Download - VOTB

18
• Vulkanisch
Tijdens de Jura (205 – 142 miljoen jaar geleden) wordt Nederland weer door de zee
overspoeld. In deze zee vindt de vorming van kalksteen, kleisteen en schalies (lei)
plaats. In een deel van dit tijdvak bevindt Nederland zich weer deels boven water,
zodat zich tevens continentale klei- en zandstenen met steenkoollagen kunnen
vormen. Bijzonder is dat in de Juraperiode in de buurt van Vlieland een echte
vulkaan heeft bestaan, waarvan de ringstructuur van de krater (caldera) met seismische
technieken herkenbaar is.
Deze vulkaan heet ook wel de Zuidwalvulkaan, en bevindt zich nu op een diepte
van meer dan twee kilometer onder de Waddenzee.
• Tropische zee
De geologische periode van het Krijt (142 – 65 miljoen jaar geleden) is evenals de
Jura bij de meeste mensen bekend als de periode van de dinosauriërs, die in het
Mesozoïcum over de wereld heersen. Nederland is in het Krijt overwegend bedekt
door een warme (tropische) zee. In het begin van het Krijt vormen zich vooral
zand- en kleistenen en mergel. Zandstenen uit deze periode zijn in Nederland vaak
het reservoirgesteente voor aardolie.
Later in het Krijt wordt de zee steeds helderder en warmer. Deze zee krioelt van
het leven, waaronder talloze eencellige organismen (foraminiferen). Het neerdwarrelen
van de kalkskeletjes die deze organismen na hun dood achterlaten, zorgt
voor een dik pakket van de bekende witte krijtrots. Deze is goed te bestuderen in
Zuid Limburg, in bijvoorbeeld de ENCI-groeve in de St-Pietersberg bij Maastricht.
De lichtgekleurde kalksteen wordt afgewisseld door mergelachtige lagen en lagen
met vuursteen. Deze vuursteen werd in de prehistorie door de mens in kleine mijntjes
gewonnen om er bijlen en pijlpunten van te vervaardigen.
• Meteoriet
Het einde van het Krijt en daarmee van het gehele Mesozoïcum wordt gekenmerkt
door een inslag van een grote meteoriet in zee voor de kust bij Yucatan in Mexico.
Een groot deel van het leven overal op aarde (waaronder alle dinosauriërs) sterft
hierdoor uit. Daarmee begint het Kenozoïcum, met als eerste periode het Tertiair
(65 – 1,8 miljoen jaar geleden). De geologische situatie van Nederland wordt vooral
bepaald door een daling van het Noordzeebekken.
Dit gaat gepaard met een snelle opvulling van het bekken met sedimenten.
Gedurende het gehele Tertiair wordt zo een sedimentpakket met een dikte van
circa 3,5 kilometer opgehoopt!
ONDERGROND