Ook bij 20 graden vorst bleef de gaskraan dicht - Varkensbedrijf

w R E P O R T A G E
Ook bij 20 graden vorst bleef de gaskraan dicht
Tekst en beeld: René Stevens
In de opmars die luchtwassers de afgelopen
jaren hebben gemaakt, wordt nogal eens
vergeten dat er ook nog andere emissiearme
systemen zijn. Rob Coopmans heeft al zijn
stallen uitgevoerd met koeldek, ook recent
verbouwde stallen. Sinds vier jaar gebruikt
hij het opgewarmde water om de stallen en
de woning te verwarmen. Afgelopen winter
heeft de gaskraan helemaal dicht gestaan,
zelfs bij 20 graden vorst. Nu zit hij met een
luxeprobleem: meer warmte kan hij niet
gebruiken. De komende uitbreiding zal mede
daarom zonder koeldek zijn.
Als Rob Coopmans de deur van de kachelruimte
opentrekt, staat daar een indrukwekkende
hoeveelheid apparatuur. Tegen één wand
hangen de slangen, buizen en pompen
voor het traditionele koeldeksysteem, aan
een andere wand hangt de apparatuur
ten behoeve van koeldekplus. Er staat een
opvallende ketel en warmtewisselaar. Twee
cv-ketels hangen er werkeloos aan de muur.
Sinds vier jaar wint de ondernemer warmte
via het koeldeksysteem. Vorig jaar werden nog
800 vleesvarkensplaatsen bijgebouwd waardoor
de totale warmteopbrengst nog verder
toenam. Dat heeft tot gevolg dat Coopmans de
gaskraan helemaal dicht heeft gedraaid. “Ook
de afgelopen winter hebben we geen gas nodig
gehad, zelfs tijdens de koude nachten toen het
20 graden vroor”, aldus de varkenshouder.
In 2008 heeft de ondernemer ook een
aparte warmtepomp voor de woning
gekocht. Via twee leidingen door de centrale
gang stroomt opgewarmd koeldekwater
naar die warmtepomp. “Het kostte alleen
een warmtepomp en wat pvc-buis.”
De oude cv-kachels staan er maar een beetje
werkeloos bij. Af en toe laat Coopmans ze
draaien zodat ze in conditie blijven.
18 | VARKENSBEDRIJF / NR 4 / APRIL 2009 / REPORTAGE
Zonder het te weten liggen de biggen op een plaatje dat wordt verwarmd door de mest in de put.
Koud water door lamellen
Het principe van het systeem om energie uit
mest te halen, is eenvoudig. Koud water gaat
door de lamellen van het koeldek waardoor
het water wordt opgewarmd en de mest
afkoelt. Dat water gaat vervolgens door een
warmtepomp, waar het wordt afgekoeld.
De energie die vrijkomt bij het afkoelen van
het water wordt gebruikt om in een ander
circuit water op te warmen tot circa 50 ºC.
Het afgekoelde water gaat vervolgens weer
terug de lamellen in. Om de warmtepomp
een lange levensduur te geven is een extra
platenwisselaar tussen koeldek en de warmtepomp
geïnstalleerd. Zodoende zijn er twee
gesloten circuits: van warmtepomp naar
wisselaar en van wisselaar naar lamellen.
Het warme water uit de warmtepomp is
bruikbaar voor de biggenstal en kraamstal,
maar ook voor verwarming van de woning.
Een klein energetisch nadeel is dat de
warmtepomp stroom nodig heeft om de
energie over te hevelen. De hoeveelheid
energie hangt af van het coëfficiënt of
performance-getal. De stroomrekening is
met het systeem dus wat hoger, maar weegt
niet op tegen de besparingen op aardgas.
Het systeem van warmterugwinning kost
extra geld, maar er is ook een besparing
omdat geen bronsysteem nodig is om koud
water op te pompen. Op dit bedrijf was al een
bronsysteem aanwezig en is de meerinvestering
circa 10.000 euro, exclusief EIA-subsidie.
De stroomrekening ligt ongeveer 3.750 euro
hoger en er zijn nog wat kleine kosten voor
onderhoud. Per saldo is besparing circa
10.000 euro per jaar. Dat betekent dat deze
installatie na een jaar is terugverdiend.
Dat momenteel de energieprijzen lager zijn,
maakt de berekening wat minder gunstig.
Een warmtewisselaar draagt de warmte uit het
circuit van de put over naar het circuit van de
warmtepomp.

Opgewarmd water uit de put gaat naar een
aparte warmtepomp vlakbij het huis. Ook de
woning wordt zodoende verwarmd.
“Ik ga ervan uit dat na de economische crisis
de prijzen weer flink zullen stijgen. Maar ook
bij lagere energieprijzen kan ik het systeem
gemakkelijk rond gerekend krijgen.”
Niet alle warmte gebruiken
Een rondje door de stallen laat zien dat
de dieren de warmte appreciëren. De biggen
in de kraamstal liggen lekker op hun
opgewarmde plaatje, niet wetende dat de
warmte afkomstig is van hun eigen mest. De
afdelingen van de vleesvarkens worden voor
opleg ook voldoende opgewarmd. Alleen bij
de biggen net na het spenen wordt ’s winters
even een heteluchtkanon ingezet om de
afdeling snel warm te krijgen. “Het water
uit de warmtepomp is maximaal 52 graden.
Dat is voor die afdelingen te weinig.”
Coopmans kampt eigenlijk met een
luxeprobleem: de warmteproductie is
zo groot dat hij die niet allemaal meer
kan gebruiken. Er zijn natuurlijk tal van
mogelijkheden om iets met de energie te
doen. Denk aan verwarmen van kassen of
naburige woningen of bedrijven. Tot dusver
ziet Coopmans dat niet zitten. “Met buren
moet je geen zaken doen, alleen misschien
om grond te kopen”, grapt de ondernemer.
Overal hetzelfde systeem
Komende zomer gaat de ondernemer de
vleesvarkensstal uitbreiden met 1.500 stuks.
Tot nu toe heeft Coopmans in elke stal bij
alle dieren koeldek geïnstalleerd. Van die
traditie stapt hij nu - met pijn in het hart - af.
“Een chemische luchtwasser heb ik nodig om
voldoende ammoniak te reduceren. Voor de
warmteproductie hoef ik het ook niet meer
te doen. Ik vind het jammer want ik werk
graag overal met het hetzelfde systeem.”
Dat geldt niet alleen voor de emissiebeperking;
ook het klimaatsysteem is in de nieuwe stallen
overal gelijk. De lucht komt overal via de
kopgevels binnen, stroomt via de ruimte boven
de plafonds direct naar de centrale gang en
duikt daar in de ruimte onder de voergang in
de afdeling. Je kijkt dus vanuit de centrale gang
tegen de onderkant van het dak; een aparte
constructie. “Het bevalt me prima en daarom
maak ik dat ook in de nieuwe stal.” <
Het hart van het koeldekplus-systeem is de warmtepomp. Het water is maximaal 52 graden
Celsius.
Rob Coopmans
Bedrijfsprofiel
Rob Coopmans (44) heeft in IJsselsteyn
(Limburg) een bedrijf met circa 340 zeugen
en 2.500 vleesvarkens. De gelten zijn afkomstig
uit eigen fokkerij, waardoor het bedrijf
helemaal gesloten is. De Topigs 20-zeugen
worden geïnsemineerd met sperma van de
Tempo-beer. Op het bedrijf is een medewerker
aanwezig voor 2,5 dag per week. Coopmans
heeft de vergunningen in huis om uit te breiden
naar 400 zeugen en 3.500 vleesvarkens.
Hij wil daar voor de zomer nog mee beginnen.
IJsselsteyn
Bekijk het bedrijf van de familie Coopmans
op Google Earth. Voer in de zoekbalk de
volgende coördinaten in: 51 30' 27"N 5 53' 37"E.
De aanbouw (rechts) aan de tweede stal
van boven wordt afgebroken en daar komt
een stuk zeugenstal. De tweede onderste
stallen zijn voor de vleesvarkens. Vorig jaar
is de onderste stal even lang gemaakt als de
stal erboven. Dit jaar wordt onder de vierde
stal een vleesvarkensstal gebouwd voor
1.000 dieren. Vanwege de beperkte ruimte
op het bouwblok wordt de stal smaller dan
de andere die er al staan. Alle stallen zijn
via een centrale gang die dwars door de
vier stallen loopt, met elkaar verbonden.
VARKENSBEDRIJF / NR 4 / APRIL 2009 / REPORTAGE | 19