Musis mei 2011 nr. 5 - Gemeente Schiedam

Daar bij die molen
Rust'loos went'len zich de wieken
Van de molen aan de tocht.
Vanaf 't eerste morgenkrieken
Razend rond in wijde bocht.
Komend' gaand' en gaand' en kerend'
In haar ongetemde vlucht,
Raak'lings langs de grond heen scherend'
Hijgend' stijgend' in de lucht
Molenlied van Jaap Slingerland circa 1990,
oud-molenaar van de Putmolen, Aarlanderveen
Nederland, molenland. We weten niet beter of zo is het altijd geweest. Nederland, klompenland,
Nederland, kaas en tulpen. Geen Nederlander, die geen beeld heeft van de kleurige
geometrie van de Bollenstreek, die een Edammer kaas verwart met een volvette Goudse of
een korenmolen voor een watermolen verslijt. Molens zijn niet alleen ons erfgoed, maar maken
deel uit van onze nationale genen. Precies als de dijken, de polders en het sappige gras van
Hollands midden. En toch zijn wij ons de schoonheid van de polders, de bollenvelden en de
molens pas bewust geworden door de waarneming van buitenlandse reizigers en de Franse
impressionisten die in de negentiende eeuw in woord en beeld de pastorale van het Hollands
landschap schetsten.
Delftse en Makkummer tegels circa 1650 - circa 1900
Sieraardewerk
Delft, 1820
Als Heinrich Heine (1797 -1856) zoals beweerd, werkelijk
geschreven zou hebben dat de grote economische en
sociale ontwikkelingen Nederland een halve eeuw later
bereikten dan de grote naties Frankrijk, Groot-Brittannië
en Duitsland, dan gaat dit zeker op voor wat betreft de
industriële revolutie. Terwijl de omstreken van Manchester,
het Ruhrgebied, de streken van Luik en de Borinage, Lyon
en Lille al hele industriële complexen hadden en reeds ten
onder dreigden te gaan door vervuiling en het geweld van
kolenmijnen, ijzergieterijen, machinefabrieken, werven
en de gemechaniseerde textiel- en zijdeindustrie, ploegde
in Nederland de boer nog vreedzaam voort en werd de
industriële cadans nog ruisend bepaald door de tienduizenden
molens in het vlakke land en rondom de steden.
Natuurlijk had dit een praktische reden. Al vanaf de vroege
middeleeuwen werd de meer dan complexe waterhuishouding
van – met name – het westen van Nederland met behulp van
molens geregeld. Momenteel staan we – Nederlander of niet –
in verwondering stil bij de negentien molens van Kinderdijk.
Terecht is deze molenrij door de Unesco tot werelderfgoed
verklaard, maar was indertijd voor Holland de gewoonste zaak
musis 4