Download - VOTB
Download - VOTB
Download - VOTB
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
• Tropisch warm<br />
In de volgende periode, het Carboon (354 – 290 miljoen jaar geleden), treffen we<br />
in Nederland een ondiepe zee aan die zorgt voor de vorming van kalksteen.<br />
Ook zijn er rivierdelta’s met kustmoerassen waarin zand- en kleisteenlagen met<br />
afwisselend steenkoollagen worden gevormd. In het Carboon was het in ons land<br />
tropisch warm en vochtig, waardoor een weelderige vegetatie kon groeien met<br />
reusachtige varens en schubbomen. In deze situatie werd een enorm dik pakket<br />
veen gevormd. Later is dit onder invloed van druk en temperatuur in de diepte<br />
omgezet in steenkool. Bij elkaar opgeteld is hiervan een pakket van circa honderd<br />
meter dikte gevormd. In Zuid-Limburg is deze steenkool nog tot relatief kort geleden<br />
in mijnbouw gewonnen. Gesteenten van Carboonouderdom zijn slechts op<br />
één locatie in Nederland aan de oppervlakte te zien, namelijk in de oude Heimanszandsteengroeve<br />
bij Epen in Zuid-Limburg.<br />
• Woestijn<br />
In het Perm (290 – 248 miljoen jaar geleden) is ons land een soort woestijngebied,<br />
waarin stuifduinen en meestal droogstaande riviervlaktes voor de vorming van<br />
zandstenen en samengestelde steensoorten (conglomeraten) zorgen. Zo ontstond<br />
onder andere de Slochteren-zandsteen. Deze zandsteenlaag bevindt zich in de<br />
ondergrond van Noord Nederland en is bekend omdat zich hierin het aardgas uit<br />
de fameuze ‘aardgasbel’ van Groningen heeft verzameld. In de diepere delen van<br />
het woestijngebied vormt zich een groot zoutmeer, waarin ook geregeld de zee<br />
weer binnendringt. In dit zoutmeer vormen zich steenzout, kalium/magnesiumzouten,<br />
en daarnaast anhydriet en dolomiet.<br />
Steenzout is vooral bekend door de zoutwinning in Groningen. Door temperatuur<br />
en druk wordt steenzout plastisch vervormbaar in de diepe ondergrond,<br />
waardoor het zich als een stroperige massa via breuken in de ondergrond een weg<br />
omhoog kan banen. Dit is de oorsprong van de zogenaamde zoutpijlers die vooral<br />
in Noord Nederland tot relatief dicht onder de oppervlakte voorkomen.<br />
• Fossielen<br />
In het Trias (248 – 205 miljoen jaar geleden) bevindt Nederland zich boven zeeniveau,<br />
maar ook vormen zich ondiepe zoute binnenzeeën. In deze situatie ontstaan<br />
zand- en kleistenen, maar ook kalksteen, mergel, en indampingsgesteenten<br />
zoals steenzout.<br />
Gesteenten van Trias-ouderdom zijn alleen in Oost-Nederland aan de oppervlakte<br />
te vinden, zoals in de Muschelkalkgroeve bij Winterswijk. In deze groeve<br />
zijn fossielen van diverse schaal- en schelpdieren te vinden, maar ook zijn er pootafdrukken<br />
en fossiele resten van sauriërs, een hagedisachtige reptiel, aangetroffen.<br />
DE BODEM VAN NEDERLAND<br />
17