Faaldefinities natte beweegbare objecten - Rijkswaterstaat

Faaldefinities natte beweegbare objecten
Onderdeel brug- en sluisstandaard
Datum 27 juli 2012
Status Concept

Uitgegeven door: RWS DI
Versie: 0.4
Status: Definitief
Opgeleverd door:
Maurits Houben (DI)
Arthur van Beek (DI)
27 juli 2012
Vrijgegeven door:
Tjeerd de Jong (DVS)
Programmamanager LBB
21 augustus 2012
Vastgesteld door:
Beheerd door:
Meer informatie:
Leden van productgroep:
Naam Dienst
Gerard Appelman DIJG
Alex Groothaert DZL
Andre Smits DNB
Peter Janssen DLB
Henri Vogels DUT
Guido Vroombout DNH
Tom Huveneers DLB
Jan Looijen DID
Johan den Toom DI
Bas Dietvorst DI
Arthur van Beek (DI)
088-7972626
Bovenstaande personen hebben het document getoetst en stemmen in met
de in het document gemaakte keuzes.
Pagina 2 van 22

Wijzigingenbeheer
Revisiehistorie
Versie Datum Toelichting
Distributielijst
0.1 25-01-2012 Eerste concept Productgroep
0.2 13-03-2012 Tweede concept Productgroep
0.3 18-04-2012 Derde concept Productgroep,
programma LBB,
DVS, WD
0.4 27-07-2012 Definitief concept Programma LBB,
besluitvorming, RWS
Pagina 3 van 22

Inhoud
1 Inleiding 5
1.1 Doel, doelgroep en scope van dit document 5
1.2 Status document 6
1.3 Aanleiding en achtergrond (niet voor externen bedoeld) 6
1.4 Plaats in brug- en sluis standaard (niet voor externen bedoeld) 7
1.4.1 Beschrijving brug- en sluisstandaard 7
1.4.2 1.4.2 Plaats dit document in brug- en sluisstandaard 7
1.4.3 Verwijzing waar overige documenten te vinden zijn 8
1.5 Leeswijzer 8
2 Aangehaalde documenten 9
3 Functioneel falen 10
3.1 Definities 10
3.2 Functionele decompositie 11
3.3 Functies en functievervullers 12
3.4 Falen en oorzaken van niet beschikbaarheid 13
4 Schutsluis 14
4.1 Waterpeil scheiding handhaven: faaldefinitie 14
4.2 Water doorlaten: faaldefinitie 14
4.3 Scheiden zoet/zout water: faaldefinitie 15
4.4 Laten passeren scheepvaart: faaldefinitie 16
4.5 Hoog water keren: faaldefinitie 17
5 Beweegbare brug 18
5.1 Randvoorwaarden 18
5.2 Laten passeren wegverkeer: faaldefinitie 18
5.3 Laten passeren scheepvaart: faaldefinitie 19
6 Referenties 20
Bijlage A: ‘Betonnen bak’-principe 21
Pagina 4 van 22

1 Inleiding
1.1 Doel, doelgroep en scope van dit document
Dit document heeft als doel uniforme definities op te stellen voor het falen van een
tweetal objecttypen, te weten:
1. Schutsluizen
2. Beweegbare bruggen
Daarnaast biedt het document inzicht in de manier waarop de prestaties op
netwerkniveau samenhangen met de prestaties op lager (object)niveau (paragraaf
3.2 en 3.3).
Het document kan als uniforme basis dienen voor het beoordelen van RAMS
prestaties van bestaande objecten op object- en netwerkniveau, alsmede voor het
opstellen van RAMS specificaties. Merk op dat door de directe koppeling van functies
aan functievervullers procedurele aspecten niet in de beschouwing zijn
meegenomen.
Het kan gebruikt worden door technisch managers en adviseurs die betrokken zijn
bij:
- De beoordeling van de prestaties van het huidige areaal
- Het opstellen van de vraagspecificaties en/of outputspecificaties
Door uniforme faaldefinities te hanteren binnen het areaal van RWS zijn RAMS
prestaties en RAMS eisen voor het gehele RWS areaal eenduidig met elkaar te
vergelijken. Het document dient als input voor het stellen van eisen bij nieuwbouw
en renovatie, als ook voor het beoordelen van de RAMS prestaties van bestaande
objecten.
Daarnaast kan het document gebruikt worden voor het opstellen van procedures
tijdens de beheer en onderhoudfase. Hierbij kan vastgesteld worden welke
procedures invloed hebben op de beschikbaarheid en welke niet.
Falen uit zich in twee mogelijke vormen:
1. Het niet meer mogelijk zijn van bediening van een object
2. Het niet meer mogen bedienen van een object, waarbij niet aan de
randvoorwaarden wordt voldaan.
In dit document komen faaldefinities aan de orde zoals deze gebruikt kunnen
worden bij het uitvoeren van RAMS analyses.
De RAMS analyses zelf, en de manier waarop deze uitgevoerd worden, worden in dit
document niet besproken. In deze context wordt verwezen naar de leidraad RAMS
[1].
Voorts wordt er in dit document geen aandacht besteed aan het stellen van RAMS
eisen aan objecten. Er wordt kort gerefereerd aan de manier waarop deze tot stand
dienen te komen, maar er wordt niet op ingegaan.
Pagina 5 van 22

De faaldefinities in dit document zijn gerelateerd aan een beperkt aantal objecten in
het areaal van RWS, te weten schutsluizen en beweegbare bruggen. Het is mogelijk
om dit document in de toekomst uit te breiden voor meer typen objecten dan deze
twee.
Bij het opstellen van de faaldefinities dienen de basisspecificaties als uitgangspunt:
dit document is direct gekoppeld aan de basisspecificaties. Er wordt dan ook zoveel
als mogelijk aangesloten bij de functies van de objecttypen zoals die beschreven
staan in de basisspecificaties.
Een erg belangrijk uitgangspunt bij het opstellen en hanteren van de faaldefinities is
het volgende:
Er moet voldaan worden aan alle functionele en aspecteisen gekoppeld aan de
functies zoals benoemd in de basisspecificaties, en in onderliggende documenten
waaronder ook de documenten van het programma bediening.
1.2 Status document
De status van dit document is een verplicht document als basis voor het beoordelen
van RAMS prestaties van bestaande objecten op object- en netwerkniveau, alsmede
voor het opstellen van RAMS specificaties. Dit document is bedoeld om als bindend
document onderdeel te zijn van een vraagspecificatie.
Het document dient niet als input voor het primaire proces verkeersmanagement.
1.3 Aanleiding en achtergrond (niet voor externen bedoeld)
Rijkswaterstaat werkt aan uniformering en standaardisering van de bediening,
besturing en het beheer van beweegbare bruggen en schutsluizen. Hiertoe is de
‘brug- en sluisstandaard’ in ontwikkeling.
In 2010 is geconstateerd:
• Het proces rondom het ontwerp, beheer en gebruik van onze beweegbare
bruggen is op dit moment niet op orde. Er is actie nodig om als organisatie
structureel in control te komen 1 .
• Er zijn bij alle bruggen van RWS bedieningsrisico’s geconstateerd waardoor
onveilige situaties voor de gebruiker kunnen ontstaan. Er is een risico op
fysieke, materiële, politieke en imagoschade 1 .
• Realisatie en beheer van toekomstige verkeersmanagementcentrales wordt
belemmerd door ‘speciaaltjes’ per brug of sluis 2 .
• Kosten- en capaciteitsverlies bij beheer en aanleg van bruggen en sluizen
door ‘speciaaltjes’ per brug of sluis en omdat bij contractvoorbereiding het
wiel elke keer opnieuw uitgevonden wordt 2 .
Hiermee wordt bereikt:
• Een verdere structurele verbetering van de veiligheid van het gebruik, de
bediening, besturing en inrichting van sluizen en bruggen. Met als doel de
veiligheid (voor gebruikers, medewerkers en (onderhouds)aannemers), de
betrouwbaarheid en beschikbaarheid voor de gebruikers te waarborgen.
1 DVS, Memo veiligheid beweegbare bruggen RWS, 28 juni 2010
2 DVS, Voorstel voor realisatie uniforme bediening en borging van beheer, 15 oktober 2010
Pagina 6 van 22

• Efficiënt beheer en onderhoud van bestaande bruggen en sluizen en
efficiënte ontwikkeling van nieuwe bruggen en sluizen. Hierbij gaat het
concreet om efficiënte inzet van tijd, geld en personeel.
• Uniformiteit in de dienstverlening door RWS aan (vaar)weggebruikers.
• Uniformiteit in de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden binnen
RWS van bedienend personeel, beheerders van objecten en
leidinggevenden.
• Standaardisering van middelen die worden ingezet bij de bediening.
• Kennis bundeling bij de landelijke diensten; ten behoeve van de regionale
diensten en de marktpartijen.
1.4 Plaats in brug- en sluis standaard (niet voor externen bedoeld)
1.4.1 Beschrijving brug- en sluisstandaard
De brug- en sluisstandaard bestaat uit documenten die de inrichting van de
werkprocessen en de functionele en technische eisen aan bruggen en sluizen
beschrijven, in het licht van de wetgeving, beleidsdoelstellingen en
netwerkmanagement van RWS. Deze documenten hebben betrekking op het
gebruik, de bediening en besturing van beweegbare bruggen en schutsluizen (met
aandacht voor doelstellingen, organisatie, primaire werkprocessen en de daarvoor
gebruikte functionele en technische uitrusting).
De standaard is van toepassing op alle beweegbare bruggen en schutsluizen van
RWS. Bediening is nauw verbonden met beheer en onderhoud en aanleg. Daarom
worden ook eisen gesteld aan B&O en aanleg waar raakvlakken zijn.
Deze standaard wordt gebruikt bij de inrichting van de bedienprocessen, de
inrichting van het beheerprocessen en het opstellen van beheercontracten en aanleg
(nieuwbouw/renovatie) van bruggen en sluizen binnen RWS.
1.4.2 1.4.2 Plaats dit document
in brug- en
sluisstandaard
Dit document zit in de
laag ‘beschrijving
systeemfunctionaliteit en
technische uitrusting’. De
documenten in deze laag
beschrijven de
randvoorwaarden voor en
eisen aan de
systeemfunctionaliteit en
de technische uitrusting
van bruggen en sluizen.
Specificatie
veiligheidsvoorzieningen
Specificatie
Technische
installatie
Gebruikers
handleiding
Architectuur
Topkader
Strategie
Strategie
Kader
Machine
veiligheid
Werkproces
Werkproces
Basis
beschrijving
TVB
Veilig
stoppen
landverkeer
Informatiebehoefte Informatiebehoefte en en Bedienfunctionaliteit
Bedienfunctionaliteit
Interface
bedienpost
objecten
Zicht
(functioneel)
Systeemfunctionaliteit Systeemfunctionaliteit en en Technische Technische Uitrusting
Uitrusting
Netwerkdienstverlening
Onderhouds
protocol
Specificatie
Bedienplek
Zicht
(technisch)
Faal
definities
Bedien
protocol
Handreiking
Machine
veiligheid
Audio
(functioneel)
Logging
(functioneel)
Audio
(technisch)
Logging
(technisch)
veiligheidsfuncties
Specificatie
procesautomatisering
Veilig
stoppen
landverkeer
Stop en
noodstop
Pagina 7 van 22

1.4.3 Verwijzing waar overige documenten te vinden zijn
De vastgestelde onderdelen van de brug- en sluis-standaard zijn te vinden op:
http://corporate.intranet.rws.nl/Kennis_en_Expertise/Kennisvelden/Scheepvaartver
keer/VkA_scheepvaart/Verkeersmanagement/Bediening/
De vrijgegeven, maar nog niet vastgestelde onderdelen van de brug- en sluisstandaard
zijn te vinden op:
http://vpr.intranet.rijkswaterstaat.nl/Algemeen/Kaders_Bediening_Bruggen_Sluizen
/default.aspx
1.5 Leeswijzer
Binnen dit document wordt een drietal onderwerpen besproken.
1. RAMS prestaties van netwerken, objecten en hun samenhang (hoofdstuk 3).
2. Functies en faaldefinities van schutsluizen (hoofdstuk 4).
3. Functies en faaldefinities van beweegbare bruggen (hoofdstuk 5).
Pagina 8 van 22

2 Aangehaalde documenten
Hieronder volgt een overzicht met interne Rijkswaterstaat documenten waarnaar
verwezen wordt, waarbij aangegeven is wat de vigerende versie is.
- Veiligheidsvoorzieningen beweegbare bruggen en schutsluizen, versie 1.1
[2]
- Veiligheidsfuncties beweegbare bruggen en schutsluizen, versie 1.1 [3]
- Zicht bij beweegbare bruggen en schutsluizen, versie 1.1 [4]
- Taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden bediening, versie 1.0 [5]
- Veilig stoppen landverkeer bij brugopeningen, versie 0.7 (nog niet
vastgesteld) [6]
- Functioneel falen beweegbare bruggen en schutsluizen, v1.5 [7]
- RINK 2011: Functies en faaldefinities kunstwerken RINK 2011 [8]
- Leidraad Kunstwerken [9]
- Richtlijn Vaarwegen 2011 [10]
- Basisbeschrijving werkproces bediening en werking schutsluis en
beweegbare brug [11]
Het document faaldefinities heeft een raakvlak met het volgende documenten:
- Basisspecificatie schutsluis, versie 4.0[12]
- Basisspecificatie beweegbare brug [13]
- Leidraad RAMS [1]
- Leidraad risicogestuurd beheer en onderhoud [14]
Pagina 9 van 22

3.1 Definities
3 Functioneel falen
Alvorens in te gaan op faaldefinities, dienen eerst een aantal begrippen gedefinieerd
te worden. De definities zijn afkomstig uit de basisspecificaties schutsluis [12], en
het document functies en faaldefinities kunstwerken RINK 2011 [8]; opgesteld
binnen het project RINK, 2011:
De RAMS-aspecten worden als volgt gedefinieerd.
Falen
Een gebeurtenis, of een verzameling gebeurtenissen, waardoor een systeem zijn
functionaliteit of een deel van zijn functionaliteit verliest [1].
Merk op: het verlies van (een deel van) de functionaliteit heeft betrekking op de
periode dat de functionaliteit ook daadwerkelijk gevraagd/geëist wordt of kan
worden door de beheerder.
Als voorbeeld: er is sprake van een tijdsvenster waarin een schutsluis niet bediend
wordt (bijv. op zondag van 0:00 tot 6:00 uur). Op dit moment is de functie schutten
scheepvaart niet gefaald. Immers: door de beheerder wordt deze functie op dat
moment niet gevraagd. Wel is de functie op dat moment niet beschikbaar.
Reliability/Betrouwbaarheid
De waarschijnlijkheid dat de vereiste functie wordt uitgevoerd onder gegeven
omstandigheden gedurende een bepaald tijdsinterval [1].
Availability/Beschikbaarheid
De waarschijnlijkheid dat de vereiste functie op een gegeven willekeurig moment
kan worden uitgevoerd onder gegeven omstandigheden. Dit komt overeen met de
fractie van de tijd dat de vereiste functie kan worden uitgevoerd onder gegeven
omstandigheden [1].
Safety/Veiligheid
Het vrij zijn van onaanvaardbare risico’s in termen van letselschade aan mensen.
Bij de faaldefinities worden de volgende begrippen gebruikt:
Doorstroomopening
Het oppervlak van een stuw, sluis of stroomsluis dat beschikbaar is voor
doorstroming.
Peilvak
Het gebied tussen sluizen, stuwen of gemalen in waar het water op dezelfde hoogte
gehouden wordt. Voor elk peilvak is er, naast een referentiepeil, een hoogste en een
laagste peil die worden vastgelegd in het peilbesluit.
Schuttijd
Pagina 10 van 22

De schuttijd gaat in op het moment, dat alle schepen in de sluis zijn en de deuren
aan de invaarzijde gaan sluiten en eindigt op het moment dat het laatste schip met
zijn hek de deur aan de uitvaarzijde passeert. De schuttijd is dus de tijd nodig voor:
- sluiten van de deuren aan de invaarzijde
- nivelleren van de kolk
- openen van de deuren aan de uitvaarzijde
- uitvaartijd van de schepen
In aanvulling op de definitie uit de RVW 2011 [10]:
Bij aanwezigheid van tussenhoofd(en) bestaat de schuttijd uit:
- sluiten van de deuren aan de invaarzijde
- nivelleren van de deelkolken
- openen en sluiten van de tussendeur(en)
- doorvaartijden van de schepen tussen de deelkolken
- openen van de deuren aan de uitvaarzijde
- uitvaartijd van de schepen
Overligtijd
Tijdsperiode ingaande op het moment dat de invaardeuren van de sluis sluiten en
eindigt als de schuttijd voor het betreffende schip begint.
Wachttijd
De periode, die begint als het schip bij de sluis arriveert en/of op het remmingwerk
afmeert en eindigt op het moment dat de schuttijd of overligtijd ingaat (invaartijd is
dus een deel van de wachttijd).
Totale wachttijd
De totale wachttijd is de som van wachttijd en overligtijd.
Passeertijd
De vertraging, die een schip oploopt bij het passeren van een sluis, samengesteld
uit wachttijd, schuttijd en eventueel overligtijd.
3.2 Functionele decompositie
Binnen RWS worden drie hoofdsystemen (netwerken) onderscheiden:
1. Het weginfrasysteem; hoofdwegennet (HWN)
2. Het hoofdwatersysteem (HWS)
3. Het hoofdvaarwegennet (HVWN)
De verschillende kunstwerken (objecten) in het areaal van Rijkswaterstaat dragen
allen bij aan de hoofdfuncties die worden vervuld door deze hoofdsystemen. Een
voorbeeld kan gegeven worden aan de hand van het object schutsluis. Één van de
functies van dit object is de functie ‘laten passeren scheepvaart’. Deze functie
draagt bij aan de functie ‘vaarweg gebruik mogelijk maken’ op netwerkniveau
(HVWN).
Hoewel het functioneren van een object in het areaal van RWS bijdraagt aan
functievervulling op het niveau van het netwerk waar het deel van uitmaakt,
betekent dit niet per definitie dat het falen van een object in het areaal van RWS
ook direct leidt tot het falen van het netwerk.
Pagina 11 van 22

Zo heeft het falen van een schutkolk in een sluiscomplex m.b.t. de functie ‘laten
passeren scheepvaart’ niet per definitie tot gevolg dat de functie ‘vaarweg gebruik
mogelijk maken’ op het netwerkniveau ook faalt. Een mogelijke omvaarroute kan
namelijk betekenen dat de functie ‘vaarweg gebruik mogelijk maken’ in stand blijft.
Ook aanwezigheid van redundantie binnen een sluis maakt het vervullen van de
functie ‘vaarweg gebruik mogelijk maken’ mogelijk, zelfs wanneer, binnen een sluis,
1 van 2 kolken gestremd is.
Beschouwing van het falen van een object gebeurt afzonderlijk van een
beschouwing op netwerkniveau. Daarom dienen de eisen die aan een object worden
gesteld vooraf voor alle objecten afzonderlijk worden vastgesteld.
Dit document is gericht op het falen van objecten; specifiek de objecttypen
schutsluis en beweegbare brug. Als zodanig sluit het aan bij de basisspecificaties.
Het is belangrijk om op te merken dat er in de basisspecificaties verschillende
functies worden onderscheiden waaraan direct invulling wordt gegeven door het
object. Deze functies worden in dit document de basisfuncties genoemd. Voor beide
objecttypen zijn deze functies opgenomen en beschreven in de betreffende
hoofdstukken (hoofdstuk 4, respectievelijk hoofdstuk 5)
3.3 Functies en functievervullers
De samenhang tussen een aantal verschillende functies van de hoofdsystemen en
functies van een aantal objecttypen is inzichtelijk gemaakt in Figuur 1, waar de
functies van het hoofdvaarwegennet, het hoofdwatersysteem en het hoofdwegennet
(de weginfrastructuur) zijn gekoppeld aan de verschillende functies die worden
vervuld door verschillende objecttypen (functievervullers) in het areaal van RWS.
Binnen dit document worden 2 objecttypen beschouwd, die beiden een bijdrage
leveren aan de functies op het netwerkniveau. Dit zijn de beweegbare brug en de
schutsluis. De relaties tussen de functies die vervuld worden op objectniveau en
functievervulling op netwerkniveau – geschetst in de basisspecificaties – worden
geschetst in onderstaande figuur.
Figuur 1: Functionele decompositie van water- en vaarwegsystemen
Voor het inventariseren van de functies van de schutsluis wordt expliciet verwezen
naar de basisspecificatie schutsluis [12]. Hierin wordt verwezen naar in totaal vijf
functies die door de schutsluis worden vervuld: waterpeil scheiding handhaven,
Pagina 12 van 22

water doorlaten, scheiden zoet/zout water, laten passeren scheepvaart en hoog
water keren. De beweegbare brug vervult 2 functies: laten passeren wegverkeer en
laten passeren scheepvaart.
3.4 Falen en oorzaken van niet beschikbaarheid
In de leidraad RAMS wordt onderscheid gemaakt tussen 3 categorieën van nietbeschikbaarheid,
te weten:
- niet-beschikbaarheid als gevolg van planbare oorzaken
- niet-beschikbaarheid als gevolg van niet-planbare oorzaken
- niet-beschikbaarheid als gevolg van natuurlijke randvoorwaarden
In dit document worden deze categorieën verder gespecificeerd; de natuurlijke
randvoorwaarden worden beschouwd als niet-planbare oorzaken:
Planbare niet beschikbaarheid:
• Inspecties en testen
• Gepland onderhoud
• Onverenigbare interactie tussen functies (bijv. passeren wegverkeer en
passeren vaarwegverkeer bij een beweegbare brug)
Niet planbare niet beschikbaarheid
• Technisch falen (constructief, beweegbare delen, etc.)
• Software falen
• Menselijk falen (bedienfout, onderhoudsfout, etc.)
• Externe oorzaken (extreme wind, brand, bliksem, etc.)
Een overzicht van mogelijke externe risico’s is terug te vinden in de leidraad
risicogestuurd beheer en onderhoud, welke is ontleend uit de ANSI/ANS-
58.21.2007 norm (zie [14], pagina 96]
• Calamiteiten, incidenten (aanvaring van sluisdeuren, etc.)
Het onderscheid tussen de genoemde oorzaken vna niet-beschikbaarheid is van
belang voor het stellen van eisen, het meten/afrekenen van beschikbaarheid en het
inzichtelijk maken van de faaldefinities.
Het is belangrijk om vast te stellen dat functioneel falen niet mogelijk is op het
moment dat het systeem voor een andere functie wordt gebruikt dan voor de
functie die beschouwd wordt. Het kan wel zo zijn dat de functie op dat moment niet
beschikbaar is.
Bijvoorbeeld: wanneer een schutsluis water moet spuien, dan heeft de functie
schutten scheepvaart niet per definitie gefaald, omdat het gaat om de keuze voor
water spuien, en niet zozeer om het niet mogelijk zijn van het schutten van
scheepvaart. Wel is de functie schutten scheepvaart op dat moment niet
beschikbaar.
Pagina 13 van 22

4 Schutsluis
Zoals vastgesteld in het vorige hoofdstuk zijn er vanuit de basisspecificatie gezien 5
basisfuncties toegekend aan het object schutsluis. Dit zijn:
1. Waterpeil scheiding handhaven – Rijkswateren; HWS, HVWN
2. Water doorlaten – Rijkswateren; HWS, HVWN
3. Scheiden zoet/zout water – Rijkswateren; HWS
4. Laten passeren scheepvaart – Rijkswateren; HVWN
5. Hoog water keren – Rijkswateren; HWS
Deze basisfuncties worden in dit hoofdstuk één voor één besproken, waarbij de
faaldefinities worden gegeven. Voorafgaand aan de bespreking van de verschillende
functies die worden vervuld en de bijbehorende faaldefinities, wordt een aantal
randvoorwaarden benoemd. Het niet voldoen aan deze randvoorwaarden wordt
beschouwd als falen.
4.1 Waterpeil scheiding handhaven: faaldefinitie
Voor het falen van de functie waterpeil scheiding geldt de volgende definitie:
Een schutsluis faalt ten aanzien van de waterpeil scheidende functie indien er een
open verbinding tussen het bovenstroomse en benedenstroomse watersysteem is,
waarbij de doorsnede van de open verbinding groter is dan XX% van het oppervlak
van de dwarsdoorsnede van de kolk ter plaatse van de deuren.
Deze XX% is in de definitie opgenomen om de voorziene en/of geaccepteerde
hoeveelheid lek tussen de afsluitmiddelen niet als falen te bestempelen. Het is
belangrijk om te beseffen dat dit percentage gerelateerd is aan het handhaven van
waterpeilverschillen in relatie tot het het peilbeheer en niet in relatie tot de
hoogwaterbescherming. Hoogwaterbescherming komt aan de orde in par 4.5. De
getalswaarde XX is sterk afhankelijk van de locale omstandigheden. Er is geen
landelijk geldige waarde te formuleren; de getalswaarde XX moet in elk contract
afzonderlijk worden gespecificeerd.
Merk op dat er mogelijk in de ontwerpfase (ook) andere opties zijn voor
verificatie/validatie van invulling van de functie waterpeil scheiding handhaven.
4.2 Water doorlaten: faaldefinitie
Beschikbaarheid van de functie water doorlaten (spuien) is direct gerelateerd aan
het voldoen aan een aantal randvoorwaarden:
• Bediening dient mogelijk te zijn met reguliere bediening;
onderhoudsbediening en noodbediening dienen niet meegenomen te
worden als back-up voor het bieden van de functionaliteit
• Per vaarrichting moet minimaal één lichtsein (spuisein) per sluishoofd alle
seincombinaties kunnen tonen
• Eisen aan zicht dienen projectspecifiek te worden opgesteld. Hierbij moet
voldaan worden aan de eisen zoals beschreven in document [4].
• Er mogen geen veiligheidsfuncties overbrugd zijn. Relevante
veiligheidsfuncties zijn beschreven in document [3]. Uitzondering op deze
Pagina 14 van 22

andvoorwaarde vormen de overbruggingen die plaatsvinden ten behoeve
van het spuien.
Voor het falen van de spui functie geldt de volgende definitie:
Een schutsluis faalt ten aanzien van de spui functie indien de spuiopening meer dan
δspui(%) afwijkt van de gewenste doorstroomopening gedurende een aaneengesloten
periode van tenminste θspui.(uur)
De toegestane afwijking δspui en faalduur θspui zijn sterk afhankelijk van de locale
omstandigheden en dimensies van de betrokken spuimiddelen. Er zijn voor θspu en
voor δspu zijn geen landelijk geldige waarden te formuleren; die moeten in elk
contract afzonderlijk worden gespecificeerd.
Wanneer de spui functie incidenteel wordt ingezet voor het spuien van ondermeer
vuil en ijs om de schutfunctie in stand te kunnen houden, wordt als uitgangspunt
gehanteerd: δspui = 25% en θspui = 1 uur.
Wanneer de spui functie van de schutsluis echter een significante bijdrage levert
aan de peilbeheer functie, zullen voor verschillende combinaties van de toegestane
afwijking δ spui en faalduur θ spui faalkansen worden afgeleid op basis van
vereenvoudigde hydraulische berekeningen (“betonnen bak”-principe; zie bijlage A).
4.3 Scheiden zoet/zout water: faaldefinitie
Bij de zoet/zout scheiding functie is het lastig een eenduidige relatie te leggen
tussen de maximaal toegestane zout indringing in een zoetwater lichaam als totaal,
en het falen van het/de zoet/zout scheiding middel(en) van één specifieke
schutsluis. Om die reden is gekozen deze faaldefinitie te richten op het object en de
fysieke middelen zelf die invulling geven aan de functie:
Een schutsluis faalt ten aanzien van de zoet/zout scheiding functie indien de
gerealiseerde capaciteit om zout indringing te beperken meer dan δzzs(%) afwijkt
van de gewenste capaciteit gedurende een aaneengesloten periode van tenminste
θ zzs.(uur)
De capaciteit van de zoet/zout scheiding middelen is direct gerelateerd aan de
maximale zoutbelasting op het zoete watersysteem via de schutsluis (in tonnen NaCl
per tijdseenheid). Hierbij is de gewenste capaciteit zodanig, dat aan de toelaatbare
zoutbelasting van het systeem wordt voldaan. De zoet/zout scheiding functie kan op
meerdere manieren vervuld worden (bijv. bij een zeesluis door verzilt water te
spuien op de zee, of door gebruik te maken van pompen). Het is dan ook zeer
belangrijk dat de faaldefinitie van de functie “scheiden zoet/zout water” op
objectniveau gerelateerd wordt aan de manier waarop de functie vervuld wordt.
De toegestane afwijking δ szs en faalduur θ szs zijn voor elk individueel zoet/zout
scheiding middel een vast gegeven (soms seizoensafhankelijk), maar sterk
afhankelijk van de lokale omstandigheden en dimensies van de betrokken zoet-zout
scheidingsmiddelen. Er zijn voor θszs en voor δszs dus geen landelijk geldige waarden
te formuleren. De waarden moeten voor elke zoet/zout scheiding afzonderlijk
worden gespecificeerd.
Pagina 15 van 22

Merk op dat er mogelijk in de ontwerpfase (ook) andere opties zijn voor
verificatie/validatie van invulling van de zoet/zout scheiding functie. Zo is het met
betrekking tot zout indringing noodzakelijk om in de ontwerpfase modelmatig aan te
tonen dat de schutsluis in zijn totaliteit voldoet aan de eisen aan de zoet/zout
scheiding.
4.4 Laten passeren scheepvaart: faaldefinitie
Beschikbaarheid van de functie laten passeren scheepvaart is direct gerelateerd aan
het voldoen aan een aantal randvoorwaarden:
• Bediening dient mogelijk te zijn met reguliere bediening;
onderhoudsbediening en noodbediening dienen niet meegenomen te
worden als back-up voor het bieden van de functionaliteit
• Per vaarrichting moet minimaal één lichtsein per sluishoofd alle
seincombinaties kunnen tonen
• Er moet eenrichting communicatie mogelijk zijn met het landverkeer (indien
landverkeer over de sluisdeuren mogelijk is).
Communicatie met hulpdiensten valt buiten de scope van dit document
• Er moet tweerichting communicatie mogelijk zijn met het
scheepvaartverkeer
• Er moet aan alle minimale eisen van de volgende kaders worden voldaan:
- Zicht bij bediening van beweegbare bruggen en schutsluizen [4]
- Veilig stoppen landverkeer bij brugopeningen, versie 0.7 (nog niet
vastgesteld) [6]
• Er mogen geen veiligheidsfuncties overbrugd zijn. Relevante
veiligheidsfuncties zijn beschreven in document [3]
• Het proces dient te verlopen zoals beschreven in het document
“Basisbeschrijving werkproces bediening en werking schutsluis en
beweegbare brug” [11]
De functie laten passeren scheepvaart bestaat uit 3 subfuncties, te weten:
1. Afwikkelen scheepvaart
2. Geleiden scheepvaart
3. Schutten scheepvaart
Voor de faaldefinitie van de functie laten passeren scheepvaart bij schutsluizen
wordt gebruik gemaakt van de faaldefinitie van de subfunctie schutten scheepvaart.
De schutsluis faalt ten aanzien van de functie laten passeren scheepvaart indien
deze niet de gewenste bijdrage levert aan de mogelijkheid om de scheepvaart
binnen een bepaalde normtijd de waterpanden te laten passeren. Deze normtijd is
voor elke sluis afzonderlijk bepaald.
Nu wordt de passeertijd van een sluis gevormd door de som van de schuttijd,
wachttijd en overligtijd. (zie paragraaf 3.1 voor de definities van deze begrippen).
Omdat de passeertijd in sterke mate wordt beïnvloed door de functie schutten
scheepvaart, wordt voor deze functie een faaldefinitie opgesteld. Deze faaldefinitie
richt zich op de extra wachttijd ten gevolge van een langere schuttijd: de invloed
van het verkeersaanbod (waar de ON geen invloed op heeft) op de wachttijd wordt
expliciet niet meegenomen in de faaldefinitie. Ook de uitvaartijd van het schip als
onderdeel van de schuttijd wordt expliciet niet meegenomen omdat de ON hier geen
invloed op heeft.
Pagina 16 van 22

Een schutsluis faalt ten aanzien van de schutfunctie indien de schuttijd – uitvaartijd
niet binnen Tschut + θschut (minuten) plaatsvindt.
Hierbij is T schut de bedieningstijd van de kolken (som van het sluiten van de deuren,
het nivelleren van de kolk, en het openen van de deuren; schuttijd – uitvaartijd) bij
een goed functionerende schutsluis. T schut hangt ondermeer af van de
sluisconfiguratie en het verval over de sluis. Deze dient in principe dan ook per
situatie en per schutsluis te worden vastgesteld.
De maximaal toelaatbare vertraging van het schutproces wordt gerepresenteerd
door θschut.
Merk op dat het falen van een schutsluis t.a.v. de schutfunctie ook het gevolg kan
zijn van het niet voldoen van de schutsluis aan andere eisen die gerelateerd zijn aan
het vervullen van de schutfunctie (zoals bijvoorbeeld seinlichten die voldoen aan de
eisen)
4.5 Hoog water keren: faaldefinitie
Een schutsluis faalt ten aanzien van de functie hoog water keren wanneer het
instromend water de maximaal toelaatbare hoeveelheid overschrijdt, en/of wanneer
de schutsluis constructief bezwijkt.
Een schutsluis faalt ten aanzien van de hoogwaterkerende functie indien:
1. Er een overschrijding is van het toelaatbaar instromend volume Vtoel, h (m 3 ) via
het gesloten kunstwerk
2. Er een overschrijding is van het toelaatbaar instromend volume V toel, ns (m 3 ) via
het geopende kunstwerk
3. Het kunstwerk constructief bezwijkt
Hierbij is V toel, h het toelaatbaar volume water dat instroomt via het gesloten
kunstwerk, en V toel, ns het toelaatbaar volume water dat instroomt via het open
kunstwerk.
Voor het bepalen van de faalcriteria van de hoogwaterkerende functie – Vtoel, h en
V toel, ns – kan gebruikt gemaakt worden van de leidraad kunstwerken [9].
In de Waterwet is er, per dijkringgebied in Nederland, een normfrequentie
vastgesteld. Waterkerende kunstwerken binnen die deel uitmaken van de primaire
waterkering dienen te voldoen aan de normstelling zoals die geldt voor het
dijkringgebied waar het waterkerend kunstwerk deel van uitmaakt. Deze
normstelling is direct gekoppeld aan de eisen voor de hoogwaterkerende functie.
Pagina 17 van 22

5 Beweegbare brug
Vanuit de basisspecificatie gezien zijn er 2 basisfuncties toegekend aan het object
beweegbare brug. Dit zijn:
1. Laten passeren wegverkeer HWN
2. Laten passeren scheepvaart HVWN
5.1 Randvoorwaarden
Beschikbaarheid van de functies laten passeren scheepvaart en laten passeren
wegverkeer is direct gerelateerd aan het voldoen aan een aantal randvoorwaarden,
die hieronder zijn opgesomd:
• Bediening dient mogelijk te zijn met reguliere bediening;
onderhoudsbediening en noodbediening dienen niet meegenomen te
worden als back-up voor het bieden van de functionaliteit
• Per vaarrichting moet minimaal 1 lichtsein per brughoofd alle
seincombinaties kunnen tonen
• Er moet éénrichting communicatie mogelijk zijn met het landverkeer
Communicatie met hulpdiensten valt buiten de scope van dit document
• Er moet tweerichting communicatie mogelijk zijn met het
scheepvaartverkeer
• Er moet aan alle minimale eisen van de volgende kaders worden voldaan:
- Zicht bij bediening van beweegbare bruggen en schutsluizen [4]
- Veilig stoppen landverkeer bij brugopeningen, versie 0.7 (nog niet
vastgesteld) [6]
• Er mogen geen veiligheidsfuncties overbrugd zijn. Relevante
veiligheidsfuncties zijn beschreven in document [3]
• Het proces dient te verlopen zoals beschreven in het document
“Basisbeschrijving werkproces bediening en werking schutsluis en
beweegbare brug” [11]
5.2 Laten passeren wegverkeer: faaldefinitie
Voor het falen van de functie laten passeren wegverkeer geldt:
Een beweegbare brug faalt ten aanzien van de wegverkeersfunctie indien een brug
niet gesloten is binnen Twg + θwg (minuten)
Hierbij is T wg de tijd voor brugsluiting (som van het veilig stoppen van
scheepvaartverkeer en het sluiten van de brug) bij een goed functionerende brug.
Hierbij is het sluiten van de brug de periode vanaf het moment dat het besluit wordt
genomen om de brug te sluiten wanneer de brug zich in volledig geopende toestand
bevindt, tot het moment dat de brug zich in volledig gesloten toestand bevindt.
Twg dient in principe per situatie en per beweegbare brug te worden vastgesteld. De
maximaal toelaatbare vertraging van een brugopening brugproces wordt
gerepresenteerd door θwg
Bij de wegverkeersfunctie dient vermeld te worden dat ook het niet voldoen van de
weg aan de eisen die daaraan gesteld worden leidt tot het falen van de
wegverkeersfunctie. Dit is niet in beschouwing genomen in dit document, omdat het
Pagina 18 van 22

niet wordt gezien als onderdeel van de beweegbare brug, maar als onderdeel van
het wegsysteem.
5.3 Laten passeren scheepvaart: faaldefinitie
De faaldefinitie voor het laten passeren van scheepvaart is:
Een beweegbare brug faalt ten aanzien van de scheepvaartverkeersfunctie indien
een brug niet geopend is binnen Tsv + θsv (minuten)
Hierbij is T sv de tijd voor brugopening (som van het veilig stoppen van landverkeer
en het openen van de brug) bij een goed functionerende brug. Hierbij is het openen
van de brug de periode vanaf het moment dat het besluit wordt genomen om de
brug te openen wanneer de brug zich in volledig gesloten toestand bevindt, tot het
moment dat de brug zich in volledig geopende toestand bevindt.
Tsv dient in principe per situatie en per beweegbare brug te worden vastgesteld. De
maximaal toelaatbare vertraging van een brugopening brugproces wordt
gerepresenteerd door θsv.
Bij de scheepvaartverkeerfunctie dient vermeld te worden dat ook het niet voldoen
van de weg aan de eisen die daaraan gesteld worden leidt tot het falen van de
scheepvaartverkeerfunctie. Dit is niet expliciet in beschouwing genomen in dit
document, maar hier dient projectspecifiek invulling aan gegeven te worden.
Pagina 19 van 22

6 Referenties
[1] Leidraad RAMS
[2] Veiligheidsvoorzieningen beweegbare bruggen en schutsluizen, versie 1.1
[3] Veiligheidsfuncties beweegbare bruggen en schutsluizen, versie 1.1
[4] Zicht bij bediening van beweegbare bruggen en schutsluizen, versie 1.1
[5] Taken, verantwoordelijkheden & bevoegdheden bediening, versie 1.0
[6] Veilig stoppen landverkeer bij brugopeningen, versie 0.7 (nog niet
vastgesteld)
[7] Functioneel falen beweegbare bruggen en schutsluizen, v1.5
[8] RINK 2011: Functies en faaldefinities kunstwerken RINK 2011
[9] Leidraad Kunstwerken
[10] Richtlijn Vaarwegen 2011, December 2011, Rijkswaterstaat, Dienst Verkeer en
Scheepvaart, Afdeling Ontwerp en Inrichting Netwerken
[11] Basisbeschrijving werkproces bediening en werking schutsluis en beweegbare
brug
[12] Basisspecificatie schutsluis, versie 4.0
[13] Basisspecificatie beweegbare brug
[14] Leidraad Risicogestuurd Beheer en Onderhoud
Pagina 20 van 22

Bijlage A: ‘Betonnen bak’-principe
Omdat de relaties tussen de functies van de objecten in het areaal en de functies op
(deel)systeemniveau (netwerkniveau) vrijwel stuk voor stuk een gebrek aan
eenduidigheid kennen, zal een te analyseren object vooralsnog als het ware worden
“geïsoleerd” van de overige, aan het bovengelegen systeem gerelateerde,
kunstwerken. Met andere woorden, ter vereenvoudiging van de analyse wordt
aangenomen dat (het falen van) de functie van het bovengelegen systeem volledig
wordt bepaald door (het falen van) de functie van het te analyseren object, als ware
dat het systeem bestaat uit een “betonnen bak” met het te analyseren object als enige
regelelement. Zie ter illustratie Figuur 2.
Peilvak
Vereenvoudiging:
“Betonnen bak”
principe
Peilvak
Object Object buiten beschouwing
Figuur 2: illustratie van het “betonnen bak”-principe
Object in beschouwing
Om zonder het uitvoeren van een integrale analyse van het gehele systeem toch een
indruk te kunnen krijgen van de hydraulische gevolgen van het falen van het ene
specifieke object voor het systeem, worden de hydraulische gevolgen van het falen van
het betreffende object op het systeem op een deterministische wijze in kaart gebracht
door middel van een eenvoudige kombergingsbenadering, waarbij zoals gezegd wordt
aangenomen dat door de overige, aan het bovengelegen systeem gerelateerde,
objecten onder geen enkele omstandigheid wateruitwisseling met de omgeving
plaatsvindt.
Ter illustratie wordt hieronder voor de spuikleppen van een schutsluis (ten behoeve van
peilbeheer) de relatie gegeven voor de duur θ tot een bepaalde verandering in het
waterpeil van het gerelateerde peilvak. Vanzelfsprekend zullen voor elke specifieke
situatie bij stuwen, schutsluizen, stroomsluizen en gemalen ook specifieke, en dus
enigszins afwijkende, functies worden gebruikt. Zie ook Figuur 3 ter illustratie.
Pagina 21 van 22

Afleiding faalduur bij spui functie t.b.v. peilbeheer van een schutsluis:
Waarin:
ApΔp
=
A μ 2gΔh
θ (1)
o
θ = Periode waarin stroming door opening optreedt [s];
Αp = Oppervlakte peilvak [m 2 ];
Δp = Peilverandering op peilvak[m];
Ao = Oppervlakte doorstroomopening [m 2 ];
μ = Contractiecoëfficiënt * (correctie op A o tgv stromingsprofiel door opening) [-];
g = Zwaartekrachtversnelling [m/s 2 ];
Δh = Gemiddeld verval [m];
μΑο
Figuur 3: Illustratie ter ondersteuning van faaldefinitie spuien
Δh
*
μ ligt tussen 0,7 en 1,0 en wordt per opening vastgesteld in samenwerking met de discipline
Waterbouw.
Ao
Pagina 22 van 22