PEUTERSPEELZALEN STICHTING CLUSTER

PEDAGOGISCH
BELEIDSPLAN
PEUTERSPEELZALEN
STICHTING CLUSTER

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
INHOUDSOPGAVE
Inhoudsopgave 1
Inleiding 3
-Pedagogische visie 4
-Algemeen pedagogische uitgangspunten 4
-Doelstelling: wat willen de peuterspeelzalen bereiken 5
-Werkwijze 5
Pedagogische Basisdoelen 7
-Hoofdstuk 1 emotionele veiligheid 7
- 1.1 Omgang leidster met kind 7
- 1.2 De ruimte en veiligheid 8
-1.3 De groep en veiligheid 9
- 1.4 Activiteiten en veiligheid 11
- 1.5 Spelmateriaal en veiligheid 11
- Hoofdstuk 2 Persoonlijke Competentie 12
- 2.1 Omgang leidster- kind en persoonlijke competentie 12
- 2.2 Ruimte en persoonlijke competentie 13
- 2.3 De groep en persoonlijke competentie 13
- 2.4 Activiteiten en persoonlijke competentie 14
- 2.5 Spelmateriaal en persoonlijke competentie 14
Hoofdstuk 3 sociale competentie 15
-3.1 Omgang leidster – kind en sociale competentie 15
- 3.2 Ruimte en sociale competentie 16
- 3.3 De groep en sociale competentie 17
- 3.4 Activiteiten en sociale competentie 17
- 3.5 Spelmateriaal en sociale competentie 18
Hoofdtuk 4 Waarden en normen; cultuur 18
- 4.1 Omgang leidster – kind en waarden en normen 18
- 4.2 Ruimte en waarden en normen 19
- 4.3 De groep en waarden en normen 20
- 4.4 Activiteiten en waarden en normen 20
- 4.5 Spelmateriaal en waarden en normen 20
Hoofdstuk 5 Ontwikkelingsfasen van peuters 21
-5.1 Motorische ontwikkeling 21
-5.2 Ontwikkeling van de zintuigen 21
-5.3 Sociaal- emotionele ontwikkeling 21
5.4 Taalontwikkeling 22
5.5 Ontwikkeling van leren en denken ( cognitieve ontwikkeling) 22
Hoofdstuk 6 Voor- en vroegschoolse educatie ( VVE) 22
6.1 Piramide 23
1

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Hoofdstuk 7 Observeren en Signaleren 24
-7.1 Protocol Signalen Kindermishandeling 24
-7.2 Contacten Logopedie en wijkverpleegkundige 25
- 7.3 Zorg- Netwerk Losser 25
Hoofdtuk 8 Ouderbeleid 25
Hoofdstuk 9 Klachtenregeling 26
Hoofdstuk 10 Algemeen 26
2
De groep 26
Team-samenstelling 26
Dagindeling 27
Wennen 27
Afscheid nemen 27
Ziekte 28
Feesten en rituelen 28
Hoofdstuk 11 Ruimte-indeling 29
-11.1 Binnenruimten 29
-11.2 Buitenruimten 29
Hoofdstuk 12 Veiligheid en gezondheid 29
-12.1 Brandactieplan en ontruimingsplan 29
-12.2 Bedrijfshulpverlening 30
-12.3 EHBO 30
-12.4 Veiligheid en Gezondheid 30
Hoofdstuk 13 Literatuur en medewerking 31

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
INLEIDING
Voor U ligt het pedagogisch Beleidsplan van de peuterspeelzalen van Stichting Cluster. Het is
een heel nieuw uitgewerkt pedagogisch beleid want het bestaande beleid was al enkele
jaren oud en aan vervanging toe. Daarnaast is de functie van de peuterspeelzaal in
ontwikkeling geweest en zijn haar taken veranderd, de peuterspeelzaal is meer en meer een
voorziening ten behoeve van de ontwikkeling van kinderen op zeer jonge leeftijd.Tot slot is
de samenwerking met ouders en andere partners als onderwijs, consultatiebureau en
gemeente steeds belangrijker en zelfs noodzakelijk geworden.
Met het op schrift stellen van de visie, de pedagogische uitgangspunten en de doelen wordt
kwaliteit nagestreefd. Het maakt het pedagogische handelen voor alle betrokkenen
inzichtelijk en versterkt de professionaliteit. In het pedagogisch beleidsplan komt tot
uitdrukking hoe wij met kinderen omgaan en waarom wij dat zo doen.
Het pedagogisch beleidsplan biedt niet alleen leidsters houvast in het werken met kinderen,
maar ook voor ouders wordt op deze manier duidelijk waar de peuterspeelzalen van
Stichting Cluster voor staan, wat zij belangrijk vinden in de opvoeding van kinderen en op
welke manier hier uitvoering aan gegeven wordt.
Het beleid is zeker niet voorschrijvend; de eigenheid van de afzonderlijke peuterspeelzalen
binnen Stichting Cluster moet gewaarborgd blijven
Een pedagogisch beleid is nooit af. Het is een voortdurend proces van pedagogische
vernieuwing. In het directe werk met kinderen betekent dit een blijvend nadenken over wat
je wilt met de kinderen, nieuwe dingen uitproberen, elkaar kritische vragen kunnen stellen
en regels ter discussie durven stellen. Wij hopen dat dit document hiertoe een aanzet geeft
en een goed pedagogisch klimaat voor de kinderen oplevert.
De peuterspeelzalen van Stichting Cluster werken volgens de kwaliteitseisen zoals deze zijn
vastgelegd in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen.
Als we schrijven over de ouder(s), bedoelen wij ook de verzorger(s) van het kind.
Volgende peuterspeelzalen vallen onder Stichting Cluster
3
Ot en Sien in Overdinkel
’t Kloosterhofke in de Lutte
De Notedop in Beuningen
Roezemoes in Losser
Dreumeshoes in Losser

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Pedagogische visie
Een kind van 2 jaar is toe aan uitbreiding van omgeving en uitbreiding van ervaringen. De
peuterspeelzaal kan een aanvulling zijn op de gezinsopvoeding en biedt aan het kind, door
bij een groep te horen, ook nieuwe mogelijkheden en ervaringen. Hierbij is het belangrijk dat
een kind vaardigheden ontwikkelt voor de omgang met mensen en vertrouwen heeft in
zichzelf en anderen. Stichting Cluster wil daarom op haar peuterspeelzalen de kinderen een
veilige basis geven. Daarbij streeft zij ernaar, door het aanbieden van een stimulerende
speelomgeving, de kinderen optimale ontwikkelingskansen te bieden.
De peuterspeelzalen willen deze mogelijkheid bieden aan kinderen vanaf 2 jaar tot aan het
bereiken van de schoolleeftijd: een plek om te spelen, zich te ontwikkelen en
leeftijdgenootjes te ontmoeten.
De peuterspeelzalen worden steeds meer gezien als een belangrijk onderdeel van de keten
van voorzieningen die van belang zijn voor een optimale ontwikkeling van kinderen. Hierbij
vervult de peuterspeelzaal een belangrijke rol, samen met andere organisaties en
instellingen.
De peuterspeelzalen kunnen een belangrijke partner zijn in de uitvoering van het lokaal
jeugd- en onderwijsbeleid ten aanzien van Voor- en Vroegschoolse Educatie ( VVE). De
peuterspeelzalen werken daarom ook nauw samen met andere instanties op dit gebied
omdat zij veel belang hechten aan een doorlopende ontwikkelingslijn van de kinderen.
Het volgen van de kinderen met behulp van een peutervolgsysteem en het vroegtijdig
signaleren van ontwikkelingsachterstanden zijn belangrijke taken van de peuterspeelzalen
eveneens de uitvoering van het VVE- programma Piramide op alle peuterspeelzalen van
Stichting Cluster
Algemeen pedagogische uitgangspunten
In onze omgang met kinderen vinden wij de volgende uitgangspunten belangrijk: we gaan uit
van de natuurlijke drang van het kind om groot te worden, de nieuwsgierigheid van kinderen
en het zich spelenderwijs ontwikkelen.” SPELEN IS LEREN”
Aansluitend op niveau en interesse van het kind biedt de peuterspeelzaal de kinderen
verschillende ervaringen en mogelijkheden op vele gebieden. Wij proberen zoveel mogelijk
rekening te houden met wat kinderen kunnen, wensen en voelen, maar ook wat haalbaar is
binnen een gegeven situatie. We zorgen ervoor dat de groep veiligheid en vertrouwen biedt
4

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
aan alle kinderen. We vinden het belangrijk dat kinderen vertrouwen krijgen, voor zich zelf
op kunnen komen, en dat zij leren om te gaan met hun eigen mogelijkheden en
beperkingen.
We hebben respect voor kinderen, ieder kind ontwikkelt zich op zijn-haar eigen manier al
naar gelang aanleg en temperament. We willen dit ook bij de kinderen verder ontwikkelen:
dat ook zij ‘vertrouwen in ’ en ‘respect hebben voor’hun omgeving. Niet alleen voor mensen
maar ook voor de natuur en haar omgeving.
Doelstelling: wat wil de peuterspeelzaal bereiken
De peuterspeelzalen van Stichting Cluster willen meer zijn dan alleen een plek waar peuters
elkaar kunnen ontmoeten en spelen. Zij willen niet alleen gerichte aandacht besteden aan
ontwikkeling en stimulering van de kinderen maar hen ook extra hulp en ondersteuning
bieden als dit noodzakelijk is.
5
- Ontwikkelingsstimulering: Het is taak van de peuterspeelzalen om de brede
ontwikkeling van alle peuters te stimuleren. Dit heeft betrekking op zowel de
motorische ontwikkeling, als op de sociale-, de emotionele-, de cognitieve-, de
creatieve- en de taalontwikkeling
- Volgen en signaleren: De peuterspeelzaal heeft tot taak ieder kind op een
systematische, methodische wijze te volgen in zijn/haar ontwikkeling en
welbevinden. En indien daarvoor aanleiding is, zorg te dragen voor een gerichte
signalering.
- Vormgeven doorgaande ontwikkelingslijn: De peuterspeelzalen onderhouden
contacten met verschillende andere instanties op lokaal Onderwijs- en Jeugdwelzijn.
Om voor een doorgaande ontwikkelingslijn te zorgen zoeken wij de nauwe
samenwerking, overleg en afstemming van aanpak en werkwijze met partners als het
basisonderwijs, het consultatiebureau en andere organisaties.
-
Werkwijze
De peuterspeelzalen werken conform de pedagogische onderbouwing in de vereisten van de
Wet Kinderopvang zoals ze door mevr. J. Riksen-Walraven zijn beschreven in de
opvoedingsdoelen
- Een gevoel van emotionele veiligheid
- Gelegenheid tot het ontwikkelen van persoonlijke competentie
- Gelegenheid tot het ontwikkelen van sociale competentie
- De kans om zich waarden en normen, de cultuur van een samenleving eigen te
maken, socialisatie

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Deze opvoedingsdoelen gelden voor alle kinderen in de leeftijd van 0 – 12 jaar, waar ze dan
ook verblijven. Niet alleen in het gezin thuis, maar ook op de Kinderdagverblijven,
peuterspeelzalen en basischolen.
Op de peuterspeelzaal hebben wij verschillende mogelijkheden om aan deze 4
opvoedingsdoelen te werken. Deze hebben betrekking op
1. de leidster kind interactie
2.de fysieke omgeving
3. de groep
4. het activiteitenaanbod
5.het spelmateriaal
Wij hebben geprobeerd antwoord te geven op de vraag hoe wij concrete invulling geven aan
de pedagogische doelen.
Een voorbeeld
Niet alleen de omgang van de leidster met het kind is belangrijk voor het ontwikkelen van
sociale vaardigheden, maar we kunnen ook de groep kinderen gebruiken om de sociale
vaardigheden te stimuleren en verder te ontwikkelen. En via rollenspel in verschillende
hoeken ‘leren’ kinderen ook verschillende sociale vaardigheden. Eigen maken van cultuur
geschiedt als vanzelfsprekend door het verblijf in de groep. Maar ook door speciaal aandacht
te besteden aan allerlei culturele uitingen via projecten, raken kinderen bekend met andere
gewoonten en gebruiken.
Een beschrijving van de middelen om de 4 pedagogische doelen te bereiken levert zo een
beschrijving op van het dagelijks praktisch pedagogisch handelen van de leidsters: “Een
pedagogischBeleidsplan!”
Op de volgende pagina’s wordt beschreven hoe de peuterspeelzalen van Stichting Cluster
hier vorm aan geeft.
6

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Pedagogische Basisdoelen
Hoofdstuk 1 Emotionele Veiligheid
Ons eerste en tevens ook belangrijkste pedagogisch basisdoel is het bieden van emotionele
veiligheid. Het bieden van veiligheid is belangrijk omdat het bijdraagt aan het welbevinden
van kinderen. Als veiligheid ontbreekt, zal dit de ontwikkeling van kinderen op alle andere
gebieden in de weg staan. De omgang van de leidster met het kind is dus van het grootste
belang. Maar natuurlijk spelen ook factoren als de groep en de ruimte hierbij een belangrijke
rol.
Hieronder kunt u lezen hoe wij op onze peuterspeelzalen aan deze emotionele veiligheid
invulling en vorm geven
1.1 Omgang leidster met kind
De peuterspeelzalen van Stichting Cluster willen de kinderen een veilige basis bieden; een
ontspannen plek waar de kinderen zichzelf kunnen zijn. Voor peuters is dat enorm
belangrijk. Veiligheid draagt namelijk niet alleen bij aan het welbevinden van de kinderen
maar is daarnaast ook voorwaarde om zich verder te kunnen ontwikkelen. De
peuterspeelzalen zien de ontwikkelingsstimulering als een van haar taken.
Een peuter kan echt verdrietig zijn bij het afscheid. Dat kan zich uiten in stil of boos verdriet.
Het is belangrijk dat de leidster begrip toont voor dit verdriet en het kind de tijd geeft om
weer zichzelf te zijn. Bij stil verdriet is de lichaamstaal heel belangrijk. Niet alleen die van het
kind, maar ook die van de leidster. Een aai over de bol of een knipoog kunnen wonderen
verrichten. Rustig op schoot geeft ook een veilig gevoel. Op een dergelijk moment kan de
leidster voorzichtig verwoorden hoe het kind zich waarschijnlijk voelt.
Aan het bieden van emotionele veiligheid wordt veel aandacht geschonken.
Peuters moeten het gevoel hebben ‘er te mogen zijn’. De relatie van de leidster met de
kinderen speelt daarin een grote rol. Daarom zullen de kinderen op de peuterspeelzaal
zoveel mogelijk te maken hebben met eigen vaste en vertrouwde leidsters waarmee zij een
vertrouwensrelatie kunnen opbouwen.
Invalleidsters ( in geval van ziekte ) zijn bij voorkeur ook vaste bekende leidsters, juist
vanwege het belang van deze veiligheid.
Het bieden van veiligheid vraagt van de leidsters ook een aantal vaardigheden en
kwaliteiten. Leidsters moeten in hun omgang met de kinderen gevoelig zijn voor de signalen
van het individuele kind, voortdurend inschatten waar het kind behoefte aan heeft en altijd
aansluiten op de persoonlijke emoties van het kind. Dit alles op een respectvolle,
vriendelijke en accepterende manier.
Deze ondersteuning en omgang kan vele vormen hebben.Soms troostend en verzorgend,
soms bevestigend, aanmoedigend en stimulerend of meelevend en invoelend. Op sommige
7

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
momenten ook meer corrigerend en structuur biedend en als de situatie daarom vraagt
meer eisend zijn. Dit is natuurlijk mede afhankelijk van het karakter en de eigenheid van het
kind zelf. We proberen in ieder geval aan te sluiten op spel, gedrag, taal en beleving van de
peuters. De kinderen krijgen daarom alle ruimte om zichzelf te zijn en eigen initiatieven te
tonen. Dit binnen de grenzen van wat mogelijk en toelaatbaar is want het mag tenslotte niet
ten koste gaan van de veiligheid en het welbevinden van andere kinderen.
Sander bijt steeds een ander kind als hij op het klimrek staat. Bijten moet gezien worden als
een uiting van onmacht in de betreffende situatie. Vaak is het kind dan nog niet taalvaardig
genoeg om zich tegenover het andere kind te uiten.
Misschien is Sander wel bang op het klimrek. De leidster probeert zijn gevoel te verwoorden
en zegt dat samen met hem tegen de andere kinderen. De situatie wordt zo voor beiden
duidelijk.
Blijft Sander bijten, dan geeft de leidster grenzen aan en probeert Sander structuur te
bieden.”Sander, jij mag op het klimrek gaan als er geen andere kinderen bezig zijn. Dan kun
je echt goed laten zien dat je het best zelf kunt.”
In de beginperiode, wanneer de kinderen voor het eerst naar de peuterspeelzaal komen,
krijgen ze alle tijd en ruimte en extra aandacht om te wennen aan deze voor hen nieuwe
situatie. Voor velen is het de eerste keer dat ze langere tijd van hun ouders gescheiden zijn
en dat is wennen, zo’n grote vreemde groep met allerlei onbekende kinderen en
volwassenen. En dat vraagt aandacht, tijd en een helpende hand van de leidster, voor de een
wat meer dan voor de ander of op een andere manier.
In het belang van het kind wordt nauw contact met de ouders ook erg op prijs gesteld. Niet
alleen in de beginperiode maar ook daarna. Er kunnen zich namelijk omstandigheden in de
thuissituatie voordoen die intensiever contact tussen leidsters en ouders noodzakelijk
maakt. Stichting Cluster wil vanuit een gezamenlijke zorg voor de ontwikkeling van de
peuters rekening houden met de thuissituatie van de peuters.
1.2 De ruimte en veiligheid
Ook in de inrichting en ruimte word aandacht geschonken aan de veiligheid van
kinderen.Hiermee wordt niet alleen de fysieke veiligheid bedoeld maar ook de emotionele
veiligheid. Kinderen worden in de bekende, veilige en vertrouwde omgeving van de
peuterspeelzaal uitgedaagd en geprikkeld om nieuwe positieve ervaringen op te doen. De
min of meer vaste inrichting ( werken aan tafels, hoeken etc.. ) maar ook een bekende
dagindeling ( activiteiten op vaste momenten) en herhaling van activiteiten zorgen voor
structuur en herkenbaarheid. Dat draagt bij aan het gevoel van veiligheid.
De ondersteunende en stimulerende rol van de leidster is hierbij eveneens belangrijk.
Leidsters kunnen tijdens het spel van peuters nieuwe elementen toevoegen en samenspel
8

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
bevorderen. Werkstukjes en creatieve uitingen van het kind worden altijd positief
gewaardeerd en gestimuleerd.
Als een leidster ziet hoe een peuter voortdurend met een auto rondjes aan het rijden is, kan
zij vragen waar het kind naar toe gaat. Als het kind antwoordt dat ze naar papa gaat, stelt
de leidster voor om met de blokken een garage te bouwen.
Door zo samen te spelen wordt het spel van de peuter verbreed en haar belevingswereld
uitgebreid. De leidster en het kind krijgen op deze manier ook meer contact.
Het is belangrijk dat er steeds een uitdagende situatie voor het kind blijft bestaan die
aansluit op de behoefte van het kind. Vanuit nieuwsgierigheid en betrokkenheid van de
peuter kan er creatief geexperimenteerd worden, wordt nieuw en ander (spel)materiaal
uitgeprobeerd en wordt hiermee geoefend. Het spelplezier, de beleving staat hierbij voorop;
alleen of samen met andere kinderen. Dit alles heeft een positieve invloed op vaardigheden
en kennis.
Twee kinderen spelen in de zandbak. Pim brengt een kiepauto vol zand naar zijn Oma en
Marij schept zand in haar emmertje en gooit deze vervolgens weer leeg.De leidster stelt voor
dat Marij misschien Pim wel kan helpen, misschien is zij een goed hulpje. Door als leidster
spel te observeren, kun je kinderen soms een handje helpen.
Veiligheid is een voorwaarde voorde ontwikkeling van een peuter en de peuterspeelzaal
biedt hiervoor alle gelegenheid. Er zijn natuurlijk verschillen tussen de peuterspeelzalen; de
beschikbare ruimte binnen en/of buiten, het materiaal en mogelijkheden van de
verschillende peuterspeelzalen. Stichting Cluster ziet er op toe dat op alle speelzalen het
concrete materiaal van alledag kinderen volop mogelijkheden biedt om waardevolle speel-
en leermomenten alleen of met anderen te ervaren.
1.3. De groep en veiligheid
Voor het veiligheidsgevoel van kinderen streven we naar een vaste groep met vaste
leidsters. In ons plaatsingsbeleid houden wij er rekening mee als kinderen bij vriendjes in de
groep willen. Hierbij wel de kanttekening dat dit niet voor elke peuter per definitie het
meest wenselijk is. We proberen eveneens te voorkomen dat er tussentijds extra
wisselingen plaatsvinden al kan dit in een aantal gevallen wel noodzakelijk zijn en is dit ook
in uitzonderings gevallen mogelijk.
De peuterspeelzaal van Stichting Cluster zijn er voor kinderen met divers gedrag.Ook
kinderen met een beperking, een specifieke vraag of zorgbehoefte, zijn in principe welkom
op de peuterspeelzalen. We moeten wel de indruk hebben dat we ook inderdaad iets
kunnen toevoegen aan de verdere ontwikkeling en stimulering van het betreffende kind. En
uiteraard moeten ook de (personele) mogelijkheden en ruimte daartoe aanwezig zijn en
voor de leidsters hanteerbaar blijven. De plaatsing mag niet ten koste gaan van de
ontwikkeling, veiligheid en welbevinden van het kind zelf maar ook niet van de groep waar
9

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
het in verblijft. Vaak zal er in begin een proefperiode worden afgesproken en worden de
bevindingen van leidsters en ouders besproken. Dit vinden we erg belangrijk. En soms kan
het beter zijn om na overleg met de ouders te kiezen voor een andere vorm van opvang. De
peuterspeelzaal staat in ieder geval open om, met of zonder hulp van andere instanties, alle
mogelijkheden te bekijken en uit te proberen.
Zo proberen we voor alle kinderen of ze nu stil, druk, opvallend en initiatiefvol zijn, een plek
te creeren waar ze zich thuis voelen. Zoveel mogelijk komen we tegemoet en schenken we
aandacht aan de eigenheden en eigenaardigheden van ieder kind. We vinden het belangrijk
om zichtbaar te maken waar een kind juist goed en sterk in is.
Ook hierin vervult de leidster een belangrijke rol. De leidster heeft een voorbeeldfunctie en
zal heel bewust gebruik maken van ‘de groep’ kinderen: bijv. door vriendschappen tussen
kinderen te bevorderen, door hen samen te laten werken, spelen en samen te laten
delen.Ook kan de leidster gesprekjes met hen en tussen de kinderen onderling op gang
brengen en uitlokken.
De leidster kan een bijdehante peuter voorstellen om met een stil, wat verlegen kind een
spelletje te doen. Of aan een teruggetrokken peuter vraagt de leidster om met een kind dat
nog aan het wennen is, een spelletje te doen.
De leidsters schenken aandacht aan de emotionele leermomenten die op de peuterspeelzaal
natuurlijk ook voorkomen; verdriet, pijn, ruzie, maar zeker ook plezier. Dit vraagt een grote
betrokkenheid van de leidsters, ze zijn alert op alle mogelijkheden die zich voordoen in het
contacten met kinderen. Soms is de leidster heel dichtbij maar het kan ook zijn dat zij juist
afstand neemt om het kind zo de kans te geven om zelf naar oplossingen te zoeken.
Daan heeft erg veel verdriet als hij voor het raam zijn vader uitzwaait. Hij snikt en snottert en
wil niet getroost worden door de leidster. Joep staat naast hem te kijken naar de
vuilniswagen die juist buiten voorbijkomt. Het enthousiaste gebabbel van Joep leidt Daan af
en even later “brabbelen”ze hele verhalen daar voor het raam.Later zoekt Daan vaak Joep op
om mee te spelen.
In dit geval is een ander peuter dichterbij dan de leidster op dat moment nog de plek
vertegenwoordigt waar Daan nu juist niet wil blijven.
1.4 Activiteiten en veiligheid
We hanteren op alle peuterspeelzalen een duidelijke dagindeling, ook ten behoeve van de
herkennbaarheid en veiligheid voor de kinderen.
Tijdens een ochtend wisselen rustige en actieve momenten elkaar af met een aantal vaste
activiteiten in de grote groep of in kleinere groepjes. Het activiteitenaanbod is aangepast
aan de belevingswereld en de interesse van de kinderen en afgestemd op hun
ontwikkelingsniveau. Hierdoor zijn de kinderen ook betrokken. We nodigen de kinderen uit
10

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
om mee te doen en hen bij de activiteit te betrekken door ‘voor te doen’. Soms is het nodig
om een kind over de drempel te helpen en dit doen we met kleine stapjes door hen aan te
moedigen en te ondersteunen. Sommige kinderen moeten echt wennen aan gezamenlijke
activiteiten en zij krijgen daarvoor ook dan alle tijd en ruimte zodat ze hun grenzen kunnen
verleggen. Want daarin zit de groei en ontwikkeling.
Pieter is nog niet zo lang op de peuterspeelzaal. Vanuit de poppenhoek, op een veilige
afstand, kijkt hij naar de kring. Hij zorgt er wel voor dat hij alles ziet en niets mist. Na een
paar keer alleen maar gekeken te hebben komt hij ook in de kring zitten.
Natuurlijk krijgen de kinderen ook alle gelegenheid om vrij te spelen. Al naar gelang de
interesse en behoefte kunnen ze dan kiezen uit verschillende materialen en activiteiten.
Vanwege de structuur en de rust bieden wij ze geen onbeperkt aanbodaan maar er moet wel
voor alle kinderen voldoende uitdaging in zitten. De peuters worden door een actieve en
stimulerende rol van de leidsters verder uitgedaagd om hun mogelijkheden te ontdekken en
hun grenzen te verleggen.
1.5 Spelmateriaal en veiligheid
Kinderen krijgen alle ruimte om, binnen de grenzen van veiligheid, te experimenteren met
verschillende materialen en met verschillende spelsituaties. Zoals gezegd bieden wij de
kinderen niet alles tegelijkertijd aan. In kasten worden op geordende wijze verschillende
materialen aangeboden en hieruit kunnen de kinderen dan zelfstandig hun keuze maken.
We vinden het belangrijk dat kinderen leren zorg te dragen voor het speelgoed waar ze mee
gespeeld hebben. Opruimen is dan ook een vast onderdeel van het ochten/middagdritueel.
In de regel vinden kinderen het zelfs een leuke activiteit om samen met de andere kinderen
te doen. Het is duidelijk wat van hen verlangd wordt en hierbij vervullen de leidsters een
stimuleerende rol. Ook in de omgang met spelmateriaal en het ontdekken van eigen ‘kunnen
en kennen ‘ leveren de leidsters een belangrijke bijdrage. Zij proberen, vaak door in te
voegen in het spel van de kinderen, het spel te verrijken door nieuwe elementen aan te
dragen. Of door te structureren, al naar gelang datgene wat het kind nodig heeft.Leidsters
proberen bewust vanuit een positieve insteek in te spelen op de aanwezige kwaliteiten en
mogelijkheden van de kinderen.
Lieke speelt graag buiten. Zij probeert steeds de gele driewieler te pakken, maar fietsen kan
zij nog niet.Zij gebruikt de fiets als loopfiets. Door goed naar de andere kinderen te kijken
ontdekt Lieke hoe het moet. De leidster helpt haar om haar voeten op de trappers te zetten
en houdt haar achter vast om te duwen.”Zo gaat het goed, Lieke, jij kunt al bijna fietsen”zegt
zij.Trots en vasthoudend blijft Lieke oefenen en als haar moeder haar komt halen is zij dol
enthousiast. Door een kind te stimuleren en hem voor te doen hoe het moet, versterk je als
leidster zijn gevoel van zelfvertrouwen.
11

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Hoofdstuk 2 Persoonlijke competentie
Een tweede pedagogisch basisdoel is het ontwikkelen van de persoonlijke competentie.
Hiermee worden vaardigheden bedoeld die te maken hebben met zelfstandigheid,
zelfvertrouwen en onafhankelijkheid. Ons streven is dat een kind zoveel mogelijk in staat is
om allerlei problemen en situatie adequaat aan te pakken en zich goed kan aanpassen aan
veranderde omstandigheden. Dat vraagt flexibiliteit en veerkracht.
Op jonge leeftijd maken kinderen zich deze vaardigheden eigen door te oefenen in
exploratie en spel. Dat zijn de belangrijkste middelen om greep te krijgen op hun omgeving,
een belangrijke bron voor ontwikkeling van persoonlijke competenties. Een rijke veelzijdige
speelomgeving, een groepssamenstelling die tegemoet komt aan veiligheid en de
mogelijkheid biedt tot samenspel met daarbij de ondersteunende en stimulerende rol van
de leidster dragen hier allen aan bij.
2.1 Omgang leidster – kind en persoonlijke competentie
Zoals hierboven gezegd is speelt de leidster een stimulerende rol in de ontwikkeling van
kinderen. Samen met de leidster ontdekt het kind zijn grenzen en leert het wat het kan, wil
en durft.
In het samenzijn met de kinderen en door het gevarieerde aanbod aan spelmogelijkheden
op de peuterspeelzaal, zijn er veel leermomenten voor het kind waar de leidster op aan kan
sluiten.Door in te gaan op initiatieven van de kinderen, hen te ondersteunen, te belonen en
te complimenteren levert de leidster een positieve bijdrage aan hun ontwikkeling en
welbevinden. Op de peuterspeelzaal krijgt een kind de kans om te verkennen, te oefenen en
te ontdekken wat hij of zij kan, graag wil of leuk vindt. De leidster biedt hierbij alle steun en
helpt bij het verkennen van die eigen mogelijkheden.
Een kind is hulpje en mag bijvoorbeeld de tassen uitdelen aan de kinderen of de leidster
helpen bij het wegruimen van de ranjabekers en de tafel nat afvegen.De leidster spreekt het
kind aan op dat wat hij kan. Daarvoor moet ze bij hem aansluiten en zijn tempo volgen.
De vaardigheden die dat vraagt van de leidsters worden met de naaste collega regelmatig
besproken.
Een leidster vraagt aan haar collega bevestiging als een kind na drie keer vragen even door
haar buiten de kring gezet geplaatst wordt omdat hij zich steeds weer van zijn stoel laat
vallen.
12

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
2.2 Ruimte en persoonlijke competentie
De mogelijkheden van binnen- en buitenruimte kunnen per locatie verschillen. Ondanks
deze verschillen ( de beschikbare ruimte voor bewegingsactiviteiten en vrij spel) proberen
we een evenwicht te creeren tussen het bieden van veiligheid en uitdaging. De binnen- en
buitenruimte bieden over het algemeen voldoende gevarieerde mogelijkheden die
aansluiten bij leeftijd, interesse en ontwikkelingsniveau van de peuter.
Wij zorgen op iedere peuterspeelzaal voor een vertrouwde en herkennbare sfeer en we
hanteren een herkenbare indeling in rust en actie(momenten), dit om voor de kinderen een
veilige omgeving te creeren. Met de kinderen maken we heldere en begrijpelijke afspraken
over omgangsvormen en gedragsregels in verschillende ruimten. Deze kunnen per locatie
verschillen.
Ook door de indeling en aankleding van de ruimte proberen we de peuterspeelzaal extra
uitnodigend, spannend of uitdagend te maken. Dit doen we bijvoorbeeld door de hele
ruimte in te richten voor een thema als herfst, verkeer of Sinterklaas of door verschillende
themahoeken te maken. De indeling van het lokaal ligt dus niet altijd helemaal vast.
2.3 De groep en persoonlijke competentie
We dragen zorg voor het individuele kind in de groep. Alle kinderen proberen we de
aandacht, ondersteuning en zorg te geven die het nodig heeft maar die ook past bij zijn
leeftijd, karakter, niveau en zelfstandigheid. Voor een deel ben je hierbij afhankelijk van de
samenstelling van de groep. De groep is als sociale leeromgeving belangrijk voor een kind ( al
mag het individuele kind hieraan niet ondergeschikt worden). Kinderen in de groep kunnen
leren van elkaar in allerlei opzichten.Bijvoorbeeld door samen te werken en samen te
spelen, rekening te houden met elkaar en samen ervaringen te delen waaronder emoties.
Kinderen maken momenten mee dat ze moeten wachten op elkaar, dat ze leren omgaan
met regels maar ook dat ze elkaar moeten accepteren en respecteren.
Tot slot is in dit verband de peuterspeelzaal ook een plaats waar persoonlijke mogelijkheden
van kinderen verder geoefend kunnen worden ( sociale competentie). Het is een plek waar
kinderen hun ‘eerste’ sociale vaardigheden leren en wij willen hierbij bewust gebruik maken
van de mogelijkheden van die groep.
Mart en Lien spelen in de poppenhoek. Lien gooit de pop in bed en Mert tracht tevergeefs
haar eten te geven. De leidster gaat bij het spel zitten en aait de pop die in bed ligt. “Heeft
jou kind al gegeten, Lien? “vraagt zij, “ik zie dat Mart de pap al klaar heeft. Misschien kun je
jou kind nog even uit bed halen”. Nadat Mart eten heeft gegeven, legt hij de pop voorzichtig
in bed. De leidster en Lien gaan voor de pop nog een slaapliedje zingen.
Door als leidster samen met de kinderen voor de pop te zorgen, krijgt Mart ook een rol in het
spel en krijgen zorgzame gevoelens ook een plaats.
13

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
2.4 Activiteiten en persoonlijke competentie
De peuterspeelzalen van Stichting Cluster biedt de peuters een groot en gevarieerd
activiteitenaanbod, gericht op verschillende ontwikkelingsgebieden en ook varieerend in
moeilijkheidsgraad. Door het bieden van kansen en mogelijkheden aan de kinderen
individueel, ontwikkelen de peuters zich spelenderwijs. Zij ontwikkelen eigen initiatief en
zelfstandigheid. Als je merkt dat je ergens al goed in bent, gezien en gewaardeerd wordt, is
dat een belangrijke leerervaring en vergroot dat het zelfvertrouwen. En misschien heb je
tegelijkertijd op andere gebieden nog wat steun nodig en ben je nog niet zo ver. Deze vroege
positieve ervaringen, vertrouwen in eigen kunnen, zijn al heel wat waard! De
peuterspeelzaal speelt daarop in.
De projecten op de peuterspeelzaal sluiten aan bij herkenbare situaties en ervaringen vanuit
thuis en vanuit de omgeving van de peuter. Dit zijn uitgangspunten voor verdere verdieping
en ontdekking. Maar ook of juist de dagelijkse gang van zaken op de peuterspeelzaal biedt
kinderen veel kansen voor het ontwikkelen van persoonlijke kwaliteiten. Hiervoor proberen
we zoveel mogelijk alle momenten van de dag aan te grijpen. Bijvoorbeeld het samenzijn en
samenspelen met andere kinderen kan de peuters veel extra’s opleveren, zij oefenen en
bouwen hun persoonlijke kwaliteiten uit. Je te kunnen meten met leeftijdgenootjes ( op
gezonde wijze), je eigen sterke mogelijkheden te kunnen ontdekken en versterken, kan voor
de ontwikkeling en groei van zelfvertrouwen heel waardevol zijn.
Tegelijkertijd moeten we ook constateren dat we niet altijd, voor de volle 100%, tegemoet
kunnen komen aan de individuele behoeften van kinderen binnen de groep. De beperkte
tijd, een druk programma, een vooraf geplande activiteit maar ook de belangen van de
groep en/ of andere kinderen, staan dit soms in de weg. Gerichte aandacht hiervoor is
daarom ook niet altijd te realiseren, hoe belangrijk we dit ook vinden.Het meer doelgericht
gericht werken in kleine groepjes, waarin we aandacht kunnen besteden aan deze aspecten,
vinden we daarom belangrijk.
Stefan zit dromerig op zijn stoel. De groep is vaak te snel en te druk voor hem. Kralen rijgen
boeit hem wel.Voor Stefan is het belangrijk dat hij zich veilig gaat voelen in de groep en zijn
eigen plaatsje mag innemen. Om hem te laten ervaren dat de groep niet bedreigend hoeft te
zijn kan de leidster met een kleine groep kinderen samen met hem kralen rijgen. Door hem te
observeren en goed naar zijn lichaamstaalte kijken wordt duidelijk of hij meer zelfvertrouwen
krijgt. Vanf dat moment kan de leidster ander spelmateriaal aanbieden, samen met de
andere kinderen.
Vooral het verwoorden van de situatie en het verwoorden van Stefan’s gevoel zijn belangrijk.
Als je met een activiteit zoals plakken of schilderen met kleine groepjes werkt, kun je als
leidster het individuele kind meer complimenteren, stimuleren en motiveren.
2.5 Spelmateriaal en persoonlijke competentie
Op elke peuterspeelzaal is er voldoende gevarieerd (spel) materiaal voorhanden dat goed
aansluit bij de leeftijd, het ontwikkelingsniveau, de interesse en de nieuwsgierigheid van
kinderen. Ook het themagericht materiaal is hierop gericht. Alle peuterspeelzalen bieden
14

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
voldoende mogelijkheden en kansen voor belangrijke individuele leermomenten als
zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Kinderen leren op deze manier om te gaan met
spanning, frustratie en teleurstelling maar vergroten tegelijkertijd ook hun
doorzettingsvermogen.
Door structureel gebruik te maken van het peutervolgsysteem kunnen we snel die
individuele aandacht schenken aan ‘zorgkinderen’die het nodig hebben. Met gerichte
spelontwikkeling stimuleren we het kind individueel of in kleine groepjes. Door tijdens dit
samenspel aan te sluiten bij het spel van het kind en nieuwe elementen toe te voegen,
proberen we de peuter aan te zetten tot verkennen, ontdekken, grenzen verleggen en het
nemen van hindernissen.
De peuterspeelzalen van Stichting Cluster zijn allemaal VVE- peuterzalen en werken met de
methode ‘Piramide’. Hierdoor zijn er extra mogelijkheden om meer doelgericht te werken
met kinderen individueel of in kleinere groepjes.
Kinderen raken eveneens spelenderwijs vertrouwd met de rgeles en afspraken, hoe met
spelmateriaal om te gaan en als het nodig is besteden we daar natuurlijk extra aandacht aan
Hoofdstuk 3 Sociale competentie
Het is belangrijk dat kinderenzich kunnen ontwikkelen tot personen die goed functioneren in
de samenleving. Het ontwikkelen van sociale vaardigheden en sociale kennis Het is
belangrijk dat kinderen zich kunnen ontwikkelen tot personen die goed zijn hierbij
onontbeerlijk. De peuterspeelzaal is bij uitstek de plaats waar peuters positieve sociale
ervaringen kunnen opdoen, het is een leeromgeving waar kinderen al op jonge leeftijd ‘leren
‘ om samen te werken, anderen te helpen en zich in een ander te verplaatsen. Het deel
uitmaken van een groep en deelnemen aan gezamenlijke groepsgebeurtenissen zorgen voor
een prille ontwikkeling van verbondenheid en verantwoordelijkheid. Niet alleen ‘de groep’
maar ook de leidster speelt hierbij een belangrijke rol doordat zij contact tussen kinderen
stimuleert en in goede banen leidt.
3.1 Omgang leidster – kind en sociale competentie
Uit het voorafgaande is al duidelijk gebleken dat de leidster een belangrijke stimulerende rol
vervult in de ontwikkeling van sociale vaardigheden van kinderen. Natuurlijk dient de
leidster als voorbeeld voor alle kinderen. Maar de leidster zal ook gericht kinderen in hun
spel en tijdens activiteiten aanzetten tot samenwerken, samenspelen en samen ervaren. Zij
zal de contacten tussen kinderen tot stand brengen en in goede banen leiden. Niet alleen
tijdens kringactiviteiten maar gedurende alle momenten van de dag. Het samenzijn met
vertrouwde leidsters en bekende leeftijdgenoten bevordert de ontwikkeling van relaties en
het gevoel van veiligheid en verbondenheid binnen de groep.
Koen is de “baas” op het klimrek. Hij klimt en klautert en organiseert een actief spel.Bas
aanbidt hem maar durft zelf niet mee te doen.
15

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
We stimuleren hem om te proberen zijn grenzen te verleggen en contact te zoeken met Koen.
Tegen Koen: “Ik zie dat Bas graag mee wil doen met jou, wil je hem leren klimmen?”
Tegen Bas: “Misschien kun je aan Koen vragen of je hem mag helpen, zullen we het samen
vragen?”
De peuterspeelzaal is een plaats waar de peuters in een vroeg stadium een
‘leeromgeving’wordt aangeboden waar zij positieve sociale vaardigheden opdoen. In een
veilige en overzichtelijke situatie kunnen peuters bovendien hun sociale vaardiheden
oefenen. De leidster vervult hierin verschillende rollen ( verzorger, gangmaker,
bruggenbouwer of politieagent) maar zij zal in ieder geval overwicht en overzicht
hebben.Een leidster kan de sociale processen tussen kinderen ook hanteren en gebruiken en
kinderen daarin ondersteunen. Zeker wanneer de contacten wat meer problematisch
verlopen, is dit erg belangrijk. Dat is niet altijd even simpel; ingrijpen of juist nog even
aanzien! Ook de sociale contacten moet een leidster op hun waarde weten in te schatten;
biedt de vriendschap tussen deze peuters voor allebei positieve ervaringen of werkt het
beperkend? Wanneer is het moment dat ik als leidster ingrijp bij conflictsituaties, moet ik nu
sturend of corrigerend zijn? Vragen die zich leidsters gedurende de dag met regelmaat
stellen! De omgang met kinderen krijgt binnen de verschillende groepen op de
peuterspeelzalen een verschillende vorm, dit is afhankelijk van de kinderen in de groep maar
ook van de persoonlijke inbreng van de leidsters. Binnen een groep vraagt het in ieder geval
een nauwe afstemming tussen de beide leidsters. Het is van belang dat zij op een lijn zitten
in het omgaan met de kinderen. Dit is dan ook een terugkerend onderwerp van gesprek.
Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat van de ene leidster het kind wel achterstevoren van de
glijbaan af mag glijden en de andere leidster vind dit eng. In een dergelijk geval wordt een
lijn getrokken.
3.2 Ruimte en sociale competentie
We proberen de soms beperkte ruimte zo goed mogelijk te benutten. We brengen een
onderscheid aan tussen rustige plekken en actieplekken. Rustige plekken door het creeren
van wat kleinere hoeken ( leeshoek) waar twee of drie kinderen even rustig kunnen
‘wegduiken’. Actieplekken waar ze motorisch actief kunnen zijn ( auto- bouwhoek en
buitenterrein) en kunnen bewegen. Natuurlijk houden we een oogje op de kinderen en
brengen hun ook bij hoe met deze ‘vrijheden ‘om te gaan. We bespreken met de kinderen
onveilige situaties en gebeurtenissen maar we gaan ook in op onderlinge conflicten.
Als regel geldt: ‘in de groepsruimte gaan wij niet rennen ‘!
Zo biedt de ruimte voldoende kansen voor gezamenlijke en gevarieerde spelervaringen.
16

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
3.3 De groep en sociale competentie
De peuterspeelzaal, de groep, biedt alle kinderen voldoende en voortdurend gelegenheid
om contacten en sociale vaardigheden met elkaar op te doen. In deze betekenisvoole
‘leeromgeving’, in de contacten met bekende, vertrouwde maar soms ook nieuwe
leeftijdgenootjes, krijgen begrippen zoals samenwerken, samen delen en elkaar respecteren
huninvulling. Door de leidsters worden alle gelegenheden binnen de groep, bijna als
vanzelfsprekend aangegrepen om de peuters verder te brengen in hun sociaal emotionele
ontwikkeling. Dit gebeurt om samen met de kinderen te spelen, hen te begeleiden en te
ondersteunen in woord en gebaar, door voor te doen en voor te spelen,
Hierbij wordt rekening gehouden met de eigenheden en eigenaardigheden van het kind, zijn
kwaliteiten en zijn achtergrond.
Bente is nieuw op de peuterspeelzaal. Vooral als er iets gebeurd in de groep of als zich een
nieuwe situatie voordoet, raakt ze van slag. Ze huilt dan verdrietig en wil naar huis. Isa troost
haar steeds en blijft bij haar in de buurt.
Als leidster herkennen wij de onwennigheid van Bente maar accepteren ook de situatie dat
Isa een veel betere ‘opvang’ is voor haar dan wijzelf. Wij stimuleren hun contact en proberen
dat te verwoorden.”Als je je verdrietig voelt mag je wel bij Isa gaan zitten.”
Tegen Isa: “Ik zie dat je Bente troost, je bent een echte vriendin.”
3.4 De activiteiten en sociale competentie
Op de peuterspeelzaal hanteren wij een duidelijke vaste verdeling tussen groepsmomenten
en meer individuele momenten. De verschillende activiteiten zetten aan tot wisselende
groepssamenstellingen, in grotere en kleinere groepen. Tijdens de kringactiviteit komt vooral
het sociale aspect tot uiting: de peuters ervaren gezamenlijk plezier, pret, succes, ze leren
rekening te houden met elkaar en naar elkaar te luisteren.
Maar ook andere bezigheden in kleine en grotere groepen bieden volop stimulans tot samen
spelen, werken en omgang met verschillende kinderen. Wij vinden het belangrijk om bij deze
activiteiten aan te sluiten bij de interesse, de achtergrond en de belevingswereld van
peuters. Ook de ervaringen van de peuters in de echte wereld zijn hierbij belangrijk. Het kan
zijn dan in sommige gevallen door de thuissituatie van een peuter een nauw en intensief
contact met ouders noodzakelijk is. De peuterspeelzalen willen hiervoor aandacht hebben
vanuit een gezamenlijke zorg die ouders en leidsters hebben, voor de ontwikkeling van de
peuters.
Jelle heeft een zusje gekregen. Hij maakt een mooie tekening voor haar. In de kring vertelt hij
trots dat zijn zusje nog heel veel slaapt en huilt als ze honger heeft en dat ze Jolijn heet. Dan
mag Jelle beschuit met muisjes trakteren.
17

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
3.5 Het spelmateriaal en sociale competentie
Een gevarieerd aanbod van spelmateriaal draagt bij aan het sociale leren en ervaren. Hoewel
er natuurlijk verschillen zijn, beschikken alle peuterspeelzalen over voldoende spelmateriaal
voor individueel en/ of gezamenlijk spel. Een aanbod dat tegemoet komt aan de behoefte
tot gezamenlijk ervaren van plezier, pret en succes.
Een aanbod dat voor ieder individueel kind ook voldoende uitdagend, grensverleggend en
ontwikkelingsgericht is en rekening houdt met spanningsboog en concentratie van de
peuter.
Na de kring is het tijd om buiten te spelen en te fietsen. De kinderen rennen zo vlug mogelijk
naar hun favoriete voertuig. Bram komt huilend vertellen dat Bas op “zijn”tractor zit. De
leidster legt uit dat de fietsen en ook de tractor voor alle kinderen zijn en stelt voor om samen
aan Bas te vragen of hij straks op de tractor mag.
Even later zie je dat Bram en Bas om beurten een rondje rijden op de tractor.
Hoofdstuk 4 Waarden en normen; cultuur
Kinderen moeten de kans krijgen om zich de ‘cultuur’, gebruiken en ‘waarden en normen’ in
de samenleving waarvan zij deel uitmaken, eigen te maken. De peuterspeelzaal is een
aanvulling en uitbreiding op datgene wat een kind in het eigen gezin leert. Op de
peuterspeelzaal komen zij in aanraking met andere aspecten van de samenleving en met
andere gebruiken. Ook hierbij spelen de leidsters een belangrijke rol. Door hun reacties
ervaren kinderen de grenzen van goed en slecht, van anders zijn, van mogen en moeten. De
leidsters hebben dus een belangrijke invloed op de ontwikkeling van het vroege sociale
gedrag en vaardigheden, alleen al door hun voorbeeldfunctie.
4.1 Omgang leidster – kind en waarden en normen
De peuterspeelzalen hanteren de gangbare basale omgangsvormen en normen met de
kinderen, naar de ouders en naar elkaar als collega’s toe. Normen en waarden zoals ze in
Nederland gelden en waarbij woorden zoals respect, begrip en waardering het uitgangspunt
vormen. Dit ongeacht de verschillen die er zijn tussen culturen en achtergronden, tussen
kinderen, ouders en collega’s.
Natuurlijk wordt er op de verschillende peuterspeelzalen op verschillende manieren vorm
gegeven aan deze waarden en normen. Dit komt tot uiting in het hanteren van
omgangsregels en afspraken, door zelf aan de kinderen het goede voorbeeld te geven en
kinderen heel bewust deze regels bij te brengen.
De leidsters vervullen hierin naast de ouders een belangrijke rol en zijn zich hier terdege van
bewust. Zo willen we kinderen bijvoorbeeld leren om op hun beurt te wachten, niet door
elkaar heen te praten, elkaar aan te spreken met de voornaam en conflicten op een
acceptabele wijze op te lossen. En iedereen, groot en klein, levert zijn bijdrage aan en is
verantwoordelijk voor een prettig speel- en werkklimaat.
18

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Roos is heel boos omdat haar moeder snel naar huis gaat. Haar broertje ligt thuis ziek in bed.
Zij huilt hard en begint alle stoeltjes om te gooien. De leidster laat haar even begaan, totdat
andere kinderen van streek raken. De leidster gaat in de buurt van Roos zitten en benoemd
haar verdriet en boosheid. Rustig begint ze de stoeltjes rechtop te zetten en vraagt Roos haar
te helpen. Daarna gaat ze met haar zitten puzzelen om Roos even de rust te gunnen en
positief contact met haar te maken.
Ondanks de verschillen komen omgangsregels en afspraken op de verschillende
peuterspeelzalen in groten lijnen overeen met elkaar en ze zijn met regelmaat onderwerp
van gesprek in de werkbesprekingen van de leidsters. Want we vinden het belangrijk om als
team gezamenlijk afspraken te maken over omgang met kinderen, omgang met bepaalt
gedrag en over wat we belangrijk vinden om kinderen te ‘leren’. Ook naar elkaar toe, als
collega’s binnen de peuterspeelzalen willen we uitdrukking geven aan deze uitgangspunten.
Het bespreken van onderwerpen als regels en omgang met elkaar en het ter discussie stellen
hiervan, vraagt ook van de leidsters wederzijds respect, een geven en nemen. Het met elkaar
terug kijken naar wat goed maar ook minder goed verloopt, vraagt soms concessies bij het
opstellen van nieuwe regels en afspraken. Dat is niet altijd even gemakkelijk, vooral niet als
dit het eigen functioneren betreft. Collegiale consultatie zorgt wel steeds voor een bewuste
aanpak van de kinderen
4.2 De ruimte en waarden en normen
De kinderen leren op de peuterspeelzaal snel en spelenderwijs de afspraken over wat wel en
niet kan t.o.v. elkaar en t.a.v. de ruimte en materialen. Hier wordt niet zo nadrukkelijk
aandacht aan besteed aar kinderen nemen als vanzelfsprekend afspraken over door gewoon
met de anderen mee te lopen en mee te doen. Wel wijzen we de kinderen op algemeen
gangbare omgangsvormen ( als taalgebruik) en stimuleren we positief gedrag. We geven
hierin uiteraard zelf het goede voorbeeld en zorgen ervoor dat de ruimtes en ook het verblijf
leefbaar en aangenaam zijn voor iedereen.
De groep is druk en Bas en Tijn hebben er last van. Zij kunnen hun treinrails niet uitleggen en
de bouwwerken vallen om door rondsjouwende kinderen. De leidster geeft hen de
mogelijkheid om in een rustig hoekje te gaan spelen. Bas en Tijn doen hun uiterste best en de
rust in de groep keert terug, ook omdat de rondsjouwende kinderen minder aangesproken
hoeven te worden.
19

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
4.3 De groep en waarden en normen
De groep is bij uitstek geschikt om gangbare waarden en normen ( omgangsregels) aan
kinderen over te dragen. In de omgang met elkaar geeft het veel mogelijkheden om
gezamenlijke ervaringen, maar ook emoties met elkaar te delen. Zowel aan positieve als ook
negatieve ervaringen en conflicten kunnen woorden gegeven worden. Spelenderwijs worden
de kinderen, hoe klein ze ook zijn zich bewust van hun eigen rol en verantwoordelijkheid. In
een groep is er voldoende gelegenheid te oefenen in verschillend sociaal gedrag en de
cosequenties te zien die dit heeft voor andere kinderen. De peuterspeelzaal biedt peuters
zondermeer verrijking op dat gebied. Natuurlijk zal de leidster ook wel eens corrigerend op
moeten treden ter bescherming van de andere kinderen en het kind zelf maar ze biedt
tevens alternatieven aan. Zij zal hier iets aan toe voegen en heeft dus een stimulerende en
ondersteunende rol.
Femke bouwt een enorme muur door het lokaal heen met grote blokken. Als ze bij de
poppenhoek doorbouwt, wordt haar muur omvergelopen door kinderen die daar spelen. Ze
wordt boos en huilt.
De leidster legt de situatie uit en de kinderen die in de poppenhoek spelen leggen haar uit dat
haar ‘muur’voor hen in de weg staat. Samen helpen ze haar de ‘muur’te verplaatsen.
4.4 Activiteiten en waarden en normen
De peuterspeelzalen willen uitdrukking geven aan de gangbare waarden en normen zoals ze
in Nederland gehanteerd worden. Door in te spelen en te praten over alle dingen die
kinderen in hun nabije omgevingof op de peuterspeelzaal zelf meemaken brengen we heel
bewust de gangbare waarden en normen dicht bij kinderen. Dit doen we ook op de wijze
waarop we met elkaar omgaan en respect hebben voor ieders eigenheid en achtergrond,
rekening houden met elkaar, samen delen en elkaar helpen.
We willen hierbij aansluiten op gebeurtenissen in het echte leven ( het gezin, de omgeving
en de wijk), zodat het niet bij loze woorden blijft, maar handelingen concreet zichtbaar
worden en betekenis krijgen. Hoe jong de kinderen ook zijn!
We constateren echter tevens dat we op de peuterspeelzaal meer aandacht zouden kunnen
besteden aan de verschillende culturen en achtergrondenwaaruit kinderen afkomstig zijn.
4.5 Spelmateriaal en waarden en normen
Het spelmateriaal wat op de peuterspeelzaal aanwezig is, geeft kinderen alle gelegenheid
om in spelvorm, vertrouwd te raken met waarden en normen van andere culturen. Het
werken in hoeken ( verkleedhoek, keuken, winkeltje) en met verschillende alledaagse
spullen, maakt kinderen wegwijs in het alledaagse leven. Zo kunnen in deze speelvorm
verschillende rollen worden geoefend, waar we als leidster natuurlijk ook bewust in kunnen
sturen en invloed op uit kunnen oefenen. Dat we afspraken en regels hanteren hoe we met
zijn allen met spelmateriaal omgaan is vanzelfsprekend.
20

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Hoofdstuk 5 Ontwikkelingsfasen van peuters
Er worden op de peuterspeelzaal optimale ontplooingskansen geboden ten aanzien van de
volgende ontwikkelingsaspecten:
5.1 Motorische ontwikkeling
Voor kinderen is bewegen een heel belangrijk gegeven. Kinderen hebben plezier in bewegen
en spelen vrijwel continu. Een goede motorische ontwikkeling levert voor het jonge kind een
bijdrage aan de totale ontwikkeling. Belangrijk is dat kinderen veel buiten spelen en niet te
vaak en te lang op een stoel zitten. De peuter heeft naarmate hij ouder wordt steeds meer
de beheersing over zijn coordinatie en krijgt meer bedrevenheid in de fijne motoriek. Tijdens
de creatieve activiteiten wordt juist op de fijne motoriek een beroep gedaan. Afhankelijk van
de fase waarin de peuter zit, biedt de leidster gepaste materialen aan.
5.2 Ontwikkeling van de zintuigen
Verscheidenheid in het aanbod van activiteiten en materialen prikkelen het horen, zien en
voelen. Ten aanzien van deze aspecten zijn zand, water, verf en klei onmisbare
ontwikkelingsmaterialen. Ook buitenactiviteiten zijn voor de ontwikkeling van zintuigen
belangrijk, andere geluiden, geuren, materialen en dingen om te zien en te voelen
stimuleren de kinderen in de ontwikkeling.
5.3 sociaal-emotionele ontwikkeling
Peuters in de leeftijd van rond de twee jaar hechten zich sterk aan enkele volwassenen. Daar
voelen zij zich veilig bij. Het afscheid nemen na het brengen kan dan gedurende een periode
moeilijk zijn. Het kind moet dan het vertrouwen krijgen dat de ouder hem echt weer komt
ophalen. Ouders en de leidsters maken rondom het afscheid nemen duidelijke afspraken.
Door het afscheid kort en bondig te houden kan de peuter aan het afscheid wennen en
sneller over zijn verdriet heen komen.
De behoefte aan spelen met andere kinderen wordt groter. Dit spelen ontwikkelt zich van
‘naast elkaar spelen’naar samenspelen. In het aanbod van de leidster zal het begrip
‘samen’een belangrijke rol spelen.
Door de toenemende hoeveelheid indrukken die een twee- tot vierjarige krijgt zijn angsten
en nare dromen niet ongewoon, want peuters hebben een grote verbeeldingskracht. Met
fantasie- en imitatiespel kunnen kinderen hun ervaringen en emoties verwerken. Hierbij
kunnen verkleedkleren, ( poppenkast-) poppen en andere attributen voor situaitespelen,
goed van dienst zijn.
Peuters stellen zich steeds onafhankelijker op en krijgen inzicht in oorzaak en gevolg en in
het verleden, heden en toekomst. Zo krijgen ze ook steeds meer inzicht in wat wel en niet
mag. De gewetensvorming begint bij ongeveer drie jaar; het afkeuren van gedrag en het
belonen is voor de leidsters een middel om het kind te helpen in zijn ontwikkeling en nooit
21

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
een doel op zich. De leidster helpt het kind in zijn ontwikkeling door duidelijk te zijn in het
stellen van regels en grenzen.
Grondregel is dat zoveel mogelijk wordt getracht negatief gedrag van een kind om te buigen
tot acceptabel gedrag.
5.4 Taalontwikkeling
Boekjes bekijken, voorlezen, vertellen en gesprekjes voeren horen tot de dagelijkse
bezigheden van de leidsters. Peuters leren zo nieuwe woorden, begrippen en zinnen
formuleren. Hierbij geldt: ‘niet krompraten’met de kinderen, maar het goede voorbeeld
geven. Dus niet ‘doe jij lekker spelen’.
Peuters leren immers door middel van imitatie van de volwassene.
De communicatie tussen de kinderen onderling is aanvankelijk met een- of tweewoord
zinnen. Vanaf ongeveer drie jaar kan de peuter verwoorden wat hij bedoeld en kan woorden
en daden op elkaar aansluiten. Tegen de tijd dat de peuter naar de basisschool gaat zal het
voortdurend vragen naar het ‘waarom’en het ‘wanneer’; hiermee leert de peuter steeds
meer betekenissen van woorden en begrippen kennen.
5.5 Ontwikkeling van leren en denken ( cognitieve ontwikkeling)
Voor kinderen is spelen leren. Spelsituaties en speelmaterialen bieden het kind een schat
aan ervaringen die de basis zijn van al het leren in de toekomst. Op de peuterspeelzaal wordt
een peuter begeleid in dit leren door een aanbod van activiteiten en materialen die passen
bij zijn of haar leeftijd. In pedagogische termen betekent dit aansluiting zoeken bij de
gevoelige periode waarin een kind zit. Deze aansluiting impliceert tevens dat grenzen
verlegd kunnen worden. De peuter leert door het spelen allerlei begrippen, zoals:
ruimte/achter/ naast, kleuren, vormen; rond/vierkant, maten; groot/ klein/ hoog/ laag
enzovoort. Het spelenderwijs benoemen van dergelijke begrippen door de leidsters begint al
in een vroeg stadium. Een peuter vraagt naar het hoe en waarom van dingen. Een peuter
heeft nog een concreet denkniveau, het abstracte denken ontwikkelt zich vanaf ongeveer
vijf jaar.
Hoofdstuk 6 Voor- en vroegschoolse educatie (VVE)
Voor – en vroegschoolse educatie is een ontwikkeling- en
stimuleringsprogramma.
VVE is een educatieve methode voor alle kinderen van ruim twee jaar. Alle peuterspeelzalen
van Stichting Cluster zijn VVE peuterspeelzalen. Deze peuterspeelzalen bieden peuters extra
ondersteuning om achterstanden voor de start in groep 1 van het basisonderwijs, te
verminderen of zelfs op te heffen. De peuterspeelzalen van Stichting Cluster werken met de
Piramide-methode.
22

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
6.1 Piramide
Piramide kenmerkt zich door de heldere structuur in de speel- en leeromgeving.
Aantrekkelijke materialen zorgen ervoor dat de kinderen kunnen ontdekken en verkennen
op alle ontwikkelingsgebieden.
23
Piramide heeft een sterke pedagogische basis. In een veilige speel- leeromgeving
waarin kinderen zich prettig voelen, krijgen ze volop kansen eigen initiatieven te
nemen in spel en zelfstandig leren.
Piramide is een evenwichtige methode waarin alle ontwikkelingsgebieden op
gelijkmatige wijze aan de orde komen.
Piramide heeft een aantal speciale uitwerkingen voor kinderen die extra steun nodig
hebben, zoals taalstimulering extra spel of tutoring.
Zelfstandig leren
Zelfstandig leren is een bijzondere en typische Piramideactiviteit. Kinderen zijn nieuwsgierig
en willen graag nieuwe dingen leren. In de Piramidemethode bieden we kinderen een rijke
leeromgeving om zelf initiatieven te nemen.
Thema’s
Bij Piramide draait alles om thema. Een Piramideproject is een geheel van activiteiten rond
de ontwikkelingsgebieden. Elk project heeft een opbouw rond een bepaald thema. Er zijn
allerlei activiteiten, toepassingen, ideeen, spelletjes, liedjes en natuurlijk een veelheid aan
verwerkingsmogelijkheden.
Bij het spelprogramma staat het initiatief van het kind voorop, waarbij het kind
geobserveerd wordt om na te gaan of het kind voldoende initiatief neemt, hoe betrokken
het is bij zijn spel en wat zijn spelniveau is. Voor elk project worden de hoeken van het lokaal
in de sfeer van het nieuwe thema ingericht en worden er allerlei materialen klaar gelegd. Op
die manier worden de kinderen uitgedaagd vrij te gaan spelen om het nieuwe materiaal te
gaan ontdekken. Het initiatief van het spel ligt bij het kind. Het kind wordt aangemoedigd,
ondersteund en krijgt feedback. Als et kind onvoldoende initiatief neemt of onvoldoende rijk
speelt, kan de leidster meespelen of suggesties geven om zo het spel te verrijken.
Groepsprogramma
Het groepsprogramma is de kern van ieder project. Vanuit het initiatief van de leidsters
onderzoeken de kinderen een bepaald thema. Er worden individuele opdrachten en
groepsopdrachten gegeven. De activiteiten worden gedifferentieerd aangeboden:
gemakklijker en moeilijker. De groepsexploiratie bestaat uit vier stappen: orienteren,
demonstreren, verbreden en verdiepen. Met deze stappen onderzoekt de leidster samen
met de kinderen ‘stapsgewijs’ een onderwerp.

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Tutorprogramma
Tutoring is een effectieve manier om de ontwikkeling van de kinderen te bevorderen. Het
betekent verlenging en intesivering van de leertijd.
Sommige kinderen hebben extra ondersteuning nodig. Het belangrijkste deel van het
tutorprogramma bestaat uit het vooraf, preventief, doornemen van de activiteiten van het
groepsprogramma. Het kind volgt dezelfde stappen als bij het groepsprogramma:
orienteren, demonstreren, verbreden en verdiepen.
Hoofdstuk 7 Observeren en Signaleren
Ieder peuter ontwikkelt zich op zijn eigen tempo en op zijn eigen manier. Bij de meeste
peuters is geen reden tot bezorgdheid, maar soms kunnen er vragen opkomen over het
gehoor, het gezichtsvermogen, de motoriek, taal- en spraakontwikkeling, de opvoeding of
het gedrag. De leidster bespreekt haar bevindingen met de ouders. In dit gesprek is ruimte
voor het uitwisselen van informatie met als uiteindelijke doel een oplossing te vinden waar
iedereen zich prettig bij voelt. De leidster kan zelf door verschillende observatiemethoden
het eventuele probleem helder krijgen. Ook kan zij haar collega (‘s) om advies vragen.
Tijdige signalering van een eventuele achterstand of ontwikkelingsstoornis maakt het
mogelijk om advies en hulp in te schakelen waardoor de nadelige gevolgen zo beperkt
mogelijk blijven.
Het kind wordt op de peuterspeelzaal 2 keer getoetst. De eerste keer met 3 jaar en 2
maanden en de tweede keer met 3 jaar en 11 maanden net voordat het kind de
peuterspeelzaal verlaat ( i.v.m. vakanties kan dit soms vroeger of later zijn) Na elke toets
worden de ouders uitgenodigd voor een gesprek.
De peuterspeelzaal heeft ten aanzien van opvoedvragen een verwijzende taak en fungeren
als intermediair bij het tot stand brengen van een aanbod voor opvoedondersteuning.
Een leidster kan gebruik maken van advies van externe deskundigen. Mensen die
gespecialiseerd zijn in problemen die kunnen optreden bij opgroeiende peuters, zoals een
logopediste, ortopedagoog, kinderfysiotterapeut of consultatiebureauarts.
Ouders hebben de primaire verantwoordelijkheid voor hun peuter. Wanner ouders niets
doen met het advies en geen verdere stappen ondernemen of toestemming geven tot, dient
de leidster dit te allen tijde te respecteren. Hierop is een uitzondering: bij een vermoeden
van kindermishandeling wordt contact opgenomen met het Advies en Meldpunt
Kindermishandeling.
7.1 Protocol Signalen Kindermishandeling
Binnen Stichting Cluster Peuterspeelzalen en kinderopvang bestaat een protocol ‘signaleren
Kindermishandeling’. In dit protocol wordt de verantwoordelijkheid omschreven voor het
signaleren van Kindermishandeling en voor het ondernemen van actie na het signaleren. De
peuterspeelzalen gaan uit van een “niet pluis gevoel” wanneer er mogelijk sprake is van
24

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Kindermishandeling. Aan de hand van een Stappenschema, welke begint bij het vermoeden,
worden verantwoordelijkheden en acties van betrokkenen omschreven.
7.2 Contacten Logopedie en Wijkverpleegkundige
De peuterspeelzalen hebben structureel overleg met de wijkverpleegkundige ( (
(consultatiebureau) en de schoollogopediste. Zodat we, indien nodig samen met u bij hen
advies kunnen inwinnen.
7.3 Zorg- Netwerk Losser
In dit Netwerk hebben politie, GGD, onderwijs, JGZ, consultatiebureau, BJZ zitting. Ook de
peuterspeelzalen van Stichting Cluster zijn hier vertegenwoordigd.
Hoofdstuk 8 Ouderbeleid
Om peuters optimale ontwikkelingskansen te kunnen bieden, heeft elke peuterspeelzaal een
taak ten opzichte van ouders. Informatie-uitwisseling, overleg en afstemming m.b.t. de
aanpak van de individuele peuter zijn taken die iedere speelzaal ten opzichte van ouders
heeft. Voor veel ouders werkt deze informatie-uitwisseling als opvoedingsondersteuning.
Daarnaast blijkt de peuterspeelzaal in toenemende mate voor ouders op het gebied van
opvoeding een vraagbaakfunctie te vervullen. Door het laagdrempelige karakter leggen
ouders vrij gemakkelijk vragen, zorgen en/of opvoedkwesties neer bij de leidsters van de
peuterspeelzaal. De peuterspeelzaal heeft ten aanzien van opvoedvragen een verwijzende
taak en fungeert als intermediair bij het tot stand brengen van een aanbod van
opvoedingsondersteuning. Het uitvoeren van dit aanbod moet door gespecialiseerde
deskundigen gebeuren.
De peuterspeelzaal draagt bij aan contacten tussen ouders onderling waarbij ( opvoedings)
ervaringen kunnen worden uitgewisseld
Uitgangspunten van het ouderbeleid
In een goed contact tussen ouder en leidster is er wederzijds vertrouwen in elkaar, een
vertrouwensband is nodig. De peuterspeelzalen hanteren daarbij volgende uitgangspunten:
25
Doel is dat alle ouders zich thuis en welkom voelen op de locatie
Ouders krijgen regelmatig informatie over hoe met de peuters wordt omgegaan
zodat de ouders weten waar zij aan toe zijn.
Ouders krijgen gelegenheid om hun wensen en hun kritiek over te brengen.
Ouders kunnen advies krijgen ten aanzien van de opvoeding en verzorging.
Wat kan de ouder van de leidster verwachten en wat verwacht de leidster van de ouder
Een open contact, omdat dit de basis legt voor de ontwikkeling van de peuter
Betrokkenheid, zij delen de zorg en de opvoeding

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
26
Respect voor de werkwijze, medewerking en erkenning van regels en grenzen die er
zijn; het contact tussen de ouder en de leidster betreft altijd zaken die te maken
hebben met de eigen peuter. Dit betekent dat er geen informatie wordt gegeven
over andere peuters.
De contacten tussen de ouder en de leidster kunnen o.a. als volgt vorm krijgen
Korte gesprekken tijdens het brengen en halen of op afspraak
Ouderavonden
Op afspraak (gesprekken waarbij de toetsen worden besproken)
Hoofdstuk 9 Klachtenregeling
Een belangrijk uitgangspunt voor onze organisatie is het aanbieden van diensten van
kwalitatief hoog niveau.Toch is het mogelijk dat een ouder niet tevreden is over de
dienstverlening. Wij vinden het belangrijk dat de ouder ons op de hoogte stelt van de klacht.
Een klacht biedt ons de mogelijkheid de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren.
Een klacht kan mondeling of schriftelijk in worden gediend bij elke leidster. Het is voor beide
partijen het meest bevredigend de kwestie met de betrokken medewerker en/of met de
leiding bespreekbaar te maken. Samen met hun wordt geprobeerd de klacht op te lossen.
Wanneer na overleg de klacht niet naar tevredenheid is opgelost kan de klacht voor worden
gelegd aan een externe klachtencommissie.
De klachtenregeling en formulieren liggen op de peuterspeelzaal.
Hoofdstuk 10 Algemeen
De groep
Vanaf twee jaar mag het kind de peuterspeelzaal bezoeken. De peuter komt minimaal 1 keer
per week. Vanuit pedagogisch oogpunt raden wij aan de peuter minimaal twee dagdelen per
week naar de speelzaal te laten gaan. De peuters hebben op de vaste dagdelen in ieder geval
een vaste leidster. De groepsgrootte per peuterspeelzaal verschilt, van 14 tot maximaal 16
kinderen. De groepen bestaan uit kinderen van de leeftijd twee tot vier jaar. Er zijn ook
peuterspeelzalen die met jongste groepen ( leeftijd twee tot drie jaar) en oudste groepen (
leeftijd 3 tot vier jaar ) werken.
Team-samenstelling
Vanzelfsprekend hebben al onze leidsters ( pedagogische medewerkers) de benodigde
opleidingen afgerond. Dit houdt in dat zij allen tenminste in het bezit zijn van SPW 3.
Daarnaast mag u van hen verwachten dat zij handelen zoals in dit pedagogisch beleidsplan is
vastgelegd.

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
In een peuterspeelzaalgroep is altijd een gekwalificeerde leidster aanwezig. Bij acht of meer
kinderen zijn er twee leidsters aanwezig. Op een VVE- peuterspeelzaalgroep zijn altijd twee
gekwalificeerde leidsters aanwezig.
Er is altijd iemand aanwezig met het diploma BHV ( bedrijfshulpverlening).
Daarnaast zijn er regelmatig stagiaires van diverse opleidingen aanwezig
Bij ziekte van een van de leidsters wordt er een beroep gedaan op een andere
gekwalificeerde leidster ( meestal van een andere locatie). Stichting Cluster heeft een
achterwachtregeling voor als een leidster alleen op een groep staat.
Op de peuterspeelzalen is tevens een aantal uren per week een interieurverzorgster
aanwezig die de peuterspeelzaal buiten de openingstijden schoon maakt.
Dagindeling
Voor peuters is het belangrijk dat ze zich veilig en vertrouwd voelen. Een vast programma
geeft het kind houvast, vergroot het gevoel van veiligheid en vertrouwdheid. Op elke
peuterspeelzaal wordt daarom gewerkt met een vaste dagindeling.
Tussen de peuterspeelzalen onderling zijn er verschillen. Echter op een ochtend of middag is
er, na het binnenkomen en afscheid nemen altijd ruimte voor vrij spel. Er is een gezamenlijk
gedeelte waar iets wordt gdronken en gegeten. Meestal wordt er een dagelijkse activiteit
gedaan en gaan wij met de groep in de kring.Zo mogelijk wordt er dagelijks buiten gespeeld.
27
Brengen van kinderen
Vrij spel
Knutselen
Gezamenlijke activiteit
Drinken/eten
Kring
Buiten spelen
Ouders halen kinderen op
Wennen
Er wordt bewust omgegaan met de wenperiode, omdat het belangrijk is dat nieuwe peuters
snel vertrouwen in de leidster krijgen. Het wennen verloopt bij het ene kind makkelijker dan
bij het andere. De gewenningsperiode wordt stapsgewijs opgebouwd. De eerste stap is een
bezoek samen met de ouder aan de groep waar de peuter geplaatst zal worden. Ook bij
ouders speelt het proces van loslaten een rol.
Daarna bezoeken de peuters gewoon twee dagdelen de speelzaal ( bij “VVE’kan dit 3 of 4
dagdelen zijn).
Afscheid nemen
De peuter en ouder worden persoonlijk begroet bij het binnenkomen. De meeste ouders
blijven nog even spelen, waardoor de overgang van thuis naar de speelzaal gemakkelijker

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
verloopt. Als de ouder vertrekt, helpt de leidster als het nodig is bij het afscheid nemen. Het
is vooral voor de jonge peuters erg belangrijk, dat hier zorgvuldig mee wordt omgegaan.
Peuters moeten weten wanneer hun ouder er nog wel is en wanneer niet. Vertrekken
zonder afscheid nemen maakt peuters angstig en onzeker. Duidelijkheid wordt gegeven
doordat de leidster samen met het kind de ouder uitzwaait. Ook voor een peuter, die al
gewend is op de speelzaal kan het moeilijk zijn om afscheid te nemen. Voor de meeste
peuters is het goed om het afscheid zo kort mogelijk te houden. Het langer blijven van de
ouder heeft vaak een omgekeerd effect. De leidster bepaalt samen met de ouder het juiste
moment van afscheid nemen. Peutes kunnen zich alleen veilig en vertrouwd voelen als ze
weten, dat ze ook weer worden opgehaald. Door het aangeven van een duidelijk
orientatiemoment wordt het tijdstip van ophalen voor het kind zo concret mogelijk.
Aan het eind van de ochtend/middag komen de ouders hun peuter ophalen. Om hier alle
aandacht aan te kunnen geven, zorgt de leidster ervoor dat rond dit tijdstip alle activiteiten
zijn afgerond.
Ziekte
Ouders melden de peuter die door ziekte of een andere reden niet deel kunnen nemen, af
bij de leidster. Leidsters vragen de ouders hun kind thuis te houden of op te halen als het
kind zich niet kan handhaven in de groep omdat het hangerig is, huilbuien of pijn heeft. Een
ziek kind voelt zich niet thuis op de peuterspeelzaal. Het is wenselijk dat de ouders de
leidster informeren als de peuter in aanraking is geweest met een besmettelijke ziekte.
Omgekeerd zal de leidster de ouders informeren als er een besmettelijke ziekte heerst op de
peuterspeelzaal.
Richtlijnen hiervoor zijn aanwezig op de speelzaal in het protocol hygiene en veiligheid van
de GGD.
In principe worden er op de peuterspeelzaal geen medicijnen toegediend aan de kinderen.
Feesten en rituelen
Voorspelbaarheid in het groepsgebeuren zit ook in de dagelijkse en feestelijke gewoonten
en rituelen. Samen met de peuters zwaaien naar de vertrekkende ouder, samen zingen voor
het eten en drinken, het zingen en trakteren bij de verjaardag van de peuter of bij het
afscheid van de groep, Feestvieren is samen plezier maken, samen van de sfeer genieten en
samen van de traktratie genieten. Feestvieren roept ook emoties op zoals blij en vrolijk zijn,
maar het ongewone kan voor het kind ook spannend of zelfsangstig zijn. Doordat feesten
regelmatig gevierd worden, leert de peuter met deze emotie omgaan. Het vieren van
feesten gebeurt bovendien vaak in vaste volgorde, zodat de peuter weet wat er gaat
gebeuren. Zo wordt b.v. de spanning van een eigen verjaardag ook minder groot. Een
verjaardag wordt aangepast aan de individuele behoefte van de peuter. Niet iedere peuter
staat graag in het middelpunt van de belangstelling.
Er wordt aandacht besteed aan de volgende feesten
28

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
29
Kerst en Pasen
Het sinterklaasfeest
carnaval
Verjaardagen van peuters
Afscheid van peuters
Vaderdag en Moederdag
Afsluiting van het schooljaar
Op de peuterspeelzaal werken wij met thema’s. Bij de keuze van het thema wordt rekening
gehouden met de belevingswereld van de peuter. De seizoenen en de jaarfeesten zijn steeds
weer terugkerende thema’s. De peuters genieten van de sfeer en de gezelligheid. Tevens
leren ze spelenderwijs iets nieuws.
Hoofdstuk 11 Ruimte- indeling
11.1 Binnenruimten
De groepsruimten zijn zodanig ingericht dat de kinderen op een veilige manier kunnen
spelen en ontdekken. De indeling van de groepsruimte biedt kinderen de mogelijkheid om
zelf keuzes te maken. Er zijn allerlei hoeken gecreeerd zodat kinderen in kleine groepjes of
alleen kunnen spelen, maar ook kunnen kiezen in welk hoekje zij willen spelen. Zij kunnen
kiezen om rustig te spelen in bijvoorbeeld de poppenhoek of voor een hoek waar zij een
beweeglijk spel kunnen spelen bijvoorbeeld bouw(auto)hoek. Het zijn flexibele en
uitdagende indelingen van de ruimte, waarbij de zelfstandigheid van het kind gestimuleerd
wordt.
11.2 Buitenruimten
Wij vinden het belangrijk dat kinderen vaak buiten spelen. Wij streven ernaar om dagelijks
met de kinderen naar buiten te gaan waar zij keuze hebben uit verschillende materialen en
speelmogelijkheden. De buitenruimten zijn zodanig ingericht dat kinderen uitgedaagd
worden om de wereld om hen heen te ontdekken en buiten iets te beleven hebben.
Kinderen ontdekken door te doen en te ervaren. Zij komen in contact met de natuur zoals
zand, bladeren en gras.
Er zijn volop fietsen en trekkers aanwezig, net als een zandspeelplaats met emmertjes,
schepjes en vormpjes. In de zomer wordt er ook met water gespeeld.
Hoofdstuk 12 Veiligheid en gezondheid
12.1 Brandactieplan en ontruimingsplan
De peuterspeelzalen hebben een brandactieplan en ontruimingsplan. Deze hangen zichtbaar
op de groepen. Het plan is bekend bij degenen die op de locatie werkzaam zijn. Er vindt

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
minimaal eenmaal per jaar een ontruimingsoefening met de brandweer plaats en op basis
daarvan een evaluatie en – indien nodig bijstelling van het brandactieplan.
12.2 Bedrijfshulpverlening
Binnen de peuterspeelzaal is altijd minimaal 1 pedagogisch medewerker aanwezig die in het
bezit is van een diploma Bedrijfshulpverlening ( BHV-er). De BHV-er heeft de leiding tijdens
een ontruiming of op het moment dat er iemand onwel wordt, totdat er gediplomeerde hulp
aanwezig is. Elk jaar gaan de BHV-ers op herhalingscursus zodat zij op de hoogte blijven van
de ontwikkelingen die er op dit gebied zijn.
12.3 EHBO
Alle pedagogische medewerkers binnen de peuterspeelzalen van Stichting Cluster
beschikken over een diploma Kinder-EHBO. Zij weten bij ongelukken of onwel raken van
kinderen hoe zij moeten handelen, eventueel totdat er professionele hulp aanwezig is. Via
een jaarlijkse herhalingscursus worden kennis en vaardigheden steeds opgefrist.
12.4 Veiligheid en gezondheid
Stichting Cluster waarborgt de veiligheid en gezondheid op een verantwoorde en verplicht
gestelde manier. Jaarlijks vinden risico-inventarisaties plaats onder verantwoordelijkheid van
de directie. Voor beide aspecten zowel veiligheid als gezondheid worden protocollen
gehanteerd. Hierin staan de werkwijzen uitgebreid beschreven.
Jaarlijks vindt er een GGD-controle plaats waarin deze zaken een belangrijke plaats innemen.
De inspectierapporten zijn opvraagbaar bij de desbetreffende peuterspeelzaal.
30

Pedagogisch Beleidsplan Peuterspeelzalen Stichting Cluster
Literatuur en medewerking
Het oude pedagogisch Beleidsplan van de peuterspeelzalen van Stichting Cluster dateert van
mei 2001 en was dusdanig verouderd dat de hoofdleidsters van de peuterspeelzalen een
geheel nieuwe versie hebben uitgewerkt.
Literatuur
31
- Toetsingskader Voorschoolse Educatie voor gesubsidieerde peuterspeelzalen en
Kinderdagverblijven
- Handleiding Kwaliteitsstelsel Kinderopvang en Peuterspeelzaalwerk
De Wet op Kinderopvang
En verschillende websites zoals
www.minocw.nl Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
www.minszw.nl; Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Aan dit pedagogisch beleidsplan hebben volgende personen gewerkt
Marianne Saathof ( hoofdleidster peuterspeelzaal Ot en Sien)
Thea Hesselink ( hoofdleidster peuterspeelzaal ’t Kloosterhofke en de Notedop)
Bernadet Klumper ( hoofdleidster peuterspeelzaal Roezemoes)
Gaby Wolkorte ( hoofdleidster peuterspeelzaal Dreumeshoes)