De burger centraal - TurnPages

Jaarverslag 2010
De burger centraal

2 Jaarverslag 2010

Inhoudsopgave
Werken aan een zelfredzame burger ............................................................................................ 4
Interne kwaliteit is externe kwaliteit ............................................................................................. 8
‘Salduz’: goed voor de burger, lastig uitvoerbaar .......................................................................... 12
Nieuwe asielprocedure goed voor vertrouwensband ...................................................................... 15
Werken op basis van vertrouwen ............................................................................................... 16
Raad maakt zich sterk voor kwaliteit jeugdadvocatuur .................................................................. 20
Wbtv - De vertaalslag naar kwaliteit ........................................................................................... 24
Proef moet meer schuldenaren uit Wsnp houden .......................................................................... 27
Cijfers duiden, trends signaleren en vragen beantwoorden ............................................................ 30
Juridisch Loket belangrijk voor toegang tot het recht .................................................................... 33
Raad van Advies: ‘Wij zijn een spiegel voor de bestuursleden’ ....................................................... 34
Cijfers, balans en rekening van baten en lasten 2010 ................................................................... 37
Doelmatige werking Raad voor Rechtsbijstand ............................................................................. 43
Adressen Raad ........................................................................................................................ 48
Samenstelling Bestuur en Raad van Advies ................................................................................. 49
3

4 Jaarverslag 2010
Monique de Vries
‘Zorg dat mensen zich
gehoord voelen’
Monique de Vries en Peter van den Biggelaar

Werken aan een zelfredzame burger
Een dienstbare overheid, heldere regels en een zelfredzame burger. Dat is de
gedeelde wensenlijst van directeur stelsel van de Raad Peter van den Biggelaar en
ambassadeur proactieve geschiloplossing Monique de Vries. “Als we heldere regels
stellen en die goed uitleggen, kan de burger het veelal zelf af, zonder hulp van de
overheid”, aldus De Vries.
De Algemene wet bestuursrecht is ooit opgesteld
om de rechten van burgers te beschermen.
Maar hij is veel te ingewikkeld geworden,
concluderen zowel De Vries als Van den Biggelaar.
“Er zijn zoveel uitzonderingen, kanttekeningen en
bijzondere situaties ontstaan, dat de burger er
niets meer van snapt”, aldus Van den Biggelaar.
“Met als gevolg dat hij hulp nodig heeft,
bijvoorbeeld via rechtsbijstand, om zijn geschil
op te lossen. Daar wil de Raad wat aan doen.”
Afstand is groot
De noodzaak om te
veranderen is groot, stelt
ook De Vries. Zij kreeg
vanuit het toenmalige
Ministerie van Justitie
opdracht om te onderzoeken hoe de overheid
zich pro-actiever kan opstellen en het aantal
bezwaarprocedures kan beperken. “Het gaat om
een cultuurverandering”, betoogt zij. “Van nature
is de relatie tussen burger en overheid ongelijk.
Als burger ben je in grote mate afhankelijk van
de overheid. Als de jassen van de Bijenkorf je
‘Slechts een kleine groep
heeft maatwerk nodig’
niet bevallen, kun je naar een ander warenhuis.
Bij de overheid kan dat niet. Die heeft alle kennis
in huis én heeft een beslissende rol. Daarom is
het zo belangrijk dat de overheid zich dienstbaar,
transparant en fair opstelt.”
Voorsprong in kennis
Dat dienstbaar opstellen zit ‘m volgens De Vries
vooral in het bewust zijn van je voorsprong in
kennis. “Iemand die een uitkering aanvraagt
omdat hij net ontslagen is, maakt dat hopelijk
maar één keer mee. Het
heeft een enorme impact
op hem. Maar als je iedere
dag aan de lopende band
uitkeringsverzoeken
behandelt, is het voor jou
gesneden koek. Risico daarvan is dat je je niet
meer in de burger kunt verplaatsen, hem te
weinig informeert en onvoldoende checkt of hij je
nog volgt en begrijpt. Daarmee wordt de afstand
steeds groter en tekent de burger nog meer
bezwaar aan.” >>
5

Echtscheidingsplan
De website echtscheidingsplan.nl van de Raad
voor Rechtsbijstand is volgens beiden een
voorbeeld van hoe het wél moet. Partners die
uit elkaar gaan, kunnen via deze site zelf een
echtscheidings- en ouderschapsplan opstellen.
Er zit een calculator in waarmee ze zelf de hoogte
van de alimentatie kunnen berekenen. “Een groot
aantal kan zich hiermee prima redden”, zegt Van
den Biggelaar. “Er is slechts een kleine groep
die wél maatwerk nodig heeft. Omdat een van
6 Jaarverslag 2010
de kinderen bijvoorbeeld gehandicapt is of er
een andere uitzonderingssituatie is. Die kunnen
dan via gesubsidieerde rechtsbijstand op maat
geholpen worden.”
Online mediation
Ook rechtwijzer.nl, het Juridisch loket, online
mediation en diagnose en triage passen volgens
hem in het streven van de Raad om de burger
centraal te stellen en procedures, wet- en regelgeving
te vereenvoudigen. “Groot voordeel van
Peter van den Biggelaar en Monique de Vries

deze initiatieven is dat de burger eerder een
antwoord heeft. We moeten mensen behoeden
voor ellenlange procedures. Want veel mensen
staren zich blind op zo’n procedure. In de
tussentijd staat hun leven ‘on hold’. Hoe eerder
de beslissing valt, hoe gunstiger dat voor de
burger is en hoe sneller hij weer de draad kan
oppakken. ‘Nee’ is daarbij ook een antwoord.
Mits je die beslissing toelicht en uitlegt waarom
iemand zijn recht niet haalt.”
Klanten nabellen
Ook De Vries ziet het toelichten van beslissingen,
zowel van tevoren als erna, als een belangrijke
succesfactor. “Schrijf niet in de begeleidende
brief; ‘als u het niet eens bent met deze beslissing,
kunt u een bezwaarschrift indienen’. Want dan
kun je heel wat bezwaarschriften verwachten.
Als je schrijft: ‘Als u vragen heeft, kunt u ons
bellen’ is de kans groot dat veel burgers dat
doen. Zorg dat ze dan ook mensen te spreken
krijgen die naar ze luisteren en in één keer het
juiste antwoord geven.”
Frustratie uiten
Soms zit er volgens haar een heel andere
hulpvraag achter. “En soms hebben mensen een
uitlaatklep nodig. Zodra ze hun frustratie hebben
kunnen uiten, voelen ze zich gehoord en zijn ze
Madeleine Leers
(adviseur beleidsvernieuwing)
over online mediation:
Met online mediation maak je
de zwakkere partij sterker. Uit
onderzoek van de Katholieke Universiteit
Leuven blijkt dat veel vrouwen zich
gemakkelijker uiten als ze niet met hun
(ex-)partner in dezelfde ruimte zitten.
Via online mediation creëer je wat afstand.
Daarmee is het een mooi instrument
om de communicatie rondom
echtscheiding vlot te trekken.
ook minder geneigd om bezwaar aan te tekenen.
Dat is niet alleen goed voor de kosten van de
rechtsbijstand, maar ook voor de klantrelatie. Het
zorgt ervoor dat burgers de beslissingen van de
overheid als ‘fair’ ervaren. Je moet als overheid
niet alleen maar willen zenden. Maar ook luiste ren
naar wat burgers te vertellen hebben. Dienstbaar
opstellen, daar gaat het allemaal om.” n
7

Jan Wijkstra
‘De beruchte ‘witjes’
moeten snel tot het
verleden behoren’
8 Jaarverslag 2010
Interne kwaliteit is
externe kwaliteit
Staat intern alles op de rails, dan
plukken externe relaties daar ook de
vruchten van. Dat is in een notendop
de visie van de Raad op bedrijfsvoering.
Stap één: efficiency. Meteen daarna
volgen kwaliteit en flexibiliteit.
Het doel: een servicecontract tussen
Raad en advocatuur.
Naast rechtmatigheid ook doelmatigheid. Dat is
de tendens bij de overheid. En dus ook bij de
Raad voor Rechtsbijstand. Maar: doelmatigheid
is meer dan een plicht. Het is de nadrukkelijke
wens van Jan Wijkstra, directeur bedrijfsvoering
van de Raad. Doelmatigheid impliceert efficiency.
En efficiency impliceert ‘denken vanuit de klant’.
“Iedere maatregel om de interne bedrijfsvoering
te verbeteren, heeft voordelen voor de relatie
met partners en klanten.”
Grotere voorspelbaarheid
Afgelopen jaar is veel werk verzet om de doelmatigheid
- in andere woorden: ‘het maximale uit
de organisatie halen’- te bevorderen.

Met succes: de doorlooptijd bij ‘toevoegen’ is van
zeventien naar dertien gedaald. Bij ‘vaststellen’
dezelfde positieve
tendens. “Maar we
zijn er nog niet”, stelt
Wijkstra. “Advocaten
en mediators vinden
twaalf tot dertien dagen
‘wachten’ acceptabel.”
Een andere belangrijke
stap is uniformering van de werkinstructies.
Die is voor de toevoegaanvraag vrijwel gereed.
De instructies zijn op internet gezet. Wijkstra:
“Voortaan weten alle klanten hoe wij werken,
welke documenten ze moeten aanleveren en op
basis van welke criteria wij beoordelen. Helder en
transparant dus.”
Bellen en nabellen
Een op de zes aanvragen is onvolledig. Dat zorgt
voor een enorme vertraging van het proces.
Zowel de Raad als de advocaat of mediator kan
bijdragen aan verbetering, aldus Wijkstra. “Wij
kunnen eerder de telefoon pakken om vragen te
stellen. Het landelijke project ‘Bellen en nabellen’
moet hiertoe leiden. Omgekeerd laten advocaten
‘De flexibiliteit is een enorm
winstpunt van de fusie’
post soms ook lang liggen. Ik wil dat de beruchte
‘witjes’ uiterlijk begin 2012 tot het verleden
behoren.” Andere doelen in
2011: de administratieve
lasten voor advocaten en
mediators terugdringen
en een servicecontract
afsluiten met de advocatuur.
“Daarin maken
we duide lijke afspraken:
wij leveren op de afgesproken tijd en advocaten
leveren correct aan.”
Webportaal
Digitalisering is zo’n proces dat de interne doelmatigheid
bevordert én voordelen biedt voor
klanten. De stap van papier naar computer heeft
lang geduurd, geeft Patrick Buijs, regiomanager
in Den Haag, toe. “Het komt er gewoon op neer
dat de digitalisering van ons werkproces - want
dat is stap één - in 2010 niet goed genoeg
functioneerde om in productie te nemen. Nu wel
gelukkig, dus zijn we bezig met de invoering
in de regio Arnhem. In de zomer moet alles
landelijk in de lucht zijn. Daarna start de uitrol
van het webportaal.” >>
9

Patrick Buijs
‘Digitalisering moet zorgen
voor betere én snellere
dienstverlening’
10 Jaarverslag 2010
>>
Gebruikersgemak
Van de digitalisering hebben advocaten tot nog
toe weinig gemerkt. Dat moet straks anders
zijn, als het webportaal ‘mijn rvr’ de partners
van het nodige gebruikersgemak voorziet. Buijs:
“De advocaat logt in met een persoonlijke code,
en kan dan online aanvragen doen, dossiers
inkijken en ook de status van de toevoegingen
volgen. In elk geval moet de digitalisering
zorgen voor minder administratieve lasten,
meer transparantie, en betere én snellere
dienstverlening.”
Kantoren helpen elkaar
Ander speerpunt voor 2011: flexibiliteit. Wijkstra:
“In 2010 hebben medewerkers van alle kantoren
elkaar over en weer geholpen. In 2011 gaan we
deze flexpool verder uitbreiden. Dit is een enorm
winstpunt van de fusie. Bijkomend voordeel:
door deze samenwerking hebben onze mensen
elkaar beter leren kennen. Hierdoor dringt de
uniformering van de werkinstructies veel sneller
en dieper in de organisatie door.“ n

Janny Lubbers
(regiomanager Arnhem)
over ‘Bellen en nabellen’:
In plaats van een standaardbrief bij
bijvoorbeeld afwijzingen, pakken
we vaker de telefoon voor een
toelichting. Onze klanten waarderen dit.
Onze eigen mensen vinden het werk leuker
door het persoonlijke contact. En: op deze
manier voorkomen we misschien ook
bezwaren. Dat scheelt tijd en geld.
Anja van Baarsen
(communicatieadviseur)
over ‘Klare taal’:
Het gaat om bewustwording.
We moeten altijd beseffen wie we
voor ons hebben: een advocaat,
mediator of rechtzoekende burger. Iedere
doelgroep vraagt weer om een andere
benadering, maar iederéén houdt van leesbare
teksten. Duidelijke en directe communicatie
is een belangrijke vorm van
klantgerichtheid.
Ricardo Eeuwes (projectleider) over ‘uniformering werkinstructies’:
Vorig jaar hebben we de instructies op het gebied van toevoegen geüniformeerd en
gepubliceerd. Dit jaar volgen het vaststellen van declaraties en de financiële
beoordeling. De klankbordgroep met advocaten is enthousiast. Verder horen we
niet veel uit het veld. Maar: geen bericht is goed bericht!
11

12 Jaarverslag 2010
Jan Leliveld:
‘Beperk het aantal locaties
waar verdachten vastzitten’
Herman Schilperoort (l) en Jan Leliveld

‘Salduz’: goed voor de burger, lastig
uitvoerbaar
Sinds kort mogen verdachten vóór het politieverhoor overleggen met een
advocaat. Goed voor de rechtsbescherming, maar in de praktijk stuiten advocaten
op knelpunten. De Raad voor Rechtsbijstand werkt samen met onder meer de
Nederlandse Orde van Advocaten aan oplossingen.
1 april 2010. Sinds die dag hebben verdachten
van ‘ernstige misdrijven’ - misdrijven waarvoor
voorlopige hechtenis mogelijk is - na hun
aanhouding en vóór het politieverhoor recht
op een consult van een advocaat. Minderjarige
verdachten mogen zich ook tijdens het verhoor
laten bijstaan door
een advocaat. Dat is
het gevolg van een
Aanwijzing van het
Openbaar Ministerie.
“Goed voor de
rechtsbescherming in
Nederland en dus voor de burger”, vindt Jan
Leliveld, advocaat in Den Haag en bestuurslid van
de Nederlandse Orde van Advocaten.
Tijdsdruk
In de praktijk is het niet eenvoudig om de
regeling in te richten. Op welke knelpunten
‘Salduz levert tijdsdruk
op voor de advocaat’
stuiten advocaten? “Ten eerste de tijdsdruk”,
vertelt Herman Schilperoort van de Raad voor
Rechtsbijstand. “Een verdachte mag maximaal
zes uur op het bureau blijven. De aanwijzing
bepaalt dat het verhoor tweeënhalf uur na de
aanhouding plaatsvindt. Als verdachten zich op
verschillende locaties
in de regio bevinden,
is het logistiek een
flinke opgave voor
de advocaat.” Andere
knelpunten zijn de
beperkte openingstijden
van politiebureaus en het feit dat de advocaat op
bepaalde politiebureaus geen mobiele telefoon
mee mag nemen, waardoor hij meldingen pas
laat doorkrijgt. >>
13

Eén locatie
Om het proces te optimaliseren, steken OM,
politie, Raad en Orde regelmatig de hoofden
bij elkaar. Ook dat is een goede zaak, weet
Schilperoort. “Zo heeft het overleg in een
aantal regio’s geleid tot inroostering van meer
piketadvocaten in de ochtend of tot splitsing
van de roosters in een vroege en late shift.
De partijen zijn het eens over de ‘ideale’
oplossingsrichting. Leliveld: “Beperk het aantal
locaties waar verdachten vastzitten drastisch
tot centrale arrestantenverblijven, waar dan ook
continu een advocaat aanwezig is. Een recente
proef in Utrecht toont aan dat dit beter werkt.”
Vergoeding
Een ander aspect zijn de financiën. “De vergoeding
is aan de lage kant”, zegt Leliveld. “Dat hebben
we ook aan de orde gesteld, maar dat blijft lastig
in deze tijd van bezuinigingen.” Ook technische
oplossingen, bijvoorbeeld videoconsulten, zijn
volgens Schilperoort momenteel onderwerp van
studie. Al zijn daar vragen bij te stellen, vindt
Leliveld. “Bijvoorbeeld over de ‘vertrouwelijkheid’
van het videoconsult met de advocaat of over de
moeilijke communicatie met de cliënt.”
14 Jaarverslag 2010
Gewenning
Hoe ‘Salduz’ er in de toekomst uitziet, is dus
nog niet duidelijk. Zeker is wel dat de Aanwijzing
grote gevolgen heeft voor het strafrecht, aldus
Leliveld. “Het leidt tot een andere werkwijze
‘aan de voorkant’. De politie gaat naar verwachting
anders rechercheren, meer bewijs vergaren
voordat ze iemand aanhouden.” Uiteindelijk
is Salduz een kwestie van wennen, voor alle
partijen, concludeert Schilperoort. “Maar wij
kunnen als Raad wel een steen bijdragen aan
een soepele gang van zaken.” n
Vanwaar de naam ‘Salduz’?
Salduz is de naam van een Turkse verdachte,
die bij het Europees Hof met succes een
uitspraak uitlokte over het recht op consultatie
van een advocaat in de fase van het politieverhoor.
De uitspraak van het Europees Hof
kreeg navolging in veel EU-lidstaten, en stond
in Nederland aan de basis van de Aanwijzing
van het OM.

Nieuwe asielprocedure goed voor
vertrouwensband
Eerder duidelijkheid, een zorgvuldigere procedure, één en dezelfde advocaat; de
nieuwe asielprocedure, die 1 juli 2010 is ingevoerd, bracht de nodige veranderingen
met zich mee. “We hebben de meeste kinderziektes nu overwonnen”, zegt Hans
Mulder, beleidsmedewerker Asiel.
Mulder hoeft niet lang na te denken wat
hét thema was van 2010. “De verbeterde
asielprocedure, absoluut. Vóór 1 juli waren we
druk om de invoering soepel te laten verlopen,
daarna was het vooral logistiek veel werk. Wij
plannen voortaan in een zeer korte tijdspanne
alle advocaten en tolken in voor de asielzoekers
in het Aanmeldcentrum (AC).”
Rustperiode
In de verbeterde asielprocedure
is een rustperiode
ingebouwd van zes dagen
voor asielzoekers die zich
aanmelden. Tijdens die
rust periode plant de Raad al een afspraak in bij
een advocaat op kantoor, ter voorbereiding op
de procedure. Aansluitend is er een acht dagen
durend asielproces, waarin dezelfde advocaat
zijn cliënt bijstaat. Mulder: “Doordat in het AC al
meer processtappen worden afgerond, stromen
Asielzoekers hebben
voortaan één en dezelfde
advocaat’
minder asielzoekers door naar de verlengde
procedure. Ze hebben eerder duidelijkheid over
hun asielaanvraag.”
Dezelfde advocaat
Maar het grootste voordeel is volgens Mulder dat
asielzoekers voortaan één en dezelfde advocaat
hebben gedurende hun proces. “Dat is goed
voor de continuïteit van de
rechtsbijstand, maar vooral
voor de vertrouwensband
tussen cliënt en asieladvocaat.
Dat hoor ik althans
van advocaten terug. Nadeel
is wel dat het veel druk op
de agenda van de advocaat legt. Die moet vijf
dagen in anderhalve week tijd vrij houden voor
zijn cliënt. Dat is best veel. Ook voor ons, want
wij regelen de logistiek erachter. Maar het effect
is vooralsnog positief en daar gaat het om.” n
15

Louise van der Veen
‘Wij waren meteen enthousiast
over het plan. Het is goed dat
de Raad dit initieert’
16 Jaarverslag 2010
Louise van der Veen en Herman Peters

Werken op basis van vertrouwen
In de proef High Trust vertrouwt de Raad voortaan op de woorden van de advocaat,
in plaats van alle onderliggende stukken eerst uit te pluizen. Toevoegingen worden
sneller verleend en pas achteraf gecontroleerd, al dan niet via een steekproef.
High Trust, de term zegt het al: vertrouwen.
In dit geval gaat het om vertrouwen dat de
informatie die advocaten aanleveren, correct
is. De deelnemende advocatenkantoren aan de
proef High Trust, die in oktober 2009 van start
ging, konden kiezen uit twee varianten: ofwel
de aanvragen voor toevoegingen en declaraties
één op één achteraf laten controleren, ofwel een
steekproefcontrole van de dossiers achteraf. In
beide gevallen verleent de Raad gemakkelijker
een toevoeging en weet de advocaat sneller
of zijn cliënt in aanmerking komt voor rechtsbijstand.
Accent verplaatsen
“De traditionele wijze van het vooraf controleren
van alle aanvragen en declaraties hoort meer
bij de oude Raad”, vindt Herman Peters, regiomanager
van het kantoor ’s-Hertogenbosch.
“In de beginjaren lag het accent bij ons sterk
op controleren. We waren net accountants;
we sliepen pas lekker als we alles hadden
geverifieerd. Nu zie je steeds meer dat overheidsorganen
op basis van vertrouwen gaan werken.
Kijk naar de Belastingdienst, die controleert
alleen nog steekproefsgewijs en zegt vooraf waar
ze extra op gaan letten. De overheid stelt zich
dienstbaarder op en wordt transparanter. Ook de
Raad gaat mee in die ontwikkeling.”
Stichting Viadicte
Daarnaast wilde de Raad advocatenkantoren
die hun zaken rondom toevoegingen goed
geregeld hebben, belonen. “In ’s-Hertogenbosch
hebben zich enkele kantoren verenigd in een
kwaliteitslabel, uitgegeven door stichting Viadicte”,
zegt Peters. “Zij hebben hun administratieprocessen
aantoonbaar op orde en hun kwaliteit
goed geborgd. Daarom zijn we ook in het zuiden
begonnen met de proef High Trust. Het voordeel
voor deze kantoren zit vooral in administratieve
lastenvermindering. Bovendien werkt het veel
lekkerder op basis van vertrouwen. Partners
willen toch het liefst op grond van hun goede
bedoelingen benaderd worden.”
Enthousiast ontvangen
Louise van der Veen van de Nederlandse Orde
van Advocaten beaamt dat. “Wij waren meteen
enthousiast over het plan. Het is goed dat de Raad
dit initieert, want het contact met de advocatuur
liep niet altijd even soepel. Een veelgehoorde
klacht was dat de Raad te bureaucratisch werkt.
Soms is al volstrekt duidelijk dat er een toevoeging
zal worden verleend, maar moet je toch
die stapel papieren invullen. Dat geeft niet
alleen administratieve rompslomp, er straalt ook
wantrouwen van uit.” >>
17

Gigantisch getal
Veel collega’s belden haar zelfs op of ze mee
konden doen aan de proef. “Logisch”, vindt Van
der Veen, “want we hebben het over 430.000
toevoegingen per jaar. Dat is een gigantisch
getal. En we hebben elkaar toch nodig; de Raad
en de advocatuur. Hij is de enige uitvoerder van
de gesubsidieerde rechtsbijstand, wij zijn het
middel waarmee de rechtzoekende geholpen
kan worden. Dan is het fijn als de communicatie
aan beide kanten goed is. Dat het een geoliede
machine is.”
Concrete uitvoering
De proef werd afgetrapt in ’s-Hertogenbosch,
waar Hossain Amezziane en Tom Eskens als
beoordelaars van aanvragen de concrete
uitvoering op zich namen. Amezziane: “Van
de acht kantoren die deelnamen aan de proef,
kozen er zes voor de steekproefvariant en twee
voor de één op één-controle achteraf. Grootste
pluspunt voor alle kantoren is dat we de
toevoeging voortaan conform
opgave afgeven. We doen
alleen nog een marginale
toetsing op het inhoudelijke
rechtsgeschil en een toets via
de Gemeentelijke Basisadministratie om te kijken
of de persoon wel echt op dat adres woont, en
een draagkrachttoets bij de Belastingdienst.
Binnen vijf dagen hebben de High Trustkantoren
vervolgens hun vaststelling binnen.
18 Jaarverslag 2010
‘Het geeft een enorme
lastenverlichting’
Normaal duurt dat twee weken. De uitgebreide
inhoudelijke toetsing volgt dus pas achteraf.”
Relatiebeheer
“Een ander verschil is dat we ze nu opbellen
als er persoonsgegevens ontbreken of niet
kloppen”, zegt Eskens. “Voorheen stuurden we
kantoren daarvoor een brief. Die persoonlijke
aanpak wordt erg gewaardeerd. Sowieso is
relatiebeheer een belangrijke component.
We doen de steekproefcontrole bijvoorbeeld
op het advocatenkantoor zelf. Zo zien ze ook
hoe wij werken. Dat wij geen grote kasten met
sloten hebben staan, maar gewoon benaderbare
personen zijn.”
Twee kanten op
Die transparantie werkt twee kanten op, vindt
Amezziane. “Een opgave van zes uur voor
één advies lijkt op papier misschien wat veel,
maar als ik zie wat voor dik dossier er op tafel
ligt, snap ik het beter.” Het duo bezoekt ook
de kantoren die hebben
gekozen voor de één op
één-controle. Amezziane:
“Dat zijn kantoren die met
zekerheid willen weten
dat de toevoegingen en vaststellingen correct
zijn, zodat er achteraf nooit discussie over kan
ontstaan. Die controle doen we bij de Raad. Maar
ook hen bezoeken we twee keer per jaar, vanuit
relatieoogpunt.”

Landelijk van start
De reacties op de proef zijn dermate positief,
dat het project in april 2011 ook landelijk van
start gaat. “De High Trust-benadering scheelt
zowel de advocaten als de Raad administratieve
lasten”, concludeert Peters. “En het is prettiger
Tom Eskens (l) en Hossain Ammezziane
en directer samenwerken zo. Maar ook voor
de burger is het beter. Want hoe eerder die
geïnformeerd wordt over of hij wel of niet recht
heeft op gesubsidieerde bijstand, hoe eerder hij
kan beslissen of hij de rechtsgang doorzet of
niet.” n
Hossain Amezziane
‘Kantoren kiezen tussen
één op één-controle of steekproef’
19

Margot Broekhuis
‘Straf- en civiel recht
zijn vaak nauw met elkaar
verweven bij jeugdzaken’
20 Jaarverslag 2010
Margot Broekhuis

Raad maakt zich sterk voor kwaliteit
jeugdadvocatuur
Minderjarigen die met justitie in aanraking komen, vormen een kwetsbare groep.
Dus moeten jeugdadvocaten aan bijzondere eisen voldoen. Een speciale werkgroep,
bestaande uit kinderrechters, advocaten en Herman Schilperoort van de Raad,
werkte in opdracht van de Raad voor Rechtspraak aan een landelijk, uniform
curriculum. Projectleider Margot Broekhuis geeft tekst en uitleg.
Voorwaarden scheppen voor een goede kwaliteit
van de advocatuur. Het is een terugkerend thema
binnen de Raad voor Rechtsbijstand. De voorbije
jaren is die kwaliteit op verschillende manieren
en met diverse instrumenten geborgd: via audits,
extra opleidingseisen,
permanente scholing en,
recent, met peer review.
De reden waarom de Raad
het thema zo belangrijk
vindt, ligt voor de hand:
de Raad is verantwoordelijk
voor de toewijzing van raadslieden aan
kwetsbare groepen, bijvoorbeeld asielzoekers,
psychiatrisch patiënten, verdachten en jongeren.
Reden genoeg dus om de kwaliteit van de
rechtsbijstandverleners goed te reguleren.
‘Na een bekentenis
komt een jongere sneller
op het rechte pad’
Voorbereid
Dat geldt zeker ook voor een specifiek terrein als
het jeugdrecht (tot 18 jaar). Meerdere partijen,
waaronder de Raad voor de Rechtspraak en
de Raad voor Rechtsbijstand, hebben in 2009
de koppen bij elkaar
gestoken: hoe kunnen
we zorgen dat advocaten
die zaken op het vlak van
jeugdrecht aannemen,
op hun taak voorbereid
zijn? Margot Broekhuis
is kinder- en familierechter in Amsterdam, en
projectleider ‘Protocol toevoe gen jeugdadvocaat’.
Het onderwerp gaat haar aan het hart: “Als
kinderrechter is het mijn taak om namens de
jeugdige verdachte de kwaliteit van de advocaat
in de gaten te houden. En eerlijk is eerlijk, ik zie
nog te vaak dat het beter kan.” >>
21

Uniforme eisen
De werkgroep heeft twee hoofddoelen: het
op stellen van een pakket landelijke, uniforme
eisen aan jeugdadvocaten (het zogenoemde
‘protocol’) en een systeem
van continue scholing en
toetsing op poten zetten.
Broekhuis: “Het pakket aan
eisen hebben we natuurlijk
eerst voorgelegd aan de
achterban: de advocatuur
en de kinderrechters.
Meerdere keren, want er
kwam nogal wat kritiek
uit de strafadvocatuur. Met name de aantallen
zaken en scholingsuren zijn in de loop der tijd
bijgesteld. Tot een absoluut minimum, durf ik wel
te zeggen. Maar één harde eis bleef overeind: dat
de advocaten kennis en ervaring moeten hebben
op zowel het vlak van jeugdstrafrecht als van het
civiele jeugdrecht.”
Straf- en civiel recht
Straf- en civiel recht zijn vaak nauw met elkaar
verweven bij jeugdzaken. Een knelpunt is dat
veel strafadvocaten nauwelijks kaas hebben
gegeten van civiele aspecten die vaak ook in
een strafzaak spelen, aldus Broekhuis. “Een
tijdje terug had ik een zaak onder mijn hoede,
waarbij een ontzettend goede strafadvocaat
22 Jaarverslag 2010
een jonge verdachte bijstond. Op een bepaald
moment kwam plotseling een uithuisplaatsing ter
sprake, in een gesloten setting. Die maatregel
zou veel ingrijpender zijn voor die jongen
dan de eventuele
veroordeling. Maar
‘Advocaten moeten
kennis hebben van
jeugdstrafrecht
én civiel jeugdrecht’
die advocaat heeft
zich toen onmiddellijk
gerefereerd aan
het oordeel van de
rechter. Doodzonde,
want als er een
jeugdadvocaat
gezeten had met
gestapelde kennis van beide terreinen, had die
jongere er veel meer baat bij gehad.”
Bekentenis
Het gebrek aan kennis en inzicht van de
advocaat in pedagogische vaardigheden kan
ook in het nadeel van diens jonge cliënt zijn.
Broekhuis: “Met regelmaat zien kinderrechters
dat de advocaat tijdens de zitting de cliënt die
wil bekennen, de mond snoert. Dat is vanuit
het strafrecht geredeneerd logisch. Maar in het
belang van de jongere is het niet. Want juist
na een bekentenis komt de jongere veel sneller
weer ‘op het rechte pad’. En ook voor toegang
tot HALT is een bekentenis vereist. Maar veel
strafadvocaten kennen HALT niet eens.”

Verbetering
Het curriculum ligt nu ter beoordeling bij de
‘presidentenvergadering’. Op 11 april is duidelijk
of er een definitieve ‘go’ gegeven wordt.
Zeker is dat het protocol met de voorgestelde
maatregelen zal leiden tot een duidelijk betere
Camiel Munier
(stafmedewerker)
over de ‘Kenniswijzer’:
De Wet op de rechtsbijstand,
jurisprudentie en veel interne
werkinstructies staan al op de
website. Maar het is nog gefragmenteerd.
De Kenniswijzer bundelt al deze kennis en stelt
die beschikbaar voor onszelf en onze relaties.
Met een handig zoeksysteem. Uiteindelijk doel:
een betere stroomlijning van de aanvraagprocedure
en vermindering van
bezwaren.
rechtsbijstand aan jeugdigen door beter
voorbereide en onderlegde jeugdadvocaten,
meer uniformiteit en transparantie op het vlak
van kwalificatie-eisen, en de kans voor de
beroepsgroep om het specialisme jeugdadvocaat
duidelijk te positioneren.” n
Ingrid von Burg
(projectleider)
over ‘Peer review BOPZ’:
De psychiatrische patiënten die
gedwongen opgenomen worden,
vormen een kwetsbare doelgroep.
Dat stelt bijzondere eisen aan de BOPZadvocaat.
Via één-op-één peer reviews
proberen we de kwaliteit van de rechtsbijstand
te borgen. Na een succesvolle proef in het
ressort ’s-Hertogenbosch, rollen we het
instrument nu landelijk uit.
23

24 Jaarverslag 2010
Han von den Hoff en Sjokean Oosterbaan

Sjokean Oosterbaan
‘Het tolken is lastiger
te beoordelen dan
vertalingen op papier’
Wbtv - De vertaalslag
naar kwaliteit
De kwaliteit borgen van tolken en
vertalers, dat is de reden dat in 2009 de
Wbtv (Wet beëdigde tolken en vertalers)
in het leven is geroepen. De kwalificatie-
eis: hbo-niveau. Maar voor tolken en
vertalers van exotische talen is dat
niveau moeilijk te bewijzen. Vandaar dat
in 2010 de toetsing van deze talen de
hoogste prioriteit had.
Tolken en vertalers van bijvoorbeeld Farsi,
Papiamento of Somalisch hebben momenteel
geen toegang tot het Register, omdat er geen
hbo-opleiding voor is. Zij kunnen zich niet
kwalificeren. Wel maken zij kans op een plek op
de uitwijklijst.
In de steigers
Het was Sjokean Oosterbaan, directeur ITV
Hogeschool voor Tolken & Vertalen, die haar
vinger opstak toen het stil bleef op de vraag
wie de toetsing in de steigers wilde zetten.
Oosterbaan: “Met een hbo-diploma van ITV krijg
je direct een beëdiging. Je wilt dat dit staat voor
kwaliteit. Beëdiging via een toets moet dezelfde
garantie bieden. Vandaar dat ik betrokken wilde
zijn. Het tolken is lastiger te beoordelen dan
vertalingen op papier.” >>
25

Toetskader
Oosterbaan formuleerde criteria voor de toetsing
in een werkgroep. “Waar moeten tolken en
vertalers aan voldoen? Hoe lang moet een toets
duren en wat zijn de eisen voor examinatoren?
We ontwierpen een
taaloverschrijdend
toetskader en deden een
proef voor Arabisch, Farsi
en Engels.”
Kritisch zijn
In die proef presteerde
driekwart van de deelnemers onvoldoende.
Manager Wbtv Han von den Hoff: “Dat zagen
we eerder bij de kernteamtoetsen ook. Deze
mensen spreken vaak een vreemde taal als
moedertaal. Maar hun Nederlands is misschien
niet op niveau of ze komen tekort qua techniek,
ethiek of objectiviteit.” Oosterbaan: “Bedenk wel
dat zij nooit gecoacht, getoetst of gecorrigeerd
zijn. Ze zijn in de volle overtuiging dát ze goed
werk leveren en voelen zelf niet de behoefte om
kritisch naar het eigen werk te kijken. Ze hebben
immers veel ervaring. Maar er komt meer bij
kijken dan alleen taalkennis.”
26 Jaarverslag 2010
‘Er komt meer
bij kijken dan
alleen taalkennis’
Verplichte bijscholing
Het is van groot belang dat tolken en vertalers
doordrongen raken van wat er van hen gevraagd
wordt. Von den Hoff: “Voorafgaand aan de
toetsen informeren we hen daar uitvoerig over.
En dat moet ook. Het
examen is - zeker voor
tolken - zeer prijzig en de
deelnemers moeten het zelf
betalen. We willen liever
niet dat mensen zakken.
Ik raad hen aan: kijk
kritisch naar jezelf. Wat kan
beter? Volg daar een bijscholing voor. Daarvoor
zijn steeds meer trainingen beschikbaar.”
Goed en gedegen
Met de pilotfase achter de rug is de Raad voor
Rechtsbijstand nu in gesprek met partijen over
de verdere uitrol. Daarnaast bekijkt de Raad van
welke talen de toetsvraag het hoogst is. Von den
Hoff: “We hebben de afgelopen twee jaar veel
stappen gezet. Toch kost het tijd om voor meer
talen een toets aan te bieden. Ik begrijp dat dit
voor wachtende tolken en vertalers frustrerend
is. Maar ons doel is een gedegen en betrouwbare
toets om de kwaliteit van tolken en vertalen te
borgen.” n

Proef moet meer schuldenaren uit Wsnp
houden
Schuldhulpverlening maakt tijdens het minnelijk traject te weinig gebruik van het
moratorium, de voorlopige voorziening en het dwangakkoord, constateert de Raad
voor Rechtsbijstand. Wanneer ze wel een verzoek indienen, wordt dat vaak niet-
ontvankelijk verklaard. Om dit te verbeteren, is per 1 januari 2011 een proef gestart
om Wsnp-bewindvoerders in te zetten bij het indienen van de verzoeken.
Wsnp staat voor Wet schuldsanering natuurlijke
personen. Deze wet is begin 2008 onder andere
aangevuld met drie nieuwe instrumenten: het
moratorium, de voorlopige
voorziening en het
dwangakkoord. Het doel
hiervan is om meer mensen
in het buitengerechtelijk
traject te helpen.
Proef
“Wanneer meer mensen op een goede manier
gebruik maken van het moratorium, de
voorlopige voorziening en het dwangakkoord,
maken zij een kans om uit de Wsnp te blijven”,
legt Linda van de Grint, stafmedewerker Bureau
Wsnp en projectleider van de proef, uit.
‘Er worden onvoldoende
kansen benut’
“Probleem is dat niet iedere gemeente de
mogelijkheden voldoende benut. Dit vanwege
drukte of onvoldoende kennis van de verzoekschriftenprocedures.
De
drempel om hulp van een
advocaat te vragen, is vaak
hoog en bovendien is die
hulp in veel gevallen prijzig.
Daarom schakelen we in
deze proef bewindvoerders
in die geen advocaat zijn.
De Raad verstrekt subsidie en de schuldenaar
betaalt een lage eigen bijdrage.” >>
27

Kans van slagen
Elke Oldenziel van Bewindvoerderskantoor Van
den Berg is een van de veertig geselecteerde
bewindvoerders. “Ik heb de eerste aanvraag voor
subsidie uitstaan. Het is een dwangakkoord.
Zo’n verzoek moet aan veel eisen voldoen. Je
dient het altijd samen met een aanvraag voor
Wsnp in en moet het voorzien van allerlei bijlagen
en argumentatie. Met de juiste juridische kennis
kun je beter inschatten hoeveel kans van slagen
je hebt. Ik heb het gevoel dat er nu onvoldoende
kansen benut worden. Voor bewindvoerders zelf
is het zeker ook interessant. Door de stagnatie
van toelatingen in de Wsnp, hebben wij ruimte
om dit soort zaken op te pakken.”
Bekend maken
In overleg met de voorzitter van de vereniging voor
schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK)
is besloten dat de schuldhulpverleningsinstanties
eerst geïnformeerd worden over de proef.
Dit gebeurt met de nieuwsbrief van de NVVK.
Van de Grint: “Als de schuldhulpverleners afweten
van het bestaan van deze mogelijkheden, kunnen
ze deelnemende bewindvoerders inschakelen om
hen verder te helpen in het minnelijke traject.” n
28 Jaarverslag 2010
Linda van de Grint (l) en Elke Oldenziel

Elke Oldenziel
‘Met de juiste juridische kennis
kun je beter inschatten
hoeveel kans je hebt’
29

30 Jaarverslag 2010
Mirjam van Gammeren
‘Veel tijd gaat op
aan het beantwoorden
van vragen’
Susanne Peters, Mirjam van Gammeren en Lia Combrink

Cijfers duiden, trends
signaleren en vragen
beantwoorden
De Raad voor Rechtsbijstand heeft eigen
onderzoekers in huis. Ze analyseren
op hoog niveau bereikte resultaten,
geldstromen en andere data. Ook beant-
woorden ze vragen vanuit de Raad, de
Orde en het ministerie. En dat worden
er meer en meer.
“We krijgen op dit moment vooral vragen
over bezuinigingen”, zegt onderzoeker Lia
Combrink. “Het departement vraagt ons
dan bijvoorbeeld om uit te rekenen wat het
effect is op de begroting als de eigen bijdrage
verandert. Hoeveel dat concreet oplevert. En
in welke tijdspanne. Op die manier zijn we ook
betrokken bij de discussie over echtscheiding en
alimentatie.”
Data verzamelen
De onderzoeksafdeling is afhankelijk van data
die op de werkvloer worden verzameld. Intern,
maar ook bij het Juridisch Loket en het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS). “We hebben een
overeenkomst met deze partijen gesloten, dat
wij in ruil voor het aanleveren van onze data ook
toegang krijgen tot hun cijfers”, zegt onderzoeker
Mirjam van Gammeren.>>
31

Trends signaleren
Kerntaak van de onderzoeksafdeling is het duiden
van de beschikbare cijfers en het signaleren van
trends. Onderzoeker Susanne Peters: “Dat doen
we bijvoorbeeld via de Monitor Gesubsidieerde
Rechtsbijstand (MGR), die we jaarlijks maken.
Daarin staat hoe de toegang tot het recht zich
heeft ontwikkeld, welke trends er zijn en hoe het
aanbod van rechtsbijstandverleners er uit ziet.
Ook maken we factsheets, de brochure Legal Aid,
de monitor Wsnp en meten we eens per twee
jaar de klanttevredenheid over de advocatuur
en het Juridisch Loket.”
Vragen beantwoorden
Een groot deel van hun tijd besteden de
onderzoekers echter aan het beantwoorden
van vragen. Vanuit het ministerie, de Orde
van Advocaten, maar ook vanuit de eigen
organisatie. “Sinds we op het centraal kantoor in
Utrecht zitten, is de drempel om bij ons binnen
te stappen letterlijk weggenomen”, zegt Van
Gammeren. “Mensen komen niet alleen naar ons
toe om gegevens op te vragen, maar ook voor
hulp bij het opstellen en uitwerken van enquêtes.
We kunnen ze een actueel en betrouwbaar beeld
geven van hoe het stelsel ervoor staat. Zeker als
er een belangrijk overleg met het departement
of een internationaal congres is, zijn er veel
vragen.”
32 Jaarverslag 2010
Steekproef trekken
Ook trekt de afdeling steeds meer werkzaamheden
naar zich toe. “Zoals het trekken van
de steekproef voor de rechtmatigheidcontrole
van de Raad”, zegt Peters. “Voorheen deed
KPMG die voor ons. Maar we kunnen dat ook
zelf. Dat scheelt in de eerste plaats geld, want
het inhuren van externe accountants voor
deze taak is duur. Daarnaast is het goed om
die expertise in eigen huis te hebben. Vanuit
het oogpunt van kennisoverdracht, maar ook
voor de samenwerking met onze afdeling
Informatiemanagement. We zitten in hetzelfde
pand, dus dat helpt enorm.”
Meer dan cijfers alleen
De drie onderzoekers hebben een verschillende
achtergrond. Combrink is van huis uit jurist en
promoveerde op het voorspellen van rechterlijke
beslissingen, Peters is sociaal psychologe
en gepromoveerd in de rechtvaardigheid,
Van Gammeren studeerde psychologie en
methodologie. Wat ze gemeen hebben, is dat ze
verder kijken dan cijfers alleen. “Met de jaarlijkse
monitor willen we niet alleen cijfers presenteren
over vraag en aanbod, maar bijvoorbeeld ook een
profielschets geven van de advocaten die binnen
het stelsel werkzaam zijn”, zegt Combrink. “Of de
achtergrondkenmerken van de cliënten van het
stelsel nader belichten. Dat levert nuttige info op
voor de verdere beleids- en visievorming.” n

Juridisch Loket belangrijk voor toegang tot
het recht
Het Juridisch Loket vierde in 2010 zijn eerste lustrum met het congres ‘Waarborgt
Nederland recht op recht?’ “Een vraag die niet eenvoudig te beantwoorden is”, zegt
stafmedewerker Edwin Borghs van de Raad voor Rechtsbijstand. “Iedere burger
moet zo nodig de gang naar de rechter kunnen maken, maar de samenleving betaalt
wel de kosten daarvan.”
Toegang tot het recht is één van de fundamenten
van onze democratische rechtsstaat.
“Ook voor mensen die zelf niet in staat zijn
om de kosten daarvan te dragen”, benadrukt
Borghs. “Tegelijkertijd moet je de uitgaven voor
die rechtsgang voor de maatschappij binnen
de perken houden en onnodige juridisering
voorkomen. De toegang tot het recht balanceert
dus op een lastig snijvlak.”
Snelle oplossing
Op het congres, dat voormalig staatssecretaris
Albayrak opende, kwam naar voren dat deze
belangen niet per se tegenstrijdig zijn. Borghs:
“De burger is ook gediend met een snelle
oplossing. Als zijn probleem in een vroeg stadium
wordt opgelost, voorkomen we dat het probleem
escaleert. Vanuit beide perspectieven vervult
het Juridisch Loket een belangrijke rol. Als
eerstelijnsvoorziening helpt het Loket de klant
met een snelle en passende oplossing. Vaak
slagen ze erin een geschil op te lossen zonder
dure juridische procedure.”
Diagnose en triage
In 2010 heeft het Ministerie van Veiligheid
en Justitie het besluit genomen om deze rol
van ‘diagnose en triage’ verder te versterken.
Mensen die zijn aangewezen op gesubsidieerde
rechtsbijstand, krijgen een financiële prikkel om
eerst het Loket te bezoeken. Als ze er toch voor
kiezen om zonder voorafgaande raadpleging van
het Loket een advocaat in te schakelen, wordt
de eigen bijdrage verhoogd. Deze aanpak start
waarschijnlijk in de zomer van 2011. n
Contacten het Juridisch Loket 2010
totaal
Balie 180.414
E-mail 63.239
Telefoon 438.893
Spreekuur 87.828
Totaal 770.374
33

Pieter Jan Biesheuvel
‘Bestuur heeft
behoefte aan een
inhoudelijk klankbord’
34 Jaarverslag 2010
Raad van Advies
‘We zijn een spiegel
voor de bestuursleden’
De Raad van Advies sprak het afgelopen
jaar acht keer met de directie. Daarbij
vroegen ze vooral veel door. “Het is
onze taak om het bestuur een spiegel
voor te houden. En om de buitenwereld
naar binnen te halen. Wij toetsen iedere
beslissing aan de maatschappelijke
relevantie ervan.”
De Raad van Advies houdt toezicht op het
bestuur, zo staat het in het reglement. Die rol
is de laatste tijd aan het verschuiven, vindt
voorzitter Pieter Jan Biesheuvel. “Vlak na de
fusie speelden er vooral formele zaken. We
controleerden bijvoorbeeld de wijze waarop het
management rapporteerde aan het ministerie en
de interne afdelingen. Maar nu de centralisering
volledig verankerd is in de organisatie, merk
je dat het bestuur meer behoefte heeft aan
een inhoudelijk klankbord. We hebben het
afgelopen jaar bijvoorbeeld uitgebreid stilgestaan
bij Salduz. De gevolgen van die zaak voor de
Raad zijn fors. We bespreken dan of we genoeg
capaciteit hebben om dit op te vangen. De vraag
die ik bij iedere kwestie in mijn achterhoofd
houd is: blijft de toegang tot het recht hiermee
gewaarborgd? Blijft het stelsel overeind?”

Ook Rob de Rooij vindt die vraag aan de basis
van zijn rol liggen. “Als financiële man vind ik
vooral de budgettaire effecten relevant. Hoe
past Salduz bijvoorbeeld in onze begroting? Het
maken van een realistische kosteninschatting
is essentieel. De vergoeding die de Raad van
het ministerie krijgt, is van oudsher gebaseerd
op de situatie van twee jaar geleden. Maar in
twee jaar kan er veel veranderen. De politiek
maakt bepaalde keuzes, het aantal asielzoekers
fluctueert en je hebt het ene jaar meer straftoevoegingen
dan het jaar daarvoor. Daar moet
je in je begrotingssystematiek allemaal rekening
mee houden. Je kunt niet in november zeggen:
sorry mensen, het geld is op, komt u op 1 januari
maar terug, dan is er weer nieuwe rechtsbijstand.
Daarom bespreken wij als Raad van Advies dit
soort zaken met het bestuur. Wij hebben een
ander referentiekader, meer afstand tot het
onder werp, daardoor kunnen we het bestuur
een frisse blik bieden.” Biesheuvel knikt. “Zo
houden we het bestuur geestelijk lenig.” n
Rob de Rooij
‘Wij kunnen
het bestuur een
frisse blik bieden’
35

36 Jaarverslag 2010

Cijfers, balans en rekening
van baten en lasten 2010
37

38 Jaarverslag 2010

Ontwikkeling afgegeven toevoegingen
150.000
125.000
100.000
75.000
50.000
25.000
0
160%
140%
120%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Ontwikkeling afgegeven toevoegingen in aantallen
Amsterdam Arnhem ’s-Hertogenbosch Den Haag Leeuwarden
Ontwikkeling afgegeven toevoegingen (jaar 2007 = 100%)
Amsterdam Arnhem ’s-Hertogenbosch Den Haag Leeuwarden Totaal landelijk
2008 2009 2010
39

Rechtsgebieden waarop toevoegingen zijn afgegeven (jaar 2007 = 100%)
Rechtsterrein 2008 2009 2010
Aantal Index Aantal Index Aantal Index
Straf (ambtshalve + overige) 158.500 103 156.262 102 148.770 97
Personen- en familierecht 101.212 108 106.279 113 110.377 117
Verbintenissenrecht 35.510 107 37.932 114 38.928 117
Asiel 19.227 120 25.218 157 29.849 186
Vreemdelingenrecht 24.533 94 24.065 92 21.576 83
Sociale voorzieningen 23.632 96 23.582 96 22.813 93
Arbeidsrecht 19.035 105 21.430 118 17.921 98
Sociale verzekeringen 14.994 93 14.253 88 13.001 81
Huurrecht 10.592 102 10.699 103 10.517 101
Bestuursrecht 7.022 108 8.295 128 8.895 137
Fiscaal recht 1.390 116 1.403 117 1.563 131
Woonrecht 1.252 86 1.288 88 1.134 78
Erfrecht 977 117 987 118 1.099 132
Faillissementsrecht 930 99 861 92 620 66
Ambtenarenrecht 691 105 671 102 621 95
Goederenrecht 273 113 290 120 296 122
Onbekend of foutief ingevuld 2.760 132 2.078 99 1.990 95
Totaal 422.530 104 435.593 107 429.970 106
Afgewezen aanvragen
Aantallen
In procenten van totaal
54.303 57.611 59.717
aantal aanvragen 11,4% 11,7% 12,1%
40 Jaarverslag 2010

Verdeling van de afgegeven toevoegingen per rechtsterrein
Sociale voorzieningen 5%
Vreemdelingenrecht 5%
Asiel 7%
Verbintenissenrecht 9%
Woonrecht

Prijzen per toevoeging
2008 2009 2010
Prijs Eigen Bijdrage Prijs per Eigen Bijdrage Prijs per Eigen Bijdrage
toevoeging* Client ** toevoeging* Client ** toevoeging* Client **
Ambtsh. 1.101 0 1.142 0 1.183 0
Asiel 756 6 841 5 827 7
Civiel 769 119 792 124 817 130
Straf 751 42 774 70 775 106
* Het gemiddelde van de in de jaarrekening opgenomen lasten in het jaar van afgifte en het aantal
afgegeven toevoegingen.
** Aan de cliënt in rekening gebrachte eigen bijdrage.
Bron: Jaarrekeningen Raad voor Rechtsbijstand
Aantal betaalde piketdiensten
Landelijk 2008 2009 2010
Strafpiket 68.085 73.406 94.496
Psychiatrisch piket 8.217 8.814 8.838
Vreemdelingenpiket 7.137 6.919 6.925
Totaal 83.439 89.139 110.259
42 Jaarverslag 2010

Doelmatige werking Raad voor Rechtsbijstand
Het bestuur van de Raad voor Rechtsbijstand heeft in 2010 een protocol gemaakt voor vaststelling
van de doelmatige werking van de Raad. Onderstaand kort overzicht geeft de stand van zaken per
aandachtsgebied weer voor 2010.
1. Efficiëntie
a. Doorlooptijden zijn binnen de kaders van wensen van afnemers en de Wet dwangsom
- De gemiddelde afhandeling van een toevoegaanvraag gaat nu landelijk in 13 werkdagen in
plaats van 17, en het fluctueert bij de kantoren tussen 10 en 17 dagen (was in 2009 tussen
10 en 25 dagen).
- Bij vaststellen is de doorlooptijd landelijk gemiddeld 14 werkdagen tegen 17 vorig jaar, en het
fluctueert tussen 6 en 18 dagen (was in 2009 tussen 8 en 32 dagen).
- Bij toevoegen realiseren vier kantoren de wensnorm van advocaten (12 tot 13 dagen) voor
wat betreft het gemiddelde aantal dagen, en bij vaststellen nog maar twee kantoren. Maar de
verbetering is aanmerkelijk.
- De doorlooptijd voor peiljaarverlegging verloopt gemiddeld binnen de wenstijd van de
advocatuur en mediators, en de aanvraag voor extra uren op vier van de vijf kantoren.
- Bij bezwaar is de gemiddelde doorlooptijd bekort van 82 naar 44 werkdagen. Drie kantoren
realiseren de norm van 40 dagen en twee staan op 50, respectievelijk 55 dagen (tegen vorig
jaar 104 en 136).
- Er is slechts in 2 gevallen een dwangsom betaald.
b. Stijgende productiviteit die wordt gedefinieerd als de ratio tussen groei/ afname van de
afgegeven toevoegingen en de formatie op de regiokantoren
In 2010 is de productie met 1% gedaald en de formatie op de regiokantoren met 6%.
Dit betekent een stijging van de productiviteit met 5%.
c. Een verhoudingsgewijs ‘lean and mean’ overhead op het centraal kantoor ten opzichte van
de referentiegroep de Rijksbrede Benchmark
De Raad heeft een overhead van 17,6% t.o.v. gemiddeld 20,5% bij de referentiegroep.
d. Beheersing van de uitvoeringskosten
Ook de apparaatskosten zijn beneden het gemiddelde van de referentiegroep.
e. Vermindering van administratieve lasten voor advocaat, mediator en burger
In 2010 is de opmaat gerealiseerd voor een servicecontract met de Nederlandse Orde van
Advocaten. >>
43

2. Kwaliteit
a. Meting klanttevredenheid
De uitkomsten van het klanttevredenheidsonderzoek uit 2009 zijn leidend bij de bedrijfsvoering
van de Raad. Volgende meting is eind 2011.
b. Klantenpanels betrekken bij werkinstructies en inschrijvingsvoorwaarden
Alle werkinstructies die vorig jaar gereed zijn gekomen (de overgrote meerderheid van
toevoegen) komen op internet na uitgebreide consultatie met een door de Orde aangewezen
klankbordgroep. Met deze groep zijn ook de inschrijvingsvoorwaarden 2011 besproken.
c. Horizontale verantwoording
Er is een intensief overleg met het ministerie en alle relevante onderwerpen worden periodiek
met de Orde, het Nederlands Mediation Instituut (NMI) en het Juridisch Loket besproken.
d. Uitrol relatiebeheer
Op alle kantoren zijn intensieve contacten opgebouwd met de Orde en individuele advocaten
en mediators.
e. INK-instrumentarium benutten
De Raad hanteert het INK-model als richtlijn. Op alle velden is naar voortgang gewerkt.
De bedrijfsprocessen zijn alle beschreven en waar nodig zijn verbeterslagen uitgevoerd.
f. Intervisie als sleutel tot kwaliteitsbevordering
In 2010 is het accent gelegd op de beschrijving van de functieprofielen primair proces
en uniformering van werkinstructies. Begin 2011 is de aftrap van het project ‘intervisie
en opleiding’.
g. Interne audits kwaliteit
De uitrol van interne audits - naast de rechtmatigheidanalyse - start in 2011, in samenhang
met de voltooiing van de uniforme werkinstructies.
h. Klachtenregeling
Klachten worden per kantoor afgehandeld en indien het handelingen van de regiomanager
betreft, door het centraal kantoor. Een landelijk klachtenreglement voeren we voorjaar 2011 in.
i. Lerende organisatie
In 2010 zijn enkele toevoegincidenten in de publiciteit gekomen. Leiding en medewerkers
benutten deze voorvallen op het snijvlak van wetmatigheid en sensitiviteit om de gewenste
ontwikkelrichting van proactiviteit te onderbouwen en te borgen.
j. De Raad van Advies houdt toezicht op de interne risicoanalyse, vooral in het domein van
financiën en jaarrekening.
44 Jaarverslag 2010

3. Flexibiliteit
Interne flexibiliteit tussen functies is uitgangspunt, kantoren springen over en weer bij en er is een
start gemaakt met een interne flexpool.
4. Integriteit
Alle benodigde reglementen zijn na de fusie aangepast, waaronder het Protocol risico’s en risicobeheersing
in het kader van fraudepreventie. De Raad kent een scherp integriteitprotocol dat als
onderdeel van de arbeidsovereenkomst door alle medewerkers is ondertekend.
5. Verantwoording gevoerd beleid
Voortgangsrapportages worden besproken met de Raad van Advies, de OR en het Ministerie van
Veiligheid en Justitie. Het functioneren van beide directeuren is door de Raad van Advies besproken
met input van de OR, de directeur Directie Rechtsbestel en de betrokken Directeur-Generaal van
het Ministerie van Veiligheid en Justitie. n
45

Balans per 31 december 2010
Na resultaatbestemming (in euro’s) 31-12-2010 31-12- 2009
ACTIVA
Vaste activa
Immateriële vaste activa
Investeringen Ingr@s (in ontwikkeling) 4.453.047 4.988.242
Investeringen Ingr@s (in gebruik) 890.000 0
46 Jaarverslag 2010
5.343.047 4.988.242
Materiële vaste activa
Gebouwen/verbouwingen 761.270 1.037.682
Inventaris 2.294.231 2.643.187
3.055.501 3.680.869
Financieel vaste activa
Vordering Ministerie van Veiligheid en Justitie 211.064.344 185.108.032
Voorschotten advocatuur 26.783.467 29.874.784
237.847.811 214.982.816
Vlottende activa
Vorderingen op rechtsbijstandverleners 925.886 2.727.032
Debiteuren 187.025 0
Ministerie van Veiligheid en Justitie 17.800.000 0
Overige vorderingen en overige activa 1.358.127 1.086.822
Liquide middelen 82.168.611 100.449.311
102.439.649 104.263.165
348.686.008 327.915.092
Na resultaatbestemming (in euro’s) 31-12-2010 31-12- 2009
PASSIVA
Egalisatiereserves
Wrb -9.558.199 -27.060.586
Wsnp 5.458.199 5.802.105
Wbtv 163.175 276.038
-3.936.825 -20.982.443
Bestemmingsreserves Wrb
Stimuleringsbijdrage -4.574 200.638
Landelijke automatisering 4.539.423 6.118.689
Adr 1.146.112 1.585.934
Asiel -2.765.492 -1.543.513
2.915.469 6.361.748
Vervangingsreserve materiële vaste activa 8.940.985 7.749.771
Tegenrekening immateriële
vaste activa Ingr@s 5.343.047 4.988.242
Langlopende schulden
Toevoegingsverplichtingen op lange termijn 33.954.367 33.539.352
Kortlopende schulden
Rekening-courant rechtsbijstandverleners 4.716.182 1.072.498
Verplichtingen Wsnp 14.143.474 12.764.564
Toevoegingsverplichtingen op korte termijn 274.721.694 271.363.850
Ministerie van Veiligheid en Justitie 0 1.104.274
Verplichtingen project Gras Grondig 933.953 1.511.758
Crediteuren 537.801 2.217.183
Overige schulden en overlopende passiva 6.415.861 6.224.295
301.468.965 296.258.422
348.686.008 327.915.092

Rekening van baten en lasten 2010
(in euro’s) Baten Lasten Resultaat
Wrb
Civiele toevoegingen 197.705.000 205.656.522 -7.951.522
Asieltoevoegingen 24.830.000 22.108.041 2.721.959
Straftoevoegingen 38.809.000 37.627.241 1.181.759
Ambtshalve straftoevoegingen 111.750.000 118.791.978 -7.041.978
Lichte advies toevoegingen 2.544.000 2.366.661 177.339
Inverzekeringstellingen 27.083.000 29.060.259 -1.977.259
Subsidie Het Juridisch Loket 23.277.000 22.321.954 955.046
Vernieuwingen / projecten 6.379.000 3.059.061 3.319.939
Frictiekosten centralisering 290.000 275.739 14.261
Overige programmakosten 0 373.143 -373.143
Beheer 24.353.000 24.589.627 -236.627
Rentebaten 351.479 0 351.479
Overige baten 409.046 0 409.046
Wrb - totaal 457.780.525 466.230.226 -8.449.701
Wsnp
Programma 13.859.000 14.135.831 -276.831
Beheer 1.252.000 1.349.380 -97.380
Rentebaten 103.737 0 103.737
Wsnp - totaal 15.214.737 15.485.211 -270.474
Wbtv
Beheer 879.000 982.579 -103.579
Wbtv - totaal 879.000 982.579 -103.579
Stimuleringsbijdrage Mediation 300.000 505.212 -205.212
Landelijke automatisering
Lasten 0 1.615.015 -1.615.015
Rentebaten 35.749 0 35.749
Landelijke automatisering - totaal 35.749 1.615.015 -1.579.266
Adr / Mediation 308.000 747.822 -439.822
Asiel
Lasten Asiel 14.547.000 16.348.462 -1.801.462
Beheer 2.000.000 1.420.517 579.483
Asiel - totaal 16.547.000 17.768.979 -1.221.979
Totaal generaal 491.065.011 503.335.044 -12.270.033
47

Adressen Raad
Centraal kantoor Utrecht
Bezoekadres:
Jaarbeursplein 15
3521 AM Utrecht
Postadres:
Postbus 24080, 3502 MB Utrecht
Tel. 088 - 787 10 00
E-mail: info@rvr.org
Directeur stelsel: dhr. mr. P.J.M. van den Biggelaar
Directeur bedrijfsvoering: dhr. drs. J. Wijkstra
Hoofd staf/directiesecretaris: dhr. mr. H.J. Schilperoort
Regiokantoor Amsterdam
Bezoekadres:
Naritaweg 227
1043 CB Amsterdam
Postadres:
Postbus 58132, 1040 HC Amsterdam
Tel. 020 - 580 59 99
E-mail: amsterdam@rvr.org
Regiomanager: dhr. drs. K. Kamphuis
Regiokantoor Arnhem
Bezoekadres:
Koningstraat 29
6811 DG Arnhem
Postadres:
Postbus 900, 6800 AX Arnhem
Tel. 088 - 787 12 00
E-mail: arnhem@rvr.org
Regiomanager: mw. mr. J. Lubbers
48 Jaarverslag 2010
Regiokantoor ’s-Hertogenbosch
Bezoekadres:
Eerste Straatje van Best 10-12
5211 SK ’s-Hertogenbosch
Postadres:
Postbus 70503, 5201 CD ’s-Hertogenbosch
Tel. 088 - 787 11 00
E-mail: s-hertogenbosch@rvr.org
Regiomanager: dhr. mr. H.F.H. Peters
Regiokantoor Den Haag
Bezoekadres:
Laan van Meerdervoort 51 B
2517 AE Den Haag
Postadres:
Postbus 450, 2501 CL Den Haag
Tel. 088 - 787 13 00
E-mail: denhaag@rvr.org
Regiomanager: dhr. P. Buijs
Regiokantoor Leeuwarden
Bezoekadres:
St. Jacobsstraat 24
8911 HV Leeuwarden
Postadres:
Postbus 211, 8901 BA Leeuwarden
Tel. 088 - 787 15 00
E-mail: leeuwarden@rvr.org
Regiomanager: dhr. G.J.C. Bary

Samenstelling Bestuur
Dhr. mr. P.J.M. van den Biggelaar
Dhr. drs. J. Wijkstra
Samenstelling Raad van Advies
Dhr. mr. P.J. Biesheuvel, voorzitter
Mw. mr. W.M.C. de Vrey-Vringer
Dhr. mr. J.H. Brouwer
Dhr. drs. R. de Rooij, RA
Dhr. drs. L.J. Sluis
Colofon
Dit is een uitgave van de Raad voor Rechtsbijstand
Redactie jaarverslag: Raad voor Rechtsbijstand
DamenRomijn communicatie & creatie, ’s-Hertogenbosch
Sander Peters
Coördinatie: Raad voor Rechtsbijstand
DamenRomijn communicatie & creatie, ’s-Hertogenbosch
Vormgeving: DamenRomijn communicatie & creatie, ’s-Hertogenbosch
Fotografie: Fren Nabuurs, Eindhoven
Dirk Kreijkamp, ’s-Hertogenbosch (pagina 20)
Willem Jan Ritman, Zeist (pagina 34)
Drukwerk: Intermediately, Leeuwarden

Centraal kantoor Utrecht
Bezoekadres
Jaarbeursplein 15
3521 AM Utrecht
Regiokantoor Leeuwarden
Bezoekadres
St. Jacobsstraat 24
8911 HV Leeuwarden
Regiokantoor Amsterdam
Bezoekadres
Naritaweg 227
1043 CB Amsterdam
Regiokantoor ’s-Hertogenbosch
Bezoekadres
Eerste Straatje van Best 10-12
5211 SK ’s-Hertogenbosch
Regiokantoor Arnhem
Bezoekadres
Koningstraat 29
6811 DG Arnhem
Regiokantoor Den Haag
Bezoekadres
Laan van Meerdervoort 51 B
2517 AE Den Haag