Pruim - Koudecentraal

PRUIM
Engels plum
Duits Pflaume (f)
Frans prune (f)
Italiaans susina
Spaans ciruela (f)
Deens blomme
Zweeds plommon
Aan deze tekst kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruik van de tekst is voor
eigen risico en aansprakelijkheid is derhalve uitgesloten.
Wegens het omzetten van de papieren boeken naar digitale bestanden, komen er soms
schrijffouten in de tekst voor. Ziet u een onoverkomelijke spelfout, dan bent u
welkom deze te mailen naar info@koudecentraal.nl
MEDEDELING NR. 30
Uitgave van het Sprenger Instituut, Haagsteeg 6, Wageningen
(december 1972)

pruim botanische gegevens 01.
01. BOTANISCHE GEGEVENS
01.01 Nomenclatuur — De pruim wordt niet door alle taxonomen
bij dezelfde familie ondergebracht. Door de ene wordt
hij genoemd onder de familie van de Amygdalaceae
(Pruimenfamilie) en door de andere onder de onderfamilie
Prunoidae (Pruimachtigen) van de familie van de
Rosaceae (Roosachtigen).
Het geslacht is Prunus. Hierin onderscheidt men de
volgende soorten:
P. domestica L. De gewone Európese pruim; hiertoe behoren
allerlei vormen van pruimen alsmede de kwetsen.
P. insititla L. De kroosjespruimen en de mirabellen,
P. cerasifera Ehrh. De kerspruimen en de myrobalanen,
P, _ salicina Ldl, De Japanse pruimen, onze voornaamste
kaspruimen .syn. P. triflora Rexb.).
De beschrijvingen onder 01.02 en volgende slaan op de
P. domestica L.
01.02 Gewassoort — De pruim is een zachtfruitsoort, die groeit
aan bomen waarvan de hoogte bij volwassenheid varieert
van drie tot zeven meter. De boomvorm bij de teelt is
grotendeels afhankelijk van de snoeiwijze.
01.03 Blad—De bladstand is verspreid. De enkelvoudige bladeren
van P. domestica zijn vrij groot (tot 10 cm) en
aan de achterzijde zacht behaard. Aan de voet van de
fijn gezaagde bladeren bevinden zich meestal enkele
kleine klieren.
01.04 Bloem — De witte bloe-
men staan in trossen,
op steeltjes die langer
zijn dan de kelkbeker.
De vijfbladige
bloemkroon is schijnbaar
op de kelk ingeplant.
Bij het rijpen
van de vrucht wordt
deze samen met de
vijfslippige kelk,
de meeldraden en de
komvormige bloembodem
afgeworpen. De bloeitijd
is april-mei.
01.05 Voortplantingsorganen —
Er is één stamper die
vrij in de komvormige
bloembodem staat. Er
zijn talrijke meeldraden
die schijnbaar op de
kelk zijn ingeplant. Het
vruchtbeginsel is
dec. '72

pruim botanische gegevens 01.
bovenstandig.
01.06 Bestuiving - De meeste rassen zijn óf zelf-compatibel
óf zelf-incompatibel; er bestaan ook rassen die slechts
gedeeltelijk zelf-compatibel zijn. Kruisbestuiving
blijkt echter ook bij zelfbestulvers tot betere resultaten
te leiden.
In de volgende tabel staan achter elk ras de nummers
van die rassen aangegeven, die goede bestuivers zijn
voor dat ras.
Bestuivingstabel 1)
1) Uit: Rassenlijst Fruit, uitg. 1969
01.07 Vrucht - De vrucht is een vlezige steenvrucht. De vorm
is omgekeerd eirond tot ovaal. De kleur loopt uiteen
voor de verschillende rassen, o.a. blauwzwart, rood en
geel.
01.08 Vermeerdering - Evenals dat bij andere fruitgewassen
het geval is, worden de meeste rassen van de pruim
vegetatief vermeerderd door enten of oculeren op een
onderstam. Oorspronkelijk werden als onderstammen
zaailingen van botanische soorten en rassen gebruikt.
Bekend waren o.a. de St.Julien en Myrobalan zaailingen.
Tegenwoordig worden hoofdzakelijk vegetatief vermeerderde
onderstammen gebruikt (stekken, afleggen).
Sommige van de oude onderstammen-klonen geven van nature
veel hinderlijke opslag, een nadeel dat bij de
moderne klonen vrijwel niet meer optreedt. In Nederland
worden voornamelijk St—Julien A (matig sterke
groei) en Brompton (sterke groei) gebruikt.
In de produktbeschrijving van de APPEL onder 01.09
worden eveneens gegevens vermeld over de vermenigvuldiging
van grootfruit.

pruim geschiedenis 02.
.02. GESCHIEDENIS
Over de herkomst van de pruim zijn de geschiedschrijvers
het niet eens. De uiteenlopende verklaringen worden veroorzaakt
door de vele pruimesoorten, welke de historici
meestal niet konden onderscheiden.
De Europese pruim (P. domestica L.) is van oorsprong
waarschijnlijk afkomstig uit de Kaukasus en de streek
rond de Kaspische Zee.
Een andere belangrijke pruimesoort is de Japanse pruim
(Prunus salicina). Deze pruim is waarschijnlijk afkom-stig
uit China. Reeds eeuwen wordt hij echter al in Ja-pan
geteeld. Omstreeks 1870 werd hij overgebracht naar de
,
Verenigde Staten. Nu wordt hij op grote schaal geteeld
in Californië en in sommige delen van Zuid-Europa.
In Nederland teelt men deze soort wel als kaspruim. Verder
zijn er nog een groot aantal minder belangrijke
pruimesoorten die hier niet zullen worden beschreven (lit.
06 en lit. 08).
Pruimen van het ras Victoria.
De pruimeteelt in Nederland is in de laatste decennia en
speciaal in de jaren vijftig sterk teruggelopen.
De hoge arbeidsintensiteit gedurende het dunnen en oogsten
draagt ertoe bij dat deze fruitsoort slecht past
in het schema van een modern fruitteeltbedrijf.
Andere oorzaken van de slechte rentabiliteit van de teelt
zijn de geringe oogstzekerheid, het achterblijven van de
ontwikkeling op het gebied van boomvormen en plantsystemen,
het ontbreken van een onderstam die zwakke groei
induceert en het optreden van ziekten, o.a. Loodglans,
Bacteriekanker en Sharkavirus (lit. 02).
dec. '72
-

pruim rassen 03.
03. RASSEN
03.01 Rassen algemeen — De belangrijkste pruimerassen stammen
af van de Europese pruim (Prunus domestica L.).
De kaspruimen maken in Nederland slechts een gering
deel uit van de totaal beteelde oppervlakte (15 op de
1300 ha). Het zijn voornamelijk Japanse pruimen (Prunus
salicina Ldl.).
De rijptijd van de pruim ligt in een korte periode.
Men tracht de aanvoer te spreiden door rassenkeuze,
gekoelde opslag en import.
Het aantal door de NAK-B gewaarmerkte bomen verschaft
een beeld van de belangrijkheid van de rassen en de
eventuele verschuivingen (lit. 03).
Aantal gewaarmerkte bomen van de belangrijkste
rassen in % van het totaal.
Het zeer vroege ras Early Laxton is wegens een te geringe
produktie veel gerooid. Als nieuw ras is Opal in
de handel gebracht, een zelf-compatibele, vruchtbare
pruim met paarsrode, goed smakende vruchten die ongeveer
een week na die van Early Laxton rijpen.
03.02 Raskeuze — Zowel voor de ent als voor de onderstam is
de raskeuze afhankelijk van de teeltwijze (vollegrond
of onder glas) en de grondsoort. Andere belangrijke
factoren zijn de mate waarin de vruchten gedund moeten
worden en de oogstperiode in verband met de beschikbare
arbeidskrachten. Op de grotere gespecialiseerde
fruitbedrijven passen de meeste pruimerassen daardoor
slecht. Ze kunnen daarentegen op kleinere en gemengde
fruitteeltbedrijven zeer aantrekkelijk zijn.
03.03 Gewenste eigenschappen —
1. goede produktiviteit, een produktie van 12-16 ton
per ha,
2. geringe behoefte om te worden doorgeplukt i.v.m.
de arbeid,
3. goede afmetingen van de vrucht, doorsnede 45-55 mm,
4. geen taaie huid,
5. egale kleur,
•

pruim rassen 03.
6. goede consistentie In verband met de verhandelbaarheid,
vrij stevig en sappig,
7. goede smaak en goed aroma,
8. goed loslatende pit,
9. goede houdbaarheid.
03.04 Teeltperioden - De pruim is een meerjarig gewas, dat
afhankelijk van teeltwijze, grondsoort en ras pas na
4-7 jaren in volle produktie is. Tot zeven jaar noemt
men een pruim jong, van het zevende tot het twintigste
jaar is hij in volle produktie, van twintig tot
vijfentwintig jaar verouderd en na vijfentwintig jaar
sterk verouderd.
03.05 Rassentabel - In de volgende overzichten staan per
ras gegevens over produktiviteit, rijpheid, uiterlijk,
vruchtvlees, smaak en aroma gerangschikt. Enige aanvullende
gegevens omtrent de produktiviteit staan
vermeld onder 09.03. Gegevens over oude typen, zoals
Reine Claude verte, kwetsen, mirabellen, Belle de
Louvain en Eldense Blauwe staan vermeld in oudere
rassenlijsten.
dec. '72
Rassentabel voor pruimen onder glas 1)
1) A = aanbevolen ras
B = beperkt aanbevolen ras

pruim rassen 03.
Rassentabel voor pruimen in de vollegrond

pruim rassen 03.
Rassentabel voor pruimen in de vollegrond (vervolg)

pruim ziekten en gebreken 04.
04. ZIEKTEN EN GEBREKEN
04.01 Ziekten en gebreken algemeen — Gewoonlijk worden in
deze rubriek alleen dre ziekten behandeld, Waarvan de
symptomen op de vruchten verschijnen. Een uitzondering
willen we maken voor de beruchte ziekte Loodglans, Stereum
purpureum (Pers. ex Fr.) Fr. De bomen kunnen als
gevolg van deze ziekte volledig afsterven, hetgeen een
ernstige reductie van de opbrengst veroorzaakt.
De bladeren vertonen een grijze tot zilverachtige
kleur, de bomen sterven af, op het dode hout kan men
paarse zwamkorsten aantreffen. Een preventieve bestrijding
is niet mogelijk. Komt vooral voor bij de rassen
Victoria en Czar.
•
04.02 Ziekten veroorzaakt door dierlijke parasieten —
Pruimemotie - Enarmonia funebrona Fr. Larven van dit
insect bevinden zich in de vrucht bij de pit. De vruchten
rijpen iets eerder. Uitwendig is er aan de vrucht
niets te zien.
Pruimezaagwe22 (vollegrond) - Hoplocampa flava L.,
fiopiocampa minuta Christ. Bruine stipjes op of tussen
de kelkslippen, waarin eieren zijn gelegd. De larven
boren zich In de pas gezette vrucht en vreten de nog
zachte pit op. Na enige tijd verlaat de larve de vrucht
en boort zich in een andere vrucht ('overlopers'). De
vrucht valt af.
Aantasting
van de Pruíme—
zaagwesp (foto
P.D.)
04.03 Ziekten veroorzaakt door bacteriën en schimmels —
Roetdauw (onder glas) - Deze ziekte veroorzaakt een
zwart laagje op bladeren en vruchten, en ontwikkelt
zich op honingdauw 1).
1) honingdauw = kleverig, suikerachtig vocht, dat
wordt afgescheiden door bladluizen en dient als
voedingsbodem voor schimmels.

pruim ziekten en gebreken O.
Vruchtrot -
1. Botrytis cinerea Pers. ex Pers. Vooral als de vruch-
ten na regen gebarsten zijn treedt een snelle rotting
op; de vruchttrossen zijn met een grauwe schimmelmassa
bedekt,
2. Monilia-rot. Monilinia laxa (Aderh. g Ruhl) Money ex
Dennis (stat. con..Monilia laxa (Ehr. ex Pers.) Sacc.
g Vogl.). Op de vruchten bruine vlekken, waarop
grijsbruine sporenhoopjes in concentrische ringen;
vaak verdrogen de aangetaste vruchten welke dan aan
de bomen blijven hangen (mummies).
04.04 Virusziekten -
Pseudopox - put- en lijnvormige inzinkingen op de
vrucht ("ciarkgreem mottle virus).
Sharka - put- en lijnvormige inzinkingen op de vrucht
en lijn- en bandvormige schilverkleuringen.
04.06 Fysiologische bewaarziekten -
Lage-temperatuurbederf - Als gevolg van -een te lang
blootstellen aan een te lage temperatuur, treedt glazigheid
en bruinverkleuring van schil en vruchtvlees
op. Vooral importpruimen en kaspruimen kunnen deze
symptomen vertonen.
04.07 Diversen -
Beschadiging van de vruchten (onder glas) -
• Bruine rotte vlekken - o.a. bij June Blood concentrische
ringen. Deze beschadiging ontstaat bij een
hoge temperatuur bij vruchten die plaatselijk
vochtig blijven.
2. Ingezonken, grijsbruine vlekken op de vruchten als
gevolg van zonverbranding.
Gommen van de vruchten 1) - inwendige gomming van de
vrucht, waardoor harde bruine plekken ontstaan.
dec. '72
Gomkoppen
(foto P.D.)
1) gom = een polysaccharide opgebouwd uit verscheidene
suikers; de functie van het gom is vermoedelijk
het afsluiten van wonden, die ontstaan
zijn door mechanische beschadiging of door microorganismen.

pruim samenstelling en 05.
calorische waarde
05. SAMENSTELLING EN CALORISCHE WAARDE
05.01 Hoofdbestanddelen -
Hoofdbestanddelen van de pruim en pruimenprodukten.
1) pruimen van rassen die bestemd zijn voor verse
consumptie (lit. 06)
2) resp. voor drogen
3) gemiddeld van vruchten op lichte en zware siroop.
05.02 Mineralen -
Mineralen van de pruim en pruimenprodukten in mg
zie legende onder de tabel onder 05.01.

pruim samenstelling en 05.
calorische waarde
05.03 Vitamines —
Vitamines in de pruim en pruimenprodukten in mg
zie legende onder de tabel onder 05.01.
05.04 Calorische waarde —
Calorische waarde van de pruim en pruimenprodukten.
dec. '72
zie legende onder de tabel onder 05.01

pruim fysische en fysio- 06.
logische gegevens
06. FYSISCHE EN FYSIOLOGISCHE GEGEVENS
06.01 Watergehalte - Pruimen bestemd voor verse consumptie
bevatten 85-87% water en kwetsen 79%.
Gedroogde pruimen bevatten 30% water, pruimen op lichte
en zware siroop gemiddeld 82%.
06.02 Soortelijke massa - De dichtheid of soortelijke massa
van pruimen is groter dan 1 kg/dm3. Ze zinken in water.
06.03 Stortdichtheid - ca. 575-625 kg/m3, afhankelijk van
de vruchtgrootte.
06.04 Ladingsdichtheid -
Ladingsdichtheid van pruimen in kg/m3
06.05 Gemiddeld vriespunt - Het vriespunt ligt bij -1 tot
-2°C.
06.06 Laagst toegestane temperatuur - In verband met lage-
temperatuurbederf is de laagst toegestane temperatuur
voor verse pruimen 0°C; voor geimporteerde pruimen is
deze 1 á 2°C hoger.
06.07 Soortelijke warmte -
1. boven vriespunt: 3,68 kJ/kg.K of 0,88 kcal/kg °C,
2. beneden vriespunt: 1,88 kJ/kg.K of 0,45.kcal/kg °C.
06.08 Warmtegeleidingscoëfficiënt - Bij benadering is
• -
Hierbij is geen rekening gehouden met de warmtegeleiding
van het verpakkingsmateriaal. Deze is afhankelijk
van de aard en dikte van het materiaal.
De cijfers gelden voor pruimen die bestemd zijn voor
verse consumptie. De kwetsen hebben een hogere waarde.

pruim fysische en fysio- 06.
logische gegevens
06.09 Warmteproduktie, zuurstofverbruik en koolzuurproduktie
-
Warmteproduktie, 02-verbruik en CO2-produktie van
pruimen en kwetsen,
06.10 Vluchtige stoffen - Omtrent de produktie van vluchtige
stoffen, o.a. ethyleen, zijn weinig gegevens beschikbaar.
Wel is bekend dat de ethyleenproduktie laag is.
De pruim vertoont bij het afrijpen een climacterium 1)•
In East Mailing zijn proeven genomen waarbij pruimen
werden opgeslagen in een atmosfeer met ethyleenconcentraties
van 0,4 tot 0,00064%. Het hoofdeffect van
ethyleen was het versnellen van de kleurverandering,
het zachtworden en de ontwikkeling van het typische
'rijpe-pruimen-aroma'. Er was geen effect in de verandering
van het suiker- en zuurgehalte van het proefmateriaal.
Abnormale kleurverandering ontstond bij
ethyleenconcentraties van 0,4 en 0,0032% (lit. 07).
06.11 Ethyleenproduktie - zie 06.10 en voetnoot bij 09.01.
1) climacterium = punt, waarop de vrucht van de onrijpe
toestand overgaat naar de rijpe toestand.
preclimacterieel = het stadium voorafgaande aan
het climacterium.
Vóór het climacterium vindt de groei plaats, na
het climacterium de afleving. Het climacterium
gaat gepaard met een verhoogde ademhaling, stijging
van de C2H4-produktie en ontstaan van een
minder goede kleur en zachter worden van de vrucht.
dec. '72

pruim consumptie 07.
07. CONSUMPTIE
07.01 Plantedeel voor consumptie — De pruim wordt gerekend tot de zachtfruitsoorten.
De vrucht is een vlezige steenvrucht.
07.02 Consumptiemethoden —
als hele vrucht
als pruimen op sap
als jam, veelal in combinatie met andere vruchtsoorten
als vulling in gebak
als bestanddeel van sterke dranken (pruimenjenever).
07.03 Consumptie per hoofd — Het verbruik van pruimen voor verse consumptie
bedraagt ongeveer 1 kg per hoofd van de bevolking. Hierin is sinds
1960 weinig verandering opgetreden. Bestond voor 1960 de hoeveelheid
vers geconsumeerde pruimen hoofdzakelijk uit binnenlands produkt,
thans is het grootste deel geïmporteerd, zie 08.02.
Over de consumptie van pruimen op sap zijn geen gegevens beschikbaar.
Consumptie van verse pruimen

pruim oogst 09.
09. OOGST
09.01 Oogstmethode - Pruimen worden in het algemeen met de
hand geplukt, waarbij men veelal gebruik maakt van
een plukmand en/of plukslede. Pruimen die bestemd
zijn voor de verwerkende industrie kunnen echter ook
mechanisch geoogst worden m.b.v. een schudmachine.
Uit proeven in de jaren 1969 t/m 1970 is gebleken dat
de vruchtstelen van Reine Victoria en Mirabelle de
Nancy gemakkelijk loslaten na een bespuiting met 0,1%
ethephon 1) 7 10 dagen na de oogst (lit. 04).
PluksZede.
In verband met de ongelijke rijpheid moeten prui-
men enige keren doorgeplukt worden om ze in de optimale
rijpheid te oogsten. Beide factoren brengen met
zich mee dat de oogst vrij veel arbeid vraagt.
Indien nodig vindt veelal direct bij het oogsten een
kwaliteitssortering en een maatsortering plaats.
09.02 Oogsttijdstip - Omtrent het juiste oogsttijdstip zijn
een aantal onderzoekingen verricht, blijkens de volmende
citaten:
1. Teneinde een aanwijzing te krijgen voor het bepalen
van het oogsttijdstip, deed men onderzoek m.b.t.
de pH, het suikergehalte en de indrukbaarheid (textuur).
Het meest betrouwbare criterium was de textuur.
Ongeacht het ras werd gevonden dat, indien
de druk beneden de 10 lbs was gedaald met een 7/1s
inch plunjer, het fruit goed afrijpt na de oogst.
De normale gang van zaken waarbij de rijpheid met
de duim wordt gemeten blijkt dus een goede maat-
1) Ethephon is een uit Amerika afkomstige groeiregulator
waaruit, als de stof op de plant gebracht
wordt, ethyleen vrijkomt. Ethyleen heeft een stimulerende
werking op de processen van de vruchtrijping.
Het produkt mag tot nog toe alleen op
appelen worden gespoten (lit. 04).

pruim economische gegevens 08.
Vervolg
1) alleen de per stuk aangevoerde pruimen.
De gemiddelde jaarlijkse veilingprijs van pruimen staat
aangegeven in de onderstaande grafiek. Eveneens is
hierin de lijn van de aangevoerde hoeveelheid getekend.
Het blijkt nu dat de prijslijn een spiegelbeeld
is van de aanvoerlijn.
Gemiddelde jaarlijkse
veilingprijs en aangevoerde
hoeveelheid
van pruimen.
De prijs van pruimen bestemd voor de verwerkende industrie
ligt aanzienlijk lager, hetgeen in de volgende
tabel geillustreerd wordt.
Prijzen van industriepruimen in centen per kg.
dec. '72
De prijs van de ingevoerde pruimen bedroeg in de periode
van 1966 t/m 1970 gemiddeld 80 ct/kg in de daarvoorliggende
periode van 5 jaar gemiddeld 64 ct/kg.
De prijs van de ingevoerde gedroogde pruimen bedroeg
over dezelfde periode 142 ct/kg.

pruim oogst 09.
09. OOGST
09.01 Oogstmethode - Pruimen worden in het algemeen met de
hand geplukt, waarbij men veelal gebruik maakt van
een plukmand en/of plukslede. Pruimen die bestemd
zijn voor de verwerkende industrie kunnen echter ook
mechanisch geoogst worden m.b.v. een schudmachine.
Uit proeven in de jaren 1969 t/m 1970 is gebleken dat
de vruchtstelen van Reine Victoria en Mirabelle de
Nancy gemakkelijk loslaten na een bespuiting met 0,1%
ethephon 1) 7 á 10 dagen na de oogst (lit. 04).
Pluks lede.
In verband met de ongelijke rijpheid moeten pruimen
enige keren doorgeplukt worden om ze in de optimale
rijpheid te oogsten. Beide factoren brengen met
zich mee dat de oogst vrij veel arbeid vraagt.
Indien nodig vindt veelal direct bij het oogsten een
kwaliteitssortering en een maatsortering plaats.
09.02 Oogsttijdstip-Omtrent het juiste oogsttijdstip zijn
een aantal onderzoekingen verricht, blijkens de volgende
citaten:
1. Teneinde een aanwijzing te krijgen voor het bepalen
van het oogsttijdstip, deed men onderzoek m.b.t.
de pH, het suikergehalte en de indrukbaarheid (textuur).
Het meest betrouwbare criterium was de textuur.
Ongeacht het ras werd gevonden dat, indien
de druk beneden de 10 lbs was gedaald met een 7/16
inch plunjer, het fruit goed afrijpt na de oogst.
De normale gang van zaken waarbij de rijpheid met
de duim wordt gemeten blijkt dus een goede maat-
1) Ethephon is een uit Amerika afkomstige groeiregulator
waaruit, als de stof op de plant gebracht
wordt, ethyleen vrijkomt. Ethyleen heeft een stimulerende
werking op de processen van de vruchtrijping.
Het produkt mag tot nog toe alleen op
appelen worden gespoten (lit. 04).

pruim oogst 09.
staf. Voor transport moet de grens iets hoger zijn
dan 10 pounds (lit. 05).
2. De kleur alleen kan de rijpheid niet aangeven.
Rijpe pruimen zijn geelgroen, rood, donkerpaars of
bijna zwart, afhankelijk van het ras, maar de ware
indicatie van de rijpheidsgraad is de textuur. De
pruim moet licht i^ndrukbaar zijn (lit. 08).
3. Wetenschappelijke toetsen voor de rijpheid van de
pruim zijn ontwikkeld aan de Universiteit van Californië.
De toetsen werden met succes uitgevoerd
gedurende de oogst van 1961.
Men gebruikte de volgende parameters:
De kleur van het vruchtvlees. Het groene chlorofyl
moet verdwijnen voordat het fruit rijp is.
Een minimum aan oplosbare stoffen, 24%, teneinde
een ideaal aroma te waarborgen.
Vastheid van het vlees, te bepalen d.m.v. een
kleine plunjer (lit. 06).
Resumerend kunnen wij stellen dat vooral de indrukbaarheid
van het vruchtvlees van belang is. Op de
tweede plaats komt de kleuromslag. Indien de vrucht
plukrijp is, laat deze zonder moeite van de steel
los zonder dat een wond ontstaat, met uitzondering
van Reine Claude d'Oullins.
Te onrijp geoogste vruchten ontwikkelen geen goede
smaak en aroma, ze blijven flauw en worden taai.
Te laat geoogste pruimen vertonen vaak rottingsverschijnselen.
De oogstperiode staat voor elk ras aangegeven onder
03.05.
09.03 Opbrengst — In de volgende tabel wordt een globaal
overzicht van het opbrengstniveau weergegeven.
dec. '72
Gemiddelde kg-opbrengst (lit. 02).
Indien men het ras Reine Claude verte oogst voor de
verwerkende industrie, is de opbrengst meestal lager,
omdat men dan de boom in één keer leegplukt.

pruim transport en verpakking 10.
10. TRANSPORT EN VERPAKKING
10.01 Transport en verpakking algemeen — Pruimen worden over
het algemeen in kistjes van 4 è 5 kg aangevoerd. Een
kleine hoeveelheid kasprodukt voert men in het begin
van het seizoen aan in kleinere eenheden, bijv. in
doosjes van 4 á 5 stuks of in kistjes van 1 á 2 kg.
10.02 Fust — In gebruik zijn meermalige houten kistjes
(pootjesbak) die van een interieur van gegolfd papier
worden voorzien. De meeste 5 kg-kistjes hebben de bodemafmetingen
van 43x31 cm en een hoogte van 12 cm
(incl. pootje). De afmetingen kunnen op de verschillende
veilingen wat variëren.
Het zou aanbeveling verdienen de bodemafmetingen op
4.0x30 cm te standaardiseren aangezien het kistje dan •
passend is voor de standaardpallets van 100x120 cm en
80x120 cm.
Het produkt wordt met uitzondering van de vroege kaspruimen
niet in eenmalige kleinverpakking geoogst
resp. op de veilingen aangevoerd. Gezien de kwetsbaarheid
van dit produkt, waardoor gemakkelijk beschadiging
optreedt bij het overpakken, zou het oogsten
in kleinverpakkingseenheden van 1 á 2 kg wenselijk
zijn.
10.03 Verpakkingsvoorschriften —
1. De inhoud van iedere verpakkingseenheid moet uniform
zijn; zij mag slechts vruchten van dezelfde
variëteit, rijpheid, kwaliteit en sortering bevatten.
De vruchten van de klasse Extra moeten bovendien
gelijk van kleur zijn.
2. De verpakking moet zodanig zijn, dat een goede
bescherming van het produkt is gewaarborgd.
3. Voor export moeten de pruimen worden verpakt in een
schone solide eenmalige verpakking welke van ongebruikt
materiaal is vervaardigd.
4. Het voor de verpakking te gebruiken papier en ander
materiaal moet ongebruikt zijn en geen voor
menselijke consumptie schadelijke invloed op het
produkt hebben.
5. Wanneer het verpakkingsmateriaal bedrukt is, mag
deze bedrukking slechts aan de buitenzijde voorkomen,
zodat zij niet in aanraking komt met het
produkt.
6. Het produkt dat in kleinverpakking wordt aangevoerd
moet in schone, solide buitenverpakking worden
geplaatst.
7. Voor export moeten de pruimen van klasse Extra in
één laag worden verpakt; zij moeten door bescher-
mend materiaal van de verpakking en van elkaar ge-
scheiden zijn.
8. Kaspruimen met een middellijn kleiner dan 40 mm
(Early Laxton

pruim transport en verpakking 10.
en per kg worden aangevoerd.
Zie voor verdere bijzonderheden de kwaliteits- en sorteringsvoorschriften
van het Produktschap voor Groenten
en Fruit en 'International Standardisation of
Fruit en Vegetables no. 64', OECD-uitgave.
10.04 Pallettisering - Het gebruik van pallets voor transport
Van pruimen beperkt zich tot het interne vervoer
op sommige veilingen en voor het transport naar de
verwerkende industrie.
10.05 Stuwmateriaal - Niet van toepassing wegens de te kleine
transporteenheden van pruimen.
10.06 Temperatuur tijdens transport - Bij transporten over
langere afstanden dient men zich aan onderstaande produkttemperaturen
te houden:
maximale temperatuur bij het laden 0 tot 4°c
aanbevolen temperatuur bij vervoer 0 tot 4°c,
toelaatbare temperatuur bij vervoer 0 tot 8°C.
Temperatuurschommelingen moet men zoveel mogelijk vermijden
i.v.m. de vorming van condens op de vruchten
bij overbrengen naar hogere temperaturen.
10.07 Koeling bij transport - Voor het vervoer over korte
afstanden zoals dat voor pruimen meestal plaatsvindt
behoeft koeling niet als eis te worden gesteld.
Bij eventuele transportkoeling dient het 'produkt vóór
het laden te worden afgekoeld. Koeling tijdens het
transport is meestal niet mogelijk Het voorkoelen
dient in een (voor)koelcel te geschieden. Pruimen
zijn niet geschikt voor vacuiimkoeling.

pruim bewaring en opslag 11.
11. BEWARING EN OPSLAG
11.01 Bewaring en opslag algemeen - Pruimen zijn beperkt
houdbaar wegens verkleuringen van de schil, vooral
bij gele rassen, en de gevoeligheid voor lage-temperatuurbederf.
De bewaarbaarheid van de verschillende rassen loopt
uiteen. Victoria is een van de meest houdbare rassen.
De voor bewaring bestemde pruimen mogen niet te rijp
geoogst worden, maar ze moeten wel volgroeid zijn
(smaak).
11.02 Bewaar- en opslagruimte - Voor een optimaal kwaliteits-
behoud over een zo lang mogelijke periode verdient het
aanbeveling om de vruchten in een gekoelde ruimte te.
plaatsen (gekoelde wagen, koelhuis, koelmeubel).
11.03 Koeling bij bewaring en opslag - Koelen verdient aan-
beveling. Voorkoelen van dit voor export minder belangrijk
produkt wordt in Nederland niet toegepast.
11.04 Houdbaarheid en condities - De aanbevolen bewaartem-
peratuur is 0°C bij een r.v. van 90%.
Bij 0-1°C zijn de pruimen 1-3 weken houdbaar, bij
2-50C en 90% r.v. 5-14 dagen. Ongekoeld (ca. 20°C)
zijn ze slechts 1 á 2 dagen houdbaar.
De houdbaarheid is mede afhankelijk van het rijpheidsstadium
en het ras.
In de volgende houdbaarheidsgrafieken staat voor de
voornaamste rassen de houdbaarheid bij verschillende
temperaturen weergegeven.
Houdbaarheids grafieken voor de pruim.
PRUIM
Victorie
Bij te lang voortgezette bewaring verliest het produkt
zijn smaak, aroma en stevigheid. Dit zijn vormen van
lage-temperatuurbederf. Als methode tegen het optreden
van dit smaakverlies raden buitenlandse onderzoekers

pruim bewaring en opslag 11.
-
wel aan, elke week gedurende 1 dag de temperatuur tijdelijk
te verhogen tot ca. 15°C en daarna weer te koelen.
CA-bewaring vindt in de praktijk in Nederland geen
toepassing. Resultaten van CA-bewaring met pruimen in
het buitenland staan o.a. vermeld in lit. 01.
11.05 Kwaliteitsvermindering - Kwaliteitsvermindering ont-
staat door verlies aan smaak en aroma en vochtverlies.
Bij een te rijp produkt kan de schil barsten, wat snel
tot schimmel- en rotaantasting leidt.
Bij le lang voortgezette bewaring bij lage temperaturen
ontstaat er lage-:.temperatuurbederf (zie 11.07).
11.06 Gewichtsverlies - Dit ontstaat voornamelijk als gevolg
van vochtverlies. ,Bij te langdurige bewaring bij
te lage luchtvochtigheid gaat het produkt als gevolg
van vochtverlies rimpelen. De schil wordt dan taai.
11.07 Schade tengevolge van temperatuur - Bij te lang voort-
gezette bewaring bij te lage temperatuur ontstaan er
vooral bij rijpe vruchten glazige plekken en wordt
het vruchtvlees vezelig. Gele rassen zijn gevoelig
voor bruinverkleuring van de schil.
Beneden -1°C treedt bevriezingsschade op.
11.08 Gemengde opslag - In de volgende tabel wordt weergegeven
welke opslagcondities ongewenst zijn. Het 'waarom'
wordt weergegeven met de volgende letters:
T = verschil in optimale opslagtemperatuur,
V = verschil in optimale relatieve luchtvochtigheid,
5 = ongewenste smaak- of geuroverdracht,
R= ontwikkeling van vluchtige rijpingsstoffen.
Indien er een streepje staat, wil dat zeggen dat er
geen ongewenste gevolgen zijn voor het produkt of de
pruim bij desbetreffende combinatie.
dec. '72
Opslagcombinaties voor de pruim met andere produkten

pruim kwaliteit en sortering 12.
12. KWALITEIT EN SORTERING
12.01 Kwaliteit en sortering algemeen - Indien de pruim goed
geteeld is en op tijd geplukt, dan is sorteren niet nodig.
Indien men wel sorteert, dan geschiedt dit veelal tijdens de
oogst.
12.02 Sortering naar kwaliteit - Bij de kwaliteitssortering,
meestal direct bij de oogst, worden de afwijkende en
gebarsten vruchten verwijderd. Gebarsten vruchten die
ontstaan tengevolge van regenval na een droogteperiode,
moeten beslist verwijderd worden.
12.03 Sortering naar grootte of gewicht - Pruimen worden
ingedeeld in grootteklassen. Indien pruimen voldoende.
gedund zijn, is sorteren op maat overbodig. Indien
onvoldoende gedund is, kan men volstaan met het uitsorteren
van klasse I; de rest is dan alleen geschikt
voor industriële verwerking. De groottesortering geschiedt
voornamelijk met de hand.
12.04 Kwaliteitsvoorschriften - volgens de verordeningen
van het Produktschap voor Groenten en Fruit.
1. Minimumeisen.
De vruchten moeten zijn:
intact,
gezond (behoudens de bepalingen voor iedere klasse),
zuiver, in het bijzonder vrij van resten van bestrijdingsmiddelen,
vrij van abnormale uitwendige vochtigheid,
vrij van vreemde geur of smaak.
De vruchten moeten een voldoende ontwikkeling hebben
bereikt. De rijpheid moet zodanig zijn dat de
vruchten bestand zijn tegen vervoer en behandeling.
Ze moeten in goede staat blijven tot op de plaats
van bestemming en aan de eisen van de handel op de
plaats van bestemming voldoen.
2. Indeling in klassen.
Voor export zijn toegestaan kwaliteitsklassen Extra
en 1.
Klasse Extra.
De in deze klasse ingedeelde vruchten moeten van
voortreffelijke kwaliteit zijn. Zij moeten de
kenmerkende vorm, ontwikkeling en kleur van de
variëteit hebben.
Ze moeten:
- vrij zijn van alle gebreken,
- nagenoeg geheel met het bij de variëteit behorende
waas overdekt zijn,
- stevig vruchtvlees hebben.
De vruchten van de klasse Extra moeten zorgvuldig
met de hand zijn geplukt. Pruimen van de variëteit
Tonneboer mogen niet in de klasse Extra

pruim kwaliteit en sortering 12.
worden ingedeeld.
Klasse I.
De vruchten van deze klasse moeten van goede
kwaliteit zijn. Zij moeten de kenmerken van de
variëteit vertonen.
Toegestaan zijn echter:
een kleine afwijking in de vorm,
een kleine afwijking in de ontwikkeling,
- een geringe kleurafwijking.
Afwijkingen aan de schil die het algemene uiter-
lijk en de houdbaarheid niet nadelig beinvloeden,
zijn voor iedere vrucht toegestaan, behoudens de
volgende bepaling:
langwerpige afwijkingen mogen een lengte van
een derde van de maximale middellijn van de
vrucht niet overschrijden.
In het bijzonder worden dichtgegroeide scheuren
toegelaten bij de variëteiten van Gou'dkleurige
Reine-Claudes. Hieronder worden verstaan Reine-
Claudes (Groene Abrikozen, Dauphines, Greengages)
welke een groene schil hebben met een enigszins
geelachtige weerschijn.
De steel mag beschadigd zijn of ontbreken, mits
daardoor geen bederf kan optreden.
De vruchten van de klasse I moeten zorgvuldig
met de hand zijn geplukt.
Klasse II.
Tot deze klasse behoren vruchten van handelskwaliteit
die niet in de hogere klassen kunnen worden
ingedeeld, doch die aan de hierboven vastgestelde
minimumeisen voldoen.
Afwijkingen aan de schil die het uiterlijk of de
houdbaarheid niet nadelig beinvloeden, zijn toegestaan,
mits hun oppervlakte niet groter is dan
een vierde van het totale oppervlak.
Klasse III.
Tot deze klasse behoren vruchten van handelskwaliteit
die niet in de hogere klassen kunnen worden
ingedeeld, doch die aan de hierboven omschreven
minimumeisen voldoen en nog geschikt zijn
voor fabrieksmatige verwerking.
In de klassen Extra, I en II onderscheidt men natuurpruimen
en kaspruimen.
3. Toleranties. In iedere verpakkingseenheid mogen
voor de klasse Extra 5% en voor de overige klassen
10% van het aantal of het gewicht aan vruchten
voorkomen, die niet beantwoorden aan de normen van
de klasse waarin zij zijn ingedeeld, maar wel aan
die van de volgende klasse of, voor klasse III,
geschikt zijn voor fabrieksmatige verwerking.
12.05 Sorteringsvoorschriften — De sortering naar grootte
is verplicht voor de klassen Extra, I en de me-
ting voor de sortering naar grootte geschiedt naar
dec. '72

pruim kwaliteit en sortering 12.
de maximale middellijn van de grootste dwarsdoorsnede.
De minimum-doorsnede is voor de voornaamste rassen opgenomen
in de volgende tabel.
Voor de klasse Extra en I mag het verschil tussen de
kleinste en de grootste vrucht in eenzelfde verpakkingseenheid
niet meer bedragen dan 10 mm. De middellijn
van kaspruimen voor export moet ten minste 45 mm
zijn.
Minimumafmetingen van pruimen.
Een uitgebreidere tabel staat in de 'Kwaliteits- en
Sorteringsvoorschriften Fruit' (uitgave Centraal Bureau
van de Tuinbouwveilingen in Nederland volgens de
verordeningen van het PGF).
Toleranties. Voor alle klassen: 10% van het aantal of
het gewicht aan vruchten per verpakkingseenheid dat beantwoordt
aan de eisen van de sortering die onmiddellijk
hoger of lager ligt dan de aangegeven sortering,
met dien verstande dat geen enkele vrucht van klasse
Extra en I meer dan 3 mm kleiner is dan de vastgestelde
minimum-afmeting.
In geen geval mogen afwijkingen in kwaliteit en grootte
samen meer bedragen dan:
1. 10% voor de klasse Extra,
2. 15% voor de klassen I en II.
1.06 Aanduidingsvoorschriften — Op de buitenzijde van iede-
re verpakkingseenheid moeten in duidelijk leesbare
en onuitwisbare letters de volgende gegevens zijn
aangebracht:
1. klasse,
2. grootte, door vermelding van de sorteringsgrenzen
in mm (behalve voor los verpakte produkten),
3. 'natuurpruimen' indien het in de volle grond ge-
teelde pruimen betreft (bij gesloten verpakking),
L. 'kaspruimen' indien het onder glas geteelde prul-

pruim kwaliteit en sortering 12.
men betreft, (bij gesloten verpakking),
5. naam van het ras.
Voor export moet tevens vermeld staan:
6. naam en adres of code van verpakker en afzender,
7. produktiegebied of aanduiding van land, streek of
plaats,
8. netto gewicht.
12.07 Sorteermachines — Zoals reeds vermeld onder 12.01 is
sorteren naar groot„.te bij juiste dunning niet noodzakelijk.
Eventueel sorteert men met de hand tijdens
het oogsten een gedeelte afwijkende vruchten uit.
Sorteermachines worden voor het sorteren op grootte
daarom slechts incidenteel gebruikt. Gezien de kwaliteitsachteruitgang
van dit kwetsbare produkt is het
niet aan te bevelen. Men gebruikt er meestal 'fruitsorteermachines'
voor, zoals die onder de APPEL beschreven
staan.
12.08 en 12.09 Dompelen en reinigen — niet van toepassing.
12.10 Coaten — onvoldoende ervaring in Nederland.

pruim kleinverpakking 13.
13. KLEINVERPAKKING
13.01 Toepassing — Hoewel het voor het kwaliteitsbehoud wenselijk
zou zijn, wordt dit produkt niet in kleinverpakking
geoogst resp. aangevoerd in Nederland. Kleinverpakking
vindt vrijwel alleen plaats voor verkoop
in zelfbedieningszaken. GeTmporteerde pruimen worden
wel kleinverpakt aangevoerd.
13.02 Hoeveelheid — meestal 1 kg per verpakkingseenheid.
13.03 Bewerking — aangetaste en rotte vruchten verwijderen.
13.04 Verpakking —
1. bakje of schaaltje van karton, papierpulp of polystyreenschuim
al of niet omwikkeld met p.v.c. rekfolie,
eventueel p.v.c. krimpfolie,
2. hengselmandje van 15.v.c.
Pruimen in kleinverpakking.
13.05 Omverpakking — Hát geïmporteerde produkt dat vaak
kleinverpakt wordt ingevoerd bevindt zich meestal in
een eenmalig houten kratje. Binnenlands produkt wordt
vrijwel niet kleinverpakt aangevoerd.
13.06 Verpakkingsplaats — Het binnenlands produkt wordt direct
bij de winkelier kleinverpakt of centraal in opdracht
van een winkeliersorganisatie of grootwinkelbedrijf.

pruim industriële verwerking 14.
14. INDUSTRIELE VERWERKING
14.01 Verwerk-ing algemeen - Hoewel pruimen zich in het algemeen
goed voor conserveren lenen, spelen pruimenprodukten
geen rol van betekenis in het Nederlandse
conservenpatroon. Ondanks het feit .dat er een groot
aantal pruimetypen bestaan, is de toch al niet uitgebreide
verwerking de laatste jaren sterk gedaald.
Theoretisch bestaat de mogelijkheid pruimen te conserveren
tot vruchten op water, op zware en extra
zware siroop, er sap van te maken, enz. In de praktijk
komen de volgende mogelijkheden voor:
1. als halffabrikaat,
pulp, geconserveerd met SO2,
2. als eindprodukt,
jams,
pruimen op lichte siroop.
In Nederland worden pruimen niet gedroogd. Gedroogde
pruimen worden uitsluitend ingevoerd.
dec. '72
Verwerkte hoeveelheid verse pruimen gespecificeerd
naar verwerkingsmethoden in mln kg.
1) inclusief de hoeveelheden, in de loop van het jaar
doorverwerkt tot jam en andere eindprodukten.
Pruimenpulp - De fabricage van pruimenpulp loopt hoe
langer hoe meer terug in verband met de verminderende
belangstelling van het publiek voor pruimenjam.
Hoewel pruimenjam zeer smakelijk kan zijn, blijft
het aroma toch achter bij dat van aardbeien, abrikozen
en andere jams. Ook de kleur is wat minder aantrekkelijk.
Men kan onderscheid maken tussen rode en
gele pruimenjam, waarvoor vaak dezelfde rassen gebruikt
worden. De eerstgenoemde worden dan van een
kleurstof voorzien. In principe zijn de meeste prulmerassen
geschikt voor de jamfabricage; kwetsen komen
door hun hoog zuurgehalte minder in aanmerking.
Een aparte, hoewel zeer bescheiden plaats neemt de
Reine Claude verte-jam in, gemaakt van de gelijknamige
groene pruim. Deze groene kleur is thans bij het publiek
niet meer geliefd.
Behalve in pruimenjams wordt pruimenpulp ook in andere