Musis mei 2011 nr. 5 - Gemeente Schiedam

Charles Rochussen, Regatta van Rotterdam (1846). Schilderij. Maritiem Museum, Rotterdam
waarvan de verblijfplaats eveneens onbekend is. Het is
vooral interessant, omdat het herkenbaar Schiedams is en
de afbeelding van de molenkrans overeenkomt met die op
Rochussens Zeilwedstrijd op de Maas.
De indrukwekkende molenkrans rond de stad mocht dan
wel de roem van Schiedam zijn, dat betekende niet dat de
commerciële schilders van de 19 de eeuw er belangstelling
voor toonden. De buitenlandse kunstenaars gaven de
voorkeur aan steden en streken die dankzij de veelgelezen
reisgidsen als mooi en schilderachtig bekend stonden boven
een stad als Schiedam, waarvan Nederlandse en plaatselijke
auteurs niets beters wisten te vertellen dan dat het er stonk
en dat er voortdurend een zwarte wolk boven hing, die
veroorzaakt werd door honderden branderijen. Het is dus
begrijpelijk dat Franse kunstenaars die Schiedam met de trein
passeerden de stad letterlijk links lieten liggen. Hun doel
was immers om voor de Franse (kunst)markt schilderijen te
maken van toeristisch geliefde plekken en onderwerpen. In
die doelstelling paste Schiedam niet. Dat een Amerikaanse
grafisch kunstenaar, enkele Fransen en Britten en een paar
Haagse school-schilders een werk aan de Schiedamse molens
gewijd hebben, ontkracht deze conclusie niet. Op de railroute
tussen Dordrecht, Rotterdam, Delft, Leiden, Amsterdam en
de Zaanstreek lag nu eenmaal Schiedam, maar kunstenaars
die Nederland kozen, omdat de Industriële Revolutie hier
nog niet had toegeslagen, namen Schiedam uiteraard niet als
onderwerp. Begrijpelijk, maar ook jammer, want de molen
De Walvisch bijvoorbeeld zou ook voor hen een schitterend
beeld hebben opgeleverd. Het is echter vooral jammer, omdat
het verzamelde werk van al die Nederlandse en buitenlandse
kunstenaars een boeiende maar subjectieve bron oplevert
voor onze kennis van de beleving van 19 de eeuws Nederland
door de tijdgenoten, en nu uitgerekend Schiedam in die bron
ontbreekt.
15 musis
Maxime Lalanne, La Zaan (1881), ets in H. Havard, La Hollande Vol d'Oiseau.
Maxime Lalanne, Schiedam: Vue générale de la ville (1880), geëtst vignet in
H. Havard, La Hollande à vol oiseau, 1881.