Een wandeling door mijn jeugd - Geschiedenis van Vlaardingen

Een wandeling door mijn jeugd
In de laatste levensjaren van mijn Moeder was het haar verlangen nog
eenmaal terug te keren naar Schiedam. Daar was ze geboren en getogen,
daar had ze ‘gediend’ bij een welgestelde familie. Daar had ze Pa ontmoet en
waren ze getrouwd, daar had ze haar eerste kinderen gekregen.
Toen ik haar enthousiast verslag te horen kreeg van die reis langs haar
verleden besloot ik niet te wachten tot ik oud was. Na een verjaarsbezoekje bij
de familie in mijn geboortestad Vlaardingen sloeg ik het aanbod mij per auto
naar het station te laten brengen vriendelijk af en nam de bus. Ik stapte uit op
het Verploeg Chasséplein, de wijk waarin ik geboren ben.
Ik passeerde het huis van de dames Verschoor die les gaven in muziek en
zang. Ik leerde daar het harmonium bespelen, maar nu staat er in ons huis
een piano, dus u begrijpt: ik speel harmonium op de piano. Er is in elk geval
muziek in huis.
Daar was de Wilhelminaschool! De naam was veranderd en meer dan dat.
Maar toch, hier was nog het lokaal van juffrouw Jaeger, waar ik mijn eerste
schreden had gezet op de weg naar het ABC, wat in niet geringe mate zou
bijdragen aan mijn geluk. Je kon er mee lezen en...schrijven!
Tegenover de speelplaats had je vroeger het snoepwinkeltje van het oude
echtpaar Poot. Het is nu een woonhuis, waar boven het raam in de sponning
staat geschreven: “WINKELTJE VAN POOT”.Voor en na schooltijd was het er
druk, maar ik ben er nooit geweest. Als ik naar school ging mocht ik altijd –
voor een halfje - iets kiezen uit de snoepkast in onze eigen winkel. Aan
vriendinnen geen gebrek!
Ik liep door de Oosterstraat waar ik in de winkel van Van der Kooy van mijn
zakgeld een mooi vel papier kocht, om mijn versje voor Moeders verjaardag op
te schrijven. Ook de papieren zakken voor onze winkel kwamen daar vandaan
en mijn broer haalde er zijn bibliotheekboeken. Maar toen de tijden
veranderden, veranderde Van der Kooy mee. Het 85-jarig bedrijf in
kantoorbenodigdheden, dat alles voorradig heeft of kan bestellen, is heel wat
groter gegroeid. Vorig jaar is het bedrijf verplaatst naar het centrum,
hoek Westhavenkade/Vettenoordskade, waar meer ruimte en meer
parkeergelegenheid is.
De hal van melktransport Van der Pol is onvindbaar. Daar haalden mijn zus
en ik verse karnemelk in een hoge geëmailleerde witte kan; wederkerig haalden
zij het hete water om de melkbussen schoon te maken bij ons in de
waterstokerij.
Als ik door de 1 e van Leyden Gaelstraat loop, dringen de herinneringen zich
aan me op. Een regelmatig terugkerend gebeuren in huis was de bijbelkring
op donderdagavond. Dan zat de kamer vol buren en geloofsgenoten van
verschillende kerken. Hervormd, Gereformeerd, Leger des Heils, Vergadering
der Gelovigen en Jeruël. Een bont gezelschap.
Zonder storingen verliep het niet altijd. Soms rinkelde de telefoon
oneerbiedig door alle vrome woorden heen. Of een huurder kwam zijn
handwagen terugbrengen.
Op de plaats achter de waterstokerij hield Jorka, een grote Belgische herder,
de wacht. Hij was niet zo woest als hij eruit zag, maar zijn aanwezigheid als
bewaker van huis en hof was onontbeerlijk gebleken.

Nu bevond zich onder de leden van de bijbelkring een mevrouw die doodsbang
was van honden. Ze betrad dan ook uitsluitend ons huis onder voorwaarde dat
de hond achter gesloten deuren bleef. Maar eens ging het mis. Juist had de
bidstond een aanvang genomen of de deur ging open en Jorka sloop naar
binnen. Onopgemerkt, ieder was verzonken in gebed. Alsof hij het had
uitgezocht ging hij regelrecht naar de vrouw die zo bang was. Goedmoedig
legde hij zijn grote kop op haar schoot. Wie zal haar ontsteltenis beschrijven
toen ze, op die plotselinge aanraking, haar ogen opende? Ze dacht dat ze dood
bleef van schrik. En het gebed duurde voort; niemand zag haar nood. Toen
hoorde men snikken, eerst zacht, toen luider en luider. En zoals honden
gewoonlijk doen in zo’n situatie, Jorka drukte zijn snuit in haar gezicht om
haar te troosten... Na het amen gaf Moeder mij een seintje om eerst maar thee
te gaan schenken tot de gemoederen bedaard waren.
De 1 e van Leyden Gaelstraat, waar eens mijn geboortehuis stond, is
onherkenbaar veranderd. Alles is gesloopt en herbouwd. Hier ongeveer stond
de waterstokerij. Ik stond stil op de plek van waaruit ontelbare vaten en
emmers heet water op maandagmorgen hun weg vonden naar wachtende
wastobbes. En nu - ‘men kent en vindt zijn standplaats zelfs niet meer.’
Aan de overkant was de schoenmakerij van Lengton. Daar had ik de
schoenmaker vaak gezelschap gehouden. Zodra ik boven de werkbank uit kon
kijken, mocht ik hem de spijkertjes aangeven.
Daarnaast had je de zaak van Leen Kalkman met zijn onovertroffen
consumptie ijs. En Hannes, de verstandelijk gehandicapte knecht, kwam bij
ons het zout kopen dat nodig was voor de fabricage. Door velen werd hij in
de maling genomen, maar mijn zus Marie behandelde hem als gelijke. Voor
haar zou hij door het vuur gaan. Bij Kalkman kon je je maag nog vullen met
slagschuim, toen er in 1944 niets anders meer was om die mee te vullen.
Naast onze winkel was de koekfabriek van Niemantsverdriet , waar ik voor Pa
een blik van die heerlijke sportwafels ging halen (en goed vasthouden hoor!).
Op de hoek van de 2 e Spoorstraat was de slagerij van Maarleveld. Als kind
stond ik onder het wachten het woord ‘Frigidaire’ te spellen, niet vermoedend
dat we later allemaal zo’n apparaat in het klein in onze keukens zouden
hebben.
Nieuwbouw heeft de historie verdrongen. Op de plek waar ooit bakker Simons
zijn kostelijke broden bakte staat eenzaam de torenspits van de verdwenen
Nieuwe Kerk, als een hemelwijzer waarbij het verhaal niet meer wordt verteld.
Maar voor mij kierde de deur naar het verleden verder open: het was Moeders
kerk. De kerk waar mijn zus Openbare Belijdenis deed bij ds. M.Groenenberg.
Het was de kerk waar ze getrouwd is en waar haar man als weduwnaar zijn
kindje ten doop hield.
Staande bij die toren heb ik mijn hand op dat monument gelegd om me te
verbinden met alle gelovigen die onder die toren hun God hebben gezocht en
gevonden.
In de trein naar huis had ik geen oog voor wie er in- of uitstapte; de coupé
was vol met de mensen uit de straat van mijn jeugd…
Nellie Vermeulen