Mooiste vak dat er is - Het Zuid-Hollands Landschap

culTuReel eRfGoed
Mooiste vak dat er is
Kooiker Klein Profijt Arie Keijzer ‘met pensioen’
4
na 36 jaar stopt arie Keizer (82) als kooiker van de eendenkooi Klein Profijt in Rhoon.
Hij laat de kooi niet helemaal los, maar blijft als vrijwilliger betrokken. Tijd voor een
gesprek met de man die al die jaren voor de kooi zorgde.
Je kunt hem bijna
een geboren kooiker
noemen. Als kind al
struinde hij stiekem
door de eendenkooi
Zuid-Hollands Landschap • 4 • 2012
van Klein Profijt en is daar eigenlijk nooit
meer echt weggegaan. Want hoewel
Arie Keijzer sinds 1 januari van dit jaar
niet langer officieel de kooiker op de kooi
is, gaat hij er nog elke week naar toe.
Vogels vangen is er niet meer bij: Keijzer
helpt en begeleidt nu de vrijwilligers
van het Zuid-Hollands Landschap die de
kooi - die immers eigendom is van het
Landschap - grotendeels onderhouden.

Monica Wesseling
De kooiker vertelt: “Als kind woonde ik
in Oud-Beijerland. Met twee vriendjes
scharrelden we genoeg geld bij elkaar
om het pontje te nemen naar de
overkant om in de kooi eieren te gaan
rapen. Moest je wel uitkijken natuurlijk
want als de kooiker ons zou betrappen
zou hij woest worden.”
WeeldeRiG
Het is een heldere zomerdag als we
door eendenkooi Klein Profijt in Rhoon
lopen. De natuur toont zich in al haar
weelderigheid. Dagkoekoeksbloem,
harig wilgenroosje en springbalsemien
bloeien ‘tegen de klippen op’ en de
wilgen groeien tot in de hemel. Matkop,
winterkoning en roodborst brabbelen
wat in het gebladerte en hoog in het
blauw schroeft een buizerd.
De kooiker in ruste was dan ook de
hemel te rijk toen hij 36 jaar geleden
de kooi van de toenmalige kooiker kon
pachten. Niet zozeer als broodwinning,
maar vooral uit liefhebberij. Keijzer had
een aannemers-timmerbedrijf.
Goede JaRen
De kooi - voor zover bekend de enige
nog intacte buitendijkse eendenkooi in
getijdengebied - was toen nog rijk aan
eenden en in de goede jaren ving hij
samen met zijn hond honderden wilde
eenden, pijlstaarten en soepeenden.
“Ik was er zes dagen in de week. Een
eendenkooi levert veel werk: het
onderhoud, het voeren van de tamme
eenden, het africhten van het hondje
en natuurlijk het vangen zelf. Veel werk,
maar prachtig. Het alleen zijn in de
stille kooi, die schitterende natuur en
natuurlijk de spanning van het vangen.”
Die spanning is nog steeds voelbaar.
Want als we bij het rietscherm nabij de
kooiplas zijn aangeland, begint Keijzer te
fluisteren en kijkt heel voorzichtig langs
het scherm. “Daar achterin zitten er
nog wat. Wilde en een enkele krakeend.
Als je heel rustig om het scherm buigt,
blijven ze wel zitten.” En inderdaad:
de tientallen eenden kijken op noch
om, net zo min als drie aalscholvers.
Ze hebben ook geen enkele reden om
ons te vrezen want sinds Keijzer ‘met
pensioen’ is worden hier geen eenden
meer gevangen. Sowieso nam de vangst
de afgelopen jaren heel sterk af; de
kooiplas leek steeds minder in trek bij de
wilde eenden en pijlstaarten. En hoewel
er nooit wetenschappelijk onderzoek
naar is gedaan, is voor Keijzer de reden
wel duidelijk: “Het is tegenwoordig niet
rustig genoeg meer.”
eeuWenoud
De vangsten minimaliseerden en
dat is opvallend gezien de historie.
De eendenkooi wordt al in 1683
genoemd. In dat jaar werd de familie
Bentinck Heer van Rhoon en Pendrecht
en daarmee eigenaar van de kooi
die tot het bezit Rhoon behoorde.
De eendenvanginstallatie was
begerenswaardig en is dit door de
eeuwen heen gebleven.
Wandelend rondom de kooiplas
en af en toe even om de schermen
glurend, valt niet alleen de bijna
overdadige ‘groenheid’ op, maar
óók de bewerkelijkheid van het
cultuurhistorisch kleinood. Rondom de
kooiplas staat 1400 meter rietscherm
dat elke 12 tot 14 jaar moet worden
vervangen en 1100 meter beschoeiing.
Bovendien behoort tot de kooi drie
hectares hakgriend.
Nu Keijzer niet langer ‘kooit’, krijgt het
Zuid-Hollands Landschap dat sinds
halverwege de jaren tachtig de kooi
in beheer heeft, hulp van vrijwilligers.
eendenKooien
Diny Buisman
Smient
Vandaag zijn Paul Du Mez (60) en Jaap
Gouw (58) bezig. Hoewel het behoorlijk
warm is, maaien, zagen en verslepen
ze energiek. Hun enthousiasme blijkt
té aanstekelijk voor Keijzer. Hij rolt de
mouwen op. “Tja, die verknochtheid raak
je niet meer kwijt…“
Monica Wesseling
In het Nederlandse landschap zijn Eendenkooien zeer waardevolle cultuurelementen. De
eendenkooi als zodanig bestaat al honderden jaren en is bijna exclusief voor Nederland.
Eendenkooi Klein Profijt ligt ook al weer enkele honderden jaren op de huidige plek
langs de Oude Maas. Het is een van de weinige buitendijkse kooien, die onder invloed
staan van het getij. Naast de grote cultuurhistorische waarde, vertegenwoordigt een
eendenkooi belangrijke natuurwaarden, vanwege de rust die er heerst en vanwege de
kooiplas, de vangpijpen en het kooibos. Dit alles zorgt voor een veelheid aan rustende en
broedende vogels en andere dieren.
Het Zuid-Hollands Landschap heeft totaal zes eendenkooien in eigendom. Op bepaalde
tijden is een kooi is te bezoeken. Kijk op www.zhl.nl of www.eendenkooi.net
Zuid-Hollands Landschap • 4 • 2012 5
Monica Wesseling