2008-37 - Voet van Oudheusden

volgens Krüger de in hoge mate gespannen toestand in deze
steden tijdens het Concilie van Trente (1545-1563). 14 Karakteristiek
voor deze snellen zijn de appliques die op fantasierijke
wijze de spot dreven met het bestand van Augsburg,
een door Karel V geïnitieerde en op 15 mei 1548 door de
Rijksdag van Augsburg uitgevaardigde verordening die, tot
er een definitieve regeling door het Concilie zou komen,
moest dienen om een voorlopig einde te maken aan de
godsdiensttwisten. De snellen worden naar deze verordening
'bestands- of interimsnellen' genoemd.
Een onlangs in Engelse bodem gevonden
baardmankruik (afb. 3) uit het tijdvak 1550 tot
1575 toont eveneens de protestantse gezindheid
aan van de Keulse of Frechense werkplaats
waar dit stuk vervaardigd is. Op het eerste
gezicht is deze kruik als andere. Hij vertoont
evenals veel gelijksoortige kruiken het fijn uitgewerkte
gezicht van een baardige man, medaillons
met portretbustes, acanthusbladeren en een tekstband
met spreuk. In tegenstelling tot de gebruikelijke
godlovende en dankzeggende spreuken op dit type kruiken hekelt
deze spreuk echter het onoprechte gedrag van papen met de volgende
woorden: 'DesHeren Wart is der Pafen Mart' ofwel 'Gods woord is de
handelswaar van papen'. De katholieke geestelijken, de papen, - sinds
reformatie een verachtelijke, negatieve aanduiding voor
katholieken 15 - wordt verweten dat ze het woord van God
gebruiken als goedkope marktwaar. Ze leggen het uit
in willekeurige zin en trekken zich niets aan van
de door de Bijbel bedoelde betekenis. De spreuk
op de kan vormt duidelijk een parodie op
de veelvuldig op baardmankruiken
aangetroffen spreuk 'DesHeren
Wart bleift in Ewickeit' ofwel
'Gods woord is eeuwig'. 16
Overigens maakte de
provocerende tekst het
bezit van dergelijke
kruiken in Engeland,
na de Akte van Suprematie
in 1534 en het ontstaan van
de Anglicaanse kerk waar het oppergezag
van de kerk bij de koning ligt
en niet bij de paus, minder riskant dan in
DE 'sprekende' monnik uit culemborg
3 Fragment van
baardmankruik, steengoed
Keulen ofFrechen,
1550-1575, bodemvondst
Engeland, part. coll.,
foto:I. Unger.
4 Fragment van baardmankruik,
steengoed
Keulen ofFrechen,
1550-1575, bodemvondst
Amsterdam, part. coll.,
foto: C. Prins.