintig
beelden en kunstwerken aan. De lokale
Beeldenwandelroute voert je langs al deze
beelden.
Tijdens de zomermaanden juli en augustus
zijn de donderdagavonden in Zwijndrecht
voorbehouden voor optredens tijdens het
Zomerpodium. Tijdens Buurten bij kunstenaars,
een jaarlijks najaarevenement,
nodigen lokale kunstenaars je uit om
een sneak peak in hun atelier te komen
nemen. Jaarlijks is er de wielertoeristenrit
Zwijndrecht-Zwijndrecht, waarbij vanuit
Zwijndrecht Nederland naar Zwijndrecht
België wordt gefietst (en voor de extra
sportievelingen ook weer terug): goed
voor zo’n 110 (of 220) kilometer sportieve
verbroedering! n
Zomerpodium
in Juli & Augustus

Speciaal in
Scheldeland
Sigmaplan
Momenteel vinden langs de waterwegen in Scheldeland heel wat grote werken
Sigmaplan logo full colour zonder baseline
plaats. Misschien heb je de groots opgezette graafwerken in Schellebelle en
Kruibeke al opgemerkt. Maar wat is de bedoeling en het nut hiervan? De werken
langs de oevers van onder meer de Schelde kaderen in de uitvoering van het
Sigmaplan. Lees meer p. 38.
Waterwegen en Zeekanaal NV
Sigmaplan logo monochroom met baseline
Sigmaplan logo monochroom zonder baseline
Sigmaplan logo full colour met baseline
De inwoner van of bezoeker aan Scheldeland heeft het geluk gebruik te kunnen maken
van heel wat waterwegen voor recreatieve doeleinden. Niets is zo ontspannend
als een fiets- of wandeltocht langs de oevers van een rivier of een boottochtje op
het water. Al deze waterwegen moeten natuurlijk onderhouden worden. Waterwegen
en Zeekanaal NV (W&Z) is de waterwegbeheerder die de bevaarbare waterwegen in
onder meer Scheldeland beheert.
De missie van W&Z is duidelijk: een duurzaam en dynamisch beheer van de bevaarbare
waterwegen in het werkingsgebied, inclusief de erlangs gelegen terreinen.
W&Z stimuleert het multifunctioneel gebruik van deze waterwegen en gronden,
met oog voor de belangen van alle actoren en extra aandacht voor veiligheid en integraal
waterbeheer. W&Z beschouwt zijn missie als een belangrijk maatschappelijk
129

Scheldeland Toeristische gids
130
project en voert een modern, vernieuwend en toekomstgericht beleid met als inzet
een mobieler, veiliger en groener Vlaanderen.
Water trekt niet alleen planten en dieren aan. Ook de mens kan er niet aan weerstaan.
Zonnen, zwemmen, wandelen, fietsen, surfen, roeien, zeilen, hengelen of
gewoon met volle teugen genieten van het landschap: waar water is, zijn er ook
mensen. Vlaanderen is een echt waterland en heeft een flink deel van zijn historische
en actuele welvaart te danken aan de aanwezigheid van bevaarbare natuurlijke
en kunstmatige waterwegen. Ze bepalen het landschap en hun aantrekkingskracht
is groter dan ooit. W&Z is zich bewust van de verschillende functies van onze
waterwegen en bouwt die ook zelf verder uit. De versterking van deze multifunctionaliteit
is immers één van onze kerntaken. Van verharde jaagpaden voor wandelaars
en fietsers tot speciale diensten en infrastructuur voor de pleziervaart en allerlei
watersporten: W&Z denkt en werkt mee.
Meer informatie over Waterwegen en Zeekanaal kan je vinden op de website
www.wenz.be.
Promotie Binnenvaart Vlaanderen
Promotie Binnenvaart Vlaanderen (PBV) is een zelfstandige nonprofitorganisatie.
De vereniging werd opgericht in 1992 en wordt
gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. De organisatie heeft drie
opdrachten:
Binnenvaart: het commercieel gebruik van de waterweg
Recreatie op rivieren en kanalen
Shortsea shipping
Meer algemene informatie over PBV vind je op de website www.binnenvaart.be.
Het bevorderen van actieve en passieve recreatie op en langs de waterweg behoort
tot de kernactiviteiten van PBV. De vereniging verzorgt ook de verscheidene
secretariaten van het Overlegplatform voor Waterrecreatie, -sport en -toerisme.
Binnen PBV is ook een vaste Werkgroep Recreatie actief. Voor wat de recreatie
betreft, heeft PBV een aparte website: www.waterrecreatie.be. Op de site vind je
onder meer informatie over de reglementering, de waterwegenkaarten, het waterwegenvignet,
het stuurbrevet en cursussen, de jachthavens, de bedieningstijden van
kunstwerken (bruggen en sluizen), waterstanden en andere.
PBV geeft ook gedetailleerde vaarkaarten voor de toervaarder uit. Voor Scheldeland
heb je de Vaarkaart-West nodig. De kaart werd in 2009 herwerkt en kost € 5
(exclusief verzendingskost). Je kan de kaart onder meer kopen bij PBV, het sluizencomplex
Merelbeke, Evergem & Wijnegem, VPF passantenhaven Gent-Ketelvest,
Lier & Brugge-Coupure en Toerisme Vlaanderen (infokantoor Brussel), maar ook op
de stand van PBV op de watersportbeurzen in binnen- en buitenland. Om meer te

weten over de beursdeelnames kan je terecht op de website www.waterrecreatie.be
(agenda) en op www.vareninvlaanderen.be (voor de buitenlandse beurzen).
Agentschap voor Natuur en Bos
Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is een agentschap van de Vlaamse
overheid dat elke dag werkt aan het beleid, het behoud, de bescherming en de
ontwikkeling van natuurgebieden, bossen en parken. Het ANB heeft niet alleen
als doel om de huidig aanwezige natuur in Vlaanderen in stand te houden en te
beschermen, maar ook om die verder te ontwikkelen. Meer natuur betekent ook
het herstellen van natuur die in het verleden verloren is gegaan. Daarnaast is het
ook nodig om nieuwe natuur en parkgebieden te ontwikkelen die tegemoetkomen
aan de natuurgerichte milieukwaliteit en aan de maatschappelijke noden van
de huidige en toekomstige generaties. Het ANB is de grootste groenbezitter in
Vlaanderen. Het beheert zelf 37.300 hectare bossen, natuurgebieden en domeinen.
Aangezien het Agentschap ook anderen helpt bij het beheren van hun domeinen,
komt het totaal op zo’n 70.000 hectare. Het ANB staat dus duidelijk met zijn twee
‘botten’ op het terrein.
ANB beheert volgende domeinen in Scheldeland: Buggenhoutbos (Buggenhout),
Neigembos (Ninove), De Roggeman (Dendermonde-Hamme), De Warandeduinen
(Wetteren), Abdijpark (Hemiksem), Broek (Willebroek-Mechelen), Walenhoek (Niel)
en De Notelaer (Bornem). ANB stippelde ook wandeltrajecten uit in een aantal
domeinen. De publicaties met routes zijn beschikbaar op website.
Meer info over ANB kan je vinden op de website www.natuurenbos.be.
Regionaal Landschap
Een regionaal landschap is een streek met een eigen identiteit en met belangrijke
natuur- en landschapswaarden. Maar het is ook een samenwerkingsverband tussen
de open-ruimtegebruikers van die streek (provincie, gemeenten en verenigingen
voor natuurbehoud, toerisme, landbouw en wildbeheer). De verenigingen zetten acties
op om typische diersoorten te beschermen en om het landschap te behouden en
te herstellen. Ook willen ze iedereen aanzetten om deze prachtige landschappen
te ontdekken. In Scheldeland zijn heel wat steden of gemeenten aangesloten bij
een van de twee actieve regionale landschappen: Schelde-Durme en Rivierenland.
Het Regionaal Landschap Schelde-Durme bestrijkt een oppervlakte van ongeveer
360 km² langs de Schelde en de Durme. Het strekt zich uit over de Oost-Vlaamse
gemeenten Berlare, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Temse, Waasmunster,
Wetteren, Wichelen en Zele en de Antwerpse gemeenten Bornem, Puurs, Schelle
131

Scheldeland Toeristische gids
132
en Sint-Amands. Regionaal Landschap Rivierenland is ongeveer 420 km² groot en
strekt zich uit rond de benedenlopen van de Nete, Dijle, Zenne en Rupel, in het
zuidwesten van de provincie Antwerpen. Het bestrijkt de gemeenten Niel, Boom,
Rumst, Willebroek, Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Lier, Berlaar, Nijlen,
Putte en Heist-op-den-Berg.
Algemene informatie: www.regionalelandschappen.be
Regionaal Landschap Schelde-Durme: www.rlsd.be
Regionaal Landschap Rivierenland: www.rlrl.be
Toegankelijk Toerisme voor Allen
Toerisme Vlaanderen besteedt ook aandacht aan vakantie voor mensen met een
handicap of beperking. Sinds 2008 bestaat er een Vlaams toegankelijkheidslabel,
dat logies enkel na grondige controle ter plaatse kunnen behalen. Afhankelijk van de
voorzieningen wordt het label A+, A of het informatief label uitgereikt. Alle logies die
over het toegankelijkheidslabel beschikken, worden verzameld in de vakantiebrochure
‘All in, toegankelijke vakantieverblijven in Vlaanderen en Brussel’. Je kan het
aanbod op de website raadplegen of de brochure aanvragen via info@toegankelijkreizen.
be, T 070 23 30 50, F 070 23 30 50, www.toegankelijkreizen.be.
In Scheldeland worden op regelmatige tijdstippen toegankelijkheidsscreenings gehouden.
Deze worden verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving) en CTPA (Centrum
voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen): www.ato-vzw.be en www.provant.be. Lees op
p. 34 meer over de de nieuwe toegankelijke routes. Op www.tov.be/toegankelijkheid vind
je downloadbare toegankelijkheidsfiches van bezienswaardigheden, restaurants en cafés.
Logeren in Vlaanderen Vakantieland
Logeren in Vlaanderen Vakantieland bundelt alle informatie voor een leuke vakantie
in een van de kunststeden, in een groene regio of aan de kust. Je kan er informatie
vinden over logies en unieke belevingsaspecten zoals boerderijvakanties, plattelandsbeleving
en verwenactiviteiten.
Vraag de brochure ‘Logeren in Vlaanderen Vakantieland’ aan via de website
www.logereninvlaanderenvakantieland.be of haal een exemplaar bij je dienst voor
toerisme. (Deze brochure is een samensmelting van de brochures Vlaanderen Vakantieland
en Logeren in Vlaanderen)
Het programma Vlaanderen Vakantieland is wekelijks te zien op televisie met interessante
reportage en reistips. Zender één, zaterdag en zondag, www.een.be.

Vlaanderen Lekker Land
Wie zich graag laat verleiden door het lekkerste wat de regio te bieden heeft, kan
terecht bij Vlaanderen Lekker Land. De website staat vol tips, ideeën en weetjes
over streekproducten en streekgastronomie. Wat je zeker moet proberen zijn de
hoppas, de Vlaamse variant van tapas, waarbij streekbieren harmonieus samengaan
met heerlijke hapjes. Culinair erfgoed kan je dan weer proeven in Dendermonde,
Laureaat Vlaanderen Lekker Land 2012-2014. Meer info over al dit lekkers vind
je op de website www.vlaanderenlekkerland.be.
Open Kerken
De stichting Open Kerken stelt de mooiste kerken open met als doel het religieuze
erfgoed van iedere godsdienst te ontsluiten voor een ruim publiek. Door
erfgoed toegankelijk te maken voor iedereen, krijgt het voor een veel groter
publiek een betekenis en wordt het naar waarde geschat. Dit is een belangrijke
stap in het bewaren van het religieuze patrimonium.
Meer info over de Open Kerken (met onder meer de openingsuren) vind je op de
website www.openkerken.be.
133

Scheldeland Toeristische gids
134
Index
Aalst 10 12 20 23 26 28 30 36 47 49 66 69 70 72 74 76 78 80 82 83 84 85 87 89
92 94 103 111
Berlare 14 16 17 20 23 24 28 31 34 37 38 44 77 82 83 85 96 101 131
Boom 12 16 20 23 27 33 62 63 64 68 69 83 85 86 97 115 125 132
Bornem 16 24 27 37 58 60 69 71 75 81 83 86 88 89 98 107 121 131
Buggenhout 23 27 28 37 54 80 83 85 99 131
Denderleeuw 12 23 85 93 95 100
Dendermonde 10 12 20 23 25 26 27 28 30 35 36 37 38 39 47 52 55 58 66 68 69
70 73 76 77 79 81 83 82 84 85 91 92 96 101 118 120 131 133
Destelbergen 23 40 41 42 43 83 102 110
Erpe-Mere 23 67 80 103 106 111
Gent 10 12 15 23 28 38 42 66 77 81 85 104 113 114 130
Haaltert 23 83 103 105
Hamme 20 24 27 38 39 59 60 68 72 75 76 77 79 83 84 89 106 121 131
Hemiksem 12 20 39 62 69 107 131
Kruibeke 25 39 69 108 128 129 131
Laarne 20 23 28 38 40 41 42 73 81 97 109 123 124 131
Lebbeke 23 82 83 110
Lede 23 67 75 85 103 111
Mechelen 12 23 27 35 39 66 81 112 131 132
Melle 23 28 40 41 80 113
Merelbeke 20 23 41 82 83 104 114 130
Niel 16 27 30 32 62 63 64 87 91 97 115 120 131 132
Ninove 10 17 20 23 47 67 69 76 80 83 84 92 116 131
Puurs 27 37 68 71 75 79 81 83 88 91 93 117 120 131
Rumst 20 27 39 62 64 75 83 118 132
Schelle 10 12 62 119 131
Sint-Amands 10 12 23 26 27 30 37 56 58 67 70 72 77 83 88 93 99 120 132
Temse 12 23 24 28 39 60 77 85 121 131
Wetteren 17 20 23 26 30 34 35 38 39 40 41 81 82 85 88 122 131
Wichelen 23 38 40 73 82 87 93 124 131
Willebroek 12 16 27 30 32 33 39 64 65 68 71 76 79 81 85 91 97 125 131 132
Zele 23 37 39 69 93 126 131
Zwijndrecht 127 128
Vlieg wil meer kinderen meer goesting geven in meer cultuur. Vlieg
wijst de hele familie de weg naar muziek, theater, film, dans en nog veel meer
vrijetijdsactiviteiten. Via de website UiTmetvlieg.be, het e-zine (de Vliegbrief) en
mediapartners vertelt Vlieg wat er te doen is dicht bij huis.
Vlieg is een project van CultuurNet Vlaanderen vzw - www.cultuurnet.be.
Een QR code (Quick Response) is een tweedimensionale streepjescode
die de fysieke en digitale wereld met elkaar verbindt. Het is niet meer dan een
abstracte, vierkante barcode. Die scan je in de regel met je mobiele telefoon. Het
programma op je smartphone vertaalt de code vervolgens in een hyperlink die een
website, afbeelding, e-mailadres, leesbare tekst, enz. oproept.