Sociale Barometer Sociale EffectenRapportage

2. Begripsvorming
2.1. Wat is armoede?
Over het begrip armoede werd de voorbije jaren in wetenschappelijke kringen veel geschreven. Toch
ontbreekt het nog steeds aan een algemeen aanvaard begrippenkader. Bijgevolg worden er meerdere
definities en uiteenlopende termen gehanteerd. In de Vlaamse context (in beleid, praktijk en onderzoek)
is er echter een ruime eensgezindheid omtrent twee inzichten die we als uitgangspunt nemen.
Ten eerste stellen we dat armoede relatief is. Dit betekent dat armoede tijd- en plaatsgebonden is.
Met andere woorden dienen we rekening te houden met de algemene levensstandaard die in een
bepaalde samenleving gangbaar is.
Ten tweede erkennen we dat armoede multidimensioneel is. Dit betekent dat armoede betrekking
heeft op meerdere levensdomeinen zoals huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg…
Deze twee inzichten worden vervat in de definitie van armoede geformuleerd door Vranken: ‘Armoede
is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het
individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemene leefpatronen van de
samenleving.’
Naast deze twee inzichten erkennen we dat armoede gradueel is. Dit wil zeggen dat armoede zich kan
voordoen in verschillende gradaties. Grosso modo onderscheiden we drie groepen van mensen in
armoede: de bestaansonzekere (levend in een financieel moeilijke situatie), de echte armen (levend in
financieel ontoereikende omstandigheden) en de inframarginalen (volkomen uitgesloten van het
maatschappelijk bestaan, bijvoorbeeld mensen zonder papieren).
2.2. Armoedemeting
Het feit dat er geen eenduidigheid bestaat over het begrip armoede, maakt dat er ook geen consensus
bestaat over de manier waarop we armoede meten. We spreken van een directe of indirecte meting.
Voorstanders van de indirecte meting kijken in hoofdzaak naar de middelen die noodzakelijk zijn om
deel te nemen aan het maatschappelijk leven. In dit geval is het beschikbaar inkomen de belangrijkste
indicator. Voorstanders van een directe meting van armoede kiezen voor deprivatie-indicatoren die
rechtstreeks peilen naar de levensstandaard en het consumptieniveau.
Daarnaast kan de meting van armoede kwantitatief en kwalitatief benaderd worden. Bij een kwantitatieve
benadering leggen we ons toe op de armoede in cijfers. Een kwalitatieve benadering brengt de
leefwereld van armoede in kaart.
Bij de ontwikkeling van de Geelse armoedebarometer willen we ons vooral toeleggen op het in kaart
brengen van het multidimensionele karakter en het kwalitatieve aspect van armoede in Geel. Daarom
zullen we in hoofdzaak directe indicatoren selecteren om Geelse armoede in kaart te brengen.
7