2008-37 - Voet van Oudheusden

Dit is de sleutel tot het ontrafelen van de betekenis van de Culemborgse
monniksbeker. Want als de stop in de schertsbeker is geplaatst, zien
we een op het eerste gezicht onschuldige en vroom kijkende kardinaal.
Wanneer we de stop uit de kruik halen, blijkt het hoofd van de kardinaal
onderdeel te zijn van een narrenstaf, ook wel marot of zotskolf
genaamd (afb. 8). Deze narrenstaf parodieert de scepter van een koning
en vormt het symbool voor de zelfingenomenheid van de nar. Het
hoofd, met zijn schijnheilig naar boven gerichte blik, en de getuigenis
door de crucifix van schijnbare vroomheid vormen een duidelijke verwijzing
naar het hypocriete gedrag der geestelijken.
Het toppunt van hoon vormt evenwel de op de kraag van de geestelijke
ingekraste spreuk (afb. 9). De gedeeltelijk door een dikke glazuurlaag
bedekte tekst kon pas volledig zichtbaar worden gemaakt
door infrarood warmtebeeldonderzoek bij Philips Eindhoven. 22 De
tekst luidt: 'ys it nytffeyn dat myr deyffffozen (=furzen) al so und hilgen sein'
ofwel 'is het niet fijn dat wij (geestelijken) luid winden kunnen laten
DE 'sprekende' monnik uit culemborg 11
8 Monniksbeker,
steengoed Siegburg, de
stop /narrenstafligt voor
de 'beker', 1550-1575,
bodemvondst kasteel van
Culemborg, coll. enfoto:
Stichting Kasteeltuin
Culemborg.
9 Detail van de kraag
met tekst, tekening:
StichtingKasteeltuin
Culemborg.