2002-24-02 - Vrienden van Blijdorp

Indianenplanten
Zaterdag 27 april werd op passende wijze het nieuwe
bizonverblijf in gebruik genomen. De opening van dit
nieuwe Vriendenverblijf stond geheel in het teken van
de Indianen, de oorspronkelijke bewoners van Noord­
Amerika. Een verslag over de feestelijke opening vindt
u elders in dit blad. In onderstaand artikel kunt u kennis
maken met het gebruik van planten door Indianen.
De route vanaf het oceani um naar de 'oude' tuin is
door het nieuwe bizonverblijf een stuk interessanter
geworden. De dieren komen veel beter tot hun recht
in het prairie-achtige landschap.
Hun oorsprt'lnkelijke leefgebied is immers de prairie
van NOQrd-Amerika. Zo'n prairie is een boomloze
vlakte, veelal bedekt met grassen. Het klimaat in deze
gebieden kenmerkt zich door hete droge zomers en
koude winters met veel sneeuw. Als achtergrond van
het nieuwe bizonverblijf is gekozen voor een Noord­
Amerikaanse bosrand met onder andere pijnbomen
(Pinus) , en esdoorns (Acer). Deze laatsten kleuren in
het najaar prachtig rood, en als ze over enkele jaren
groter zijn gegroeid geven ze ons misschien een klein
beetje een idee van de zogenaamde 'Indian summer'.
Maar Blijdorp doet meer om te laten zien hoe de oorspronkelijke leefomgeving van de bizons eruitzag.
Deze zomer is er rond het nieuwe bizonverblijf de zogenaamde 'Indianen Doemee'. Door
middel van dit project kunnen bezoekers van de Diergaarde kennis maken met de leefwijze van de
oorspronkelijke bewoners van Noord- Amerika: de Indianen, en dan met name de Indianenstammen
die op de prairies leefden. Deze Indianenstammen leefden als nomaden: zij trokken achter de bizons
aan die hun belangrijkste voedselbron waren. De Indianen leefden in harmonie met de natuur. Zij
doodden niet meer bizons dan zij nodig hadden. Alle onderdelen van het dier werden gebruikt. Het
vlees werd gegeten, van de huiden werden kleding en tenten gemaakt, en van botten werd gereedschap
gemaakt zoals naalden, messen en landbouwwerktuigen.
De drie gezusters
Indianen waren niet alleen jagers; zij verbouwden ook voedselgewassen. Volgens de traditie van de
Indianen is alles wat leeft van elkaar afhankelijk. Daarom hebben zij een speciale teeltmethode ontwikkelt
die bestaat uit het gezamenlijk verbouwen van maïs, bonen en kalebassen . Deze drie gewassen
staan bekend als 'de drie gezusters'. De maïsplanten worden als eerste gezaaid in ' de vorm van
een cirkel. Als de maïs ongeveer 15 centimeter hoog is worden bonen en kalebassen gezaaid. De
bonenranken kunnen in de maisplanten klimmen en samen geven zij schaduw aan de kalebassen en
de bodem. Tevens voorzien de bonen de aarde van stikstof. De kalebassen bedekken de grond zodat
onkruid nauwelijks de kans krijgt om te groeien. Doordat de planten heel dicht op elkaar staan wordt
erosie en uitdroging van de bodem tegengegaan. De drie gezusters zijn onderdeel van de Indianen
Doemee, dus u kunt hen deze zomer met eigen ogen aanschouwen.
Planten speelden een belangrijke rol in het leven van de Indianen. Er zijn verschillende onderzoeken
verricht naar het gebruik van planten door Indianenstammen. Met een mooi woord heet het bestuderen
van de relatie tussen mensen en planten etnobotanie. Inheemse volken hebben veel kennis
over planten bewaard die westerse volken grotendeels verloren hebben. Een op de vier geneesmiddelen
is bijvoorbeeld ontdekt dankzij onderzoek naar planten die door inheemse volken in hun
geneeskunst worden gebruikt . Indianen gebruiken planten voor verschillende doeleinden:
- voedselgewas
- medicinale planten voor mens en dier
- spirituele planten die gebr uikt worden tijdens ceremoniën en rituelen
- planten die gebruikt worden bij het maken van verfstoffen, gebruiks- en kunstvoorwerpen
De dne gezusters (infobord) - Foto: Koos van Leeuwen
Tentoonstelling
Om het veelzijdige gebrUik van planten door
Indianen te laten zien, heeft de Botanische
Afdeling van Blijdorp een tentoonstelling ingericht.
U kunt deze vinden op de plek waar
vorig jaar de tentoonstelling 'Spirituele planten'
te zien was, vlak bi j de spoortunnel.
Diverse planten die belangrijk waren voor
Indianen zullen daar deze zomer groeien en
bloeien. Informatieborden geven uitleg over
het gebruik van de planten.
Het geestelijk leven speelde een belangrijke
rol in het leven van de Indianen. Zij geloofden
dat de wereld van de natuur en de wereld van
de geesten met elkaar verbonden waren op
aarde en dat alles werd bestuurd door goden
en geesten. Door middel van allerlei rituelen
probeerden ze in contact te komen met de
andere wereld. Een heel belangrijk ritueel was
het roken van een gebedspijp. Men rookte
een mengsel van tabak en diverse kruiden in
een ceremoniële pijp. Deze kruiden hadden
een hallucinerende werking. Volgens de
Indianen was de rook de adem van het gebed,
en de pijp zelf werd beschouwd als een heilig
pad naar de geestenwereld.
Planten met hallucinogene eigenschappen hebben vaak ook een geneeskrachtige en/of pijnstillende
werking. De medicijnman of vrouw gebruikte allerlei kruiden en rituelen om zieke mensen en die-