rugpreventie bij balsporten.pdf

Welkom allemaal!
Clinic rugpreventie
04/10/03
Gym Tonic, Rumst

Preventieve
rugtraining bij
sporters
Door Ann Van den Rijn
Lic.Kinesitherapie
Sportrevalidatie

Programma van de dag:
Bouw en werking van de wervelzuil:
noodzakelijke theoretische achtergrond
voor een degelijke praktische aanpak
Oorzaken van rugklachten: in het
algemeen en bij sportbeoefening
Behandelwijzen bij rugklachten en
preventieve training in de sport
Van theorie naar praktijk: hoe
rugpreventie inbouwen in trainingen?

DE BOUW VAN DE
WERVELZUIL
Noodzakelijke theoretische
achtergrond voor een degelijke
praktische aanpak

De wervels: 24 in totaal
24 wervels: 7 halswervels
(C1-C7), 12 borstwervels
(T1-T12), 5 lenderwervels
(L1-L5) + heiligbeen (os
sacrum) en staartbeen
(os coccyx)
In zijaanzicht 3
krommingen: 2 lordosen
(hol), 1 kyfose (bol)
= positie met minimale
druk op de tussenwervel-
schijven
Bouw en functie van de
wervel gaan hand in hand

Bouw en functie hand in hand
Alle wervels bestaan uit:
Een wervelboog
Een wervellichaam
Eén doorn- en 2
dwarsuitsteeksels
Lendewervels: stevig
>stabiliteit
Halswervels: kleiner >
mobilitiet
Borstwervels >
middenweg

DE TUSSENWERVELSCHIJF
Tussen 2 wervels
telkens een tussen-
wervelschijf of discus
= vglbaar met spons
Gelachtige kern
omgeven door
kraakbeenachtige
ringen
Maakt beweging
mogelijk en zorgt voor
schokabsorptie

Een functionele eenheid
= de combinatie van 2 opeenvolgende wervels,
met daartussen een tussenwervelschijf of discus
Voorzien van de nodige bezenuwing en
bevloeiing (bloedvaten)
We delen verder alle functionele eenheden op in
3 compartimenten
Een voorste compartiment = wervelboog en wervellichaam
Middenste compartiment = ruggemerg > informatie
Achterste compartiment = facetgewrichten >
verkeersregelaar > beweging

Stabiliteit door spieren en ligamenten
De wervelzuil kent 2 verschillende
stabilisatoren nl.
De PASSIEVE = ligamenten > niet beïnvloedbaar
De ACTIEVE = spieren > wel beïnvloedbaar o.m
door gerichte spiertraining
Bepaalde spiergroepen ontlasten de rug
(benen/armen), anderen stabiliseren de
rug (buik/rug) > vnl deze laatsten zijn zeer
belangrijk!

De dwarse buikspieren
(M. Transversus Abdominis)

De diepe rugspieren (M. Multifidus)

WERKING VAN DE
WERVELZUIL
Wij bewegen, wat gebeurt er ter
hoogte van onze wervels?

Flexie-Extensie-Rotatie
Flexie of buigen
Achterwaartse verplaatsing
van de discus
Extensie of strekken
Voorwaartse verplaatsing
van de discus
Rotatie
bij sporten met veel
rotatiebeweging > nood
aan getrainde schuine
buikspieren
Veeleer repetitieve
beweging berokkenen
schade aan de
wervelzuil!

Oorzaken van rugklachten
In het algemeen en bij
sportbeoefening

Voor beide gevallen geldt:
Dysbalans tussen de
belasting op de rug en
belastbaarheid van de
verschillende onderdelen
leidt vaak tot rugklachten
Oplossing = belasting
verlagen en belast-
baarheid verhogen
Houd de weegschaal in
evenwicht!
Belasting verlagen:
Regelmatig bewegen
Letten op een correcte
houding en correcte
beweging (techniek!)
Correcte hef- en
tiltechniek
Belastbaarheid verhogen:
Door algemene conditie,
lenigheid,
kracht(uithouding
proprioceptie te
verbeteren

Bij sportbeoefening
ENDOGENE FACTOREN
Leeftijd: adolescenten >
cave voor tussenwervel-
schijven > trainingsregime
aanpassen!
Geslacht
Lichaamseigenschappen:
verhouding lengte-gewicht
Malalignement
gewrichtsbeweeglijkheid:
zowel hypertone spieren
als laxe gewrichten >
spiertraining + stretching
EXOGENE FACTOREN
Eénmalige
krachtinwerking
(contactsporten)
Repetitieve exogene
belasting, evt foutief
uitgevoerd cfr type sport
Trainingsgebonden
factoren
Omgevingsfactoren oa
type ondergrond bv
wissel van harde naar
zachte ondergrond
Schoeisel

Veeleer overbelasting dan acuut
trauma bij de meeste rugblessures
Zeker bij (bal)sporten worden de meeste
rugletsels veroorzaakt door repetitieve
microtraumata en overbelastingsletsels
Dit verhoogt de noodzaak voor een goede
medische begeleiding, aangepaste
trainingsschema’s, optimalisatie van een
reeks technische factoren en het aandeel
aan preventieve oefeningen!

Preventieschema
rugklachten
Van theorie naar praktijk
Alle noodzakelijke
ingrediënten tot succes

Ingrediënten voor training:
1. Training van het algemeen CV
uithoudingsvermogen > training/fitness
2. Training van de belangrijkste (fasische)
spieren (latissimus dorsi, glutei,
rugextensoren,…) > training/fitness
3. Stretching van de (fasische) spieren
(hamstrings, iliopsoas, piriformis,…)
4. Lichaamsbewustzijn, coördinatie,
proprioceptie = BASIS > spec. Oef.

Richtlijnen:
De nadruk ligt op beweging, training en
specifieke oefeningen ter stabilisatie van de
wervelkolom
Het belangrijkste doel van de training is
voldoende sterke musculo-ligamentaire
structuren te verkrijgen
Zodoende inwerkende krachten optimaal op
te vangen
En herhaalde blessures thvd intervertebrale
structuren en de facetgewrichten te voorkomen

DE FUNTIONELE STABILITEIT
VAN DE LAGE RUG
SNELKRACHT
KRACHT
UITHOUDING
PROPRIOCEPTIE-SPIERCONTROLE-COORDINATIE

DEFINIERING VAN BEGRIPPEN
STABILISATIE
= het vermogen om de rug in een correcte positie
(fysiologische curvatuur) te houden tijdens
houdingsveranderingen en zowel bij statische als
bij dynamische belastingen (bv. shot)
> vereisten: spiercontrole, bekkenkanteling

PROPRIOCEPTIE
= een feedback mechanisme gevoed door
gespecialiseerde zenuwuiteinden of
mechanoreceptoren in gewrichtskapsels,
ligamanten, huid en spieren dat afferente
informatie levert nodig voor het sturen van
functionele bewegingen.
Dit gebeurt zowel op willekeurig als onwillekeurig
niveau.
= zowel positiezin als bewegingszin

COORDINATIE
= de vaardigheid om verschillende spiergroepen
gelijktijdig te kunnen contraheren met het oog op
functionele bewegingen met behoud van de
normale fysiologische curvaturen van de werlelzuil

Onderzoek wijst dus uit dat:
Veeleer een dysfunctie in proprioceptie,
coördinatie, spiercontrole en/of stabilitiet
thvd (lumbale) wervelkolom de oorzaak zal
zijn van (lage) rugklachten eerder dan een
gebrek aan conditie, kracht en/of lenigheid
Dus: BACK TO BASICS
eerst de basis trainen, dan de rest

Hoe pak ik dit praktisch aan?
Aan CV-training, training van techniek en tactiek wordt bij iedere
training aandacht besteed
Het vraagt slechts 15 à 30’ 1 à 2 x/week om bepaalde specifieke
houdings- en proprioceptieoefeningen aan te leren en in te oefenen
in groep
Zeker op hoger spelersniveau kan/mag de trainer ervan uitgaan dat
de oefeningen thuis verder worden ingeoefend
Frequentie? 2 à 3 x/week 15 à 20 min.
Benodigdheden? Oefenbal, theraband, matje, evt. trampoline, fitter
of bodybow. Zeker in de beginfase van het oefenen een spiegel in
de buurt (visuele feedback)
> er is een zeer grote creativiteit mogelijk met deze oefeningen,
maar de boodschap blijft: STAP PER STAP!

STAP PER STAP
1. Aanleren van bekkenkanteling in
verschillende houdingen
2. Aanleren van spiercontrole transversus
abdominis en multifidus (verchillende
faciliterende houdingen)
3. Statische oefeningen (houding bewaren)
4. Dynamische oefeningen (individueel)
5. Dynamische oefeningen (met tegenstander)

Van theorie naar praktijk
Welke oefeningen, hoe en
wanneer????

Veel succes bij het oefenen!